10 Haziran 1933 Tarihli Vakit Gazetesi Sayfa 11
2. RN ....—. —VAKIT 10 Haziran 1933 ktısat konferansında Türkiye İktisadi ve mali vaziyetimiz hakkında Cemal Ziya Beyin izahı te i Ynelmilel pazarlara iştirak AR politikamız, iktısadi bün- 4 izin temelini teşkil eden zirai $ üzerinde temerküz eder. ve hayat, sureti umumiyede bu kaz, hâyatın icabatile pek sıkı alâ nz Bu politikanın ticari ve Prensipleri iktisat ve Ziraat "ekiletleri i namına heyete iştirak — arkadaşlar tarafından arze *| İş ve edilecektir. vaz, vazin bir harici ticaret mu- Ya Mesinden kastımız yalnız me- N €$yaya iat değildir; mmem- ği , ı iktisadi bünyesinin icap ey a nl kudretini inkişaf et- ynelmilel pazarlara çok Vey ve oralardan çok almak ve Mak, normal şerait altında yap - nl #âyesini takip ediyoruz. İstih iz kudretimizi takviye ve islâh Sermayeye ihtiyacımız derkâr- ii * Su itibarla mevcut sermayemi dayayan ve inkişaf ettirmek ne 8 matlübumuz ise müsmir alara tahsis edilmek üzere mem ket yeniden sermaye celbini de niyet ti mahsusa ile telâkki ey iz. N ele daima bir devlet işi olarak © de gür gibi, bilâmum mali işleri ya adi hayatın bir makesi ve La Zamanda iktısadi makanizma i tüy, him bir kısmı olarak kabul * Bü itibarla para işini dünya tile alâkalandıran bey- ma teşriki mesaiyi lâzım ve addeyler. T Altın sistemimiz bu Ye, sermayesinin, şu veya m enfilâsyon yapan mem tah den iğ ve ancak iş- .#âsyon ile avdet edeceğine iii, Türkiye henüz altın sistem ğ e hiç birine filen girmemiş itip, -» beraber aldığı tedbirler aerile davasını bu sistemlere gir trek an devletlerin davasile müş . «ddeyler. Hükümetimiz altın i kabul etmiş veya edecek baligi erin arasında milli iktısat tü, Sasile telif edi i - türlü if edilmek şartile her; atlara göre değil, fakat hakiki ih- İliç, laşmalara memnuniyetle Bay, ar. Şu kadar ki biz, altın gün kında mevcut sistemlerin ine PİS edildiği şekilde i- leşi Nitekim, bugün ancak, adet: Meml rim düzüneyi geçmeyen (ony etlerde, hakiki manasile duz, *tble en or) para kalmış ol. Kn ehemmiyetle kaydederiz. İbi; vi eden para ve (exi bap vi okay karşılığı olarak ka v ik edilen (systâme du çifide) ol, se de röserve) in (tror mag duma ve bunun tadil a iğine kainiiz. Bu bahiste Yüzg, , “Sket için kabili tatbik bir i ir mümkün olmamakla Ka ehetin ber memleketin “ebileç, Yesine göre tebeddül e. de, zi dini borçlu memleketler - memleketlerde ihracatı Ye mahdut mevadda ta - > memleketlerde, iktısar N eni olan memleketlere . İl a fazla olma de ni teslim eyleriz. Ke mü ankalarının ibrazında Ye matlübat bulundu - “ büyük merkez bankalarda, i farklı sine imkân görmiyo i tecdit edilmez. Veya yeniden is « Türkiy, para işini ve para tedbir i tiyle, bu memleketlerin birinci de i zırlık komisyonunda Iktısat Vekâ- | olması icap edeceğini de kabul e- İ susi vaziyetlerinin nazarı dikkate | Çünkü muvazeneleri kredilerle ve i mekleri lâzım geldiğinden, gerek deriz. İbtiyatların tedariki faiz had dini yükseltmek ve kredi takallü -; sünü mucip olmak gibi esaslı mah zurlara sebebiyet verdiğinden da- ha evvel beynelmilel bir itilâfa va sıl olmak şartile, bu ihtiyat hadle- rinin indirilmesi ve her halde mes- kük altının tedavüle çıkarılmama- sı taraftariyiz. Binaenaleyh, günün altıi sis « temlerine girmiş veya yeniden gi- recek olan devletlerin, ecnebi memleketlerdeki matlubatını altı- na tahvil için hârekete geçmeme - leri ve ((pourcentage de röserve)i yükseltmek zarureti hâsıl olan ah- valde bunun muayyen ( formüller dairesinde cereyan etmesi icap € - deceği kanaatindeyiz. Müstakriz memleketlerin hu - alınması lâzım geldiğine (Okaniiz. ya uzun vadeli istikrazlarla temin edilen bu omemleketlerde kredi tikraz yapılamıyacak olursa, bun - ların malik oldukları altınların zi- yaı ve ticaretlerinin de gayri mü- sait bir vaziyete girmesi muhak - kaktır. Bu itibarla müstakriz sıfa- tecede itina edecekleri nokta, ik « tısadi ve siyasi vaziyetlerini harice itimat telkin edecek bir halde hüs-' nü muhafaza edebilmeleri'olduğu” na kaniiz. Bu memleketlerin istik- raz edecekleri mebaliği behemehal müsmir sahalarda istimal eyle - kredi gerek istikrazlar için hiçbir suretle müşkülât ve tahdidat mev- cut olmamasını, her devletin e - hemmiyeti mahsusa ile kabul ve| tatbik etmesine taraftarız. Mukriz memleketlerin de ser - maye ve krediye normal bir vazi: | yet verebilmesi ve bunların ancak müsmir sahalara tevdi edilebilme- | si için umumi emniyet ve itimadın tamamen tecessüs etmesi zaruridir. Bu emniyet ve itimadın teessü- sü için, hadiseleri muayyen mak - tiyaçları hüsnü niyetle ele alacak ve tedbirlerini, her memleketin hayati olan zaruretlerini tatmin €- decek şekilde, beynelmilel bir teş- riki mesaiye zaruret bulunduğu da muhakkaktir. Umumi buhranlarda Türkiye Dünya Iktısat Konferansı ha - leti namına Şirketler ve Sigortalar Müdürü Cemal Ziya Bey tarafın - dan Dünya buhranı ve iktisadi ve nâkti vaziyetimiz hakkında yapı - lan izah: Umumi harpten beri toplanan beynelmilel iktisadi konferansla - rın gerek iktısadi ve gerek nakti sahalarda müspet ve faydalı neti- celer vermeden geçip gitmiş olma- smı, vekâletimiz dünya buhranı mevzuunun şimdiye kadar hayatın hakikatlerine istinat eden objek - tif bir görüşle münakaşa edilme - miş bulunmasına atfetmek mecbu- riyetindedir. 1020 son baharında Brükselde toplanan malt konferans, projele- re meydan vermekten (başka bir neticesi olmıyan (Jen) konferansı. tavsiyelerinin hiçbirisinin mevki: tatbika geçmediği, bilâks temen - nyatı, taban tabana zıt hadiselerle maziye karışan 1927 iktisat kon - feransı, ve en nihayet merkezi Av- rupanın çökmesi ve Alman iktasa- | diyatının sarsıntıları karşısında toplanan “Lozan,, konferansının ihzar ettiği ve neticesi Londra kon feransı o muvacehesinde bulun - maktayız. Çekilen derin ıstıraplara rağ * men meden bu toplanışlar hiç ol - mazsa nisbi bir ferahlık olsun te - min edememiştir, Çünkü dünya yeni iktisadi va- ziyeti soğuk kanlılıkla kavranmak istenilmiş ve o vaziyetin icapları * na uymak için lâzımgelen zaruri tedbirlerden daima içtinap olun - muştur. Çünkü, dünyanın yeni iktısadi vaziyeti, eski telâkkilerle muhake- me edilmiş ve eski nizam ve man- zumeler her şeye rağmen idame e dilmiştir. Iktısat konferansında Türkiye- yi temsil hazırlıkları için çalışır - ken burada Dünya buhranının u - mumi ve esasi: tahliline geçilme - sini daha ziyade nazari ve akade- mik bir münakaşa mahiyetinde te- lâkki ederiz. Muhterem vekil (o beyfendinin mesai programımızı tesbit eden ilk celsemizde işaret (o buyurdukları veçhile, dünya krizinin alâkadar vekâletlerce şimdiye kadar esaslı bir tetkik mevzuu olduğunu kabul ederiz. Yalnız, buhranı telâkki tarzı - mizı tebarüz ettirmeden, © krizin arzelliği beynelmilel karakterlerle bilhassa seyrini kısaca ifade et - meyi muvafık bulmaktayız; Bu vesileyle müphem £ telâkki ettiğimiz bir nokta üzerinde de te- vakkuf edeceğiz. (o Vekâletimiz, “para meselesini,, “nakti hadisele- ri,, yalnız “mali,, mahiyette ad - detmemektedir. Para meselesini, iktısadi, mali ve Psikolojik fak- törlerin muhassalası olarak bir “ensemble,, çerçevesi o dahilinde mütalea etmektedir. Bu itibarla noktai nazarımızı arzederken, yal- nız buhranın iktisadi tezahüratını nazarı itibara almakla iktifa ede miyeceğimizi ve bu mevzuu daima bir “kül,, olarak ele aldığımızı kaydederiz. “Dünya buhranı 1929 nihayet - lerine doğru,, Amerikada bir bor- sa krizi olarak kendini göstermiş - tir. 1930 nihayetlerine doğru da bu “crise Boursiğre,, bir “erise de confiance “Bancaire,, şeklinde te - celiiyatını arttırmıştır. Mali emni- yet krizinin de 1031 içinde (Crise de Confianee politigüe,, ile çerçe- velenmiye başladığı görülmüştür, Merkezi Avrupanın iktisadi ve mali çöküntüsünü takip eden (Al - man buhranı) ile dünya krizi diye anılan (fevkalâde hâdise); 1931 temmuzundan itibaren de şimdi - ye kadar müşahede edilmiyen ve bilhassa 19 uncu ve 20 inci asırla- rın kaydetmediği bir şiddet ve şü- mulle tesiratımı arttıran, bir “Cires de Crâdit,, ile tetevvüç etmiştir. Daha 1929 ve 1930 senelerinde ham madde ve ziraat mahsulleri Yetiştiren üç büyük memelket: Arjantin, Brezilya ve Avustu- zalya altın esasından tabiri diğer va Deniz Levazım Satınalma Komisyonundan : 50 Ton Kalın benzin: Kapalı zarf: 3/Temmuz/933 pazartesi saat 15 te. : YTemmuz/933 pazartesi saat 19 da. Deniz kuvvetleri ihtiyacı için kapalı zarf usulü ile mübayaa edilecek olan yukarda miktarları yazılı Benzin ve makine yağı" ın şartnamesini görmek istiyenlerin her gün ve itaya talip olan ların da hizalarında yazılı gün ve saatlerde Kasımpaşada Deniz 50 ,, Makineyağ: , o Levazım Satınalma komisyonuna le altmla “Convertibilitğ,, esasın - dan ayrılmak mecburiyeti kat'iye- sinde kalmışlardı. Kredi buhranları 1931 senesindeki kredi buhra- nınm tecelliyatı da şu suretle ol - muştur: Harbiumumiyi takip eden sene lerde elde ettikleri “kısa vadeli istikrazları,, ödiyebilmek imkân - larını maddeten kaybeden, evve - lâ Avusturya ve diğer merkezi Avrupa devletleri ve bunları taki- ben de Almanya “Transfer,, kabi- liyetlerini tamamen kaybetmişler- di. Kredi buhranmın ikinci tecel- Hi şekli: Asırlardan beri Londra - da emin bir melce bulan kısa ve uzun vadeli sermayelerin çekilme- si hareket ve temayüllerinin sebe- biyet verdiği ingiliz lirası sukutu- dur, Bu sukut, harbi o umumiden evvelki altın pariteye büyük müş - külâtk iktiham ederek ulaşmış o - lan üç İskandinavya memelketi - nin de “Convertibilite,, esasından ayrılmasını intaç etmiştir. Bu ka - fileye, Fenlandiya ve bilâhare Ja- ponya iltihak etmişlerdir. 1932 se- nesi zarfında; İktisadi mali ve p kolojik zaruret ve tazyikler olma- dan münbasıran imparatorluk pa- ra siyasetine uymak 5 maksadile| “Cenubi Afrika,, da altın esasın - dan ayrılmıştır. | Bu suretle harbi umumiyi takip | eden uzun seneler zarfında büyük | fedakârlıklar ve himmetlerle takip edilen “Reconstitution mon&taire,, ! esası mühlik bir darbe yemiştir. Şüphesizdir ki; tevali eden muh telif hadisatın beynelmilel ticaret pazarları üzerinde kuvvetli bir ak- | sülâmeli derhal görülmüştür. Nor- mal esaslara istinat eden, tabiri diğerle istihsal ile istihlâk arasın- da ahenk vücuda getiren bir bey- nelmilel mübadele sistemi,, bir tür lü kurulamamışken, bu defa da sarsılan milli paraların bünyesini kurtarmak için para ve döviz sa - hasında bizzarure alınmıya baş - İryan takyidi ve tahdidi tedbirler, beynelmilel iktisat ve ticaret ha - reketlerine engel olmuş ve hacım- larınm azalmasını intaç etmiştir. İştira kabiliyetini kaybeden millet lerin ve memleketlerin beynelmi - lel mübadelede mühim bir faktör olmamaları ve matlubatı bloke kalması “beynelmilel ticareti,, büs- bütün gayritabit bir takallüse #ev- ketmiştir. ingiliz lirasının sukutü Bazı memleketlerin paralarını altın esasından tabiri diğerle al - tında “Convertibilitâ,, o esasından ayrılması yüzünden tahakuk eden i (dövaluation) yeni bir (hadiseye Istanbul-Izmir sürat va, daha sebebiyet vermiştir, Bilhassa İngiliz lirasının sukutu, ingiliz ew) yasınm dünya pazarlarında sürü - münü otomatik bir şekilde tezyit i etmiş ve ingiliz harici ticaretine bir hamle vermiştir. Fakat bu va- ziyet karşısında mutazarrır olduk- | larını gören diğer Tk demi saka ik Sn | rakip memleket-i VAKIT Matbaası (2593) müracaatları. SEYRiSEFAiN Merkezi idaresi Galata köprü. aşı B 2423 SuhcA, Sirkeci Mihürdar zade Han 22640 Izmir - Pire - Iskenderiye Postası EGE 13 HAZIRAN SALIli DE Galata rıhtımından kalkar. KARADENİZ POSTASI Erzurum “rn Pazartesi 12 Haziran $ günü akşamı Sirkeci'den hare- ketle(Zonguldak, inebolu, Ayan-!i cık, Samsun, Ordu, Giresun, Trabzon, Sürmene ve Rizejye azimet ve avdet edecektir. ğ Fazla tafsilât için Sirkeci ii Yelkenci Hanındaki acentalı- # ğına müracaat, Tel; 21515 SADIKZADE EE VAPURLARI SAKARYA vapırı Müddeti seyahat 22 Her hafta Cumartesi günü saat 16 da Galata rihtımından hareket, Pazar günü İzmire muvasalar, Pazartesi hareketle Salı günü Istanbula avder eder. Muhterem Izmir yolcularından görülen teveccühe bir cemile olmak üzere seya- hat ücretlerinde tenzilât yapılmıştır Vapurda her türlü istirahat müemmen servis muntazam ve tabldot gayet eh- vendir. Fazla tafsilât için Sirkeci Mey- menet Hanı altında acentalığa müracaat. Telefon: 22134. (4249) SATILIK HANE — Erenköyün- de Suadiye hat boyunda 47 nu - maralı derununda iki kuyusu ve vâsi bahçesi bulunan sekiz odalı köşk sahibi elinden satılıktır. Ta- lip olanların ittisalindeki köşke müracaat eylemeleri. ler derhal tedafüi tedbirler almak” ta istical etmişlerdir. Bu da güm - rük tarifelerinin ((Compansation de change) namile arttırılması şek linde ortaya çıkmıştır. z Telhis ettiğimiz bu (hadiseler muvacehesinde İngiltere tarihi bir karar alarak, haşmet ve kuvvetini şim Üye kadar ifade etmiş olan an anevi “serbest mübadele,, siyase- tini bir tarafa bırakmış ve “hima- ye sistemine,, rücu etmiştir. (Devamı var) Sahibi: Mehmet Asım Neşriyat müdürü: İLHAMİ SAFA inik lere eki Sri mez
