12 Ekim 1941 Tarihli Ulus Gazetesi Sayfa 4

ULUS 1271071 Niğd Gümüş kö N iğde'ye varınca: Bir geziden notlar AAKGARALATACAK AA SAA KUUK KĞUK A D DERS0GUKURUKEAUAUDU e'nin Eski yünde E — Büyük ağaçlarının dallarında bana şiir zev- & kı veren elmalarınızı tekrar göreyim, dedim. Evelki yıl, altmışını geçmiş ağaçların üzerinde gör- düğüm hevenklerden gene Ulus'ta “elmanın şiirleşti- ği ülke” yazısınde bahsetmiştim. Sözüme devam ettim: — Beni gene Kayaardı'na götürünüz; rahmetli Hu- lusi efendinin altmış yıl önce aşıladığı kocaman ağaç- ları ve onların yanı başında yükselen körpelerini tek- râar görelim. Elmanın renginde, kokusunda ve lezze - tindeki şiiri duyabilmek için gene o sekileri birer bi- rer tırmanmıya razıyım. — Bu yıl Kayaardı bomboş, dediler, vakitsiz esen bir karayel, çağsiz düşen bir kar bütün ağaçları ka- vurdu. Bu sene Kayaardı elmanın hasretini çekiyor. Eğer kenarlarını soğuk rüzgâra karsı dağların ko- ruduğu Eskigümüş elmalıklarında dallar pıtrak pıt- rak olmasaydı, gözlerimle, burnumla ve ellerimle el- manın lezzetini duymadan geri dönecektim. igerecenerAEEEARASLARA BASAAA Eskigümüş köyüne gidiyoruz. Kısa cümlelerle Niğde cografyasın- f dan bilgiler ediniyorum. Aksaray- | la Niğde'nin —arasındaki — şu ; dağ, Hasandağı ; Galiba bü- yük şair Karacaoğlan, bu dağdan bahsetmiştir. Bu dağ Niğde'nin doa- | ğusundadır. Şimalinde Yenigümüş h köyü var; cenubunda Sazlıca gölü. | Arkası Maden yaylalarıdır. Şu dağ $ mı? Onun adı İtulumaz dağıdır; İ_ fakat ortasındaki tümsekten ötürü İ köylüler ona Göbekli dağ derler. | Bir adı daha var: Hümam dağı. Bu |» rada kuvetli ve zengin mermer da- y marları bulunur. Yıllardır, demir- yoluna kavuşmuş olan Niğde bir gün gelecek, buradan çıkarılacak mermerleri yurdun içinde ve hattâ dışındaki yapılara gönderecek, Mademki sözü bir yurt bölgesi « nin tabiat zenginliğine getirdik; burada durunuz. Geçerken 'gördü- ğünüz çıplak dağın eteklerinde kitre çıkar, Kilosu dört, beş liraya kadar satılan bu pahalı nesne, içer- de ve dışarda hatırı sayilir ticaret mallarımızdan biridir. En aranılan, en beğenilen kitre “Eskigümüş kit- K resi” adını taşıyor. t N iğde'liler kitrenin nasıl top- İ landığını anlattılar: Köylü- N ler çocukları ve kadınlariyle gi - derler; dağın kitre yetişen bölge - sinde kendilerine yerler ayırırlar. Böylece herkesin faydalanacağı kı- sım belli olur. Kimse kimsenin a - yırdığı kısma el uzatmaz, Kitre ve- ren bitkiye —Bor'lular — yavşan, Niğde'liler de keven diyorlar. | Bu bitki, belirli bir mevsimde çi- | zilir. Buradan onun özsuyu akar. Akan özsuyu, olduğu gibi | bırakırlar; o güneşte kurur. Ondan | sonra gidip bunu devşirirler. Bu K devşirmeye köylüler “püz topla - | mak” diyorlar, Bu püz toplama Es- Hi kigümüş köyüne yılda en aşağıdan on bin lira getirir. Kola ve zamk yapmakta, dokuma endüstrisinde ve kadın kumaşların- da kullanılan kitre'yi en çok Al - manya'ya ve İtalya'ya gönderiyo - Tüz.. Kitre az yağmur ister. Yağmu - run az veya çok olmasına göre kali- tesi değişir. Hele yavşan yahut ke- ven kesildikten sonra yağmur ya- ğarsa kitrenin beyazlığı gider. Çiz- me mevsimi de ilkbhar ve sonbahar- dır. Köylü, bunu satmak için ken- dini yormak zorunda da değildir. Çünkü mevsiminde tüccar köylü - nün ayağına kadar gelir ve malı toplayıp gider. Burada bir başka nokta üzerinde duracağım: yurdu bayındırlaştır- dıkça vatandaşın içini ve özünü de Oonarıyor, arıtıyoruz. Niğdeli dost- larımın anlattıklarına göre bu Es- kiğümüş'ün köylüleri eskiden çok huysuz, kavgacı insanlardı. Şimdi burası iyice bir yolla Niğde'ye, Niğ- de'den de demiryolu ile yurdun ö- teki bucaklarına bağlanınca iktısa- " di durum düzelmiş: onun yanı sıra — eskigümüşlüler de ahlâk, fedakâr- lık ve konukseverlikte öteki hem - şerilerine örnek olmuşlardır. İane toplamalarda, para yardımların- — da bu köyün verdiği, nüfusa nisbet olunursa, şehirlilerden ileri geç - mektedir. Trenin Niğde'ye gelmesi bu kö- yü birdenbire gelistirmiştir. Zaten Niğde'de elmacılık, kitrecilik, şa - rapçılık ve fasulya ticareti tren oraya vardıktan sonra parlamış ve ticaret. ihracatçılığa kadar ilerlemiş bulunuyor, Niğde'nin soğuktan kavrülma - miş elmalarını görmek için Eski - gümüş köyüne giderken bunları Eski Gümüş kö- yünde, İsa'nın sekizinci asrın- da kayalar içi - ne oyulatı büyük kilisenin kapısı. £ Aşağıda Eski - gümüş'ün elma- lar bahçeleri, Niğde'de Gebere barajından iki görünüş. öğreniverdim yolda. — Fakat elmalar ? Evet elma ticareti Cümhuriye- tin demiryolu siyaseti saye- sinde gelişti. Fakat elma ziraatini geliştiren de Cümhuriyetin sulama siyasetidir. Geçen yıl tamamlanan Gebere ba- rajına 500 bin lira harcandı. Bura- dan iki buçuk milyon metreküp su alınıyor. (Burası da devletin 31 milyon liralık su programına da - hildi). Bu barajdan en çok elma, fa- suülya, patates ve soğan ekimi fay - dalanıyor; fakat elma en başta gel- mektedir. Gebere barajı 3600 hektar arazi- yi sulıyacak bir durumdadır. Bu a- lan içinde bugünkü günde 100 bin elma fidanı var; bu, çok sürmeden 200 bine çıkacak, Niğde'nin meşhur Dilmuson fasulyası da bu alan için- de yetişiyor. Elma bahçelerinde ki- rizme işleri baraj sayesinde gelişi- yor. Niğde, bir başka baraja da kavuş- mak umudundadır: Cingiören ba - rajına. Plânları hazırdır; inceleme- leri yapılmıştır. Bu plâna göre 6 milyon metrektip su alınabilecek. Tn a ti l lll ZN A a li e e GÜ V ee MK KA li Nurettin Artam Sebzelerin günlük fiyatı BELEDİYE REİSLİĞİNDEN: BSebzelerin günlük âAzami toptan ve perakende satış fiyatları ——— 12-13/10/1941 ) —— Toptan Vasati Perakende Cinsi ve menşei — Fiyatı Fiyatı Ispanak (Ankara) Lahana (Ankara) 4.5 6 Pırasa (Ankara) 4.5 8 Kereviz (Bursa) 15 22 Ayşe fasulye (Vezirhan) Çalı fasulye (Ankara) Barbunya fasulye (Muhtelif) Damates (Ankara) Kemer patlıcan (Vezirhan) Yuvarlak patlıcan (Adana) 15 Bamya (Bursa) 34 Dolmalık biber (Bursa) 10 Sivri biber (Bursa) 16 Patates (Adapazarı) 9 Kuru soğan (Muhtelif) T 7.5 12 HOzda y y Bu yeni barajın keşfi 300 bin lira- dir. Bu baraj da yapılacak olursa Niğ- de'nin yemiş bölgesi için su derdi kökünden halledilmiş olacak. Buüu iki baraj, bir heğbenin iki gözü gibidir. Aynı su, iki tarafı da dolduracak. İki baraj da toprak ba- rajlardır ve böylece toprak baraj, Türkiye'de ilk defa yapılmış olu - yor. Bu yeni Cingiören barajının yapılması ile Aksaray bataklıkları- nın kurutulması son elli milyorn li- ralık su plânımiıza dahildir. Niğde'de elmacılık başı bozuk, metotsuz ve sistemsiz de yürümü - yor. Vilâyette yeni üsullere göre kurulmuş bir fidanlık vardır. Bu fi- danlık bu ilkbaharda 20 bin elma fi- danını parasız dağıttı. Önümüzdeki ilkbaharda bu rakam daha fazlala- şacak.. Fidanlık, fidanları parasız veri - yor. Fakat buradan fidan alabilmek için bir teahhüt mektubu imzalıya- cak ve içinde alacağınız fidanları fenni bir surette dikmiye ve yetiş - tirmiye söz vereceksiniz. Barajlardan beklenen faydalar - dan birisi bu sulamadır; birisi de sellerin, —su baskınlarının önüne geçmedir. Bu yıl barajın dörtte biri dolduğu halde Niğde'de su derdi, sulama derdi, pek o kadar, duyul - mamıştır. E skigümüş köyündeyiz. Niğde- nin bu “taşından, topcağın - dan para çıkan” köyünde bizi hem zengin bir mazi, hem de ümit veren bir istikbal kar$şıladı. Köyün bir yanıni kayalardan yük- selmiş bir dağ örtüyor ve Eskigü - müş'ün mazideki ehemiyetini bu da- ğın içine İsa'dan sekiz asır sonra oyulmuş bir kilise veriyor. Şimdi vilâyetin ve müzeler idaresinin mu- hafazası altında bulunan bu eşsiz eser, yakın vakitlere kadar köylü tarafından ağıl gibi, saman deposu gibi kullanılıyordu. Şimdi para har- canmış, kapısı, girilecek yi ve içerisi temizlenmiştir. Ben görmi- ye gittiğim gün mektupçu, vilâyet mühendisi ve maarif müdürü ye - rinde tetkiklerde bulundular; bir kroki alındı. Oradan öğrendim ki etraftaki evler de satın alınıp yık - tırılacak, buralar düzelecek ve ya- rınki turistlerin ilgisini çekecek bir yer olacaktır. Nihayet Eskigümüş'ün içinden akar sular geçen yemyeşil elma bah- çelerindeyiz. Köylüler yarım elma ile değil; kocaman kocaman elma- larla gönlümüzü alıyorlar. Köyün yaşlısı Arif Ağa, yeşil çayır üzerin- de bağdaş kurarak bize elmayı, el- macılığı ve etrafımızda görebildi - ğimiz elma ağaçlarının başlarından geçenleri, hayatını anlatıyor. Bu defa elmayı ve elmanın şiiri- ni Kayaardı'na bedel Eskigümüş köyünde tadarak dönüyorum. Türk diline bu kadar zengin deyimler ve- ren elma, Niğde'nin çevrelerinde yaşıyanlara yeni zenginlikler vade- diyor. Ağzımdaki tattan ziyade ya- rınki elmanın tadı damağımda gi - bidir. : ] Üniversitede ordu hesabına yetiştirilecek falebe Üniversite fakülteleriyle veteriner fakültesinde ordu hesabına yetiştiri - lecek talebe hakkında İcra Vekilleri Heyeti bir kararname kabul etmiştir. Kararnameyi olduğu gibi yazıyoruz: “1 — Üniversitenin muhtelif fa - külteleriyle veteriner fakültesinde ordu hesabına yetiştirilmek üzere as- keri ve mülki, lise mezunlarından ve olgunluk imtihanında muvaffak olan- lardan muhtelif askeri mekteplerin kendi talimatlarındaki kayıt ve kabul şartlarına ve Milli Müdafaa Vekâle - tince verilecek tertibata göre talebe kabul edilir. 2 — Kendi hesabına muhtelif fakül- telerde tahsilde iken şubesi dahilinde askeri kısma geçmek istiyenlerin bi - rinci maddedeki şartlara göre kayıt - ları icra edilebilir. 3 — Bu talebelerin kayıtları ya ken- di mekteplerinde ve yahut lüzumuna göre Harbiye ve Askeri Tıbbiye mek- teplerinde bulundurulur. Ve kayıtlı bulundukları mekteplerce idareleri temin edilir ve kıyafet kararnamesine tevfikan sınıflarına mahsus elbise giydirilir. 4 — Hâkim ve muallim yetiştirile - cek talebe mezun oldukları zaman tahsil dereceleri karşılığı olan yük - sek ehliyetnameyi almış bulunmaları lâzımdır. Bunlardan fakülte tahsille- rini muvaffakıyetle bitirenler 2007 numaralı kanunun birinci maddesine tevfikan birlikte muameleye tâbi ol - dukları doğumluların celbi beklen - meksizin ihtiyat subay yetiştirilmek üzere ihtiyat subay mektebine ve sı - hi hali sebebiyle yüksek ehliyetname- yi ihraz edememiş olanlar hazırlık kı- tasına gönderilirler. İhtiyat asteğmen- liğe terfi edenler 3438 sayılı kanuna tevfikan askeri hâkim yve muallim naspolunurlar. 5 — Bu talebelerin yüksek tahsilde bulundukları müddete ait ve mektep- leri tarafından resmen tahakkuk etti- rilecek kaydiye ve buna mümasil tek- mil ücretleri Milli Müdafaa Vekâle- ti tarafından temin olunur. 6 — Dört senelik tahsile tâbi olan fakülteler talebesinden bütün bir tah- sil devresinde iki sene ve beş altı se - nelik tahsile tâbi fakülteler talebesin- den bütün bir tahsil devresinde bir sı- nifta üst üste iki sene kalmamak şar- tiyle üç sene dönenler 3280 sayılı ka - nun hükümlerine tâbi tutularak aske- ri muamele memuru yetiştirilmek ü- zere hesap ve muamele memuru mek- tebine gönderilirler.” Fitir sadakası İistesi Diyanet İşleri Reisliğinden: 1941 senesi Ramazan ayına mahsus fitır-sadakası, Cinsi Kuruş Buğday 20 Un 35 Arpa 24 Siyah üzüm B4 Çekirdeksiz üzüm 250 Rezakı 267 Hurma piyasada olmadığından sar- fınazar edilmiştir. VAKIFLAR UMUM Md. Kiralık apartman dairesi Vakıflar U. Müdürlüğünden: Senelik kirası 1800 lira, teninatı 270 lira, aparttman kapı No, su 2, dalire No. su 5, kat 3, oda 6, banyo 1, mutfak 1, helâ 1. Yukarıda evsafı yazılı ve Ankaranın İs- tiklâl caddesi Çirmen sokağında iİkinci vakıf apartmanındak! 5 No, Ju datre teslim gü - nünden muteber olmak Üzere 31. 5, 942 tari- hine kadar kiraya verilecektir. Kati ihalesl 21,10.1941 salı günü saat il de ikinci vakıf apartmanında vakıflar emlâk ve arazi müdürlüğünde yapılacaktır. Talip - lerin mezkür müdürüğe müracaatları. (7648) 17592 Yarın matinelerden itibaren bu mevsimin en beğenilen filmi SİNGAPUR YOLU Ulus Sinemasında ÜRAbYE Türkiye Radyo Difüzyon p Türkiye Radyosu — Ankara Rld"' ( Dalga Uzunluğu ) —— 1648 M. 182 Kec/s. 120 Kw. 317 M. 9465 Ke/s. 20 Kw. T. A, P 19.74 M. 15195 Kç/s. 20 Kw, T. A, & PAZAR : 12,10. 1941 Program ve Memleket Saat M 8.30 8.88 Müzik : Hafif Program (Pi): 845 AJANS HABERLERİ, ceri| 9.00 Müzik ; Hafif Programın (PD, 9.30/945 EVİN SAATİ, 4| 12.380 Program ve Memleket Saat f 12338 Müzik : Şarkılar (Hicazkâr î kamı ), 1245 AJANS HABERLERİ, Müzik : Taksim, Türkü, Zeybtk Oyun Havalari, 13.30/14.30 Müzik : Radyo Salon Ç rası (Violonist Necip Aşkın * 1— Gurzon : Bravada, 2—E., Lalo : Rus Şarkısı, 8— Moussorgsky : Polonez, 4— Brahms : Macar Dansı, 5— Elliott : Sana ! 6ö— Moussorg&ky : Şark Danflı T7— Kutseh : İspanyol Kaprisl | 8— Metra: Serenad, 9— Gössec : Gavot, 10— Löhr : Zifaf Marşı, 11— Bijörkander : Romans, N | 12— Goldmark : Nişanlılar Ş& Ç 13.00 18.00 Program ve Memleket Saat K 18.03 Müzik : Radyo Caz ve Tan&?| kestrası (İbrahim Özgür VE Böcekleri), K 1840 Müzik: Muhtelif makamlardâ kılar, v 19.30 Memleket Saat Ayarı, ve AF HABERLERİ, 4 19.45 Serbest 10 dakika, Müzik : Muhtelif Sololar, (F* Keman, Violonsel), KONUŞMA : ( Meslekler şuyor ), Müzik : Fasıl Heyeti, ZİRAAT TAKVİMİ, Müzik : Karışık Şarkılar, — j Ankara Sonbahar At Yarı! İ ticeleri, " Müzik : Dans Müziği (Pİ), Memleket Saat Ayarı, ve HABERLERİ, 22,45 Anadolu Ajansının Spor Serv 4 22.55/23.00 Yarınki Program ve KâP 19.55 20.15 20.30 21.00 21.10 21.35 2145 22.30 Ki yuumnı YENİ ÇIKTI nt H. HALİS SUNGUR —( Haşiyeleri )- h * Türk kanunu medeni ( VE ) 4 Meriyet kanunu, velâyet, ves&? ji miras nizamnamesi ve bunlarla P husust kanunlar ve eski hüküf Fiyatı: 300 kuruş. ğ Satış yeri: P. K. 143. İ. Berk Haşet Kitabevleri, B UDOT HAT atelyesini Selânik cadfi si 8 numara Beşirözkasın ap*?, tımanı 10 No. daireye nakle ğini yeni modellerini mez dairede teşhir ettiğini müşte” lerine saygı ile bildirir. YARAUAAAUTAM AAA A A F ULLLLLLCOC CCC C SON GÜN | : ULUS SİNEMASINDA ;' İti ea birden Napoli şarkıs! Tito Schipa - Marie Gİ yit Mehtabın yaldızladığı Nap? ! yaşanan büyük dram-« ', TÜRKÇE | Yıldırım alay! Randolf Scot - Jean Ben“â' Bir zafer destanı.. Bİf — kahramanlık menkı ( Seanslar )—/v 14.30 - 17.30 ve Gece Z2i ” | Napoli şarkısı 16 ve 19 da K Yıldırım alayı W 10 - 12 ucuz matinele!ib)î | 1i — Yeni No."5kapı numaralı 509 katlı müceddet beyaz boyalı küöşk katı ayrı kiraya verilebtlir. mahkemesine müracaatları. Mahkeme dosya No, 102-940 Büyükadada Nizam Albayrak sokağın&,» gayet müsait arazi ve köşkler 2 — Yeni No. 5-2 kapı numaralı 1509 M2 bahçe İçinde Fevkalâde manzaralı ve her katı ayrı apartman gşeklinde İnşa M 3 — Yeni 36-36/1 kapı nüumaralı 593 M2 bahçe içinde üç katlı ve 00 Ü gel | dalı köşk. Köşkün arka tarafında fevkalâde müzeyyen bir dairesi Vi 4 — Yeni 36-1 kapı No, lu 3384 M2 bağ mahalii. Mt Bağın nizam caddesine 5 m eninde yolu vardır. İşbu emlâk 31.10,1941 tarihinde Büyükada sulh mahkemesinde IZ dolayısiyle saat 14 ten 17 ye kadar âyrı ayrı müzayede İle satılaca li” ve fazla malümat almak istiyenlerin — tatil günleri M2 bahçe hariç —