24 Nisan 1931 Tarihli Vakit Gazetesi Sayfa 4

1 ya ve TN Müstakil namzetler vemüntehip saniler Istanbul müntehibi sanileri bugün reylerini verecekler müstakil meb'uslar intihap olunacak, Müstakil meb'us hamzetleri iki dür! züneyi aşmakla beraber şimdiye ka- dar bir şey söylemiş değillerdir. Ger- çi gazetelerde program ve samimiyet. ten çok, amma pek çok bahsediliyor. İsimlerini ortaya atan namzetlerin bir kimisini (anıyoruz uzun senelerce onla rın siyasi faaliyetlerini gördük. Yakın. dan tanıdık, Kimisinin namzetlik vesi- lesile isimlerini işitiyoruz. Müstak! namzetlerden aranacak ilk şart onların samimi, milliyetçi, cümhu.| riyetçi olduklarını ispat etmeleridir. Bu imtihanı çeçirdiklen sonradır ki! programların tetkiki, iyisinin kötüsüne! tercihi mümkün olur, Şu halde evvelâ, karakter, sonra program, bilhassa bu programın halk fırkası programından ayrılmamış bir program olması lâzımdır. .. Eğer müntehibi saniler hiç tanrma- dıkları bir vatandaşla karşı karşıya ge lirler, ona rey vermekte tereddüt eder lerse bu kabahati müntehibi sanilere dağil, kendilerini içtimai bir hüviyet, kollektif bir şahsiyet sahibi olarak an- latmamış olmalarına hamletmek İâzım dır. ! Çünkü cemiyet hayatında fertlerin içti mal bir hüviyet sahibi olmaları, cemiye ti temsil edebilir bir hal almaları için lâzım olan şartlar vardır. Bu kanunla rın ileri sürdüğü şartlardan daha baş ka, daha deruni kıymetleri ihtiva eder. Onun içindir ki kütleleri temsil etmek istiyenler ferdiyetlerinden çıkıp haki- katen kollektif bir şuura malik olma ları lâzımçelir. İsterseniz buna kısaca “anpasızş Uyur mungg “zruşlap şaryo Bunu temin etmeden ve hiçbir fırkaya İstinat etmeden koskocaman bir şehri temsil etmek sevdasına düşenler çok cesur insanlardır. Ben fazla bir şer, söylemek istemem ve onlar üzerinde fazla durmak istemem! VE Memleket haberleri ukur ova Adananın bu sene uğradığı tuğyan felâketlerinden bahsedil- mişti. Son günlerde Adanadan gelen haberlere göre ikinci sey- lâbın birçok köyleri ve 300 bin dönüm mezruatı mahvettiği an- laşılmaktadır. Suların istilâsı al- tında kalan köylülerle muvasale ve münakale henöz temin edile- memiş, yalnız Avrat mezarı çift- liğinde bulunan 28 kişi Misise gönderilen bir kayıkla müşkü- itfa kurtarılabilmişlerdir. Cey han, Çotludağ ile Cebbardede dağı arasındaki iki saatlik me- safeyi kaplamış sular en yüksek verlere kadar çıkmış bulunmak” tadır. Yaşlı ihtiyarlar, bir asa yakın bir zamandanberi Adana- nın böyle bir felâket görmediği- ova çiftçisinin elim bir vaziyette kalacağı söylenmektedir. Aydında bir facia Bir talebe uçurumdan düşerek parga parça oldu Aydında San'atlar o mektebi talebesinden 37 numaralı irfan EF. bir gezinti esnasında ayağı kayarak 40 metrelik bir uçu ruma düşmüş ve zavallı çocuk düstüğü ande ölmüştür. Adanada bir meklepli kız kaçırıldı Adanada ilk mektep talebe- sinden HaticeH. ŞevketEf, isminde bir gençle tanışınıs ve az müddet sonra genç sevgilisini otomobille kaçırmış ise de bir müddet sonra yakalanı. ışlardır. maktan korkuyorum. Çünkü devlet hiz ... Şahsiyetleri tebellür etmiş olanla- Ta gelince, onları tanıyoruz... Başta meşhur operatör Cemil paşa! Gerçi paşa hazretleri kendilerinin samimi milliyetçi, lâik, cümhuriyetçi olduklarım söylüyorlar. »*.. Sene 1921, Iki Türkiye var! Biri müs takil, yeni ve halk Türkiyesi yapmak istiyen Büyük millet meclisi hükümeti, Gazi Türkiyesi. Öteki imparatorluğu müstemleke yapmak istiyen, halk hare ketlerini ordular teşkil ederek bastır- maya çalışan hükümet. Osmanlı salta natı! : Osmanlı sultanlığı, işgal mıntakala rında emperyalizmle yan yana, kol ko- la.. Ve adeta sultanın hükümeti İngiliz! ve Yunan polisinden ve jandarmasın.! dan başka bir şey değil! 1921 de bir sadrazam var, Bu sadra- zam Ferit paşadır. Bu sadrazamın bir! kabinesi var. Bu kabinenin nazırları Sevr muahedesini Imzalıyan, yani yeni Türkiyeyi eski Türkiyeye kurban veren ve eski Türkiyeyi müstemlekcilere dev reden kabiennin mes'uliytini omuzla- rına alan adamlardır, Ve nihayet koz- larını kaybetmiş olmakla beraber bu adamlar bize hesap vermek vaziyetin dedirler. n Bu adamlar muahedelerin lâtufkâr luğından, afivlerin semahatinden İs- tifade ederek yaşasalar bile alınların. daki damgayı taşımaya mecbur İnsan- lardır. Siz böyle düşünürken karşınıza 921 Osmanlı kabinesinin nazırı Cemil pa- şa cümhuriyetçilikten, lâiklikten, milli yetçilikten bahsediyor. Hilâfeti ihya etmek lâiklik olamaz. Memleketi Sevr muzhedesile müstemle ke haline koymak ne milletçi, ne de cümhuriyetçiliğin şiarı değildir. Eğer bu işler milliyetçiliğin, ldikliğin, eüm huriyetçiliğin şinrı seler biz ne Hik, ne cümhuriyetçi, ne de milliyetiçyiz. - Bize başka bir sıfat lâzımdır. ».. “Cemil paşanın programından bah- ; İstemiyorum, i kün değildir. başmızı ağırt. gönderdik. metlerinde istihdam edilmemsi için hak kında karar vrilmiş bir vatandaşın ka- nunen medeni hukukundan bir kısımı ,İkaybetmiş insan demektir. Onun meb- usluğu değil, müntehipliği bile miüm- ... Gelelim öbür vatandaşlara, kimi: “— Devletçiyim, halk fırkasından ay kırı değilim diyor. lağapi — Ben daha demokrat ve liberatim diyor... Kimi: “— Ben vilâyet meclisinde ara iken söyledim, Program neşretmeğe lüzum! görmüyorum diyor, Kimi: “— Samimi cümhuriyetçiyim, prog- ramım budur diyor.. Bunlardan da anlaşılıyor ki bizim müstakil namzetler henüz program ne selesinde de bir fikir sahibi değildir! ler. Onlar muhalif bir fikir söyliyecekle rine boyuna halk fırkasına kur yapıyor lar. Adeta halk fırkasına koydolunmak İçin müracaat eden insanlar arasında yım zannediyorum. Böyle muhalefet, muhalefetin böyle namzedi olamaz. SADRİ ETEM Seylâp yüzünden mü- him zararlara uğradı! ni söylemektedirler Sür'atle ted- | bir alınmadığı takdirde Çukur | i Ispanyada ikinci Cümhuriyet ipanyada daha cümhuriyet tesis olunmuştu. Bu cümburiyet bundan 60 sene ey- evvel de bir vel vücut bulmuş, fakat ömrü kısa olmuştu, Bu cümhuriyetin en büyük reçülü Kastelon idi. Ve kendisi 19 uncu asrın en parlak, en hararetli hatibi idi. Cümburiyetin ilgasından sonra 12 inci Alfons gelmiş, ve kral hk 1875 den geçen haftaya ka- dar yaşayabilmiştir. ispanyanın bu son inkılâbında bir yenilik vardır, Bugün büyük validesi gibi ispanyadan uzaklaşan 13 üncü Alfons, birkaç ay evvel, bütün hasımlarını &zmiş ve vaziyetini kurtarmış gibi görünüyordu. O- zaman herkes, ispanyada tahtın her zamandan fazla sağlam ol- duğunu söyliyordu, kralcılar böy- le söylerken cümhuriyetçiler tah- tın sukuta mahküm olduğunu söyliyorlardı. Bu biribirine at düşünceler ve iddialar karşısında hakikatin ne olduğunu bilen yok- tu. Nihayet belediye | intihabatı halkın fermanım ifade etti. Ta- rihte bunun naziri olan bir hâdi- se gösterilemez. Pirene dağla- rında nebelitarık boğazına kadar, Barsilonadan Kadize kadar is- panyanın her tarafında halkın kahir ekseriyeti 13 üncü Alfons aleyhinde rey vermişti, Şehirliler, köylüler, ordu ve kilise 13 üncü Alfonsuyu mahküm etmişti, ... On üçüncü, Alfonsun babası ispanyada birinci cümhuriyetin ilgasından sonra tahta davet © lunmuş ve onun devri, teşevvüş- ler içinde geçmişti. Alfonsun babasi hastalandığı zaman has- talığı gizli tutulmuş, onun has- talığına işaret edenl200gazete aley- binde davalar ikame olunmuş, nihayet kendisi 1885 senesinin 25 teşrinisanide ölmüştü, Ou ikinci Alfonsun bir erkek ! varisi yoktu. Fakat saray krali- çenin bir çocuk doğurmasını bekliyordu. Eu çocuk erkek ve kral olarak doğdu. Fakat Alfons ancak 1902 de on altı yaşı- na vardığı zaman tahta oturmüş- tu. Dahr o zaman ispanyada cüm- huriyetin yenileşmesi bekleniyor- du. Alfonsun birkaç seneden fazla tahtı üzerinde kalacağını tahmin eden yoktu. Buna rağ- men Alfons tahta otuz sene kadar yaşadı ve memleketini bırakırken onu daha mamur da- ha müreffeh terketti, O halde Alfonsun sukutunu hazırlıyan asıl sebep nedir? Alfonsun sukutunda başlıca amil, Fas seferidir. Bu sefer, is- panya için müziç bir kâpus idi. Fas felâketleri halkı son derece bitap düşürmüştü. Ceneral Silrestor Fasfelâketleri yüzünden intihar etti- ği zaman berkes bumun sebeplerini anlamak istemiş, fakat kıral me- seleyi ört bas ettirmişti. Primo- dorivera diktatör olduğu zaman berkes kıralın bu işle alâkadar olduğunu biliyordu. ispanya ka- nunu esasisi yedi sene muattal | kalmış ve diktatörlük berkesi bi- İ Nasi? zar etmişti. Diktatörlük, münev- | ver sınıfı kendine düşman tanı- yordu. Halk kanunun temin et- tiği bürriyetlerden müstefit ol- mak istiyor ve kıralı kanunu esasi aleyhtarlığile açıktan açığa ittibam ediyordu. Nihayet halk reyini açıktan açığa bildirmiş ve hükmünü ver- miştir, » ispanyada yeni rejim bir sürü müşkülât ile karşılaşacaktır. Bar- slonada ayrı bir cümhuriyet vü- cut bulmuştur. Katalonyanın bu battı hareketini diğer vilâyetlerin de takip etmesi kuvvetle muh- temeldir. Madritte, cümhuriyet- çiler, sosyalistler ve liberallar .bir müddet için möttehit gibi /resimlerini anenk satmak maksadilf hareket ediyorlarsa da aynı fikir- leri taşımadıkları için ister iste- mez ayrılacaklardır. Sonra bun ların karşısında kuvvetli bir mu- hafazakârlik da vardır. ispanyada mühim bir kuvvet olan kilise, cümhuriyeti de şart- sız ve kayisız kabul etmemiştir. Cümhuriyetçilerin kilise ile mü- sademe edecekleri muhakkaktır." Fakat ispanyada en büyük kuvvet, ordudadır ve ordu kuman- danlarının ve askeri rüesanın ne fikirde oldukları, henüz katiyet- le anlaşılmış değildir. . ispanyada umumi intihabatı | müteakip toplanacak Omeclis, devlet rejimini tayin edecektir. Bu meclis İspanyanın cümburi- yet mi, veya kırallık mr; olacağı" m tayin edecektir. Meclis, kıral lığa karar verecek olursa o za man kırallığa hangi hanedanın getirileceği mühim bir mesele teşkil ede eskti. Cümhuriyete kara” verildiği tökdirde onun esasatı kararlaştırılacaktır. Bundan haşka ispanya eczası- nın federal esası dahilinde mi, yoksa umum merkeziyet esası üzerinde mi idare edileceği ayrı bir meseledir. Elhasıl ispanyada müstakir bir tümburiyet tesisi kolay bir iş değildir. Onun için ispanya daha bir çok mühim hadiselere sahne olacaktır. ..00N 04 0004010008000800U0A EA 2 ARABA NAREEAAESADANEURE SE EEEEEUNARERERANAEEEREAUUANEREEEEEANENASENEUTANAEAENASASAKEANASEDEREEA EEE | Bican Efendi ve rütekası : Çocukların haftası.. Maruf Bey — Oğlum, babüniz e? Çocuklar — Ekmek almak için bal | Çocuklar — Neden olmaz Maruf am in| Maruf Bey — Siz dururken yaşlı baş-'ça, bugün 23 nisan bir hafta bizim be tirakile bir(Darii fünunlılar z li adam, bakkala gönderilir mi ayol... irumuz ötecek.. ,İsi münasebetile nüktedan ve mi kendisine programını soran gaz Bir maznun Bazı gazetecilerin tayyare ile 96 şina bir muharrir harikulâde! bir yazıp neşretmiş. Maalesef bulup kuyamadığım, yalnız intişarını aldığım bu fıkra hakkında bi fikrini sordum: — Harika, dedi, mizah üstadı laltüst edecek kadar kuvvetli nüki İ bulmuş. — Kanalizasyonları olduğu si vaya çıkarmak suretile... ... iki levha Geçen gün traş olmak için B lunda bir berber dükkânma gi Burası yeni ve tertemiz bir sal Süs, temizlik cihetinden bir kusur tu, Salonun mutena bir yerinde © nin bir başka duvarda da İsmet nın resmi asılıydı, Fena değil, bu salona bu güzide simlerin vereceği yüksek ziynet dı. Hoşuma gitti. Bir de ne gö! Birinin altında; Vendu Diğerinin altında ise A Vendre yazılıydı, Hey gidi Beyoğlu gene senin larının aralarında Türk büyükle sabilenler var demek... ..—. Ziya Mollanın programı Istanbul vilâyeti için müstakil İrak namzetliğini koyan Ziya Molla re demiş kiz — Benim programımı sormaği hacet, benim programımı bilmiyef dı mı? Bunu Mısırdaki sağır Sultsf le duydu... i Ben, bu suali soran gazetecinimii rinde olsaydım: — Peki ama, Molla Bey, herkesi; diği programınız şifahen söylenmis | üzerinden zaman geçtiği için, belki unutulmuş şeylerdir. Bunu yeniden zıverelim, olmaz mi? Derdim. Acaba, müstakil nami zaman: pi — Hayır, benim programım ki gelmez! mi derdi? EN Bir levha İstanbul meb'us namzetlerindef duracı Hayrullah Beyin resi: sında şu levha görünüyor: “Siparişatın nısfı peşin, Öyle görülüyor ki bu nam / pek sade lisan taraftari değildir. meclis açılsın ve Hayrullah Bey Maksudi Beyle görüşsün de © görürüz. Ri, Fareler Asmaaltında farelerle ha m edildi, ha ediliyor; ha mel'un f ların köküne kibrit suyu döküldüğ ken bir de haber alıyoruz ki B€?” nun bir tarafında fareler ih | kadının vücudünü didik didik ler, b Açtığımız mücadele sayesinde altındaki peynirleri, pastırmsl! tardık ama zavallı kocakarı ei desene! Topla 1 | ————7 Bir akşam refikimizin ğma göre Hukuk, Fani “ fakültelerile (eczacı Mili Törk Talebe Birli çıkmak kararını verdikleri lenmektedir. Bu pe edecek olan birliğin yerin€ nz Darülfünun fakültelerini : tesis edilecektir. gp” * | dikkat ettiniz mi, hemen hepsinin ; Mili talebe birliği inhilal “1 ediyor ? N