13 Aralık 1929 Tarihli Vakit Gazetesi Sayfa 6

Pe 6, — VAKIT 13 Kânunevvel 1929 Başvekil İsmet Paşa hazretlerinin JAyintap meb'usu Ali nutkunun metnini neşrediyoruz: inani B. çiftliğine giderk Avtara, 12 (A.A) — Büyük Millet buy retierinin Ceiseiin teakip Başvekil met paşa Fiz. söz alarak atideki uyku irat bu Milli paralar üzerine zi milletin bü meclisine & içir müs isterim. Çıktığ mill aade a para ber sene ühayelinde bir zzül Sa tir. Son deş altı senelik tenezzü p lardır: k sereler Kapalı, “mahrum ket su tan sorra birçok ihtiy riçten tedarik etmek kalr katü müras Mecburi; ıştır. Hazır yiyen, geçmiş a olarak açık memlele 8 etmeğe şılmış birkaç yıl v Burları cal bir ıktı, Sonra MSİZ ve kışı inde: doğr t eps MÜ'Ym ç a nların sebep olârak memlekette gil bir düş e fikri'de yer ağ m senele.in seveplerini bu suretle sa edebilirim, Içinde e ps.ne ii Ni iktisasi kilayeti gibi ve cemiyelin ( bulur hasebesi ise şudu muz senenin &pi- Bizim içil çok ağır balet didinmeterden ra devlet de açık lütçe belâsı bertaraf Atide hiç yemize mü iktasat tesir eden tir müessir de kadar vatanda | ile en son bir <ievleti iyi şimdiye iğâti ve kr ilm esas na MÜŞ varlığın in teş ş olmasıdır. İ ada istikrar ve <mn möessirlerin setr göslerdiği hissetmiş bulunuyoruz. İktısadi en si bütün d sene İstihlimizin artma iinlerde belirmiştir. Henüz yan Lu eidişenin yapması lâ- £ eimiye sene için tener e ba sede- bu ve mili sebep olan yeni ceğim Bunun tedi tedi ve paranın amilierden birincisi harlet sine başlanmasılır. ler için daha hazırlıklı bu rici tediye menf fazla hissetti bir amildir ki müessir olac tetbir zım giecektir tammak bi tatbik © etm ve itit avamilden borçların Bu evelden ihtiyatlı mak siıyesinde ha- tesirini maddedten denilemez, Fakat, bu her sene mevcut ve bunun tesiri di- ye getirilmek aftan borcu elei müşla' işmak, tesir addolunmaktadır. Ven gümrük tarifesinin tatbiki vesilesile bazı tüccarın isabetsiz teji ki ; 1 evvel balısetmiştim. Bu tlâş vüzünden az z2manda memlekete yağılmı; olan malların seneki â are Oo müspet side daha : tes'ri sor haf- talarda menfi olarak pe. ziyade göze çarmıştır. Meri olmak iar zixretmeliyım. tesretm zere hetisinden mühim rün rule bnliramı xendi 10 nak için dovis para tenezzi uyandırdığı endişe Masami çi a hrasım tehiiked: telarikine kalkı ber”esin ayni le kendi 10 li eğil, evini, sını, istikbalini tehlike. olmuşlardır. olanlar için tam tari, cağım İarkedetmez tli ve imansız ydan ze'iir saçaca bir fırsat stetiyordu. Devletin mübayan ihtiyacı İleride dava fazladır, devlet paranın kiymetini tir, düşür sılıra onra *z bir emek İdiç iddi ME | “İ Sze vaziyetin ciddi olarak mütaleâ- | bildiklerimizi, kanat | rübe mektebinde edindik. | bik İ rndakine İ çıkarmağa bedel ile parayı piyasadan toplayip devlet bankası açacak ve yeni para çıkaracak ) gibi şayizlar herkesi para- yı atmağa * teşvik ediyordu. Şüphe yoktur ki; İL paranın kıymeti Üzerinde” en 1 ruhlarda husule emniyetsizlik ve bulırındır. Şim- sını ve tedbirlerini arzedece; Milli iktışat, maliye, milli para için nizi yılardır bn pek çok işleri ide ve tec- Fakat, size söyliyebiliriz ki bildiklerimize , tedbir addettiklerimizi tat- etmette sebatımız sarsılmaz de- recede sağlamdır. Bir insanında bir devletin de maâişet ve siyaset yolu kendi taratini doğru târimakla tayin olunabilir, merleketin cesareti timadı Muktedir. olduğundan feda etme mek, muktedir olmadığma girişmemek doğru tartının ilk mizanıdır. Bu mikyas hasatta kazandığı ile geçinen, karaat- kâr ve ve alrınm (erile mütemadiyen ancım arttırımağa çalalıyan çalış- kanı ve terakki edeni yaratır. Milli paranın altıma mazaran sab ir kiye met almas bütün kuvvetimizle varma- ığımz hedefti Mi paranın dü aldırılması deği), €rek ortâdan milit paranın daha âiyade kiymetlendirerek altına bağlan- ması bizim tütün gayret ve kuvveti- mizi sarfettiğimiz başlıca hedeftir. Bedavo kazançları bunun için aksini valanda söy'üyenlere ve yapanlara Türk mik İetinin bütün kurcetile birbirinden o müesur iki can yakıcı ceza tatbik edeceğiz. Cezanm birisi milli parayı kıymeilendire- rek pek sevdikleri bedava kazançlarını ie min temelinden mahveylemektir. İkinci ce za her cürmü gördükçe m etmektir. Bir şahsın emniyetine ve serve'ine kas'edenin cezası düşünülürse bütün vatandaşların ceplerindekine, yuvala kastedenin cezasi elbette olunm'yacak kadar ağır mücrimi kanuna ie. tasavvur olacaktır. parayı kivmetlerdirmek için türlü leda dovis tedarik edip satmak düşü ve müz tedbirlerden değildir, Birçok memle- ketlerde birkaç kere tecrübe edilmiş olan bu usulün sakatlığı türmez bir bedahattır. Bizim düşündüğ bütçe eketin açıktan tereddüt gö- > başlıca ted'ir müvazebesi gibi bütün mem- tediye muvazene$siı de kurtulmaktır. Bu memleket ük , vatandaş sarfiyatı leketin inkişafı için harice me.bur oldüğu paralar far Ilakel © kadar, harice mal ve sây satmak yani istihsal etmek lizm- dır. Size nezariyatta ifadesi en kolay bilfil tahakkuk ettirilmesi bu asrın insanlarının ve cemiyetlerinin başlıca meşgalesi olan bir mevzudan bahsettim. Bu mevzu hemen bütün dünyanın başlıca müşterek derdidir. Vaktile hü- kümetlerde bütçe muvezenesi de bu zaviyeden görülürdü, yani devletin bütün ihtiyaçları evvelâ tesbit olunur. sonra bu ihtiyaçları karşılıyacak men- balar aranılır. Ver yüzünde olan bü şulü takip edebilen ümet kaldı m? tunu bilmiyorum. Bizim iyi bildiğimiz şey bütçe muvazenesi için evvelâ dev İletin menbalarını, gelirini hesap etmek ve ihtiyaçlarını bu gelirin hesabi için de kısıp çerçevelemestir. Umumi servetin artması ile imkân bulduktan sonradır ki yeni ihtiyaçlar için masraf açabiliyoruz. Bütçe açığı- nın bütün keşmekeşlerinden ve dertie- rinden bu usulle kurtulduk. Fakat, asıl hayrete şayan olan netice bugür kü ahval ve şerait içinde devletin ihti- yaçlerinin “en iyi, en çok bu usul sa- yesinde temin olunabilmesidir. O hak de iktisadi açığı kapamak için, iktisadi inkişafı temin etmek için de bu usulü tatbik edeceğiz. Bu memleket bütü. vland her vasıta İle kazanıp harice m sây olarak gönderdiği kiymetten daha ve men fazla hariçten — kiymet © almıyac Devlet ve milletiy bütün uzuvlarıma daf toplanarak kararlarını verecek- barice tediye ettiği, bütün vatapdaş ların harice sattığı mal ve sâyin be delini aşmıyacaktır, Memleketin resmi ve husnsi bütün ihtiyaçları ve bütün inkişaf arzuları kendi Istihsalât ile çer- çivelendirilecektir. Hariçten daha çok dala pahalı vesait tedariki, ondan dvvel daha fazla kazanıp elde satılı- cak daha çok kiymet bulundurmağa bağlı tutulacaktır. Bu esaslara göre size bugün yaptık larımızı ve yarı yapacamarımızı ar- zedeyim ? Bütün vekâletlerin bütçeleri dahilinde hariçten tedarik etmi- ye mecbur oldukları henüz sar- folunmamış ihtiyaçlarını derhal tevkif ettik, bütün memlekette hususi idarelerde va belediyeler de tasavvur edilip henüz bir mu- kaveleye bağlanmamış olan ha- rici masrafları kâmilen durdur. duk, yani birliranin harice çı. ası İçin icra vekilleri he yetinden müsaade almak lâzım gelecekiir. Eğer mülâhazatımız ve tedbirlerimiz tasvibinize mazhar olursa bu aldığı mız tedbirler devletin bütün resmi memurları için yeniden kuvvetlenmiş bir emirdir. Bu emrin şuurla ve samimiyetle tatbikine yardım ve dikkat etmelerini huzurunuzda bir daha dev letin bütün teş larindan talep ederin muş bir bütçe resi için aldığımız bu tedbirlefin tesiri mühim olacağını Ümit ediyoruz. Bu hu- sus ki harici tediyenin hazır bulunan son taksitinden bâşka bir tediye borcu bu sene için kalmamış gibidir. Fakat, bu tedbirin asıl tesiri, gelecek sene daha ziyade görülecektir. Büyük Miner mev Hemen yarısı n İkinci dev yenib sini etmek “ bize omasip olursa ük. İşimiz bütün vekâlerdere teşkili liğ etmek Ol tün lara dovis bütçesi teb- Jacaktır. Bu senelerden mü- kavelelerie devredilecek tediyeler, başta tediye ettiğimizden daha fazla gelir te- edecek Bunların min işler, onun arkasında ola- haticnda herbanği bir baricl tediye heyeti vekilede evvelâ tet- kik edilmek şlerin dovisleri caktır, icap edecektir. Semereli de mbii heyeti vekile- nin karaile tâtbik olunabilece! bu tedbirlerin tesiri ne mühim olacağın değildir. Kadar tasavur ctpek müşkül sene için (mabadı'yarına) —— Darülfünunda Divan toplandı Yeniden bazı dersler ilga, tevhit, ilhak edilecek Darülfünun divan dün 16 dan 20 ye kadar Neşet Ömer Beyin riyasetinde uzun bir İçtima yapmış ve fakülte meclislerinde teşbit edilen ders ve kürsü listesini tetkik etmiştir. Bu husustaki müza- kereler pek hararetli olmuş, müder risler arasında şiddetli münâkaşalar cereyan etmiştir. Içtimadan şu beyanaa sonra Neşet Ömer B. aynen bulunmuş- tur : — Divanda fakülte meclislerin. den: gelen listeteri tetkik ettik. Ne- ticede Fen, Tıp, Hukuk, İlâhiyat fakültelerinde daha bazı derslerin ilga, tevhit ve ilhakı kaydile liste- leri fakülte meclislerine iade ettik, Edebiyat fakültesi listesinde buna lüzum görmedik. Dört fakültenin müderrisler meclisi pazartesiye ka Atının tütün memur» | ir. Gelecek saat | Trablusşama kadaf yolunu uzatmış yol Eğer memleketimize avdet etmeZi vaziyeti B hakkında yapmaktadır. Dahliye mevcut lâmannı Başvekâlete O bildirm Ali Cenani B.in son günlerde Ha- iciyeden P mışür. Viy üzere Me ni anlaşıl- edilmek de bul tedir. Ancak bu mezuniyet verilmiş değildir. Mevcut göre Cenani B. F Adana, Aylntap yuğı seyahat neticesinde terayyüp etmiş, dün Trablu haber gein Giderken E Ban imzasile € Cenani B İ gün İstanbuldan çildiğine y oldüğuna inmiş Os İ manlı şubesinden kendi 1 almıştır, bu oBl n oğlu Kerim B bur İ CenaniBin ortakları İshak Relet, Cevde elmiştir. İzrap Ahmet dai Beyler bugü lanarak ziyeti o konuş rdır. iştirak etmiş» İçtimaa Ketim B. ş ur, Ha mektedir. ise ik! cepl Birisi avdetine ve tahlil eğil den Cenan imemesine re. avdeti takdirinde orta) kül vaziveti niş slacaktr Avdet tünediyi alacakıma | ve nil rın yet hükümet- e meclisin muhtelif elâkalarn be sebep nani Bey Meb'asluk “ Bevin h hand İst or rm zı kanuni badiselere acakur, evveli C meb'usudur. cut oldukça Cen «olan bu iddi imkânı bile yoktur. Fransa ile aramızda mukavelesi ız Idaresindeki Gaziuyintaf mev kukt ni cvap müc Bu me rimin MEYCUNUT mukavele Frar malike, şu sureette Suriye de şamil dir. Meb'usluğunun zevali veya suku- tu balidde Cenani Beyin bu esbap ile iade et mesi kabildir. Alacaklılarn iddiası, hükümetin soracağı her ba bir memleketimize Del hesap bu muameleyi icap etti Meb'usluğu refedecek dir. Teşk nurun 28 inci maddesinde zuniyet ve mazeret 2 ay meclise devam etmemekliğin mebusluğu su kut ettirdiği yazılıdır Şu halde Cenani B ki ay fında svdet etmez, yahut medi mezuniyet almazsa meb'usluk hakkı sukut edecektir. en yahut bu müdder- hakkında talebi ten evvel CenaniB her bir takip masuniyeti refolunarak müteakiben hangi üzerine lerdir. Divan pazartesi günü Lop- aktır.. Ömer Beyin beyanatından Idığına göre, Fen, Tıp, Hukuk, İlâhiyat fakülteleri, leri Darülfünundak! tenkihat karan meclisleri İlste- na uygun bir tarzda hazır! mışlardır. Divanın ders ve kürsü kadrosu daha ziyade netice itibarile müderrislerden bir kısmı daha açık. va kalacak, vey eti vebeddü edecektir, / ? amd» karanna darlaştınlacak ove vazi tir, ne olacak? r tekzip v a" peşi n ap edileceği hakkında ettiği görülmüstür. kanunumuz buna il m madığı gibi, böyle bir inti pi” ME 1 esasiye Kö ni olmadığımı en Kit ay A şadöli * | Türk mühendisler İ birliman yapt! Si İ Bartın, li (Vakit) Af bitti. Ü 4 harpten evvel 73 metresi İğ mış, 1925 eylülünde yenid* lanan endirek, 28 bulmuştur. sanız reyeri bu da hükümete bildirilmiti' büyük harp gemimizi, İ luk 25 ticaret gemisini, birçok gemileri barındırabi tir. Türk mühendis ve Tü lerin eseridir. —© ği f Yakılacak kitap!” re” İ İmanın inşaatı Rusyada böy'e bi verildi adan Deyl y ş verilen malümata göre sıY9 müdürü Mm. Kup? in Sovyet hükümetler” si yakı Ri biye bü bir çok kitapların emretmiştir. medi” p yi taplar arasında kitabı mukö” Kur'an, Telmut, Eflatunun “W leri, Kantın, Şoprn Heveri” çenin ve Herbert Ispenser” olan eninin karısı N istenil tamıminde yakılması Ş leri vardır. İzmir borsas! İstanbulla İzmir borsalar” sında daimi bir fark mevc“ j sı nazarı dikkati cölbetmi syf nun telgrafların geçiki ii mütevellit olduğu anlaf” ç Buna meydan yerme. ği telgrafların tacili temin edi7 * Vatandaş, ah Medeni ve hür 1 7 z0! vatanında okur yaz mi olmıyanlar yakış yl Onun için oku! bilmiyen k z ri mekteple”” , 0İ yazma millet götürmek herkesir rı ayrı borcudur: Ss yenunsassasus.”