July 16, 1931 Tarihli Son Posta Gazetesi Sayfa 3
Hergün Almanya Yi Buhranı WNereden Çıktı? | M zamhmv, Almanyada aylardanberi beklenen panik nihayet başla- mış bulunuyor. Bankaların bir çoğu tediyatı kestiler. Hükü- met borsaları kapattı. Alman markı müthiş bir süratle sukut etti. Birçok fabrikalar iflâs et- tiklerini ilân ettiler. Hulâsa Almanya, (1923) tarihindekin- den daha müthiş, daha şü- mullü bir buhran içine düştü. * Amerikanın — müdahalesile borçların tam tehir edileceği taayyün ettiği şu sırada bu buhran nereden çıktı? Amerikanın teklifine Fran- sızlar müşkülât gösteriyor, bir- çok kayitler koymıya - çalışı- yorlardı. Esas itibarile anlaş- mış, ve Londrada aktedilecek bir konferansta bu meseleye Bit teferraatın tesbit edilmesi takarrür etmişse de Fransanın aldığı vaziyet h itmiyor, omığ;'et le);ldn emyozrıdıı.y Fransanım — bu hodbinane vaziyeti bir emniyetsizlik u- yandırdı. Almanya bankalarına ve Almanya işlerine para ya- tıran ecnebiler, bilhassa Ame- rikalılar paralarını geri almıya teşebbüs ettiler. Rayhşbank ııenebiluin talebini tatmin ede- :llmek içlığ ecnebi dövizi al- uya mecbur oldu ve bi günde (260) milyon mark, yi (125) milyon türk lirası tedi- yesine mecbur — oldu. Talep devam - ediyordu. Ecnebilerin bu hücumunu gören Almanlar dıı.bınlnlırı koşarak mevdu- atlarımı geri istemiye b - lar, Bu gınııınl hnîııııı ılzlllıyâlk bir panik tevlit etti ve mark sukuta başladı. Buhran bu suretle kendini gösterdi. * Almanya borçların - tehiri Mmeselesinin müzakeresini bek- liyemiyecek hale gelmişti. Müs- tacel bir tedbir lâzımdı. Ray- hşbank müdürü yüz milyon iz lirası miktarında bir Istikraz aktine ihtiyaç gösterdi. ndra ve Parise giderek oradaki Devlet Bankalarile anlaşmıya çalıştı. Bir taraftan da Amerikaya müracaat etti. Amerika bu müracaate ret cevabı verdi. Amerikan ban- kaları müştereken yardıma ya- paşmak — istemediler. İngiltere mümaşat . gösterdi. — Fakat Fransa yardım — yapabilmek için Almanyadan iki şey iste- di Birincisi —Avusturya — ile aktedilen gümrük mukavele- Bini derhal feshetmek; geçende inşa edilen Cep zırblısı siste- minde inşa edilecek diğer üç geminin — yapılmasından — vaz- geçmek. Almanya bu teklifleri ka- bul etmedi. Rahşbank müdürü eli boş olarak Berline dündü. * Şimdi ne olacak? Almanya bu / buhrandan kurtulabilecek mi İktisadi hayat okadar bey- nelmilel bir mahiyet almıştır , Almanyanın - iflâsı, arka- sından diğer memleketleri de Sürükliyebilir. Yalhız Ameri- anın Almanyada işliyen (10) milyar Türk lirası miktarında Sermayesi vardır. İngilterenin hatta Fransanın da Almanya- a büyük germayeleri işle- Mektedir. Almanya iflâş edince ü devletlerin de müteessir ve Z rır olmamalarına imkân a bulraninın — önüne Sebilmek — için — İngiltere, SON PudğTA | Son Posta'nın Resimli Makalesi 1 — Her şeyin bir sonu vardır. En ta hammülsuz görünen ıstıraplar, ebedi zan- nedilen saadetler bile nibayet olmaktan kurtulamaz. muvakkat 2 — Felâketler ve saadetler geçici ol- masaydı, insanlar felâketlere mukavemet edemez, saadeti anlıyamazlardı. dalma gu 38 — Her hangi bir felâket karşısında darbi — meseli — batırlayınızı Bu da geçen BUGÜNÜN TELGRAF HABERLERİ GÜRMÜ MEŞHUT Bir Adam Karısının Aşıkını Yaraladı İzmir, 15 (Hususi) — Çeş- menin Bahçearası mevkiinde oturan Mustafa oğlu Mehmedin genç bir karısı vardır, adı Melihadır. Meliha erkeklerle fHlört yapmaktan hoşlanan bir kadındır. Kocası da karısının bu kötü huyunu bilmekte ve cürmü meşhut halinde yakalamak için fırsat kollamaktadır. Nihayet dün bu fırsat Mehmedin eline geçmiştir. Genç adam, karıslle birlikte oturduğu çardağın karşısın- daki çalılar arasında sakla- np beklerken on — dokuz yaşlarında — Hasan — İsminde birinin çardağa — yaklaştığını ve — karısila hoşbeş — etmiye koyolduğunu görür. Kan bey- nine sıçrar. Çiftesini doğrulta- rak ateşler. Hasan ağır surette başından yaralanarak yere yu- varlanır. Mehmet yakalanmıştır. Adnaan Türk - Bulgar Münasebatı Sofya Sefiri Tevfik Kâmil Beyin kırala — itimatnamesini takdim etmesi — münasebetile Bulgar gazeteleri Türk - Bulgar dostluğundan hararetle bahse- diyorlar Halk Fırkasında Halk Fırkası grüupü dün toplanarak — hükümetin kâğıt ihtiyaci hakkında İbrahim Alâ- ettin B. (Sinep) tarafından verilen bir takriri müzakere etmiş, Maliye Vekili cevap vermiştir. Fransa, Amerika ve İtalyanın teminatı altında (Bale) de bu- lunan — Beynelmilel — Bankanın Almıcıyaya kredi açması lâ- zımdır. Müttefikler ve Amerika bu yardımdan içtinap ederlerse, Almanyanın — kendi - kendine bu felâketle karşılaşması ve kendi derdine deva araması icap edecektir. Bu takdirde Almanya hükü- metinin muvaffak olamaması ve Almanyada sağ veya sol müfritlerin tazyikile bir ihtilâl kopması da muhtemeldir. ü Binaenaleyh Almanya yeni birçok hâdisata gebedir, ora- Vaan gelen haberleri alâka ve ehemmiyetle takip etmek lâ- | zımdır. Markın Düşmesi Dünya Borsa- » » A larını Ne Hâle Getirdi? Londra, 14 (A. A.) — Mark fiatı dün bir İngiliz lirası 20,65 ile 27 mark arasında temevvüç etmiştir. Borsa kapanır- ken bir İngiliz lirası 21,50 mark idi. Bu sabah mark 22,50de açılmış ve biraz sonra 21,75 e çıkmıştır. Borsalarda Vaziyet Paris, 15 (A.A) — Almanyada hüküm sürmekte olan mali karışıklık ecnebi borsalarında bir takım teşevnüşlere sebep ol- muştur. İsviçre borsaları Alman tahvilâtını ve dövizini borsa fiat cetveline koymıya nihayet vermiştir. Mark Satmak İçin Lüksenburg, 14 (A.A.) — Huduttan gelen birtakım Alman- ların marklarını ecnebi dövizleri mukabilinde değiştirmek için gösterdikleri tehacüm karşısında Lüksemburg bankaları bu sabah gişelerini kapamışlardır. ( Alman buhranına ait diğer telgraf haberlerimizi dördüncü sayfamızda okuyacaksınız. ) Dün Alman Bankaları Bozgun Halinde İdi.. (Baş tarafı 1 inci sayfada ) 5: Doyçe Bank Osmanlı Ban- kasından (500) bin Türk lirası almış, fakat fazla para talebini reddetmiştir. Bazı bankalar ise bu bankanın çeklerini kabul etmek istememişlerdir. Bunun üzerine — banka — direktörleri Amerika ve Avrupa merker- lerine müracaat etmiş; nihayet gelen bir telgraf ile Banka pi- asaya (40) bin İngiliz sat- ıymıtıyı. (İln) bııı.k.ıııı:ı dünkü tediyatları 2 milyona yakındır. ğer taraftan eski Mısır Hıdivi Abbas Hilmi Paşa ile alâkadar Ticaret ve Sanayi Bankası da — İsviçreden al- dığı tebligat üzerine gişelerini kapamış, para tediyesini dur- durmuştur. Vaziyetin bu vabameline rağmen dün Almanyadan gelen iyi haberli bazı — telgraflar üzerine mark fiatı yükselmiş ise de ılı*ıııııclıjyıpılmıııııtır. ço İktasat ve maliyeciler -âlemi istical ile yeni haberleri bek- lemektedirler, Almanyanın düştüğü bu Müş- ül vaziyet üzerine Almanyanın, en mühim bankalarından Oolan Darmiştater —und Nasyonal Bankası iflâs etmiştir. Cenev- re ve Lüksenburg Bankaları da iflâslarını ilân etmişlerdir. 4 Almanyada isimleri D. harfi ile başlıyan bankalar ki, bunlar, Dresden Bank, Diskonto Ge- ıeI!.ıR, *Doyçe Bank, Doyçe Oriyent — Bank en. büyük bankalardır. Bunlarvaziyetten müteessirdirler. Bu yüzden bizim ihracat emtiası piyasası da çok müte- essir. olmuştur. Bilhassa Almanya ile muamelesi olan fındık ve bar- sak — piyasasına derin bir tesir icra :tıeıme bl;hı: bütün piyasa durmuştur. Bu ha- lin hn:ıı tüccarlarının vaziyeti üzerinde de müessir olması İster İnan, İster İnanma! Babıali kitapçıları yeni harflerle çocuk kitapla- rından başka eser basmıya cesaret edemiyorlar. Şim- diye kadar bastıkları ki- tapları satamadıkları için, yeni neşriyat yapılmıyor gibidir. Devlet Matbaası, kârı- na bakmiyarak bazı mü- him eserlerin tab'ına yar- dım ediyordu. Bunun için de Devlet Matbaasının mütedavil bir sermayesi Vi | Tasarruf yapılırken bu sermaye kesilmiş, ve şim- den sonra vekâlet namı- na hiçbir kitap basılma- ması takarrür etmiştir. Artık bundan sonra ya« ni harflerle okuyabilecek kitap bulacağımıza, İster İnan, İster İnanma! ee D T R L A a İD n L KADİRLİDE Jandarmamız l-l;ı_vdullar: Muhasara Etti Adana, 15 (H. M.) — İzalei şakavet kanunu ( Kadirli ) de resmen ilân edilmiş ve eşkıya- ya teslim olmaları için on gün müddet verilmiştir. Vali, ( Sa- imbeyli ) de harekâtı bizzat idare etmektedir. Haydutların yakında ele geçecekleri mu- ı hakkaktır. ... . . Müthiş Bir Facia (Baş tarafı 1 İnci sayfada ) Yolcular batmaktan korktular, istimdat ettiler. İçlerinden bir kısmı kendilerini nehre atarak yüzmiye çalıştılar. Bir kısmı da yüzmeyi hiç bilmediklerinden salda kalarak istimdada devam ettiler, Çok geçmeden sal battı, kamyon yolcuları ile birlikte suya gö- müldü. Yolculardan beş kişi yüze- rek sahile olmuşlardır. Bunlardan bir tanesi şoför muavinidir. Bu zat (Menemen)e giderek zabıtaya haber ver- çıkmıya muvaffak vak'ayı miştir. Henüz - cesetleri yanlar şunlardı: Havra sokağında peynirci küçük Hasan ve refikası Lüt- fiye H. Baş sokağında mukim rümelili bir erkek ve zevcesi, İkiçeşmelikte mukim bir ma- nifaturacı. muhtemeldir. Kısa olarak Almanyayı bu hale getiren esbap şudur: Almanya, son zamanda, va- ziyetini müşkülleştirecek — şe- kilde altın tediyatı yapmış, bu paranın kısını azamı Fran- saya gitmiştir. Diğer taraftan Alman parası, hükümet emlâki karşılık gös- terilerek takriben yüzde otuz derecesinde bir teminata rap- tedilmiştir. Bu emlâk son zamanda yüz- de altmış nisbetinde kıymetini kaybedince bugünkü feci va- ziyet hâdis olmuştur. 12 Seneye Mahküm Oldu Dün Ağır Cezada esbak Musul meb'usu Nuri Beyi öl- düren Arnavut Hacı Selâmın muhakemesine devam edilmiş, karar tefhim olunmuştur. Maz- nün Hacının öldürülen Nuri Beyin akrabası tarafından öl- dürüleceği İşaa edildiği için muhakeme salonuna girenlerin Üzerleri aranmıştır. f(ılil 12 sene hapse mahküm edilüuştir. bulunmı- Sözün Kısa Utanmadan Nasıl Dönüyorlar? Serbest Fırka Teşekkü Ettiği Vakit j Necmiddin Sadık (kendi ** dine) — Hımm... — Aklını & şına topla, Necmi... İşin ı gi — deği: Fethi — yeni çukurda... Başaşağı — gelm yakındır. Bugünden tezi yo bizim “Akşam,,ın —dümen çevirmeli... kaleme sanl, halka çal dan, mahirane bir soldan “Efendim f*) böyle let Meclisi mi olur? tenkit — var, '" ne münakaşa, ne de istizah, Diyorlardi, yeni fırka Bizi bu — küçüklükten Artık Mecliste tenkit olaca münakaşa olacak, istizah, olacak. “Kimin ne söşliyeceği vai sa artık gizlemesin, açık konuşmak, herşeyi söyler mes'uliyetini üzerine almı bir fırkanın penahına sıgın- sın.. “Tek fırkalı parlamento, hakikate — gayri — muva; sun't bir müessese haline gelmiştir. Daha — doğrusu, cümhuriyet - müessesesi su bu yüzden zayıflar, Millet Meclisi de felce uğramak | üzere.. “Yeni fırkanın en büyük iyiliği cümhuriyeti kuvvet- lendirmek, Millet Meclisini canlandırmak olacaktır. *“Fethi Beyefendinin de- rükte ettiği bu tarihi vüzife- de — muvaffak — olmalarını temenni ederim. En büyük — başımızdan en aciz ü kadar herkes bu fu teşekkülünü — memnuniyetle karşıladı.. , 4 Serbes Fırka Kapanınca.. Necmeddin Sadık (kendi kene dine) — Fırka gümbürdedi. İsmet yine başımızda. Şimdi Fethiye veriştirmeli ki ötekine kendimizi affettirelim. Haydi iki gözüm, sarıl kaleme, bir soldan geri daha. Yazar: “Fethi Beyin İstiklal cad- desindeki apartmanına — ne buyuruluyor? Bu bina acaba kimin parasile — yapıldı?.,, İlâk.. İlâh... Son Münakaşalarda... Necmeddin Sadık (kendi kendine ) — Ooo... Bu “SON POSTA,, makine aldı, bina yaptırıyor; yarın on altı sayfa der, otuz iki sayfa der, daya- mur... Bunların aleyhine alttan alta iftira etmeli, açıkça da veriştirmeli. Haydi, Necmi, sa- rıl kaleme, diz küfürleri... (Yazar:) *“Vatan hainleri, alçaklar, serseriler, mahalle çocukları, şerirler, şakiler, — veziller, kahrolsunlar.. “Gazetelerini satmak için Ö yemedikleri herze kalmadı. — İsmet — Paşayı — batırdılar, Fethiyi göklere çıkardılar, Serbest firka dağıldı, Fet- hi işten çekildi, şimdi bun- lar başka satış manevrası arıyorlar., “SON POSTA,, yı batırmı- ya çalışanlara gazetemizin ver- diği en mükemmel cevap, hâ- lâ işlemekte olan makinemizin sesidir. Üİ Tırnak içinde Ki yazılar, * Ake gam , in o devirdeki baş makalesindes
