16 Aralık 1943 Tarihli Ulus Gazetesi Sayfa 5

yi — Bu sayfa bilhassa Türkiye ekonomisine ait a De an e üçüncü be iş Tasarruf ve Yerli EKONOMİ Malı Haftası Hususi TÜRK EKONOMİSİ Tasarruf fevkalâde sayısı Kitapçılarda arayınız Sayısı 16 İlkkânun 1943 Memleketimizin Rakamların tahlili İLÜKS DENEN ŞEY sanayi dâvaları İYET Si birinci ve ikinci sar «isleri vücuda get MHURİ e mühüm sa ço 1 sa akilli vE: Ks am lem > du elerind. üçlükleri hususi sanayi harekeli “gelişmesini takibedecek ve Vu svretle ekonomisine ayarlıyacaktır. milli sanayli Türkiy: Tasarruf ve Yerli Zer aye > mayı miş olması ve imla vas e çak ei n gün geçtikçe yeri Inâ kavuş Seri yeri mal yalnız sanayi mlm terekkübetmemek- ket : 8 ir i e ziraati, hayvan yetiştiriciliğini, or- Me ma e sat formüllerini de nazarı itibara alm babe Desan. nie lak ti Kl dür, onun yalnız bir branşın ele alarak gren ihmal etmek in değildir. Buna rağın ime Elimi büyük plâna raptedilmediğ de ziraat veya sana: Memleketteki dokuma el tez - emiş © olan ve iplik yerine fabrikaları- na kuvvet iş olan bir mensu- cat sanayii, iplik ithalâtı azalınca, azla Sıkıntısı çeker. ğını ihmal. etmiş bir yümleket deri ve köne sanay. de yabancı ham maddeye bağla - nırsa, hem yüksek maliyetle çalı- gır, hemde, harp ekonomisinde çok fazla sıkıntı çek: ri sanayileşmemizde hal- lunması gereken dâvalar: Bafsei game ekeni iri rarken birtakım hatalar yapar. Bu- Ri Türk a İrammirat ve ye Termal snrağ Tarkaldş göm ra İlkkâm a rülshadı tin 1929 tarihinde ie Tari Mh asım açarken söylediği mutuktan bazı kı- ımlar; Zonguldak mebusu Prof in gili e antasyon teşkil cek olan bu mecmuayı tavsiye irin. gi” Atıf Kuyucak: Radyo tküinat santi konuşmaları. V. ve ncı fasikülleri. Ankara 1943. Beşinci fasikülde: harici tica - â miyeti ve erip ime ime tesiri; iktisadi e hareketleri, Di nun bügün di du- YL li ziraat dâ- lu konferansların bin sevk ve idaresindeki iktısadı Amiller; yeni menin farikası v e ER rt manın Iktisadi premlpler ami DA pia sonrası mevzuları yazılarını ektedir; mayi plânları ile bir tirilmiştir. Bu fabrika- dür tüzumlu olduklarım göster > Jabrikaların sermaye, işçi ve bertaraf etmiye | çalışırken zan: Dr. Muhlis ETE EEE AAA men tabii olarak görme- il ya iye Nİ dâvalar 1) Türkiye'de daha hang nevi sanaylin kurulmasını istiyoruz; 2) Bunlardan hangisinde ec - nebi sermayenin çalışmasına mü- le edeceğiz; mia sanayiinin hangi - Devleti; hangisinde hususi teşebbüzl, hangisinde Devlet ve ie şii müştereken ça- aşımı istiyoruz? v sm sanayi sahasında Devlet hem de humus erir ie lışır: r arasında nasıl bir Wo mü mera 8 ol mi 1s meytin ri re Jar ve. epanmetlerinin. taya n prensipler gözetmiyecek alya; 6) Büyük çük sa- na m 1 bir işbölü. ed a, na ir hareket tarzı düş ruz? 7) Her memleket endüstrileş - mede muhtelif safhı beder, meselâ istihl ideleri sanayii sonra istihsal vasıtaları sa- nayi, daha — s her ikisini de mea çalışır... Gerçi memenin sanayi - Jehmeninde itihlak, maddeleri a: lin lm BE yer ayrılmış a de, pr hani Sa kağ orman mahsı bağlı ham madde ein 08 arab ve kadar işlenmiştir? 8) Sanayi kapasitelerini tesbit :mleket ihtiyacının art- Milli sl nasıl gelişiyor ili tasarruftan bahsederken aklımıza iki > m pm B İİ ZE B kişaf Kayüetmezle olduğunu bugün hangi seviyede bulunduğu- pu gönterecek “imi araştırmalara henüz Sepebble şimdilik mil bazı eri ap mene iktifa etmek zaruret emişi — Banka Ea ii erim > Mi ni b) 12 büyük ticaret ban- an, n liraya ME artış kaydı e kadar geçen İkinci 5 senelik mil devresinde ise 135 milyon liraya vararak tekrar 22 nisbetinde yükselmişti Zf penti e Meğri mavdndta ve Resmi Daireler mevduatım bir bu iki umumi pe rakamları ise, eğ — «leri milyon lira. vin iye el de 394 milyon liraya geçmek suretiyle ie iz kadar 97, 59 ve ikinci harp deresinde 26.85 5 öt miştir. sene e as ziyon iman mi 894“ milyon lirayı ekiyle, takriben & Tabir artış, gösterirken, bu zay, ki nesi başında 111 milyon lira iken 1943 senesi ortalarına > 2 milyon liraya çıkmak sureti cak 95 g2 az) yüke yi meri anka me dai dai tazarryl amda nün İsveç'te 9, 24, Fransa'da Di s8, Bulgaristan'da 97, 110, Amerika B. pg iy meme villeri, olduğu Ve lede de di Sfk BİLKUR |3 e — ayle ancak 12 de 9 144, ve İngiltere'de ise 8 1 bulmüş olması da dikkati sebebini bu memleketlerde tatbik — men hiç tanımadığı anlaşılır. 19$3 len fiyat ve tayınlama politika. senesinden ibaren srasiyie (12 1 ile kısmen de mecburi tasar. o milyon liralık Ergani, 30 milyon yu ve itiraz siyametinde aramak irak Sıvas > Brzurum, 30 milyon lâzım gelir. Bu memleketlerin bir O Jiralık li - Elâzığ de çoğundâ fiyatların yükselmesi miryolu 0 milyon liralık Mi 'durdurulabildiği ve fazla iştira © Müdafaa kalir ve. Keş ka- kudretinin mala sı da hemen dar pay ceman ln i- sinde tatbik edilmekte olan (Fi aldı yeni devlet tal ei umumi. tayınlama sfstemiyle ön - rülür. çi tahvillerin kıymet itibariy- a yarışma yakin DE banka hesapları ve Devlet tahvil - miktarının Mm a küçük kupürlü olmasından belki miş bulunmaktadır. 50 miyon liradan çok az ol - ahıra “binli nil” sims oo mel en EE senesi sonundaki nüfuslarna ve (o ruya küçük tasarruf sahiplerinin haziran ayı döviz kurları vasati. © elinde bulunabileceğini tahmin et- erine göre yapılan hesaplar adam ( mek yanlış olmaz. Bundan başka başına tasarruf mevduatının, Tür. £ 1941 Senesi haziranından beri ay- lira olmasına mukabil, Bulgar nosu ki Len e pi tan'da , Fransa'da 78 lira, © yasadi Mi e a onya' lira, İsveç'te 263 bül ik ai tavül caiz Yi ne a ri Devi İngiltere'de ise 400 lirayı buldu - let 'Tahvilleri ve Ta- Zunu gösterdiğinden bu bakım osu suretiyle halkın em- dan önümüzde daha ne kadar ge - © Fine 150 milyon liraya yakın bir niş imkânlar olduğu açıkça anla O munzam tasarruf vasıtası konul - e nış olması, belki de banka tasar- — Devlet tahvilleri ve tasar. © ruf hesaplarında son senelerde ari Tülen yavaş artışın esaslı bir se- 953 senesine gelinciye ka - © Pebini teşkil eder. Gerek Devlet tahvilleri ve gerekse Tasarruf dar faiz Türk parası ile ödenen Devlet tahvillerimizin “1918 ve amortismanları biricik “dahili i Yurtta Tasarruf veli 4 Yerli Malı Haftası nasıl geçiyor? kendi iktisadi te- İşleri eri vasıtasiyle çeşit- tesisatı Memleketin birçok yerlerinde | etmek, altun satn almak ves. su. 12 - 18 ilkkânun tarihinde Tasar- | retiyle büyük yekünlara VW yut ve Yerlmalar Haftası Kutla: ma YU Biyor. Okullarda, Halkevlerinde | gı e ri ve daha birçok teşekiilerde kon- bri Mest a fa ep) le gtiramlerindei Dn feranslar, makaleler, in va- ufun ve malın gemiler kıyasa SL sinde ancak 10 milyon lira 16. 12, 943 perşembe saat 19. Vekili Dr. Şevket Raşit te Ziraat Hatipoğlu, li altını 36 lira hesabiyle - 17. 12. 943 cuma saat 2130 da | 800 milyon banknota tekabül etti- Türk İktisat Cemiyeti Umumi | gi düşünülürse, Devlet eliyle olan #ibi Prot, Muhlis Ete, asarruflarm doğru bir sayımın. dt 18. 12, 943 cumartesi saat 1945 te ie İdare Heyeti âzası Ka- sım Gük dan göğsümüzü her halde çok ka: bartacak neticelere me tahmin etmek doğru ol er etmek lâzım değil lde swaller henüz halledilme- u iş olan bazı ii maal çeki biri ön yu dâvaları diğer Mi birlikte bela hiç değil- 8e ana prensiplerini tesbite çalış TE dar Harpten evvel ve harp İçinde gelişen sanayi banker ma- hiyet ve vüsatlari nedir? gelişen husus! ve hareketleri harbin başla » 8 ithalât imkânlarının git- işçi örne iken muhtelif kaale ağla yan ei yerli olarak ortaya nk mamifiler arasınd; np nayiine, plâstik sanatlara, mel levazımatına, sanaylin ünsi yedek aksama, züccaciye Yine, ve esir saza e liye Kn ei vi mamdller- le karşılaşma! vi vi çalış at m tadan kaybolacaklardır. Binaena- leyh bu realiteyi göz önünde rak sanayi hareketlerinin m sindi it ekonomi bak harp. 80) ind gm arzu etti telif yar - Yünün nevine göre ayrılmış bir re- bir en evvel ikmal et- lüzumludur, son derece KISA Birleşik e yeni E Birleşik dei Hazine an B. Mryen Av e Me hd e a masra, alar karşılamak için on. buçul ilyar e yer. 700 yil m r (18 milyar yon Türk lirası) tutarda yeni yergilere itiyaç Bulunduğum söy. temiştir. e Nazırı, memleke- tin yöne »*k vergi verebilecek kwdrette olduğunu ve harp iler pi fazla para, va para bolluğu day e priz kendini. göstereceğini ati. Bu ie ayari Bağı tahminlere göre mumâ harp 338 milyar dolara ( Ti milyar Türk Fi dört yıl içinde atalete uğrıyan ba- #4 teşebbüslere yatırılmış sermağe- lerin verimsiz kalmasından di m katılmış değildir. Tekniğin ve tahrip e adan leyişine göre, i, kimbilir ne ai fade €- iki milyon ir İ ekinde kalan iki e aadası çıkarılmış, şuraya bura- ya dadiülmiş ya elek meme Biri eden bir lmaktan sem rak bir yük Pipi Bu şehirdeki Vika işi 2 volduğu ve- ğa doğru ise, bir akm milyarlarca wp demektir. Alımı ii da bir milyar HABERLERİ gliyar 000 liye Türk KONOMİ dolar (bir lirası) ndan fazl Bir yün Berlin'deki tahri ve lez Mepa riyetindedir. Arsa, mahalli ler tarağından tömin ediliyo Bi dai Be ati çocuklar otur tadi adındaki sonayi © merkerinin ihtiva ii Yap, mal, maki- erkekler; harp sanayi e e mu m maddeler değerinin 390p o Wi sanayi işlerinde ve — kgk metlerde çalıştırılmak üz sel e milyon marka (150 - 200 iyon TÜZE rum) çeki rü hirlere dağıtılıyor. lecektir. Fabrikalaı Her yurttaşa yetecek der, gıda, bir tancılara, çiftçilere ve hazine, zi budur: “Her yurttaşa yetecek edecektir. Bu akı gıda, bir yuva ve bir iş ya mal olu , — temini, Kıral nutkunda da aym ; a ağ ye oy tekrar edilmişti. Fakat bu hu- im > imi ön © istaki kan & daha. at Ke bir hal alıyor. Asıl bu ma, gilk. paravananı ora m kalktığı o Muhafazakârların ite gey, Be- zaman duyulaca) veridge plânından ibarettir. X > . partisi, arsa spe- Almanya'da barakalardan meselesine de aym de- vücuda, getirilmiş p gelirler. reza a ii Gün Almanya'da b sa fiyatlarının yüksekliği, bom- tayısiyle evleri a > Barlımşişnden dep elim” gehide- hirlere Menim için ba- © rin canlandırılmasını mali bakım- a şehirler vi Ke giieştiriğer. Gelecek. yi içi Hükümet, her ailey ki armalar. gok 28 metre murabbas saha (İ,LEK6,0) yine ei barak üzernide kurulmuş iki ğı tahmin ediliyor. kalar tal Bu ve ye ayca mutbağı yoktur. Oda: e iinde e e Tayt | , MEMLEKET dergisinin 0) yısı da çıkt da gasyağı veya nılmaktadır. Her ae ie. y. sekizinci tre m Bir saha seriyor. |. vü meyda. Helâ, ahır ve ambar burada bu - | (Zama enerji) fayümın. sirt) (Yarın. kalmış eserler) (Çiftçiye örnek olmak meselesi) (Teknik siraat çaki iyatları, mz malzeme bedeli (Buğday fi ına 1700 mark (850 Türk lira- | gibi yi w) veriğor. Borukunn yapman İralân mersş Du para tığı izim NE dene ödeniyor. B: gündenberi m inşası basittir. Bir me valariyle yakından se bu hazırlanmıştır. Herkesi buna ba - | kiymet mad yurlarımıza karak barakasım yapmak meobu- İtavsiye ederi Si MIDIR ? ii lr faydam de yok dari keli o ekonomi yakım. görünüşü bi yü ile sosyal bakımı dedir. yüke ekoloji bir ir temayilr, a Beş bunu çak Bö < man jarket: m & ——— Yazan ÜGÜNKÜ şartlar içinde ya- Fahri D, Be ALSAR yız. Bununla beraber bu zorluğu KARA herkes aynı nisbi dir. Bu ekonomik ve sosyal bir hâc (| Tktsatçilain tariflerine göre ba disedir. İkiisatçılar insan ihtiyac. bir lükstür. Günkü böyle bir me birkaç ka - (OF ihtiyaç ne zaruridir, m, ve e e er ayırırlı meki an 2 - medeni, 3 — a en e a e di dei girenleri azçok her - |” netibesidir. kes tayin edebilir. Lüks “Alım ka. O Kategoriye dahil liriz. Her biliyetleri fazla olan kimselerin O Kadının ancak başka birisinde gör- duydukları ihtiyaçlardır. Bir nişan seyi bir şeyl arşu etmesi © izüğü takmak medeni bir ihti - w olur. «Lükse doğru olan bu harektler ik- Süslemek bir “lüks 5 © tısadi sahada büyük bir faaliyetin. ir kumaştan vi meydana gelmesine âmil ölur, ze- manto zaruri bir ihtiyaca'karşıık © kâların işlemesine, yeni i arsa da, *de # e eder ve. Kimseye göre, Vi hazirlan-, bi ete lek mış ve dikili Dz kürk.” b . Denebi- bir manto bir “lüks"tür. Bu O lir ki lüks ihtiyacının bir hükümleri verirken hangi ii doğmasını e biraz aşağıda mla beraber cehiyet içinde sanlaşılması yaparken “bel le ME EE AN EE i bir zümrenin İsteği ha- ya bunun İYİ Gyinde tecelli eden ihtiyaçlar” oldu- bir şey olmadığını ve ondan Kaç: o gunu söylemiştik. ILüke ihtiyaçı ape derhal söy- — ları, zaruri ve medeni ihtiyaçlar- ant yaplan bem adap aa A si bük olduğumu kabul et me e hn mez; rin birer zaruri eş gezgin medeni ni olduklarını iddia der, izah Tükse dair ind te dilir. Bu Tüksün bir yazdığı bir yazıda, fevkalâde lüks bir bayanın bu husustaki düşün- di veya taklidi aça — ces nakletmektedir: ya e — dan kalkmasını — | Lüks vg istemiyo: a eği tün erkekler çarşıda lüks namına oluğu (ün başlarının gözlerine ne kadar şey varsa hepsini alıp K evlerine götürsünler, ortada lüks masına yol a hiçbir şey kalmasın!) O © Açar. Bu tahminler beşeri bir duy- lde, “lüks” cemiyet tarafından (“gu ile lüks sahiplerini küçültmek bir fevkalâdelik değil fazlaca tat- galan ri nihayet in nin bir gemi ileri sürerek ül etmektedir. ADE ME zararlı oldukları söylenir. ların iktisadi hareketleri yönel - mek arzuları bu sebepten ileri gel- ektedir. Farzediniz KI bir cadde üzerin- bundah fayda Börecektiri “Ber “püremi hirenie yacak olursam bütün bu faydalar olmıyacaktır!., i ; z i # ; i i Eş rn mevcut gel “kabul “etmeliyiz. Lokan- talarda Şeşitte yemek, kun. duracıda belli fi ayakkabı bulduğu: yarıdan fazla » Devlet müdahalesi ve güdümlü ekonomi» lerde edilecek mühim mok- Dir tanesi de işte budur. olduğu kadar çok mek için ağır masraflara katlan. © şeklini umumleşirmek ması acaba lüksle alâkalı mıdır? O kolaylaştırmış olacaktır. ie kem EL