November 3, 1933 Tarihli Vakit Gazetesi Sayfa 4

— : —4 — VAKIT3 2.nci teşrin 1933 aça LARA KAR KARA VE PA BE BAY evlet ve Mecli Baznnnnnunu 45 oni Muharriri: Celâl Nuri #8 'D Kanun yapmak, hükümeti mu - rakabe etmek her yerde meclisle- rin, heyetlerin işidir. Bir tek insan kanun yapamaz. Bir fert hükümeti murakabe edemez. Onun içindir ki 6 mcı maddede “Meclis teşri sa- lâhiyetini bizzat istimal eder.,, Fakat icra işi bir elden çıkmalı dır, Koca bir heyet, 317 kişi, top - | lunarak iradei seniye müteallik bu İl * Bu tan kumandan, âmir olamaz. © dakikaya mebnidi ki teşkilât, as - | len milletin hakkı, malı olan ve Mecliste tecelli ve temerküz eden icra salâhiyetini 7 inci maddeye , göre “kendi tarafından müntehap Reisicümhur ve onur tayin edece ği bir İcra Vekilleri Heyeti marife tile istimal eder.,, İddia edebilirim ki bu tasnif ve formüller tamdır. Bu maddenin son fıkrasına naza - ran “Meclis, hükümeti her vakit murakabe ve iskat edebilir.,, Bu tasnif ve bu formüllerde hiç bir tenakuz bulunamaz. Kuvvetle ri ayırmakta ise tenakuz zâhirdir. Teşri ile icra girifttir. Bazı mev zilerde bu ikisini biribirinden ayır mak güçtür, Bu meclislere (Teşrii meclis) diyorlar. Fakat vazife sa- dece tesri değildir. Eğer böyle ol - saydı meclislerin hükümeti mura - kabe ve iskat edememeleri lâzım - dı. Halbuki tip ittihaz ettiğimiz Fransa parlâmentosu bilhassa bu işleri görüyor. Kuvvetlerin ayrıldığı iddia olu- nan yerlerde bile meclis bir zatın tasnifine göre: A) Kanunların tatbik olunup 0- lunmadığını meclis tetkik eder ve vekilleri mes'ul tutar; B) Kanuna münafi icraatı tak - bih, Jâzım gelen tedbirleri ittihaz eder; C) Halkın ihtiyaçları ve şikâyet leri hususunda bükümetin nazarı - nı çeker; D) Siyaset hakkında hükümete veçhe, nasihat verir, Bu nasihatler le hükümet bağlanmaz; şu kadar ki bunların ehemmiyetleri derkâr- dır, Asıl mesele paradır. Para işi - ne İse karar veren yegâne makam meclistir. 1293 kanunu esasisi ve tadilâtı ile 1340 teşkilâtı esasiyesindeki parlâmentoya ait hükümleri mu - kayese etmek 37 senedeki terakki- yatı göstemmeğe kâfidir. Meclisi umumi (eski kanuna gö re parlâmento) iki heyettir. Yeni kanunda milli hâkimiyet ancak bir eğliste temerküz eder. Meclisi u- mumi padişahın iradesile açılır ve kapanır (M, 43). Son 1330 tadilâ - tma göre meclis davetsiz toplanır. Türkiye Büyük Millet Meclisi davetsiz toplanır (M. 14). Pavişah meclisi vaktinden evvel açar, Toplanış müddetini arttırır veyâ eksiltir (M, 44). Türkiye Büyük Millet Meclisi| ise mahiyeti itibarile müstemirdir. Azahın tehlifi Osmanlı Meclisi u - mumisinde sadrazam huzurunda olutdu. Aza padişaka sadakat ye- miri ederler (M. 46). . Böyük Millet Meclisinde meb” - uslar yalnız Cimhuriyete sadakat edeceklerine dair namus üzerine söz verirlzr (M, 16). , Eski kanunu esasinin 53 üncü maddesi mucibince kanun teklif eimek hakkı esasen hükümete a - tir. Mebuslar ve âyanlar bu hak - kı haiz değildirler, Yalnız, aynen: “Heyeti âyan ve heyeti meb'usan A S lm dahi kendi vazifej muayyenele- iri dairesinde bulunan mevat için kanun tanzimini veyahut kavanini i mevcudeden birinin tadilini istida ya salâhiyetleri,, vardır. Pek âlâ! Netice ne olur? #ıtasile tarafı şahaneden istizan o- yurulursa ait olduğu (dairelerden | İ verilecek izahat ve tafsilât üzerine | İ lâyihalarinın tanzimi Şürayı Dev - /| İlete havale olunur.,, Meclisin en birinci hakkını ne - | zeden bu madde 1325 te şiddetli | görülmüş ve şu suretle tadil edil - mişlir: !. “Müceddeden kanun tanzimi ve ya kavanini mevcudeden birinin tâdilini teklife vükelâ ve âyan ve mebusandan her birinin hakkı var dır.,, Teşkilâtı esasiye kanununun 1S inci maddesine göre kanun tek | lif etmek hakkı meclis âzasına ve | İcra Vekilleri Heyetine aittir. İ Görülüyor ki sıra, iptida, meclis İ | âzası, sonra bir heyet olmak üze - ire İcra Vekilleri Heyetidir. İ Eski kanunu esasiye göre, mad - de 54: “Şürayı devlete bilmüzake re tanzim olunacak kavanin lâyi - haları heyeti meb'usanda badehu | | heyeti âyanda tetkik ve kabul o - | lunduktan sonra icrayi ahkâma ira | dei seniyyei hazreti padi müteallik buyurulursa düsturü mel olur,,. İ İttihat ve Terakki hükümeti bu maddenin de sertliğini anlamış ve | 11335 de onu değiştirmiştir: “Tam | İzim olunacak kavanin lâyihaları (Şürayı devlet kalkıyor) Meclisi | İ Meb'usan ve Ayanca tetkik ve ka |! bul olunarak ledelârz tasdik ile ic- | rayi ahkâmına iradei seniyeyi haz reti padişahi taallük ederse düstu- rülâmel olur. Arzolunan kanunlar iki mah zarfında ya tasdik olur ya hut tekrar tetkki edilmek üzere bir kere iade edilir. İade olunan Kanunun tekrar müzakeresinde ek seriyeti sülüsan ile kabulü şart -| tree, Teşkilâtı esasiyenin 35 inci mad desine göre ise: “Reisicümhur meclis tarafndan kabul olunan kanunları on gün zar | fında ilân eder. Teşkilâtı esasiye kanunu ile büt çe kanunları müstesna olmak üze - ve ilânını muvafık görmediği ka - nunları bir daha müzakere edil - | mek üzere esbabı mucibesile birlik | te keza on gün zarfında meclise i- ade eder. Meclis, mezkür kanunu bu defa | da kabul ederse, onun ilânı reisi - | cümhur için mecburidir.,, Milli hâkimiyeti zayıf bir suret- te temsil veya temsile yeltenen bir meb'uşlar meclisi huzurunda reisi | ve âzası doğrudan doğruya padi - şah tarafından nasbolunan bir â - yan heyeti bulunuyordu. Demek ki her hususta hâkimiyet padişa - hındı. Müntehipler, eski kanunu esasi nin 72 inci maddesine göre meb' - / uslarmı yalnız kendi vilâyetleri a- 'halisinden intihap edebilirlerdi. " Yani Erzurumlu İstanbulluyu meb us çıkaramazdı. 1332 de bu ahkâ - mı değiştirdiler. Cümhuriyet re «| jiminde ise böyle tahditler yoktur. 93 usullerine göre mebuslar ken di reislerini intihap hususunda hür değildiler. inci maddeye tevfi - sil Ay-ll nen: “Evvelce makamı sadaret va» || BORSA ÜHizalarında yıldız işare 2 İl ci keşrir de Rakamlar k * Londra 09, — 43, . | Çekler * Londra | * Nevyork Solya iş » Amstitdam 1 “ Praz 1 İmam a iy ESHAM | 9.50) Terin Çimen iş Bankası Acadolu 3 ii Balya Sark m, ecza Teletog stikrazida. Şark Diyo Db. Muvah Gümrükler 1935 Mü. A Bağdar, » Anadolu! nl Vi esl 4475 4415 s05 | Cumartesi 4 T.sani 14 Recep ol as sin 11,58 14.36 Cuma 3 T.sani Saba namazı » Öğle namazı kindi namazı Akşam vamazı a Yatsı namazı İnesak Yılın geçen günler Yum kalan, 14,50 441 9 © l i ri vs ISTANBUL BELEDİYESİ Darülbedayi Temsilleri Bugün matin saat 15 de ine ; TM saat 21 de Pergünt ibsen. Bestele- 1 yen: E. Grieg Türkçeye çe- viren : Seniha Bedri. 5 perde kşam suvare | Yazan: Henrik UMUMA Hanımefendiler ; Hayannızda “Unutamıvacağınız yegâne film MARIE BELL ve JEAN MURAT tarafından temsil edilip buzün M ETEK sinemasında “GÖN olan ilmidir. Bu şaheserin seyir zevkine doyum olmuyor. Ayrıca: Ankara ve Istanbul'da Cümhurivet Paramownr dünya ba Favramı ve disleri. Bugün saat İlde tengilar kan meb'uslar, meclis reisliğine ek seriyetle üç, ikinci ve üçüncü reis” | liklerine üçer nefer ceman 9 zat in | tihap eder, padişaha arzolunur ve o da bunlardan birini reisliğe, iki- sini reis vekilliklerine tercih ve bu suretle (memnuniyetleri icra) olu- nurdu. Bu hüküm ittihatçılar za - manında geri alındı. SON | i Bir Bosnalı Müslüman -İ Ankarayı gördükten sonra tikrini söylüyor Yugoslavya gazetecileri ile bir- likte Cümhuriyet bayramında An- karada bulunan Hamza Humo B., ihtisaslarını şöyle anlatmıştır: — Ben bir gazeteci ve edebiyat- la meşgul olan bir adam sıfatile Türk inkılâbının seyrini alâka ile takip ettim, Bir müslüman olmak- lığım hasebile, biz Bosna müslü - manları için de, artık Türk milleti nin büyük halâskârı ve ıslahatçısı | olan Gazinin büyük ve tarihi ese - rinden örnek almak zamanı geldi- ğine kail bulunuyorum. Yugoslav- ya Kralı Aleksandr Hz. vatanımı - zın ittihadını temin için sarfedilen gayretleri temsil ettiği gibi, Gazi ! de Türk milletinin kahramanlığını ve terakkiyatını şahsında temsil etmektedir. Bosna Hersek müslü - manlarını Türk milletine bağlıyan dört asırlık eski an'aneler, inkılâ - | bın huziyle artık ortadan kalkmış- tır. İste bu sebepledir ki biz Bosna Hersek müslümanları, yeni bir hayata doğru gitmek için bu esk an'anelerle mücadele etmeliyi; Bu mesele bizim için şu şekilde te barüz ediyor: Eski âdetlerin yeri- ne garp hayatına ait yeni âdetler ikame etmek, Bu mesele bizim için çok mühimdir. Çünkü memleketi- miz halkı, biz müslümanlar müs - tesna olmak üzere, Garbin medeni hayatını yaşamaktadırlar. İşte bu sebepledir ki bizi ayni kandan o - lan kardeşlerimizden ayıran fark- ları ortadan kaldırmak için Gar - be yaklasmak mecburivetindeyiz. Asansör taclası Bir kaç gün evvel, Dördüncü va kıf hanı asansörü arasına sıkışa - rak feci bir şekilde ölen Naci Be- yin ölümü şüpheli görülmüş, ba - bası eczacı Ragıp Bey tarafından müddeiumumiliğe müracaat edil - mişti, Müddeiumumilik, vaka etrafın « da ehemmiyetle tahkikat (oyapı- yor. o Tahkikatla müddeiumumi muavinlerinden Kâzım Bey meş « guldür. — Askeri müzede Askeri müzede yakında Çanak- i kale ve İnönü harplerini temsili olarak gösteren bir galeri aç''a- caktır. Bir banka hakkındaki haber Dünkü gazetelerden birisinde İs birinde muamelâtın tetkikine baş- landığı yazılmakta idi. Şirketler komiseri Cemal Ziya Bey bir bankanın idare heyeti iç- timaına iştirak etmiş ve havadis mübalâğalı surette aksetmiştir. Bir sütçü arabasına tramvayın çarpması Arnavut köyünde inekçi Ligor isminde birinin yanında uşaklık e- den Mustafâ, evvelki gün arabası ile Beşiktaşa süt getitrmekte iken bir kazaya uğramış, arkadan ge len 1197 numaralı vatman Mehme din idaresindeki tramvay arabası bütün hızı ile üzerine yüklenmiş- tir. Çarpışma çok şiddetli olmuş, araba parçalanmış, süt güğümle- ri yuvarlanarak parçalanmış ve za vallı arabacı Mustafa bir kaç met- re öteye fırlayarak bacağından yaralanmıştır. Zabıta tahkikat ya pıyor. i tanbulun tanınmış bankalarından | | Yarının işleri Başmakaleden gün bu vazıfe umumi harpten esd / ki ehemmiyetini kaybetmiş değil dir. Hatta daha ziyade geniş! tir. Zira umumi (Oharpten askeri müdafaa sahası sadece ralara ve denizlere münhasır ik bugün hava'ar da mücadele san” * olmuştur. O kadar ki tayyare S | gaz vasıtaları milli müdafaanın © | I mühim birer unsuru sayılıyor. X | i ha sonra silâhların azaltılması, hut arttırılmaması — için Ci konferansında cereyan &den mi akerelerden bir netice alı a ümitleri kalmamıştır. Nihayet de” | iletler için bugün yeni bir milli idafaa sahası daha açılmıştır ki da her memleketin kendi iktisadi 5 cihazlarının tamamlanmasıdır. | Sulh zamanında iktısadi cihaf | iları noksan olan bir mene harp zamanında harici tecavüz karşı müdafaa vazılesini tamı olarak yapmasına imkân yoktur Diğer taraftan her memleketin bir tün dünyayı sarsan iktisadi bubr* na karşı mukavemet edebilme! için de gene sanayi sabasmdaki i müdafaa vasıtalarının ikmal edi” miş bulunması şarttır. Hulâsa bütçe meselesi halledir a dikten, iktisadi ve askeri sahalaf İda milli müdafaa cihazları iks olunduktan sonra beyne'milel ,* | mimi bir sulh ve dostluk siyaseti i İnin tatbiki ciheti kalır. Geçen 0 senelik cümhuriyet tarihi ise hük” metin bu sabaha bundan sonra” | muvaffakıyetleri için kâfi teminsi i olarak telâkki olunabilir, i Mehmet Asım Bir ihtiyarın ölümü EYvvCİkt sabalı köprünün Yak” dar iskelesinde bir ceset bulundi” ğunu, yapılan tahkikat ve muayf” | ne neticesinde boğularak öldüğü. J anlaşılan ,bu adamın Seyrisefai” çarkçılığından mütekait Me Şevket Efendi olduğunu dün ya mış ve zabıtanın görülen lüzum © zerine tahkikatı derinleştirdiği"” kaydetmiştik. ğ Öğrendiğimize göre, Şirketi ! Hayriyenin Üsküdar iskelesind€ memur olan bu zavallı adam de nize bir kaza neticesi düşmüş V€ etrafta kurtaracak kimse bulunm”* | dığı için boğulmuştur. | Eroin kaçakcıları için ! cezâ isteği Şapkacı Marko Efendi ile b*f arkadaşınm eroin kaçakçılığında” maznun olarak ihtisas mahkemefi” ne verildiği malümdur. İhtisas mahkemesinde muhak€” me bitmiş ve müddeiumumi tar fından hepsinin cezalandi istenmiştir. ! Maznunların avukatları, müda” fazlarını yapmak için mul İnin tehirini istemişlerdir. Bu 18” lep kabul edilmiş, muhakeme €W” martesiye kalmıştır. ğe Bir vapurda kaçâk Dün limanımıza gelen Refsh vapurunda bazı kaçak eşya bulur duğu haber verilmiş, derhal tahbi kata başlanmıştır. Kaçak malla” * bulunmuştur. © ——— Çekmecede iki mekte iki yeri | | | Cekmece köylerinde iköy mektebi inşa edilmiş a mektepleriz açılma merasimi C© " buriyet bayramında yapılmıştır” Köylüler maarif müdüriyetif” İseşekkür telgrafı çekmişlerdir. Za