7 Ocak 1937 Tarihli Tan Gazetesi Sayfa 2
No. 6 Mardin, niçin böyle bir dağm te- pesine kenetlenmiş ve ovayı tekmele. yip uçurumdan aşağı atmıştır? Ri vayet ederler ki; eskiden düşman ,taarruzundan masun kalmak için en iyi yer, en emin melce böyle dağ te- pesi imiş.. Onun için değil midir ki kartallar bile yuvalarını yüksekte .yaparlar ve buradan aşağı hâkim bir gözle bakarlar.. Mardin, hakikaten hâkimdir. Sert çehresinde düşmandan korkan bir ifadeden daha çok düşmana hâkim bir otorite okunur. Düşmanın buraya kadar çıkabil. mesi için zaten bütün uçurum Üze- rinde kendisini helâk etmesi lâzım- dır. Mardin, mertlerin inidir. Çünkü Mardinliler bile, Mardine merdin der ler.. Mardin hakikaten mert, içinde gılızışı olmıyan açık bir şehirdir, Aşağıdan bakılmca, enddeleriyle 80. kaklariyle bütün şehrin kalbi oku - in, asil bir Türk şehridir. İ- sadan çok evvel, hıristiyanların Al. lahmdan çok daha evvel, Ruhülkud- dün, baba, evlât teslisinden çok da- ba önce yaşıyan bir Türk medeni . yetinin ihtişamlı devirlerini tatmış- Ur. Romalıların oMerdinom, meşhur Yunan coğrafyacısı Batlamyosu he- kimin Menide diye ad taktığı Mardin Milâttanı çok daha evvel Mezopo . tamyada Ün salan büyük bir Türk medeniyetinin parçasını temsil edi- yordu. Bu medeniyet Komuk medeniyeti (di Ve Komuk medeniyeti yukarı © Diçle kıyısmı, Diyarbekir. vilâyetini kaplıyor, Fırat nehrinin ortalarını aşıyor, Mazi dağından, Batman ve © Savur sularından Maraş yanlarma ve aşağıda Midyat dağlarının uzân- dığı yere kadar genişliyordu - O zaman Mardinin ismi Erdupa idi, Uzun yıllar Asurilerle çarpı - şan ve onları kendi o kuvvetlerine rümeden Komuk Türkleri, burada Mardin ve Diyarbekir şehirlerinden başka daha birçok şehirler ve kasa- balar da kurmuşlardı. Bundan osnra hayli zaman geç- 4. Komuk Türkleri, Asurilerle mü. temadiyen harpettiler. Milâttan 602 yıl önce bir aralık Asurilerin hâki- miyeti altma girdiler. Fakat niha - yet şehir yine yukarı Mezopotam - yayı Asurilerden temizliyen “Madi, Türklerinin eline geçti. Mardin bundan sonra bayli karışık günler yaşadı. İran orduları tara - fmdan işgal edildi. Bir müddet Ki - yamiyan devletinin elinde kaldı. Sonra Sasanllere geçti. Nihayet bu rada Romalılar hüküm sürdüler. A- raplar hüklim sürdüler. Emeviler geldi, Abbasiler geldi. Hamdan 0- ğuları geldi, Mervan oğulları geldi. Ve nihayet 497 Her! senesinde “Artık oğullarından İlgazi burada is- tiklâlini ilân etti. Burada Artık oğullarmdan bir rivayete göre, 15, bir rivayete göre de 17 hükümdar gelip geçti, Mardin bu devrede en yüksek şöhretini bul. > de. © © Şehir imar edildi. nunda, sanayide çok ileri bir mevki Mardinde bulunan bakır ve gü - O emma Isanm yaptığı © temsil etmektedir. Nihayet Artık oğullarının son ON Yazan: MUMTAZ FAİK Mardine niçin Mardin adı verilmiştir ? - , Koca Bir Türk Medeniyetini İçinde Saklayan Şehir Hicri senesinde Mardini Tebriz hü. kümdarı Karakoyunlu Yusufa tem- lik etti. Ondan sonra Mardin Akko. yunlulara geçti.. Cihangir Mirzan oğlu Kasım Azerbaycandan getirt - tiği 80 bin Türkü Mardin ve havali- sinde yerleştirdi. Harap olan köyle. ti yenlendirdi.. hükmü Yavuz Selim fevilerinin Mardin tuğuna ilhak edildi. b tafsilâta girmemin sebebi, bu ko ca Türk şehrinin Türk olan mazi - sini yâr ve ağyar önüne sermektir. Bu kadar engin bir tarihe sahip olan Mardin şehri cenup hududumuzun en candan, en hâkim bir muhafızı - dır. Onun için hududun öbür tarafın. da hazırlanan bin beş yüz türlü fe - sat, kaçakçılık, entrika bu hâkim süzgeç karşısında erir ve temizlenir. Mardinin ismi Mardine, niçin Mardin denmiştir? Bu hususta muhtelif rivayetler var- dir: Arap müverrihlerinden “Vakidi Fütuhüşşam” adlı kitabında Mar. din hakkında şunları yazar: “Rum hükümdarı Herakliyus za- manında Rum memalikinde bulunan Cari oğlu Ersus namındaki bir sergerde ahalinin şikâyeti Üzerine Mardin ve mülhakatma ; gönderilir. Orada bir tahasslingâh yapması em- redilir. Ersus Mardine gelince, şimdiki kalenin Üstünde gördüğü bir ateş yerinin kime ait olduğunu sual eder. Kendisine cevaben oburanm “Din, isminde bir İran rehibine ait oldu . ğunu ve bu rahibin ibadetle işti- har ettiğini söylerler. Bunun üzerine Ersus rahibin ziyaretine gider ve bir müddet orada kalır. Nihayet kimse bulunmadığı bir sırada rahibi öldürür ve onu gizlice bir yere gö - mer, Birkaç gün sonra rahibi soranlara öldüğünü söyler ve kalenin üzerin - de binalar yaparak tahassiin eyler. Bunun üzerine rahibin ismi olan “Din” kelimesine Süryanire Aziz mânasına gelen “Mar,, kelimesi ilâ- ve edilerek bu şebre verilir, Süryaniler rahiplerini hep “Mar,, yani “Aziz, kelimesiyle çağı- rırlar. Mar Yakup, Mar Yusuf gibi. İkinel rivayet şudur: düsselim Mardin tarihinde Mardi - nin adı için şöyle yazmaktadır: İran hükümdarlarından birinin Mardin adında (o bir oğlu varmış. münü icra ettiği bir yerde tebdilha. Mardin kalesine gelmiş. Burada ifâ- kurmuş. Onun için bu şehre “Mar - Ülüm ve fü -İ din, ismi verilmiş, . Üçüncü rivayet, Mirâtiber tarihi aldı, Hattâ o zamanlar Artık oğul -| sahibi Sait Paşanındır. Sait Paşa bu larından Necmeddin İlgazi Halebi) rivayetleri (o muvafık görmiyerek © bile Mardine raptetmiş ve bu suret.| Mardinin Kiyanyan devleti seras . le Mardin Suriye ve İrak arasında | kerlerinden Mardinosun ismine iza» ticarette en ileri bir şehir olmuştu.| fe edildiğini yazmaktadır. Fakat kim ne derse desin, Mardin müş parelar, Artık oğullarının Mar-| bir Türk şehridir. Ve Mardin dört din ve havalisinde bıraktıkları eser.! mevsimin hükmettiği bir yerdir. ler Türk tarihi ve arkeolojisi ba -| Şehrin 1300 rakımlı tepesinde 80 - çok değeridir. Kutbüddini | uk rüzgürlar eserken, şehrin için - yaptığı Ulu cami ve Melik |de bir güz mevsimi vardır. Yamaç - Zinciriye med-| larında bahar açar ve eteklerinden hâlâ bu medeniyetin izlerini | yaz kavrulur. Binlerce, on binlerce senelik Türk hü. | medeniyetini içinde 811'Mardin işte böyle bir şehirdir. mektedir. müzeleştiren Akkoyunlulardan sonra İran Sa - “Mardin,, ismi Esbak Mardin Müftülerinden Ab. Doktorlar ona dört mevsimin hük - va etmesini tavsiye etmişler. O da kat bulmuş. o Bunun üzerine şehri TA Yerli fıçı yapanlar himaye istiyorlar Yerli fıçı fabrikaları işsizlikten do. layı fabrikalarmı kapatmak istiyor» lar. Istanbulda üç fıçı fabriaksı var. dır. Bunlardan biri Hasköyde, biri Eyüpte, diğeri de Tophanededir. Hasköy fabrikası, işlerini tasfiye etmiye başlamıştır. Fabrikalarm İş. lerini bırakmalarına sebep, Avrupa - dan fıçı getirilmekte olması ve yerli fıçılara rağbet edilmemesidir. Inhi - sar İdaresi bile evvelce yerli fıçıları kullanırken Avrupadan fıçı getirtmiş. tir. Yerli fıçıların iyi (o yapılmadığı Iddiası karşında fabrikaların ver » dikleri cevap şudur: Yerli fıçılarım a. Zaçları daha güzel ve iyi kurutulmuş. tur, Mâlkine ile işlenmiştir. Derece. âllina (giren | leri sağlamdır, Ve Avrupa malların- zamanında |dan farksızdır. Fakat, buna rağmen 1023 Hicri senesinde Diyarbekir va- |sarfiyat günden gine azalmaktadır. lisi olan Bıyıklı Mehmet Paşa tara .! Müskirat için meşe, tuzlanmış balık. fından alındı ve Osmanlı imparator- | lar için gürgen ve zeytinyağı için de! İgürgen veya kayin kerestesi kullanır. ! Mardin hakkında bu kadar etraf-| dığı halde frçılardan malzeme nokta. amdan şikâyet edilememesi lâzım ge. lir, Senede on bin şarap ve yüz bine yakm balık fıçısı yapabilecek büyük. lükte olan fabrikalarımızm işsiz kal maları garip görülmektedir. Ibraç edilecek balıkları ecnebi gemiler fıçı. Ilamadan ve buz içine koyarak sev - ketmektedirler, Zeytinyağları için de tücenr gümrüklerimize (Avrupa boş bidon getirtmâkte ve emanet şek Hile muamele yaptıktan sonra bidon- İlar zaytin yağiyle doldurulup ihraç edilmektedir. Fıçi satışlarınm dur. masmda mühim sebeplerden biri de budur. İfaiye Mektebi Açılıyor Itfaiye mektebinin derslere başlı- yabilmesi için bütün hazırlıkları biti. rilmiş ve muallimler tayin edilmiştir. | 11 Kânunusanide derslere başlanacak tr. N Gazi köprüsünün inşası gecikecek n dört ay evvel Alman konsorsuyomunu tem « sil eden bir firmaya ihale edilen Gazi köprüsü inşaatı, yeniden gecikmiye uğramış - tir. Bunun sebebi şudur: Gazi köprüsünün şartnamesi ha- zırlanırken esas İnşaatta bo- hemehal Simon fondü deni - len çimentonun kullanılması tesbit edilmiştir. Münakasa - ya giren gruplardan hen hepsi şartnamedeki maddelere göre hesabını ya- pıp fiat verdiği halde müna- | kasa uhdesinde kalan grup Simon fondü yerine alelâde çimento üzerinden hesabını yürütmüştür, Bu yüzden di- ğerlerinden yüz binlerce lira daha ucuz teklif yapmış ve münakasayı kazanmıştır. Grup, işe başlayınca Simon fondü yerine âdi çimento kul lanmak istemiştir. Fakat be- lediye bunu kabul etmediği için Simon fondü getirtmiye teşebbüs etmiş, pek az mem- leketlerde bulunan bu madde yi ucuza tedarik o edemeyin - ce de işin deruhda ettiği pa - ta ile yapılmasına imkân ol- madığını bildirmiştir, Bu vaziyet karşısında ba - | , ve Kış, Orta Ana bütün ş hüküm Orta Anadoluda şiddetli bir kış hi 22 — 23 dereceye kadar inmiştir. Mektebin kavanin, yurt bilgisi, be- lediye zabıtası muallimliğine beledi- ye şirketler komiseri İsmall Hakkı, Jimnastik muallimliğine Mazhar, tah. İrip ve inşaat muallimliğine fen tatbi. kat mektebi muallimlerinden Hüsnü, zehirli gazlar muallimliğine Sıhhiye müdüriyeti zehirli gazlar mütehassıs- larından Hüsmü, kimyaya kimyager Mustafa Muhlis, motör ve makineye mühendis Salim, sulara mühendis Fu. at, talimatname ve mesleki bilgile. ve itfaiye müdürü Ihsan tayin edil mişlerdir. Bütçede tahsisat olmadığmdan mw. allimler bu yı! fahri olarak ders ve- recekler, 937 bütçesi tatbik edildiği zaman msâ$ alacaklardrı. Tahsile Gönderilecek güçlükle açtırılmıştır. Köylerde bazi Nevşehirin Eskil mahallesinde otu” ran 20 yaşlarında Gök İbrahim, köy- den şehire gelirken donmuştur. Ks sabada posta ankliyatı yapılamıyor. Birafa çok kuvvetli kar yağınıştı. Yerköyle Topuzdağı arasmda 8 merkeplinin donduğu haber verilmek tedir. Bunların kim oldukları henüz tesbit edilememiştir. Karamandan verilen malümata gö re, Akar çeşmelerin suları donmuş. hattâ su ile işliyen elektrik makinesi bozularak durmuştur. Kasaba ele triksizdir. Soğuktan ölenler olduğu söyleniyor. Civar kasabalara süvari jandarmalar çıkarılmıştır. Araştır - malara devam edilmektedir. Karadenizde seferler sekteye uğradı Karadenizdeki fırtınalar yüzünden Ta'ebeler Bu sene hukuk tahsili için 3 kişi Isviçreye, 4 kişi posta ve telgraf tah- İsili için Parise gönderilecektir. İmtihan 11 Kânunusanide hukuk ve fen fakilltelerinde yapılacaktır. Talip olanlar bu ayın sekizine ka. dar bü iki fakülte dekanlığna mü râcaat mecburiyetindedirler. Taliplerin 30 yaşımı geçmemiş ol - maları lâzımdır. Kendilerinin han. gi derslerden imtihan edilecekleri de üniversitedeki umum! yere asilmm. tir. Mektep Talebesinin Hima- yesi İlkmekteplere devam eden çocuk- ların her bakımdan korunmaları için ne gibi tedbirler alınacağı hakkmda bir büroşür hazırlanmıştır. Bu büro- şürde himaye heyetlerinin nasıl çalı. şacağı, ve dlğer hayir cemiyetlerin. 'den ne suretle istifade edeceği yazıl. makta olduğu gibi bilhassa talebenin sağlık işlerine de ehemmiyet veril - vapur seferleri intizammı kaybetmiş tir. Pazar günü İstanbula gelmesi icap eden İzmir vapuru, limanımıza ancak dün gelebilmiştir. Evvelki gün beklenen Tarı vapuru da dün akşam mana girmiştir. Vatan ve Konya vapurları da seferlerini bir günlük rötarla ikmal etmektedirler. Fırtına daha bir müddet devam ettiği te dirde, mal sevkiyatı güçlüklere Uğrr yacak, belki de bazi mm yapılamıyacaktır. Istanbulda vaziyet Istanbulda hava, bir kaç günden - * beri kapalı ve yağışlıdır. Sabahları kuru bir soğuk kendini hissettiriyor. Hava vaziyetinde, şayanı kayıt bir tahavvül kaydedilmemekle beraber, hararet derecesinde hergün mahsüs mesi, kar ihtimallerini uzaklaştırmış, hava tabi bir seyir takip etmiye baş- lamıştır. Bu vaziyet, şimdilik kar yağmıyacağmı gösteriyorsa da, dere- cei hararette ani herhangi bir tenez- gil, soğukları arttırabilecek ve hava İ karlıyacaktır. bütün | | miye 500 lira tediye etmek Birçok yerlerde soğuktan z donanlar var lediya Nafıa Vekâletine mü - raçant ederek şartnamede de Gişiklik yapılmasına mü: de edilmesini istemiştir. Vi kületten henüz cavap gelme- miştir, Fakat, Vekâletin be- lediyenin bu teklifini redde - deceği anlaşılmaktadır. Çün - kü bu tadilât yapıldığı tak - dirde vaktile münakasaya gi- ren diğer grupların hakkına tecavüz edilmiş o olacaktır. Münakasa, tesbit edilen esas- lara göre açıldığı için bu e - saslara riayet etmiyen grup- lara Mt teminat akçesinin irat kaydedilmesi ve muka » velenin feshi lâzımgelecek - | tir, Diğer taraftan belediye ile inşaati deruhde eden grup &- rasında altın farkı ve inşaat müddeti yüzünden de bazı ihtilâflar vardır. Bu arada mukavele mucibince şirket inşaatı muayyen müddet zar- fında bitirmediği takdirde be- her gün için belediyeye yev- mmecburiyetindadir. Halbuki bu çimento yüzünden 14 ay- danberi İnşaata başlanama - dığı gibi daha ne vakit baş - lanacağı da malüm değildir. doluda iddetiyle sürüyor üküm sürüyor. Karadenizde de de- vamlı bir fırtma vardır. Orta Anadolu şehirlerinden çoğunda münakalât | durmuş gibidir. Sıvastan alman haberlere göre, soğuklar, sifırin slünda Samsun — Kayseri tren yolu karlarla örtülmüş, yol amelesi tarafından kimselerin donduğu haber verilmek- tedir, Sıvas ve civarı senelerdenberi böyle şiddetli bir soğuk görmemiştir. BİRKAÇ SATIRIA in kullanılan kovan, kap- sol gibi maddelerin fiyatları indirilmiştir. Kovan 325, kapsol 50, sacma 35 kuruşa satılasaklır, . iğ ein? rıhtımı önünde hafif bir vapur kazası olmuş, Gül cemal vapuru manevra Yaparken İ Bursa vapuruna çarpmıştı. Her Iki vapur, teknelerinde hâsara uğ ramıştır. . arabükte kurulacak demir ve çelik fabrikalarma alt (işler üzerinde hükümetle temas etmek için İngiltereden ? mühendis gelmiş ve Ankaraya gitmişlerdir. . iearet Odası Umumi Meclisi geçende vefat eden (Zahire Borsası Komiseri Kemalin ailesine İki bin iira yardım İkramiyesi veril- mesine karar vermistir. Li neiliz ataşemileteri Resx Sofya dan şehrimize gelmiştir. Meteoroloji istasyonlarınm kay. dettiği rakamlâra göre, bugün hava kapalı ve arasıra yağışlı geçecektir. Orta Anadolu ve Şark mntakası kapalıdır. Dünkü hava Dün hava bulutlu geçmiştir. Hava tazyiki 770 milimetre, sıcaklık en çok 10, en az 4 derece olarak kaydedil 71-1.007 zur Oda meclisi. yeni yılın bütçesini tasdik etti Dün Furtufizade Muradm reisliği altında toplanan ticaret ve sanayi O- dası umumi meclisi, oda ile zahir0 borsasının bütçelerinin son müzake- telerini yapmış ve kabul (etmiştir. Zahire borsasının 1937 senesi geliri 88631 liradır. Masrafı da 81631 lira tahmin edilmiştir. Aradaki yedi bin lira fazla gelir borsanm ticaret odö” sma olan borcuna mahsup edilecek» tir. Ticaret odasmm geliri 201146 li- ra ve masrafı da 201146 lira tesbit edilmiştir. Umumi meclis bütçeyi münakaşasız olarak kabul etmiştir. Şeker Fiyatlarmın İneceği Haberi Doğru Değil. Şeker fiyatlarının indirileceği hak. kındaki haberler asilsizdır. Bazı yer lerde fiyatlarm indirileceği haberleri piyasaya mahsus bir tesir yapmış, hattâ bazı tüccarlar ellerindeki stok. ları sarfetmişlerdir. Tüccarlar yeni- den şeker getirmediklerinden bir şe. ker sıkmtısı hasıl olduğu da O haber” veriliyor. Şeker şirketi müdürü Kâzım, yeni» İ| den bir fiyat tenzilinin mevzuu bab-9l solmadığını söylemiştir. Almanya Sovan : - istiyor Almanya, memleketimizden bir çuk milyon kilo kuru sovan satm ak mak için tüccarlarımıza müracaat miştir. Sovann bu seneki rekoltesi bereketlidir. Yalnız Silivri, Çekm ce köyterinde 250-300 bin kiloda azla “dizi “halinde "sövah vardır. lis ve gey larda iki kuruşd kadar sovan satıl maktadır. FECi BIR İREN KAZA. SI OLDU Evvelki gece Haydarpaşada fe ci bir tren kazası olmuş ve bir mar kasçı iki ayağı kesilerek can ver” Makinist Nurinin id : tren gece saat on dokuz buçukts Haydarpaşadaki gar geçidine Çi miştir. Treni baştaki hatta 5 için makasçı Ahmet manevra mıştır. Fakat tam çekileceği sn da trenin sadmesine uğramış Dd ayağı trenin altına giderek ki silmiştir. Ahmet, derhal İntaniye nesine götürülmüşse de tam ki nm önünde can vermiştir. Bugünkü hava: YAĞIŞLI i İinciay OGün:7 O Kasımı©i 1355 Hitri 1352 Rur Şevval: 24 Oooo 25 Birincikân Güneş: 728 — Oğle: Tkindi: 14,43 — Akşam: Yatsı: 1833 — Imsâk: 10 | miştir. Rüzgâr kıbleden saatte * lometre süratle esmistir.
