25 Mayıs 1942 Tarihli Tan Gazetesi Sayfa 1

Ticaret Ve Vekâletinin İSTANBUL Ankara ca TELGRAF: TAN TELEFON; 24310, 24316, 24319 SEKİZİNCİ YIL — No. 2430 esl No, 102 İSTANBUL — — GUNLUK SIYASI HALK Karar lie | Yeni Bütçe Mecliste Yeni Bir Kararı Takas Limited Şirketi Tarafından Tatbik Edilmekte Olan, İthalât ve Ihracat Primleri Kaldırıldı — Lordlar Kamarasında rdan anlıyoruz ki, bu den sonrü, dünya, bil- hassa silâhlar ve silâh endüstrisi bakanından gayet esası bir kon- irole tâbi tutulacaklır. O şekilde ki, bir daha, herhangi bir devlet, Emen açıkça, kısmen de gizlice silâhlanarak ve bu hususta hattâ ir iktisadi ve small iflâsm hudut- Yarma kadar bile gitmekten çe- “kinmiyerek, kendi doğru sandığı, doğru bildiği ve doğru ilân ettiği geylerin gerçekleşmesine, zor kule Yanmak puretiyle, kalkışamiyacak- tar, Burhan BELGE Gö perşembe günü, Lord lar Kamarasında, Alman- Yaya dair bazı kayda değer söz İer söylenmiştir. Bu sözlerle, hü. kümet, Almanyaya, harpten son- va yapılacak muameleyi tasrih etmiştir. meti, bu husustaki mütalealarmı bildirirken, Almanyanın HKatpteh mağlüp, müttefiklerin de... galip çıkacaklarını farzederek konuş- muştur. İngiltere | hükümetinin ileri Sürdüğü mütalealardan anlıyo . ruz ki, bu harp bittikten sonra, dünya, bilhassa silâhlar ve silâh €ndüstrisi bakımından gayet e. saslı bir kontrole tâbi tutulacak- tir. O şekilde ki, bir daha, her hangi bir devlet, kismen açıkça kısmen de gizlice silâhlanarak ve bu hususta hatlâ bir iktisadi ve mali iflâsın hudutlarına ka- dar bile gitmekten çekinmiye- rek, kendi doğru sandığı, doğ- ru bildiği ve doğru ilân ettiği şeylerin © gerçekleşmesine, zor kullanmak suretiyle, kalkışamı- yacaktır. Böyle bir kontrolün nasil ya. pilabileceği hususunda, küçük bir ima bile yapılmamıştır. Yal- Bız, bu harpten sonraki silâhlan- ma kontrolünün “Atlantik yasa. sı,, nda (1) karar altına alındığı ve İngiltere hükümetinin bu ya- saya sonuna kadar bağlı kalaca- ğı bildirilmiştir, i.e Almanya hakkında, syni Lord. far Kamarası müzakerelerinde söylenen bir diğer söz de, Al - manyaya, eğer harpten Sonra dürüst hareket ettiğini isbat &- derse, iktisadi bakımdan müsavi bir muamele yapılacağıdır. Yâni, dünya ham madde kaynakların. dan, diğer milletler gibi, ser - bestçe faydalanabileceğidir. * Bu iki birbirini tamamlıyan #özlerden anlıyoruz ki, müttefik, İer, daha doğrusu bunların im. zalamış bulundukları “Atlantik yasası,, hükümli bârpten son- ra gelecek barışm ilk devresini yauayyen bazı esaslara bağlan - maktadır, Bu esaslar şimdilik pek malin olmadığına göre, bunları tahmin etmeğe kalkışmak dahi, henüz mevsimsizdir. Zaten, bunlarm her hangi bir ehemmiyeti olma. & iiçin, önce, müeyyidelerinin gerçekleşmesi, yâni, zaferin iyi- den iyiye müttefiklere gülmeğe başlaması lâzımdır. Bu böyle olmakla beraber, Lordlar Kamarasında bu gibi ba- hislerin hem de şu esnada geçme si her halde sebepsiz olmamak lâ. #5 Devamı Sa. 2.Sü.3 (1) Amerika Cümhurreisi Ronse- vel ile İngiltere Başvekili Cburehill in Atlantik görüşmelerinde karar al- Şana alınmış yasa ki, diğer mülletik Gevletler bunu iltihaka davet olun- muştur, , Tabii, İngiltere hükü-|, * İ vesikalara göre, “rrearet Vekili Mümtaz Ökmen , Hindistan Nazırının Beyanatı Uzak Şarktaki Mağlübiyetlerin| Tek Sebebi Şu: “Plânımız Donanmanın Sulhü Tekeffül Ettiği Esasına Pamir "Bunda Yanıldığımızı Hâdiseler Gösterdi,, Londra 24 (A.A) — Hindistan Nazırı Amery, bugün Britanya İmparatorluğu milli bayramı mü nasebetiyle bütün İmparatorlu- ğa hitaben radyoda söylediği bir hutukta ezcümle Hongkong, Sin gapur ve Malezyadan bahsederek demiştir ki: “Bu güzel toprakları bir müd- det için kaybetmiş olmamız ve bu toprakların harabiye uğrayıp köleliğe düşmüş bulunmaları ne ahalisinin sadakatsizliğinden ne de idarecilerimizin salâhiyet ve-| ya anlayış noksanındandır. Bu - hun sebebi, plânlarımızı İngiliz| donanmasının sulhü tekeffül et-| tiği faraziyesi üzerine kurmuş ol- mamız ve bü faraziyenin hâdise- ler tarafından yalana çıkarılmış bulunmasıdır. “Ayni şey Birmanya için de varil, tir, Birmanyadaki devlet memurları vazifelerini yaptılar, Ve halkın böyük #77 Devamı Sa, 2. Sü. 5 Avustralyada Suikastçi Bir Şebeke Meydana Çıkarıldı Sidney, 24 (A.A) — Polis tarafın- dan yapılan bir araştarma neticesinde bazr vesikalar ele geçirilmiştir. Bu Avustralya devlet adamlarından bazdarı öldürülecek ve memleketin hayati noktalarında bal- talama hareketlerine teşebbüs edile- Dekti, Askeri makamlar sözde “her şeyden evvel Avustralya, adini ta- #wan bir cemiyele mensup 19 erkek W bir kadın tevkif etmiştir. Yine ba vesikalardan anlaşıldığına göre, Be - sinci Kol mensupları Japonya, Avus- tralyayı istiliya teşebbüs ettiği tak- dirde, düşman kuvvetlerine yardımda bulunmayı tasarlıyorlardı Serbest Dövizle Yapılan Ticari Mübadeleler Eskiden Olduğu Gibi! Devam Edecektir Ankara, 24 (TAN) — Ticaret Vekâleti, ithalât ve ihracat prim lerinden bazılarının kaldırıldığı- na dair bugün bir tebliğ neşret. miştir. Bu tebliğle alâkalı olarak öğrendiğimize göre, ilga edilen Primler, İsviçre frangı, İsveç kurunu, dolar gibi serbest döviz- lerle yapılan ithalât ve ihracata takas limited şirketi tarafından tatbik edilen primlerdir. Bir de Merkez Bankası tarafından İngi- li zliralarına tatbik edilen prim. ler vardır ki, bunların bugün i- lân edilen Ticaret Vekiâletinin kararı mevzuuna dahil olmadık- ları anlaşılmaktsdı” Kaldırılan primler ihracatta yüzde 40, ithalâtta yüzde 48, A. merika ile ticarette İso ihracatta vüzde 25, ithalâtta yüzde 38 dir. İhracata verilen primler ithalât- tan ilınmak suretiyle İemin öği- diyordu. Burun neticesi 100 ku. ruşluk mal ithal eden bir kimse 48 kuruşluk prim ödemekte idi, pir Devam: Sa. 2. Sü 1 Çocuğunuzu Mektebe Gönderirken Bir de ÇOCUK ANSİKLOPEDİSİ Alınız, Çünkü bu Ans medi ens mektep kitabı kadar ve belki yade lârımdı Birmanyadaki Çin kuvvetlerinin Yeni Delhiye gel bildirilen Amerikalı komutanı Geperal Stihwel Doğu Çinde Büyük Bir Japon Taarruzu 100 Bin Kişi Takviye Alan: Japon Ordusu Çekiang'da İlerliyor Çinliler Ümitsizce Mukavemet Ediyor Çungking 24 (A.A) — Bugün- kü Çin tebliği, şimdi 100,000 ki-| şi kadar takviye alan Japonların | dünkü cumartesi sabahı Tung- yuang - Yiwu - Puklang istika. metinde Çekiang'ın merkezi olan Kinkwâ'ya doğru siddetli hir bas| ki yapmağa başladıklarını hildir. mektedir. Çinliler ümitsizce mu kavemet ötmektedirler. (Çek'ani eyaleti, Çini ndoğu #ahilindedir.) #sir Devam Sa, 2. Sü. 7 Tekirdağlı Baş Pehlivan Oldu Futbol Şampiyonasında : Beşiktaş Trâbzonu, Yendi - Şampiyo Bugün Harbiye Edirne, 4 (TAN) — Kırkpı. nar güreşlerine bugün de devâm edilmiş ve yağan yağmura rağ - men parlak bir şekilde tamam - lanmıştır. “Umumi o müfettişli vilâyet ıparti erkânı ve misafir. lerle Saraymeydanını dolduran binlerce halk ba; dar güreşleri bi ile takip etmişlerdir. Hayati Tekirdağlı ile 90 daki- ga süren çetin bir güreşten son. ra pes demiş ve sekiz yıldır baş- pehlivanlığı muhafaza eden Te- kirdağlı Hüseyin İbrahimle kar. şılaştıktan sonra yine başpehlivan olmuştur. Beden terbiyesi direk- törü Ekrem terihi Kırkpınar gü- reşlerinin sona ermesi münase- betiyle.kısa 'bir hitabede buluna- rak'hükümet ve parti erkânnın göslerdiği alâkaya teşekkür et. miş ve halkın bu eski Türk spo- runa olan rağbetini de şükranla kaydetmiştir. vanlara partinin hazırladığı ku. pa ve saatler parti müfettişi Ra- Bp tarafindan verilmiştir. Baş- pehlivan Tekirdağlı halkın sevgi tezahürleri arasında uğurlanmığ tır. 477 Devamı Sa. 2. Sü. 6 Yunanistana Un Sevkediliyor Kahire, 24 (AA) — Starberg 4. simli bir İsveç gemisi İ915 ton unla Cumartesi sabahı o Hayfadan Pireye hareket etmiştir, Bu unlar Yunan bak kının yardımına gitmektedir. Dağıt- ma, parasız ve ihtiyaçlara göre yapı. İacaktır. Beynelmilel * Kızılhaçın ma. rahhaslar: tevsintr kontrol edecekler dir, Derece alan pi) Harbiye Göztepeyi nluk İçin Beşiktaş İle Karşılaşıyor Bugün Görüşülecek Encümenin Son ilâve Büyük Mület Meclisi, yılı umumi müvazene k nunu projesinin. müzakeresine İbugün başlıyacaktır. Bütçe encü İmeni, hükümet projesi üzerinde ,ki tetkiklerini bitirmiş ve hazır- Isdığı mazbata ile meclis umumi heyetine sevketmiştir. Hükümet Meclise 384,035,101 liralık bir masraf bütçesi vermiş tir. Bu miktar geçen seneye Da- n 78.294.705 lira fazladır. Bu gın yüzde 66, 6 sı hayat İpahalılığına karşı memurlara ya pılan zamlarla bazı hususi idare- İer bütçelerine yapılan yardımı karşılamak için muhtelif fasılle-| ra yapılan ilâvelerden ileri gel- mektedir. Artışın yüzde 13,22 si inşant ve nafia hizmetleriyle köy enstitülerine ve diğer bazı mües seselere verilen tahsisata, yüzde 1788 sı tasarruf bönoları faiz ve masraflariyle İrsk demiryolu faiz İve taksiti, yüzde 8,69 u bazı kad- ro farkları, yüzde 2,47 si de muh İteli fteşekküllere yapılan yardım lar dolayisiyledir. Hükümet son radan bu masrafa 7 milyon llra- İhk bir ilâve yapmıştır. Encümen İce kabul edilen masraf bütçesi 1394,316.918 liradır. Sarıyerde Bir lâk Oldu ki Çocuk Öldü, | a Kişi de Hafifçe Yaralandı Dün sabah Sariyerde Kısır - İkeya köyünde bir infilâk hâdise. İsi olmuş, iki çocuk ölmüş ve üç İ kişi yaralanmıştır. aka şudur Kısırkaya köyünden 8 yasın - da Nihat, kardeşi 7 yaşında Meh met ve komşu çocuğu 9 yaşında Orhan dün sabah deniz Kenarm- da denize taş atarak oynarlarken kumların üstünde toparlak (bir eisim bulmuşlardır. Çocuklar bu nunla bir müddet oynamışlar ve sonra hep birlikte köye dönerek bu cismi ateşin üzerine koymuş- lardır. Az sonra şiddetli bir infi- lâk vuku bulmuş ve üç çocukla odada bulunan babaları Mustafa #ör Devamı Sa, 2. Sü.7 “ Geçen seneki Kirkpinar güreşleri nde başa güreşen pehlivanlarımız. a AREL Şam eğmiş sie SR Li İNE alm BUGÜN a de Crolaset H selelerinden biridir. Hi için, okuyucularımıza Yeni tef ye ederi, HindDi Karış Karış.. İstan, bugünkü harbin en mühim ve en meraklı me- Üçüncü Sayfamızı Çeviritiz. TAN'DA yarında ULUNAY indistanın icyüzünü öğrenmek İrikamızı takip etmelerini tavsi- Kabul Ettiği Miktar İle 394,316,918 Liradır 1942/— Cephe gerisinde faaliyet gösteren Sovyet çetecilerinden bir grup al E Harkof' un Kerç Harbi ,Cenubunda| Sona Erdi Mühim Rus Kuvvetleri Çevrilmiştir Sovyet Kıtaları İntizamla Geri Alındı Çenberi Kırmak çini Rostof'a Doğru Yeni Yapılan Teşebbüsler | Bir Alman Taarruzunun Bir Netice Vermedi Başladığı Söyleniyor Berlin 24 (A A.) — Alman or- Moskbva 24 (A.A.) — Sovyet duları başkomutanlığının tebliği; Dün Harkof cenup çevresinde| yapıldığ ibildirilen karşılık taar- ruzlar sayesinde önemli Sovyet kuvvetleri artık tamamiyle sarıl. muş bulunmaktadır. Kendilerini saran çemberi kırmak maksadiy- le içeriden ve Sarılan kuvvetleri gece yarısı tebliği: 23 may Harkof istikametinde mevzi: ni sağlamakta olan | kıtalarımız düşmanın piyade ve tank müuka« bli hücumlarını — püskürtmüşler ve bazı kesimlerde taarruz sa. vaşları yapmışlardır. yum Barvenkovo istikatetin kurtarmak için dışarıdan yapılan |de şiddetli savaşlar olmuş, kıta» düşman teşebbüsleri neticesiz|larımız düşmanın mukabil tagr- kalmıştır. ruzlarını püskürtmüş ve dişmün İlmen gölünün cenup doğufna karşı hareketler yapmıştır. çevresinde dünkü düşman taar Kıtalarımız, Sovyet başkuman tuzlarının hepsi akamete uğra « |danlığının emriyle Kerç yarım â» miştir. dasından çekilmişlerdir. Kıtala - 457 Devamı Sa, 2. Sü. 5 Air Devamı Sa, 2. Sü. 4 Zanler Seçerken Mırıntılar, Kırıntılar Karşısında ki harplerdeki insan kayıbının aslı bakınca yenileriyle kıyas ederek Uğa düşmemek elde değil. Meselâ çocukluğumuz” da aylarca gazete sayfalarım doldurup bizi döh- şet içinde bırakan Tranşval muharebelerinde iki taraf sadece 9,800 ölü vermiştir. 1870 Fransa « Prusya harbinin karşılıklı kayıbı 180 bin kişidir. Halbuki birinci cihan harbi, yalnız küçük Sırbislana hemen he- men iki misli, yâni 330 bin askere mal olmuştur. Fransız ihtilâji ve Napoleon. azgınlıkları yirmi üç senede Avrupadan ancak iki milyon adam eksiltmiştir. Umumi harpte ise Almanya ile Avusturyanın zaylatı dört yılda üç milyonu bulmuştu. Harbe giren milletlerin topyekün kayıbı on bir milyona yakındır! Kırım harbi, eski savaşların en felâketlisidir: 785 bin ölü ile'sona ermiştir. Acaba Rus - Japon barbinin bilânçosu nedir? Milyonlar mı? Ne gezer? Topu topu 160 bin kişi! Büyük harpte en ucuz kurtulan iki devlet beşer bin kişi le Portekiz ve Yu- nanistandır. Bu sonuncu devlet Anadolu sergüzeştine atilma- saydı cihan harbinden âdeta pirüpâk kurtulmuş olacaktı, Bi- rinçi dünya felâketi sırasında yuvarlak hesap 60 bin ölü vere- rek buyruk kesilen Amerika şimdi, her halde bu kadarcıkla kurtulamıyacak. Rusyanın ise geçen harpteki gibi iki milyonla işin içinden sıyrılamıyacağı şüphesizdir. Bu istatistikleri niçin veriyorum? İe olsa nihayet bir yıl dan önce harbin biteceğine inandığım şu sıralarda hem ateşe uzâk kalmak, hem ordu ve politika kudretine dayanarak şerefi- ni ve durumunu korumuş olmak, hem de gittikçe soluğu tüke- ten devletlerin karşısına icap ederse dinç ve hazır çıkabilmek fırsatını bize veren temkinli politikamızı övmek, buna hamdü- senâ etmek için! Şimdiye kadar nelerden ne hesaplı kurtul. duğumuzu göz önüne getirince bazı iktisadi aksaklıkları dile do- layarak tepesinde düşman uçakları dolaşmıyan huzurlu bir mu- mitte mırıntı kırıntı etmek nankörlükten başka bir şey değii- dir. İnsafla, iz'anla tenkitler yapmak için hiç de sebep yok- tur, demiyorum. Fakat talihimizin parlaklığına bakıp sevinçle birbirimizi kucaklamak için elimizdeki kozlar daha sağlam ve daha çoktur 4