13 Nisan 1931 Tarihli Milliyet Gazetesi Sayfa 2

âYıldız ve a Ta Sansürün Meşrutiyet hsin Paşanın Hatıratı Tefri, No:80 kalkması Sultanıdüşündürüyor Halkın son derec hissiyatını, m e galeyanda olan atbuatın fena yola sevketmesi ihtimali vardı.. O tarihe kadar gazeteler sansür usulüne tâbi idiler. Her gâzetede intişar edecek yazılar tabından evvel zâhiren Dahili- ye Nezaretine merbut ve haki- katte Yıldız sarayının emir « iradesile müteharrik olan mat- buat müdiriyetinde görül aynen yahut tâdil ve tashil retile tabma müsaade edildik- ten sonra intişar eder, bazı ya- zıların da tabına hiç müsaade edilmezdi. Kanunu esasi ilân olunduktan sonra sansür usulü tablatile kalkmış olmak lâzım- dı. Ancak mak kamatı aidesi bu- müdiriyeti imumiyesinin mer- ci olan Dahiliye Nezareti k. diyeti ralgrafla Sadrazam Sait Paşadan sormuştu. . Dahiliye Nazırı Mewduh Paşa butn'- afında her ne kadar matbua- kanun dairesinde serbest olacağı kanunu esaside musar- iss (e bu serbestinin dere- cağı tayin edileme- h ve ıstizana lü- zum görüldüğü yazıyordu. Sait Paşa bu telgrafa sarih ve kat'i bir cevap verememişti. Bi. nacnaleyh idarei maslahat tet-| birlerine müracaat olundu ve iş yine saraydan soruldu. Ab- dülhamit matbuatın kullanaca- isanı düşünerek pek endişe | ediyordu. Zaman pek nazik, halkın efkâr ve hissiyatı son derece galeyanda . olduğundan matbuatm neşriyatı bu neza- ket ve galeyanı fena yola sevk edebilirdi. Böyle olmaklabera- ber matbuatm hürriyetine ria- yet edilmek noktai nazarı ter- viç olunmuştu. O aralık Osman Iı matbuatı namına atideki tel-, graf geldi: Tesisi celili İeri olan Kanunu esasinin mev kii tatbik ve icraya vazile hu- kuku âmmenih tahtı temine a İmmasınden dolayi bütün mil. letin hissiyatı şükranma işti- rak ile matbuatı Osmaniye na- mma arzı minnet eyleriz fer- man, .. İstanbulda Kadıköyünde Ba krıköyünde Üskütarda bahusus Beyoğlunda sokaklarda,Tepeba şı caddesinde Tokatlıyanda,sair| gazinolarda günagün nümayiş- ler eüiş vehuruşlar oluyor.İskem le masa üstüne çıkan sunuf ve tabakatı mubtelifeden kimse ler tarafından istibdat hüküme ti ve bizzat hünkâr aleyhinde nutuklar, hitabeler irat olunu- tu, Bir takım kimselerin önüne düştükleri fütelerrik kitleler canibinden dahi Babı âliye, Ad Tiye, Maarif ve sair odevaire müracaatlar yaparak bir çok metalip dermeyan ediyordu ki, bu meyanda bazı Nazırların ve saray erkânmın, valilerin! azil ve ihracı, bafiyeliğin ilga- sı, bütün mahbusin ve mevku- finin affı ve ihlâsı gibi şeyler mevzubahis ve makal oluyor- du. Ortada cereyan eden bu nü mayişlerin önüne düşenler İt- tihat ve Terakki cemiyetinin erkân ve mensubininden olup ötedenberi sarayın bende ve| bende zadesi ve bin bir vesile ile hulüskar ve lütufdidesi olan eşhası marufeden bulunuyordu. Yeni Dahiliye Nazırı Hacı Akif Paşa pek muhte-sm bir zat idi. Sultan o Abü' aamit Han ile arası hoş değildi. Doğ- ru özlü, doğru sözlü sert tabi- atli bir devlet recülü idi. Neza- tet sandaliyesine otürür otur- maz, Babı âlide kendisini gör- meğe gelen nümayişçi destele- rin hükümet umuruna müdaha le tarzında vâki olan beyanat ve metalibatmdan bizar olarak istifaya mecbur olmuş kendisi- | — e hilâfetpenahi- | ne müracaat eden nümayişçiler Valilerden on beş zatm tebdi- Tini ve yerlerine falan falan zat ların hemen tayinini havi bir bu sula vermişler; Hacı Akif Paşa rarak: Efendiler! Ben meşru- tiyet idaresinin Dahiliye Nazı- rıymm, meşruti hükümetlerde| Dedikodu Alman nazırlarının Londra seyahati LONDRA, 11 —İyi malâmat sahibi İngiliz mahafilinde söy İlenildiğine göre Alman nazırla İrnm ziyareti münasebetile üç veya dört devletin iştirakile İ Londrada bir konferans topl Hal | buki Alman ricali İngiliz başve- İkillerinin resmi sayfiyesi olan Cheguers de misafir olacaklar Nazırlar, memurlar kanunla- rın nizamların yazdığı çizdiği budut haricinde hare- ketten memaudur, Siz bana bu usul ve kaideyi bozmağımı tek- Uf ediyorsunuz? Lütfen çıkı- İnız! Ben vazifemi bilirim de- mi Memlekette cereyan eden bu ahval ve akvalden Sultan Hamit günü gününe haberdar oluyordu. Saray mensupların- dan ve hususi bendegândan ba İzı zevat hariçteki müşahade ve mesmuatı şifahi ve tahriri ola- rak kendisine arz ve isma 'edi- yorlardı. Padişah bunlardan mütehassis olarak icap eden ihtiyati tedbirlerin ittihazmı emretti. Ezcümle: (1) Bir güna ha- karete maruz kalmamak üzere İŞehzadeler Beyoğlu, İstanbul | taraflarına gitmeyecekler. (2) Tüfekçilerden' Arap, Ar-| jnavut taburlarından «mezun ef- rat şehir dahilinde dolaşama-| yacaklar. (3) Hususi yaver, Paşalar- dan ve. Beylerden ve fırka ümcera ve zabitanından ve sair bendegândan her tangisi hariçte gerek hünkârın, gerek| kendi şahsı aleyhinde bir hita- ba maruz kalırsa kat'i mü ikabele etmeyecek, sab: netle çekilecekti (4) Hafiyeliğin ilgası mukar Ter olduğundan resmi polis ve jandarma memurlarından baş- ka hiç bir kimsenin ihbarname i kabul olunmayacak, zabıta ve Adliye, Rüsumat kanın ve nizamları mucibince hernevi İcerayimin ve kaçakçılığın ta- duğu merci ve makamlarca a- lehisül yapılacaktır. (5) Meşrutiyetin ilânile hü- İkümetin idare sistemi dei miş olduğundan büyük, küçük İsefareler ve ecnebi müessesatı| maliye ve patrikaneler tarafın- dan tercümanları. vekilleri va- sıtasile Baş kitbet dairesine vuku bulacak müracaatlara bit- tabi hitam verilmiştir, o kabil müracaatlar vukuunda alâka- dar hükümet makmlarma ifa- desi sureti nazikânede tefkim olumacaktır. Hünkâr şekli idarci cedide- nin icabatmı takdirde geçikme- mişti, saray haricinde muhafa- zai sükünet içinse ikinci fırka mensubinine berveçhi -ruhar- rer enbihat ve iradatı kat de maiyyet bölüğü ve tüfengi bölüğü ve saire evamiri kat'iy- İye almış olduklarmdan bir sü- künu tam görülürdü. ti Valdeddin sair Şehzadeler! İ gibi olmayıp sık sik gelir gel- hil olur oradan Sultan Abdül." hamit küçük mabeyim daire- sine celp ve kabul ederdi Mülâkat hayli devam ederdi. Daha ziyade akşama yakın gel- diğinden ayrıca taam eder ve sonra tiyatro dairesine almır- dı. Sultan Abdülhamit havâdis İmeraklısı olduğundan Vahded- din ile milâkattan sakılmazd, fakat o günü Vahdeddin eyledikten sonra hünkâr düşün celi görünüyordu. Akşamdan şerait, harri ve ihbar ve takibi ait ol-| bulunduğu gibi saray dahilinde! Bir aralık Vahdeddin gelmiş' dikte doğruca Çit Kasrma da-' avdet| İngiliz - Fransız - İtalyan deni; itilâfının imzası münasebetile Londrada hazır bulunacak olan Fransız ve İtalyan Hariciye na. zırlarmın bu seyyahatımdan ga- lât olsa gerektir. PARİS, 11 — Alman - Avus turya gümrük itilâfından dolay çok sinirlenmiş olan Fransız ef kârı umumiyesi gümrük ittiha- dı projesinin Cemiyeti Akvama tebliğinden evvel hususi surette tezeküiründen faide yerine zarar hâsıl olacağı iddiasındadır. Bu itibarla iki Alman nazırınm İn- giltereyi ziyareti haberi onları) büsbütün çileden | Şimdi bu seyyahatın İtalik edilmesinden dolayı Fran- sız efkârna bir az sükün gelmiş İgibi görünüyor. Mülâkat hasıl kararlaştırıldı? İ ÖLONDRA, 11 — İki Alman inazırınmn İngiltereye seyyahat- İleri fikri en evvel.geçen Martta Henderson'un Alman © sefirile yaptığı bir muhavere esnasında ; ortaya konmuştu. Söz arasında | Henderson, diğer devletlerin en ileri gelen hükümet adamlarile İbunca defa görüşmüş olan Mak İdonald'ın bir defa da Alman ka- bine reisile baş başa kalmak ar- İzusunda bulunduğunu söylemiş| ve böyle bir temas iki memle- İketi alâkadar eden meselölerin İhal ve tesviyesini oldukça kolay laştracığını ilâve etmişti AK man sefiri tarafından hal Berline bildirilen bu teklif AL man paytahtında hüsnü suretle karşılanmış ve buna hemen mu i vafakat cevabı verilmiştir. Seyahat Haziranm beşinde İvukubulacak: dokuzuna kadar İdevam edecektir. Bu tarih Al-- İman nazırlarınmn şimdi bulun- - dukları Sch wald sa esile İngiliz Hari, smda tesinden sonra kararlaştırılmış. tır. — — o. ye Itimatname takdimi MADRİT, 11 A.A. — İspan İya hükümeti nezdine tayin olu İtalyan sefiri itimat namesini krala takdim etmiş- tir. Arnavutluk kabinesi TİRAN, İLA, A. İmet, meb'usan meclisi di arasında çıkan bir ihtilâf ne- ticesi olarak istifasmı vermiş- tir. Teketteki feveran ve galeyan ki, zaten hünkârca her gün haber almıp bilinen işlerdi, Vahded- İdin tarafından bir hâdisei cedi- de tarzında ve mübalâgalı şe- kilde tasvir olunmuş, Padişa- hım evham arttırılmış, hattâ ikinçi fırkanm hakkınd aşüp- heyi tevlit edecek mütaleat ile İri sürülmüştü. Vahdeddin âde- ta Sultan Abdülhamidi korkut- muştu. Fakat Vahdeddinin ö- tedenberi çok şeyler arzeyledi- ği halde çoğunun aslı çıkmadı- ğına Sultan Abdülhamit bittec- rübe vâkıf olduğundan ilk ön- ©ö Valxdeddinin bu maruzatile hâsıl olan telâş ve korku bilâ SLLIYET nacağma ecnebi mahafil kanaat || İgetirmiş gibi görünü dır. Konferans şayiası olsa olsa || , | kadar maruf bir devlet ” Jedenler istikbal inda daima silâh İL arşısında daima silâh nezartti ara—|$' uzun bir telgraf muhabe-| £ sonra kımmandan Şevket Paşayı| hara itidâle münkalip olmuş- istediği görüştüğü işitildi. Bi: | tur Hihara anlaşıldığına göre merm- | (Bitmedi) KİSAN PaZAK tESİ is 10 sene Zarfında az emek sarfedilmedi İ l | Mr. Kellög | Amerika'nın sabık hariciye nazırı Mr. ,Kellog geçenlerde | Avrupaya geldi. Telgraf haber- lerinden anlaşıldığına göre ken disi şimdi Pariste bulunuyor. İ Mr, Kellög unutulmuıyacak| adar. | İdır. Çünkü kendi namına izafet| le 928 de aktedilen beyne'milel lâm olduğu üzere harbi kanım harici ilân etmektedir. Bütün | | İdünya devletleri bu misaka' iş- tirak etti. Artık bu beynelmilel taahhüde Böres #hârp maksada vâsıl olmak in kullanılacak| bir vasıta olmaktan çıkmı Bugünkü medeni çemiyette hi kimse başlcasina karşt şilâh is timaline nasıl mezun değilse milletler de bi lerine karşı harp vasıtasıri& müracaata ö; İlece mezun değildir. İhtilâfla rn halli için vasıta silâh değil) hâkeme müracaattır, | Kelloz kınm barbi ka nun harici gayri meşru bir va-| #sinin tatbil ünakaşa e-| akü bügün har olduğunu ilân gizlediği ih iç! İ decek de bin ka t#maller laımaktari geri k İnümüzdeki sene toplanacak u İmemi tahdidi teslihat konferan smın da se hetice vereceğini diden kestirmek kolay de- Yalniz ne olursa ölsun Şunu kabul etmek lâzımdır ki umumi! narpten sulhün takviyesi yolunda atılan adımlar devam'ı olmuştur. Yoksa bir çok kavga ir meseleler çıkmamış değildir. Bunlarm hep sulhen tesviyesi | cihetine i Mr. Kellog ümit var götünü yor. PARİS, 11 A.A. — M. Kel- log, matbuat tesiplerini ka-| bul ederelr bazr bevanatta bu- Tunduğu sırada gecen 10 sene rfmda devlet adamlarınm bir barp çıkmasının önünü almağa cihan tarihinde şimdiye kadar görüldüğüzden çok daha fazla gayret etmiş oldukları söyle-! miştir. M. Kellog, sulhün en belli başlı müdafii nazarile baktığı M, Briand'ı methü sena etmiş ve beyanatma şu sözlerle niha- yet vermiş' r: “M., Briand, sonsuz bir nü- fuza malik bulunmaktadır. Bu- gün dünyada harp tehlikesinin mevcut bulunmaması vasi mik- yasta onun sarfetmiş olduğu mesainin sayesindedir.” M. Briand'a gönderilen bir temenni telgrafı PARİS; 11 A.A. — Elyevm Delphes'de Do olan radikal ve demokrat fırkaları ilel itiâf teşkilâtmın yedinci korgresine iştirak eden aza M. Briand'a gönderdiği bir telgrafta en samimi temennile- | İlo ağırlığında yük ile saatte va- fin, tayyare ile garbi | Filo, yarın Segu'aya dönecek - bir misak'vardır. Bu misak ma-| sit ır, fi ichashafen'e avdet etmek üzere HARİCİ HABERLER... Dünyada harp tehlikesi var mı ? Amerikanın sabık hariciye nazırı sulhun devamından ümitvar görünüyor. Fransada Yeni 'bir sür'at rekoru daha kırıldı.. TULUZ, (1 A.A ,— Bahri- ye kolağası Paris, 2000 kilomet retlik bir mesafe dahilimde bir defa yüksüz ve ikinci seferinde 500, üçüncü seferinde 1000 ki- sati olarak 228 kilometre katet mek suretile beynelmilel sür'at rekorlarmı kırmıştır. M. Dumensil'in hava seyal TOMBUKTU,! A. A. Hava işleri nazırı M. Dumesnil Afrikada yapmağa çıktığı seyahatte refa katinde bulunan hava filosu Ga e'dan Tombuktu'ya gelmiştir. tir, M. Doumergue'in seyal TUNUS, Il A,A, — Fran- $ız fevkalâde kom Fransa Reisicümhuru "Mi. Doumergue ile Tunüs Beyinin şereflerine shrd! vbgküğşxâ bgkü M. Doumergue ile Tunus Be yi, Tunus askerlerinin yaptıkla rı geçit resmini halkın alkışları arasında seyretmişlerdir. Mera m bittikten sonra OM. Dow İmergue büyük harpte ölen Müs lüman, Fransız, İtalyan ve Mu sevilerin hatırasını ebedileştir- mek için yapılmış olan abidele- birer çelenk koymuştur. Re- isicümhur, öğle yemeğini yaz - x Lmarsasaravmda — Tunus Beyi ile birlikte yemiş, ondan sonra Kartaca harabelerini gez miştir, İnfilâk edici maddeler MARSİLYA, 11 A.A. Şehrin cenubu şarki havalisin- de infilk edici o maddelerle sık sık yukubulmasın- e balık tutmak için istima nu infilâk edici madde- ler kullanıldığı bir çok defalar görülmüş olmasından o dolayı)5 zabıta san ait hususatta kul lanılmak üzre edici mad döler bulundurulması hakkında nizamnameler ahkâmını sıkı bir surette tatbika başlamıştır. Mahalli polis memurları bu me ahkâmı £ a ba reket etmiş'olan bir çok kimse- ler hakkımda zabıt varakaları tutmuşlardır. İtalyan tabiiyetinde bulunan! bir paçavracı,dükkânmda 25kl0| miktarında infilâk edici madde ler bulunduğundan dolayı tev- kif edilmiştir. Toprağı kazıp işlemek için müsaade almaksızm, dinamit kullanmış olan-bir çiftçi de zan altma alınmıştır. — ——e— Alman balonu dönüyor KAHİRE, 11 A. A. — Graf Zeplin balonu Filistinden Ka- hireye dönmüş, şehrin ufukları üzerinde bir saat kadar dolaş- mış ve yere inerek 30 dakika kadar kaldıktan sonra Friedri- i tekrar havalanmıştır, Kral Fu- atın bir mümessili ile İngiliz fevkalâde komiseri, başvekil ve nazırlar Dr. Eckener'i selâmet- lemişlerdir. Italya başvekilinin seyahati ROMA, 11 A.A, — M. Mus- solini ile M. Balbo bir tayyare- ye binerek Ostie'den Gaete'ye gelmişler ve orada “Brezilya” dan dönen izcilere geçit resmi yaptırmışlardır. M. Mussolini'ye hava tariki- le yaptığı bu seyahatte 16 tay- re refakat etmi rini bildirmiştir. M. Briand hararetli bir ce- vap ile mukabele ve | teşekklir Çocuk haftası için hazırlık başladı.. Her tarafta bir hafta müddetle çocuk bayramı yapılacak.. ANKARA, 12 A.A. — Ço- cuk haftesı hazırlıklarına baş- lanmıştır, Bu sene de geçen se- ne olduğu gibi memleketin her| yerinde bir hafta devam etmek üzere çocuk bayramı yapılacak- tar. Mekteplerde ve Himayei Et fal teşkilâtmda çocukların eğ- lendirilmesi temin edilecektir. Cemiyet çocuk (| haftasında memlekette çocuk © meselesin muhtelif cephelerden tetki' e den bir kitap neşredecekt Ankara, İstanbul radyolarile| konferanslar verilecektir, Mat-| buatın çocuklar için fevi-lâda Pullar hariçte yap- tırılmayacak ANKARA, 12 (Telefonla) - Posta idaresinin bundan sonra yaptıracağı posta pulları, ! matbaası tarafından ba! sılacaktır, Badema harice pul sipariş edilmiyecektir. Ba'ıkesirde belediye intihabatı BALIKESİR, (LA, A,— Belediye intihabatına (bugün başlanmıştır. C, H. Fırkası nam zetlerinin ekseriyetini müstafi hey'et teşkil etmektedir. Halk, büyük bir alâka ile in- tihabata iştirak etmekte ve te- ylerini C, H. Fırkası namzetle- rine vermektedir. Belediye inti- habatı Cumartesi günü bitecek tir. Vilâyetin merkez kazası da dahil olduğu halde 6 kazasında | müntehibi sani (o intihabatı bit- miştir. Halk Fırkasının tebliği ANKARA, 12 4.A. — Cüm- huriyet Halk Fırkası Umumü| kâtipliğinden tebliğ olunmuş” tür; İstanbu! müntehibi sani in- tihabatında reye iştirak edenle- rin adedinin azlığmı ve bu nis- betin üçte biri teşkil ettiğini ba- zı gazeteler yazmıştır. Hemen hertarafta olduğu gibi İstanbul intihabatında reye iştirak nisbeti bundan evvelki intihaptan fazladır. Bu nisbetin | stanbul şehrin müntehipten | reye iştirak etmiştir. Yüzde nisbeti (84) tür yul vilâyetinin kazalar rında 26.600 birinci müntehip- ten 23,200 ü reye iştirak etmiş- tir. Yüzde nisbeti 89 dur. Vatandaşları yanlış telâkki- den kurtarmak ve alâkadarları tenvir etmek için hakikat ilân! olunur. damg damg; de 16 nüshalar neşredeceği tahmin * funuyor. Memleketin bütün Hi İmayei Etfal teşekkülleti çoc haftası için balolar hazırl tadır. Balolarm hasılâtı o m alardaki Himayci Etfal teşti küllerinin faaliyetler idam | ve çocukların himayesine tij sis edilecektir. Umumi mezkezin Ankaçaj isnakucağına merbut olarak yö tırdığı büyük pavyon bu haft <a içinde açılacaktır. Bu pavyonlğ. | avakucağı eski kadrosuna nâf rân bir misli büyümüş ol tır. Ankara 24 —— | SUSUZ.. ANKARA, 12 Bir kaç gündenberi, yağan yö murlar sebebile Mamak civafi| da yerini değiştiren topraklsij yüzünden Ankaraya su getiri borulardan biri dün gece kı müştır. Yarın akşama kadar miri muhtemeldir, Eskişehir kısmı 24 saat Hf dar susuz kalacaktır. Tekaüde sevkedildi polisler ANKARA, 12 (Telefanlsli Hizmet #nüddetleri 30 seneği fazla olup tekaüde merke ve kendilerine ikramiye v polis memurların İsimleri lardır; İstanbulda 2446 Recep, m Ali, Bursada 23 Mehmet Muğla serkomiseri (İbr: <1 i 3d “ .1 il İ Hakkı, İçel ikinci komiseri Hİ seyin Hüsnü, İstanbul 319 İĞ bık komiser muavini M İstanbul 2764 Mehmet Şül İstanbul 427 Mustafa,İzmir lis müdiriyeti hesap memurü li Rıza, İstanbul ikinci şube taharri komiser muavini Sal İstanbul 1843 Mustafa, İstan! 304 komiser muavini Muharsf İstanbul 221 Ahmet Hamdi. Yeni ders senesi için talimat ANKARA, 12 (Telefon! Maarif Vekâleti yeni ders sinde tatbik edilmek üzere İğ kı bazı talimatnamöler haz! maktadır. Bilhassa mektepl kabul edilecek leyli ve mi ni talebe hakkındaki kanu! tatbikat, sıkı bir kontrola tutulacaktır. l | | Son kurultaydan bır intiba; Murahhas azalar dinleyor. Saphi bev raoorunu okavor, Murtafa Pavel bey riyenet ediy Je |.