11 Mayıs 1939 Tarihli Vakit Gazetesi Sayfa 8

—VAKIT (1i M R'ı'lS 1938 ğ Mecliste inhisarlar bütçesi kabul edildi (Baş 1383 sayılı kanun hükmüne Aykırı olup — olmadığının — tefsiri kekındaki Başvekilet — tezkeresi e Maarif mazbatası müzakere edilmiştir. PEncümen — mazbatasında İ kanunun arap harfleriyle almış cetvel, defter, kitap ve- encümeni kullanılmasına nihayet vermiş, tt daire ve kütüphanelerde bu ü vesika ve eserlerin icabında | “müracaat için bulunmalarını men- ği ve bilhassa kanunun do.| cu maddesinin eski barflerle | basılı kitaplarla tedrisat icrası mnuiyetini muhtevi olup etüd müracaata âmil bulunmamak- | ta olduğu zikredilerek eski harf- lerle basılmış kitapların okul ve kurumları - kitap evlerine iranin 1353 sayılı kanun ümlerine aykırı olmuıyacağı tine varıldığı zikredilmekte — İNKILAPLADAN RUCU EDEMEYİZ — Mazbatanın okunması — üzerine e gelen Ziya Gevher Etili, mubaha — kütüphanelerin hal. gireceği kütüphaneler mi yok- ilim kütüphaneleri mi olduğu. sormuş ve mazbatadaki müta- tlda bir rücu şekli kokusu ol- oduğunu işaret ederek: — “Biz şimdiye kadar yaptığımız büyük inkılâpların hiç birisinden “rücu edemeyiz. Kanun mutlak su- rette bize cetvel, defter diye tas- ediyor, Kanunun — kütüphane ediği şey de ancak Üniversite gi. büyük kütüphaneler gibi en- telektüeller için girilecek yerler. Ter — Demiş ve mazbatanın kabulü -aleyhinde bulunmuştur. — Kemalettin Kâmi (Rize), Vinkılâp kanununun onuncu yılın- - da tefsire muhtaç olacağını hiçbir vakıt — zannetmek — istemezdim, - İdemiş ve hıx! thllbı-.ı ait kanun - kabu 1 Fin birinci ve çoculdların halen ünivere ' site sıralarına gelmiş gençler ol- /— duğunu işaret ederek eski harfler. basılmış kitapların etüd kitabı namy altında kütüphanelerine kon — masında ne faykla, ne 'de lürum ol- — duğunu söylemiştir. MAARİF VEKİLİNİN İZAHATI — Maarif Vekili Hasan Ali Yücel, ek bu mütalcalara ylemiştir: bir irtica yeya rücu mevzuubahs değil- — dir. Mevzuu — bahsoları ilmi tetkikler yaypılırken bugla yeni harflerle basılmamış ve basılması müşkül kitapları, bu kitapları tet. kikle muvazzaf müesseselerimize sokabilmektir. Meselâ üniversite- “'nİn tarih veyahut edebiyat krsmun- -— da herhangi bir ilmi meseleyi tet. — kik etmek için bir vesikaya müra- çaat edilecektir. Bu vesika bugün mevcut dczı!u almak — lüzımdır. — Pakat bugün bunu — alamıyoruz. — Meselâ Naima tarihi yoksa dışar. h dan alamıyoruz. Evvelice varsa kal — mıştır. Önun için böyle bir müsa- “akde istiyoruz. İlk mektep, orta | mektep, lise bunlar mevzuubahs — değildir. Maarif Vekâletiniz, han- — gi yerlerde bu nevilen eserlerin — vesika mahiyetinde tetkik oluna. — cağinr pek güzel takdir eder. Bu- nü tutup da genç ve küçük çocuk. — |ar eline verecek değiliz. (Alkış- lar). Emcümen mazbata — müharriri İbrakim Alâettin Gövsa, iki hatip arkadaşı tarafından gösterilen he- yecanı takdirle karşıladığını işa. — Tet ddcrek söze başlamış, telâş ve — endişelerin varid olamıyacağını kaydederek — tefsir mazbatası ile istihdaf edilmekte olan maksadı i- ııh eylemiştir. Mazbatadaki “okul,, kaydı üze. rinde geçen uzun bir müzakere- den sonra ileri sürülmüş olar mü- talcalara kargılık olarak Maarif Vekili Hasan Ali Yücel demiştir bir meselesi aslâ şey, — Bellme oyunu, bülmiyorum, 1353| 1 inelde) ) var mad: yok mudur? Pakat ke ve kelimelerin de mü- naları vardır. Eskiden gimdi okul dediğimiz şey, içir okutanlarla okuyanların bulund ğu yerdir. Binaenaleyh Üniversi- | te de bu umumi şeyin dahildir. O halde okul, e var içerisine ilk mek- yi |tepten en yüksek derecelere ka. irenin bütün resmi mücascscler. | dar bütün tahsil müesseselerini i- çine alan yerdir. Ziya Gevher Etili (Çı'.ıikLC) — İlk mektepler de mi? Hasan Ali Yücel —Devamla — Evet ilk mektepler de.. “Kültür kurumları,, tâbirine gelince, kurum eskiden kullanılan Ve şimdi de kısmen kullan'lmakta olan “mücssese,, nin — mukabili “kurmak,, tan gelen bir kelimedir. Böylece “kurum,, tâbiri çıkmıştır. Kültür kurumu maarif cemiyeti. nin ismi hassıdır. Burada kullanı- lan ismi cemkdir. “Kültür kurum- ları,, deyince “Maarif müessese. leri,, mânası anlaşılır. Onun için cemi ve müfred olduğuna göre bu kelimenin mahiyeti değişiyor. Kitaplar meselesine gelince, İlk okullarda, orta okullarda ve lise- lerde okul kütüphanelerine alına. çak kitapların listesini Maarif Ve- kâletiniz bu mekteplere gönderir. Binaenaleyh falan ilk okuldaki başöğretmen arzu — ettiğine göre kitap alıp çocuklara veremez. E- ğer böyle yapmış olsa Maarif Ve. kâletinizin yapması lâzımgelen mu rakabe vazifesini yapmamış olur. Bu vazife yapılmaktadır. Arkakla- gnn bu bakımdan müsterih ol masını rica ederim. Evvelce çıkmuış olan kanun bu şekilde telsir edildiği takdirde her bangi bir başöğretmenin ilkokula keşflzzunun kitabını alırsa biz o- nu tecziye ederiz. Çünkü bizim diğimiz lHsteye Hahil değildir. Maarif Vekâletiniz hangi kitabın ilkokulda okunması lâzımgeldiği- ni berhaldle takdir eder, Hııın Al Yüul ilk nıkıqı kü. iphane esi barfleriyle olan kıııphıın kulh- nilmasına muvafakat ediyor mu. sunuz? yolunda İbrahim Tüli Ön- gören tarafından sorulan bir sua- le karşı olarak da şunları söyle. miştir: Mevzuubahis o değil. Yalnız şunu arzedeyim ki, şimdi marü- zatta bulunduğum gibi okul ta biri mutlak bir tabirdir. Orada müstcsna zikremiyoruz. Bu izahatı mütcakıp kanunda-| ki okul kelimesinin kaldırıl - | masmt ileri süren bir takrir o İ kunarak Teddedilmiş ve maz -| bâata olduğu gibi tmuştur. İnhisarlar bütçe müzakereleri Meclisin bugünkü ruznamokti- he dahil bulunan İnhisarlar u- mumni müdürlüğü 1929 yılı büt- çesinin mMüzakeresinde birçok hatipler söz alarak rakı derece lerinln yüksekliği ve muhtelif içkilerin tesir dereceleri, ana son müstahsillerinin ve tütün - clllerin karşılaştıkları güçlük ler ve barut satışları etrafında mülalçalar ve temennilerde bu- lunmuşlardır. | Gümrük ve Inhisarlar vektli | Ali Rana Tarhan bu mütalecala- ra ve temennilere karşılık ola rak şunları söylemiştir: | - Alkolün mazarratı, ulkoölden nasıl kurtulunur, bunlar hak - kında söz söylemek bendenize | Müsaade huyurursamı. kıs v | la | tasvip olun dü ü yalnız vekâlete taallük ed ma arzı cevap edeyim. Yüksek meclisce malümdur. Hükümetin programında yük - sek alkollü içkilere karşı mü - eadele edileceği yazılıdır. Buna uyarak Jnhisarlar vekâleti tet- kikatta bulundu ve gşöyle bir| program çizdi ve bunu da He | yeti Vekileye arzetti. Program şuduür: Biranın ve şarabın re- simlerini indirmek, bunların sa- | tıştnı mümkün olduğu kadar| kolaylaştırmak, Takı zatışını| nez. mektep, | y kolaylaştırmamak ve lik bir ralktı yapıp a çıkarmaktır. Bu prog- m tabit bir başlangıç Hükümetin arzusu derecedeki alkolleri mümkün olduğu kadar ortadan — kaldır mağa çalışmaktır. — Bravo ses- leri — Fakat bunu tedrici! yap- mak zaruretini hliasetmiştir. Bu başlangıçtır. Gayeye döğrü gi- dAilecektir. Ankara bira fabrikasını sor- dular. İnhisarlar idaresine geç mesli mukarrerdir. Devri ha- zırlanmaktadır. Anason için mübayaatta müş- kUlât olduğunu yahut aşağı fi- yat verildiğinden — muhterem mobuslardan birisi şikâyet etti- ler. Eğer bu muayyen bir yerde vaki bir hâdise ise lütfen sonra gelip tafsilât verirlerse moşgul olurum. Yanlış harekette bulu- nanlar varsa alâkadar olur ve tekerrürüne mani oluruz. Bi- zim esaslı siyasetimiz anason ©- klellerini himaye etmek, ana- sonlarımıza fazla fiyat vermek tir. Çünkü anason bize lâzımdır. Bu gene istisna olarak Suriye- den anason aldık. Çünkü mah- sul bizde İyi olmadı. Bittabi ol- saydı hariçten almazdık. Ümit ederim ki gelecek sene mahsu- lümtz iyi olur ve İhtiyacımızı tamamen memleketimizden te- min ederiz. Barutun ucuzlaması ve İnhi - sarın kalkmasını arkadaşımız| Kemal Ünal temenni ettiler, Barutun ucuzlayabilmesi — için evvelâ maliyetinin ucuzlam lâzımdır. Barutu askeri fabri kalar İmal ediyor. İnhisarlar idaresi de gatryor., Bu satışa kab'l ancak yüzde 10 kür temin ediyor. Bu yüzde ondan vazgeçmek- e. tetkik ettik, esaslı bir ucuz- lama — olmiyacaktır. uıvuımı nleılmık Jâzımdır. Barut üze- rindeki Inhisarın kalkmasına gelinco, bunun üzerinde tü es- kidenberi Inhisar mevcuttu. Bu- nun sebebi, varldatın mevzuu- bahis olmaktan ziyade Inzibat noktasından evveldenberi böyle olmustur. İnhisar kalksa duhi aba ucuz olacağı şüphelidir. Tütün İçin yüksek fiyatla pi-| yasa açtığımızdan şikâyet bu- yurdular. Yüksek fiyatla açar- lar ki, tüccar da ona göre fiyat versin diye... Demek bunun ba- gı yerlerde akel tesiri oluyor. Zürram mümkün olduğu kadar yüksek fiyatla tütünü satabil- mesini temin için alâkadar me- murlarımıza direktif verilmiş - ir. Bu izahatı müteakıp heyetl ümumiyes! Üzerindeki müzake- ve kâfi görülerek maddolere ge- çilmiş ve İnhisar idarelerinin | 39 yılı Lütçesi tasvip cd!!nıiş- şimdilik yüksek da bundan d Ür. Mezkür idarenin 1939 yılı ma- sarifatı karşılığı olarak verilen İtahsisat 8.658.468 lira tahmin edilmiştir, Varidat ise 50763260| liradır. B. M. Meclisi Sıhhat ve İçti- mal Muavenet Vekâleti teşki laL| ve memurini hakkındaki kanu- na ek lâyihayı da tasvip ederek cuma günü toplanmak Üzere le-| miştir. timaa nihayet v Mebusların sözleri Anokara, 10 (Hususl) — Bu tün Mecliste Inhisarlar müzakere edilirken Ziya Ge her Btli, Mihri Pektaş yü dereceli içkilerden halkın zara gördüğünü, bunun bir varidat meselesi olduğu kadar bir sıh hat davası da olduğanu, inhi- sarlar İdaresinin de meseleyi gelir noktasından değil, bir mil- let sağlığı noktasından mütalea bütçesi Moskova, 10 (AsA.) — Dün neşredilen yarı resmi bir tebliğ de Polonya ve Romanyaya kar- şı giriştikleri taahhütler — dola- yısiyle Fransa ile İngiltere as- keri harekâta geçtikleri takdir- de Soövyetlerin de kendilerine derhal yardım etmesinin İngil- tere tarafından teklif edildiği bildirilmektedir. Fakat, Sovyetler Birliği Po lonyaya ve diğer şarki Avrupa devletlerine karşı giriştiği ta- ahütler dolay'siyle askeri ha kâta başladığı takdirde müte- kabiliyet esasına müsteniden Fransa ile İngilterenin de ken- disine yardım etmeleri hakkın- da İngiliz tekilflerinde — hiçbir kayda tesadüf edilmediği teb liğde ilâve edilmektedir. Londra, 10 (A.A.) — Avam kamarasında Çemberlayn İngi- Hiz tekliflerine dair Moskovada neşredilen deklarasyona işaret ederek demiştir ki: Bu deklarasyonun İngiliz hü- kümeti tarafından !leri sürülen tekliflerin yanlış anlaşılmış ol> masından ileri geldiği anlaşılı- yor. Hükümet geçenlerde doğu Ayrapasının bazı — devletlerine karşı muayyen tanhhütlerde bulunmuştur. İngiliz hükümeti bunu yapar- ken Sovyet hükümetini bu ta- ahhütlere İştirâke davet etme- di. Zira böyle bir teklif bazı zor- luklar tevlidinden hali kalmı- yacaktı. Buna binaen İngiliz İhükümeti Sovyet hükümetinin de İngiliz deklarasyonuna ben ser ve şu mealde bir deklaras. yon yapmasını teklif eyledi: “Fransa ve İngiltere ken ahhütlerinin tatbiki dolayısiyle miye amade bulunduğunu be- yan eder.” Hemen hemen aynı zamanda ywyet hüikümet! daha geniş ve “İdaha kat'1 bir plân.teklif ett Pakat bu plân bizim teklifleri- eldât zorlukları tevlitten — hali Kkalmayacaktı. Buna binaen İn- Soövyet hükümetine bildirdi ve aynı zamanda kendisinin ilk tekliflerinde bazı değişiklikler yaptı. İngiliz hükümeti, Sovyet luı kümetini kendi mu Tagiliz ve Fransız mid ne bağlı bulundurmak arzu et- tği takdirde, kendi hesabına buna hiç bir Itirazı bulunmadi- ğınt sarih surette bildirdi. Çemberlayn sözlerine şu su retle dovam etmiştir: Lord Halifax, dün Sovyet bil- yük elçisini kabul etmiştir. Se- çinde rakı satılmasının doğru olmadığlInı, bunun birçok zarar- jlart olduğunu ileri sürdü, Ziya Gevher bu işte memle - |ket doktorların)ı mütalealarını (bildirmeye davet etti. İKaplan gençlikte İçki Iptilâsı - nın yavaş yavaş azaldığını süy- Hedi. Bundan sonra doktor mebus- lardan Osman Şevki Uludağ, |Sadi Konuk, Münir söz aldılar. |Meselenin yüksek veya alçak dı-reıell Alkol meselesi olmayıp |bir milli kültür davast olduğu- |nu, bir zamanlar içki tamamiy- Ple menedilmiş olduğu halde bu- |gün mevzuubahlis iptilânım ge- ne devam eylediğini söyleğiler. Inht |fınr düşürdüğü, 150 kuru tilan anasonun 50 kuruşa indi- Bi, bu halin kesif bir müsta! mmıfimı zarara soktuğu anlatr (dı. Vekilden tedbir alınması ls- tendi. Mehmet Demirol rakının bi. zim mülf içmikiz halino geldiği- ,;BI, bunun artık memlekette ta- ga sa- Moskovada bir tebliğ neşredildi (Bburl krlabilecek vaziyetler harbe giriştikleri takdirde Sov- | İyet hükümeti onlara yardım et- | İmizle içtinap etmek tstediğinsiz | glliz hükümetl bu zorlukları | Rasih | — rların anason - fiyalla-| — tir, lagiliz tekliflerine göre, İn giliz ve Fransız yardımı olma-| dan Sovyet müdahalesini moec- ta- haddüs etmöyeceğinden Sovyet hükümetinin hâlâ emin İngille hükümetinin maksadı hiç şüp- heniz bu olmadığını tavzih ey-| g Temiştir. Çemberlayn Moskovadaki İn- ltere büyük elçisinin İki gün eyvel Molotof tarafından kabul edilerek İngiliz tekliflerinin h- timamla tetkik edileceği vaadi- ni almış bulunduğunu söylemiş ve Londranın şimdi Sovyet ce- vabını beklemekte olduğunu İ- Jâve eylemiştir. Londra, 10 (AA.) — Avam Kamarasında Attlee gu suali sör. ur: İngiliz — Sovyet müzakerele - ri esnasında, İngiliz hükümeti ta- |arruza kargı kuvvetli bir anlaşma akdi için üç hükümetin görüşle. İrinde ahenk mevcut olacak veç . hile Fransız hükümeti ile sıkı temas halinde bulunmuş müudur? Çamberlayn “evet,, cevabını vermiştir. Çemberlayn diğer bir suale ce. vap venerek: *“İngiliz — Sovyat müzakerele. rini en büyük bir ehommiyet ve en büyük müstaceliyet arzeden bir mesele olarak telâkki etmek. |teyim.,, del Landra, 10 (A. A ) — Latdra - de öğre . e göre Moskovanın İngi . irak etmek için | asgarf gartlar şun . wyet taahhütlerinin aa. alarla tamamlanma n Baltık devlet- kerf anl 2 a:mlnglımıh. yapılması ihtimali ı—mdııun. değilse de, İkinci nokta yani Bal. tik devi e'hrhvı n Ğde garanti me - selesi y İngilterenin iradesi ile yapılacak bir iş değildir. Ayni mahfillerde İngiliz —- Sov yet müzakerelerinin bir müddet daha devam etmesi kuvvetle muh temel olduğu İlâve edilmektedir. Lonüra, 10 (A.A.) — Müstakil |mebuslardan Mis Rathbone bugün Avam Kamarasında yaptığı beya. natta “İngiliz efkâr umumiye Venstitüsü,, tarafından yapılan an-| kete İ ştirak edi |sinin bir İngiliz — Fransız — Rus Kttifakı lehinde cevap verdikleri: bildirmiştir. Londra, 10 (AA.) — Avam Kamarasında işçi mebuslarda |Noel Baker şu suali sormuştur: — Polonyaya — verilen garanti |Sovyetler Birliği ile ittifaka her- hangi bir suretle mani olacak mr.| dır? ve Beck bu hususta bir nat vermiş midir? Çemberlayn gu cevabı vermiş. tir: — Hayır, İngiltere Sovyetler $ arasında böyle bir ittifak imkünsız değildi İNGİLİZ FUTBOLCULARI MIİLANDA Milân, 10 (AA,) — 13 Mayıs- ta Milanda İtalyayı temsil etlen ekiple karşılaşacak olan İngiliz futbol cekibi buraya gelmiş ve is- tasyonda İtalyan futbol federas. yonunun şefleri tarafından karşı- Janmıştır, İngiliz oyuncularının vermut ikram edilmiştir. İtalyan federasyonunun şefi ile |İngiliz ekibinin şefi teati ettikleri 'nutuklarda iki memleketin spor teşekkülleri arasında mevcut sa- mimiyeti tebarüz etirmişlerdir. şerefine il BRÜKSELDE BİR TAHSİLDAR SOYULDU Brüksel, 10 (A.A.) — Bir tah, sildar bu sabah milli bankadan gıkarken iki kişinin taarruzuna ugrıqum Mütecavizler bir de. |mir çubukla tahsildarın başına vurmuşlar ve içinde — 775.000 etmesi lâzımgeleceğini söyledi- mamen yerleştiğini söyledi. Bu | frank bulunan çantasmı aldıktar ler. Mihrt? Pektaş ufak şişeler |- sırada bazı sesler yükseldi: — Bizim içkimiz ayrandır. Bonra çalınmış bir otomobille kaçmışlardır, bİcek bölge lerden yüzde 87| Beden terbiyesi » Genel Direktörlüğü moto siklet yarışı tertip eti Ankara, 10 (A.A.) Bi biyesi Genel Direktörlü siklet federasyonu 19 ve 20 Ma. yıs günlerinde Istanbul — Edirne, rne — İstanbul arasında g et yarışı tertip etmiştir. Ankara, Eskişehir, Kocaeli, is- Bursa, Balıkesir, Çanalı ir, Denizli, Konya ve E ne bölgelerinden 38 bisikletçi iştirâk edeceği bu büyük yarışa 19 Mayıs Cuma günü saat 7.30 da Topkapıdan başlanacaktır. Ay- N günün gecesi Edirnede kalı cak ve ertesi sabah 20 Mayıs Cu- martesi günü saat 6.30 da hareket edilerek yarışın İkinci ve son mer. halesi tamamlanacaktır. Finaller; Edirnede Atatürk Anı- tı önünde, İstanbulda Topkapıda- dır. İki merhalede yapılacak olan bu büyük yarışın ferdi ni 500 kilometreyi enaz zamanda kateden alacak ve diğer dereceler de sıra ile saat hesabı üzerinden tesbit edilecektir. Yarışta ayrıca takım tasnifi de yapılacak ve her bölgenin üç bisikletçisi bir takım addedilecektir, Bu yarışta verilecek hediyeler şunlardır: Ferdi birinciye, velomotosiklet, ikinciye, Süpersiyal bisiklet, U: çüncüye, Kronometre, dördüncü bir çift Buvayye lâstik. Takım halinde derece alacak bölgelere kupa verilecektir. Yine bisiklet federasyonunun bu seneki programına göre, İstan- bul — Edirne yarışına iştirak ede. bisikletçilerinden bir |kısmı, federasyonun daveti üzeri- İne, evvelâ Ankaraya gelerek 14 Mayıs Pazar günü Ankazada ya. dacak olan 175 kilometrelik bir rışa iştirak edecekler istanbul — Edirne yarışının a- n!ıımd: yapılacak olan bu yarı- eti, bölgelerin en seçi kin bisi kluçllerü':ln iştirâkleriyle bir kat daha artmış bulunuyor. Beden terbiyesi genel direktör- Tüğü bisiklet federasyonu ayrıca memlekette ilk defa olarak bir de motosiklet yarışı tertip etmiştir. 21 Mayıs Pazar günü yapılacak |bu yarışa dair program aşağıda. t 1 —- Yarığa beş beygir kuvve- tinden itibaren her tip motosik- İletle iştirak edilecektir. 2 — Yarışa girecek motosiklet. lerin hareket sırası 17 Mayıs 939 Çarşamba gunu saat 15 de İstan- İbul Beden Te esi Direktörlüğü binasında kura ile tesbit edilecek. tir, Yarışa gireceklerin mezküf |gün ve saatte direktörlük bina- İsında bulunmaları lâzımdır. 3 — Start “hareket,, Çorluda udir. “|halkevi önünde sabah saat 6 da o” lacaktır. Bu yarışın finali Küçük- İçekmece gölü kenarındaki düzlük |sahanın ortasında olacaktır. 4 — Bu yarışa girecek motosik” letliler kura ile tesbit edilmiş © lan hareket sırasına göre beştf dakika farkla start yapacaklardıf $ — Yarışa girecek olanlar, ct” liyet vesikası ve sıhhat raporlar” ni kura çekileceği gün yarış ko- misyonuna ibraz etmekle müket leftirler, 6 — Bu yarışın birinci, ikindi ve üçüncülerine hatıra olabilece kiymetli mükâfatlar verilecektir 7 — Sön — motosikletliden bEf | dıkih sonra gıkhiye otomoli Küçükçekmeceye doğru harek? edecektir. Bu yarri nel direktörlüğü bi yonundan Cavit Cav'ın idaresir' EzaR eai eT Alman sefaret müsteşar! Alman Sefaret Müstei şl"" rından Valter Hayd isminde ” #iplomat dün sabahki eksprtf ) şehrimize gelmiş, ısı:uro" başkonsolos Topke - tarafil' kargılanarak Parkotela İti tir. Kondisi buradan Ankaft? gidecektir.