4 Aralık 1941 Tarihli Servetifunun (Uyanış) Dergisi Sayfa 8
FRANSA'DA Al Dumas Klâsik trajediye ve tarihi dra- ma muâ&ir olarak doğan içtimai ve ahlâki meselelere kısa yer ve- ren zekânın ayrıl ayri temayülle- rini gösteren romantik dram bir takım ahlâki meseleleri ortaya atarak münakaşâlara (sebebiyet verdi. Realizmin yer aldığı bu emerlerde <exaotitude» kuvvetle kendini gösteriyor ve urf, adat bütün çıplaklıkla tasvir olunuyor- du. Komedya ve Borjuva dramı bakımından çok zengin olan Fran- s& on dozunzu asırda İtalyan ve İspanyol tratrosunnn yeniden in- kişafına kadar Avrupa ve Ame- rikaya hakim oldu, Ancak Skan- dinavya tiyatrosunun ortaya çık- ması üzerine Alman, Rus, İngiliz tiyatrosunun ufukları genişliyebil- di. Romantik trajedi Almanyada yer alırken klâsik trajedi on do- kuzuncu asrın başında &on mefesi- ni verdi. Önceleri Göte ve Şilke- rin tabirinde kendini göstermiye başlıyan romantik trajedi klâsik Alman trajedisinin meziyetlerini telif etmeğe çalışıyordu. «Grill. parzer» nin Göte, Şilker ve Lüpe de Dogayı taklit ederek yazmış olduğu büyük valde isimli dra- mında bunu görmek kabildir, Sa- ko, krei Otokar ve denizin ve aş- 30 — Servetiflinun — 2263 ROMANTİK TİYATRO ALEX DUMAS kın mevoceleri eserlerinde şairane bir cazibe ve mutedil bir roman- tizm vardır. Hebbel'nin insanların zamanlarile nasıl mücadele yap- tıklarını tasvir eden eserler bu Da- nimarkalı yazicının Almanyada meşhur olmasına sebep olmuştur. Romantik trajedi ve dramın en renkli yeri hiç sebep yok kl Fran- sa ve İtilya olmuştur. Muharririnin fazla serbest hareket etmiş olma. ları daha ciddi eserlerin yazılma- sına vesile olmuştur. «Niooolini> nin yazdığı dramlarda İtalyanın hürriyet ve istiklâli eserlerinin ana hatlarıdır. Romantik mektebinin tiyatro- da ilk zaferini gösteren Alekgandr Romanın <3ncü Hanri ve sarayı» eseridir. Sathi bir iktidar mahsulü olmasına rağmen mahalli renk ede- bi nazariyelere hüküm olarak yer alır. Alexandre Dumas Pöre'nin dramlarında Shakespeare'nin tesiri çok olmakla beraber tam bir melo dram havası vardır. Chribtine, Ohar leş VİL isimli manzum dramları 1840 8 kadar yazmış olduğu tarihi piyesler birer melo âramdan başka bir şey değildir. Alexanâr Dumas'dan daha mü- him bir rol oynıyan Victor Hügo- nun «Cromweli» eseri gayri kabili temsil olmasına rağmen romantik fikirlerin ilk beyannamesidir. Tari- tabloları en derin hatları ile çizen Hügo Hernani, Ruy Bliss, Marion Delormej, Kral eğleniyor (Leroi S'amuse) eserleri Fransız romantik dramı İspanyaya kuvvetle tesir etmiştir. Hügo'yu taklit ederek Martinoz de la Rosa'nın yazmış olduğu Aben Hmeya ismindeki pi yesi ilk defa olarak Fransada tem- sil edilmiştir. Esebist Leran'ın «Macias» Hartzenbuseh'in (Jruel âşıkları) Gerlia Guttidrey'in (Le "Tronvöre) isimli piyesleri İspanyol Romantik tiyatrosunun en fazla rağbet kazanan eserleridir. 19 nen asırda tarihi dram ve komedi Klâsik trajediden ayrı olarak yazılan modern trejediler arasında Hanri Bornier tiyatro tipi pek va- sat olan Rolan kızı eserinden &on- ra ayrı âyrı mevzularda piyes ya3- makta maharet gösteren Sardou'- nun (1831 - 1908) vatan «La Pot- rie» isimli dramı edibi hiç bir kıymeti olmadığı halde hadisele- rinin fevti sayesinde büyük bir heyecan uyandırmağa muvaffak olmuşdur. Bu arada Coppde de taç içih Severo Tarelli ismindeki eserlerini vucude getirdi. Rusyadâ «müthiş İvanın ölümüz oeserile Alexis Tolstai Almanyada Le Me. nonite, Harold eserile Wildenb- ruch büyük muvaffakiyetler elde etdiler... On dokuzuncu asırda komedi mevzuları Borjuva cemiyetinden çıkarılmış olup gülmek ve heyecsn kısa umulmakla beraber düşünce eserinin bel kemiğidir. Karekterler çok kuvvetlidir. Seribe (1791-1161) başkaları ile müştereken yazılmış olduğu 400 piyesinin yorulmak bilmez müellifidir, «İftira bir zincir, (Bertxonğ et Raton) en meşhur eserleridir. Tiyatroyu çok iyi bilen Seribe fikir ve üslub be- kımından çok zayıldır; Molyeri taklid eden fredro (1798 - 1879) on dokuz komedi yazmmışdır. İş. lâv ırkına mensub olan yazıcının eserinde ürf ve adat kuvvetli bir yer alır. Müktezel bir ahlâkçı olan Breton de los Herreros yüz üç manzum komedi yazmışdır. «<Çey- rek saat, o kadın kimdir, böylesi çok olan yer» isimli komedilerin- de liganının parlaklığı, nazmının tenevvüünü görmek kabildir. S. Nahit BİLGA TAŞ GENÇ BİR KALEMİN ROMANI
