23 Aralık 1933 Tarihli Milliyet Gazetesi Sayfa 1

Deniz yollarına ait umumi seyrüsefer lanmıştır. programi Yakında tatbik hazır- edilmek üzere ilân edilecek. Sahip ve Başmuharriri: Siirt Meb'usu MAHMUT FİYATI 5 KURUŞTUR Meclis ve Şurayı devlet “Yedi sene evvel | Ruslar tarafından müsadere edilen (bir motörün tazmini hakkında ileri sürülen iddia Büyük Mi- led Meclisine kadar intikal eden ince bir hukuk ihtilâfmı tebarüz ettirdi. İhtilâf şadur: Yedi sene evvel bir motör Hopa'dan Batuma giderken Ruslar tarafından mü- #adere ediliyor. Bir kanuna göre Rusya- dan zarar gören Türk tebaasının zararla» rı, Rus tebaasma ait olup ta müstdere edilen malların bedelinden tazmin edil- mek İlzendır. Motör sahibi bu kanuna istinat ederek tazmin edilmesini istiyor. nüddet zarfında müracaat etme- sürülerek reddediliyor. Bunun urayi Devlete müracaat ediyor. Şura hibi iddiasını intikal ettiriyor. Meclisin Arzuhal En- Büyük Millet cürreni motör sahibini 7 Kek paranm tediyesini © adalet icabı telâi ediyor. Ancak mesele Meclise gelince bir kısım meb'uslar Şurayi Devlet karar. kormın kat'i bir mahiyeti rel vr rü, binacnaleyh Meclis tarafın. işi lemiyeceğini iddin ediyorlar. İş Teşkilâ- & Esasiye ve Adliye Encümenlerine ha- vale ediliyor. Ankaradan gelen haberler- 'den anlaşılıyor ki bu encümenler de ihti- lâf halledememişler ve şimdi mesele tef- sir için tekrar Meclise gönderilmiştir. Bu vaziyette tebarüz eden ihtilâf şudur: Şurayi Devletin kararları kat'iyet kes- iş kararları mahiyetinde olup Büyük Millet Meclisi tarafmdan ta- dil edilemez mi, yoksa Millet Meclisi bu kararları tadil edebilir mi? Şurayi Dev- letin, teşkilâtımıza ve mevzuatımıza gö- te vazifesi, salâhiyeti ve rolü nedir? Şurayi Devlet hükümetin kararların- dan, muamelelerinden ve faaliyetlerinden Vaktile hükümetin mes'uliyeti esası ka- bul edilmezdi. Sonraları âmme hizmetle- rinde umum menfaatine yapılan işlerden umumi bir istifade © temin edildiği g bu esnada vatandaşların şahan uğradık. arı zararların da bu istifade karşılığı ola- rak, hükümet tarafından (tazmin vete- kabul edildi. Bunun neticesi, devlet ve hükümev aleyhinede dava lebilmesinin kabulü oldu. Fakat âmme hizmetlerinin hususiyeti ayrı bir ihtısasa ihtiyaç gösterdiği gibi, bu nevi davalar- da ayrı bir muhakeme usulüne tâbi olma- sı da Vüzmgeldiği cihetle idari kaza namile ayrı bir müessese ihtas edildi, Fa- kat bundan beklenilen faydaların hâsıl olabilmesi için adliye mahkemelerinin baiz olduğu bütün teminata ve imtiyazla- ra malik olması lâzımdır. Bizde evvelce 1284 tarihinde ihtas edilen Şurayi Dev- Jet bu teminatı haiz değildi. Çünkü ka- rarları kabili tenfiz değildi. Tenfiz edi- lebilmesi içni sadareti tastikine ve ira- dei seniyenin suduruna ihtiyaç vardı. 1340 Teşkilâtı Esasiye o kanununun hükmüne tevfikan ihtas edilen o Şurayi Devlet ise tekmil — bu teminatı haiz ve mükemmel bir müessesedir. Şurayi Dev- let kanununa göre, idari davalar husu- sunda Şurayi Devlet bir umumi mahke- me mahiyetini haizdir. Kanun bu mah- keme kararların hiç bir makamin tas- tiline hacet kalmaksızm tenfizi kabil ol- duğunu kabul etmiştir. Türkiye Cümhu- riyeti devletin ve idarenin muamelelerin- den dolayı mes'uliyet esatını kabul etmiş- tir. Teşkilâtı Esasiyede idari davalara Şurayi Devletin balıncağı tasrih edilmiş- tir. Şurayi Devlet kanununun hükümle- rine nazaran da Şurayi Devlet idari da- valarda tam bir mahkeme vazfiesini ya- pıyor. Şu halde ihtilâflar hakkında Şura- rayi Devlet tarafından verilen hükümle- rin kazai o mahiyette olduğuna şüphe yoktur. Kanun da bu kararlarm Obir makamın tastikine mütevakkıf olmadığı Bı tasrih etmiştir. Binaenaleyh Şurayi Devlet kararlarını Meclis bozabilir demek, bu kararların Meclisin tastiki olmadıkça tatbik kabili yeti yok demektir. Şu halde Şurayi Dev- let kanununun, idari kazanm hükmü, va- tandaşa temin ettiği menfaat ihlâl edli miş olur. Bugün idare lehine verilen bir karar tenfiz edilmediği gibi, yarın idare aleyhine çıkan bir karar da tenfiz edil miyebilir. Bu suretle 1284 © vaziyteine dönülmüş olur. Hülüsa, diğer mahkeme kararları gibi, Şurayi Devlet kararların tenfizine de muhalefet edilemez. Ancak Meclis, hükü- met lehine sadir olmuş bir kararı haksız görürse veya Şurayi Devletin bariz hatasından dolayı hir vatandaşın mu zarrır olduğunu anlarsa o zaman devlet, kendi uzuvlarının hareketlerinden dolar yı mes'uliyet kabul ettiği cihetle, vatan: daşa bir tazminat vermek veyahut cağından vazgeçmek suretile bir uluyvü- Cenap ve alâka hissi göstererek devletin mes'uliyeti hakkında © ortaya bir misal koymuş olur. Yoksa kaziyyei muhkeme olan bir kararı değiştiremez, Binaenaleyh bu meselede verilen ka- Yara hürmet etmek lâzımdır. Fakat eğer hükümetin bir haksızlığı, yabut ta mah- kemenin bir hatası varsa, vatandaşım 22- Bu suretle devlet ti hakkında vatandaş kanaati sarsıl- mıyacağı gibi, devletin ber haksızlığı eye edeceği yolunda bir emniyet te hâ- sık olur, Ahmet ŞUKRU 8 inci sel İhracatın kontrolü ve yerli iptidai maddelerimizin ko- runması mevzuu bahistir İktısadiyatımızı alâkadar eden her iş Iktısat Vekâletine bağlanacak İktısat vekâleti- nin hazırladığı beş yıllık iktisat © pro- gramınm - umumi hatları o üzerinde Iktısat vekii Celâl Bey Vekiller he- yetinde izahat ver- miştir. Programm sas Oo müzakeresi Gazi Hz. nin riya- set edecekleri bir içtimada £ yapıla caktır. Matbu iki cilt tutan program esaslı iki kısma ay» rılmaktadır. Bir kı- sım İktisat vekâl, tinin yeni teşkilâ- tını, diğer Okısım Aldığımız malü- mata nazaran, beş senelik iktısadi ve sınai proğram şu ana hatları ih- tiva etmektedir: 1 — Program, O iktısadiyatımızı İptidai maddelerimizi memleketimizde ma- mul hale koyan fabrikalardan biri pek sıkı bir kontrol altma almakta. dır. Bu kontrolu devlet yapacaktır. İktısat ve ticaret hayatında her iş bilhassa ihracat , devlet kontrolu al- (Devamı $ inci sahifede) CostesveBellonte geldiler Okyanosu aşanlar dünkü kötü havaya rağmen 14,45 te Yeşilköye indiler Costes ve Bellont. Bir Fransız karikatüristinin kalemi Brege sistersinde bindiği yeni bir bombardıman tayyaresiv şehrimize geleceğini yazdığımız meşhur Fran- sız tayyarecisi Costes dün saat 14,45 te Selânikten Yı rimiz ile Fransız sefareti ateşemili- teri de Coutson ile bazı zevat tara- fından karşı anmıştır. Costes bundan bir kaç sene evvel arkadaşı Beliontös ile beraber Atlas denizini aşarak Amerikaya kadar git- meğe muvaffak olmuştu. Bu seyahat Costes'e tayyarecilik leminde büyük bir şöhret kazandırmıştır, Costes, bu defa Fransada yeni in- şa edilen bombardıman tayyareleri- nin propagandasmı yapmak, bu tay- yareyi Bakan memleketlerine gös“ vermek maksadile seyahat etmekte- ir. Burada kaldığı müddet zarfında Fransız kolonisi tarafmdan Ünion Française'de şerefine bir ziyafet vex rilecektir, Costes ile beraber Rellontes de şehrimize gelmiş ve Tokatiıyan oteli- ne inmişerdir. Dün kendilerini gör. meğe gittik. İkisi de pek neşeli ve keyifli görünüyorlardı. Yanlarında Fransız ateşemiliteri De Coürson ve mensup olduğu tayyare fabrikasmın. vekili vardı. İlk söz olarak havadan tiler. Costes dedi ki: — Se ânikte hava bir parça iyi idi. Hattâ açıktı. Her şeye rağmen bugün saat on ikide Selânikten hare- ket ettim. Dedeağaç önüne gelin- <e, hava birdenbire çok fenalaştı. On metre ilerisini görmek kabil değildi. Ve Istanbula yaklaştıkça havanın fe- nalığı artıyordu. Epice müşkülât çek- tik. Bunun'a beraber 14,45 te Yeşil- köye indik. Buradan Eskişehire gide- ceğiz. Bittabi iyi bir hava bekliyo- (Devamı 5 inci sahifede) ikâyet et- Ekmekçilere göre vergiyi Belediye tahsil etmeli İstanbul kazalarında kaç fırın var ve her biri nekadar ekmek çıkarır? Ekmeğin kilosuna bir kuruş zammedil mesi hakkındaki karar, bütün alâkadar. lar tarafından ehemmiyetle karşılanmış- bir. Bir çok kimseler, Ziraat Bankasının külliyetli miktarda buğday mübayaatın- da bulunduğu halde fiatlerin İstanbul borsasında bile 3,5 - 4 kuruştan yukarı ine, Süriyeye ve Yuna- na fazla ihracat yapılabileceği ümit lerinin kırılması karşısında, Türk buğ- dayını korumak için böyle bir tedbire ih tiyaç olduğunu söylemekiedirler, Ekmekçiler Cemiyeti reisi Ahmet Ri xa Bey, bu kısmın belediyece ekmek fi- atlerine | birer kuruş © zammedilerek farkın hazineye verilmek suretile yapıl- ması ihtimali olduğumu, her halde tah- silâtın (amamen temini için tedbir almak lâzım geldiğini söylemektedir. Bazı kimselerin de, ekmekten alına- cak vergi kaçakçılığına meydan verilme mek üzere daha esaslı tedbirlere Tüzüm' görmektedirler. Bunlara göre, verginin değirmenlerden çıkan un üzerinden alın ması daha muvafık olacaktır. Maamafih hükümetin bu husustaki söylenen, bü- tün ihtimalâtı derpiş ederek en salim u- Şili koyacağı muhakkak görülmekte ir, Verilen malümata göre, bir senede yalmız. İstanbulda 1,160,000 Jiri â tahsil edilecekir.. pe En büyük şehirlerden almacak vergi nin, 4 milyon lirayı i tahmi dilmektedir. ei Şehrimiz kazalarında mevcut fı ve bir günde işlenen un miktarı ve eke mek adedi aşağıda gösterilmişlir. Fırın Mev- İşledikler Kasa temi “ende” Gel adedi GALA Eminönü — 29 534 Fatih 49 895 Sarıyer 10 144 Bakırköy 4 6 Adalar 3 36 Beyoğlu 47 896 Üsküdar 3 212 Kadıköy © 16 285 Beşiktaş 16 254 Beykoz 6 s5 v 2 Saat 23 meselesi Nasıl halledilecek? Ankarada kahvehaneler de saat 11 de kapanacak sma ve tiyatrolar kapanma sa- atlerinin tesbitimden doğan kararsızlık ve karışıklık elim devam etmektedir. Sinemacılar üç gün evvel Beyoğlun Öz kaymakani Seda Beyin nezd'nde yap tikları toplantıda verilen karar mucibin- cö akşamları santi 21,30 da filme başlar makta ve saat 23,30 da bitirmektedirler. Fukat Dah'liye Vekâletinin temaşa yer- İefinin nihayel saat 23 e kadar kapana- Giğı hususundaki kararı üzerine sine- macılar elân tereddüt içindedirler. Dü- ne kadar sinemalara saat 23 te sinema- ların kapanacağı hususunda tebligatta bulunulmamıştı. Bu sebeple şimdilik 23,30 da kapanmak hususundaki kara- rm tatbikine devam edilmektedir. Fakat kararının behemehal datbikini emredece i düşümerek endişe etmekte ve bu hu Bazi Dahiiye Vekületi in Başvekâlete çektikleri telgrafların cebavını bekle mekdedirler. Ankarada Hâlümiyeti Milliye. refikimizin ver- diği malümata göre bu karar Ankarada Cumartesi gününden itibaren tatb'k edi ecek. Hük'miyeti Milliyte, kahvehanelerin de saat on birde kapanacağını yazıyor. Refikimiz bu münasebetle diyor ki: «Za den yeni Türkiye için bugünkü şekilleri- le yabancı bir mevzu olması izm ge len kahvelerin on b'rden sonra dolu ol dağu görülmüş değil Toergler Kurtuluyor mu? Karar tefhim € edilmeden başvekile bildirilmiş LONDRA, 22. A.A, — Reuter Ajan. sından; Mevsuk, fakat gayri resmi menb lardan öğrenildiğine göre, M, Hitler ve M.'Goering” de bildirilmiş olan Layip- sis esinin Rayiştag yangını hak kındaki kararmın Van der Lubbe'yi id- ma #ahküm edecek Toergler ile 3 Bul gar mazmunu beraat ettirecek şekilde ol 'duğu tahmin ediliyor. Bununla beraber Toergler bazı komü- nist liderlerle bir hiyaneti vataniye ile maznun olarak yeniden muhakeme edile cektir. Dimitroff, Popoff o ve Taneff derhal. hudut harici edileceklerdir. Bazı müfrit mill; sosyali: Dimi- troff'un sağ olarak hudud olma- sına müsade edilmemesi fikrie olmaları- na rağmen M. Hitler ile (OM. Goering Kartulsada hiyaneti vataniyeden muhakeme edileceği söylenen ko- münist partisi reisi Toergler vs salim vasıl olmaları için kati emirler verdikleri haber alınmıştır. BERLİN, 22. A.A. — Volff Ajansın- dan : Reuter Ajansı Rayiştag yangın cıları hakında verilecek (ve yarm için beklenen hükmün başvekil Hitlere ve M. (Devamı 5 inci sahifede) Ne. 2828 Oo CUMARTESİ — 23 KÂNUNUEVVEL 1933 M. Venizelosa yapılan sui- kast meselesi yeni safhaya girdi, Vaziyetin karışıklığı üzerine tedbirler alınıyor. ge b zi e Tel: ( Müdür: 24318, Yazı işleri müdürü 24118, İdare ve Matbenı 24310, En e ini Ordu önünde son fır tınadan bir resim Memleketin çok yerinde kar devam ediyor Dün şehrimizde inhidama mail bazı evler tahliye ettirildi Üç gün evval başlayan kar firtı- nası, dün de geç vakite kadar bütün şiddetile devam etti, Mahdut fasra- larla yağan kardan İstanbulun bütün çatıları bem beyaz kesildi. Karla birlikte şiddetli bir poyraz fırtınası hüküm sürmüş, hararet, si- fırdan aşağı düşmüş, soğuk hatırı sa- yılır bir dereceyi bumuştur. Kandilli sarathanesi müdürü Fa- tin bey, kendisile görüşen muharriri- mize şunları söylemiştir: Havaların bu mevsimde böy- le gitmesi tabiidir. Kar, fırtına ile karışık bir halde yağmakta yarın “bu gün,, de devam edecektir. Öbür; düzelmiyeceğini mez. Bu hal mev- Havalarda hiç bir fev« delik yoktur, aplığımız tahkikata nazaran, denizlerde de şiddetli bir fırtına de- vam etmektedir. Karadeniz boğazm- da, dün yıldız karayel, limanda, Mar. marada ve Akdenizde kuvveti poy- raz büküm sürmüş ve kar, tipi halin de yağmıştır. (Devamı 5 inci sahifede) Dünkü güreşlerde maale- sef-mağlübiyetlerimiz var geceki müsabakaların hepsini kazandık. Final bu gece Balkan güreş şampiyonasının ikinci devresi, dün öğleden sonra gene Asri Sinemada yapıldı. Maçların saat on altına başlama: mukarrerdi. Fakat Balkan güreş kongre si ve bu kongrede yapılan uzun müna- kaşalar maçların saatini geçiktirdi. Münakaşa mevzura Bikan güreş kongresinde en fazla münkaşaya sebebiyeii veren nokta, 1894 Bul grey geriyiyonasinın Geve Tüp kiyede mi, yoksa Yunanistanda mı yapı- lacağı meselesi olmuştur. Yunan sme- rahhasmın her şeye itiraz etmesi kon- reyi uztimeşler. Kongraya bagila de. vam edileceldir. Bir saat sonra Güreşlere ancak bir saat tecbbürle bakemliği altında 6 kilodan Hüseyin ve başlandı. İlk güreş Yunanlı Meneliv'in Yoguslke Tet'araşmda yapıld. Jik mağlâbiyetimiz Bu iki güreşçinin ilk on dakilk gü- reşleri beraberliğle neticelendi. İkinel on dakikada evvelâ Yoguslâ m düş- ti Alin düşmek eren Hüseyine gelince Yoğuelir Hüseyine nazaran fazin kevveti ve uz" köllarile bariz bir imiyet emin eli. Bu arada, > Hüseyine büyük gayretlerle kurtulabil, tehlike İf geçirtü. Yoguslür sayı hesabile ka” randı. Yaşar hükmen galip 61 kilodan Yaşarla Yogusliv Megul- yak karşılaştı. Bu güreş hayli favüllü geçi. Yaşa- rın kuvveti, Yoguslâvın bilgisi çarpışın ca Yoguslây çelme takmak, bacaktan tutmak gibi favüllere saptı; Yaşar da, çok fena bir âdet olarak hakemin düdük erine ve mülcaddit ihtarlarına rağmen Nari ile hasmı Yaneş minder dışında da güreşe devam etmek illetini şiddetlendirdi. İlk on dakikn beraberlikle bittikten sonra Yaşar ikinci devredeki faikiyetile maçı hükmen kazandı. Yusuf Arslan mağlâp 71 Kiloda Yusuf Aslan, hasmı Yo- guslâv Şehier'in mütemadiyen minder dışma kaçması Yusuf Arslanı da, seyir de, hattâ bir kısım hakemleri de sinirlendirdi. Yusuf Arslanm gerek kuv vet ve gerek'tibarile faikiyetine rağmen hakemler ilk devreyi brabere verdiler, İkinci devrede Yoğuslâir all düştüğü (Devamı 2 inci sahifede) güreşçiler bir arada Beş Senelik Yeni Programımızda Neler Var!