1 Mayıs 1940 Tarihli Vakit Gazetesi Sayfa 2

2—VAKIT 1 MAYIS 1540 Fikir ve Sanat . : Tagorun Çocuk tiyatrosu tultu. Bir ti. yatronun mu vaffak olması için, seyircinin, sahne tekmik ve pee. sönelinin, idare unsurunun — biri. birini tamamlaması lâzım gelir. Çıcuk liyatrosunun seyircisi tahminden fazladır. Her gün pi. yos' seyretmek için gelip halke. vinin özünden veyahut — tiyatro kapısından gari dönen mokctapli. il, mektepkein sayicı Sahnenin teknik persönel ortaya ko: sallerle Hiyakatlerini gön v kerdir, Çocuk Esirgeme K gösterilen alâka i at heyeca. | nmı bir ahenk nde muha/ edebilecek bir kudrettedir. Çocuk Esirgeme Kurumu ço. Ü cuk tiyatrosunu yoksul çocukla, ra yardım için kıymatli, değecli gelvleri arasına — soka Har verimli iş gibi bu da disiplinli çalışmasını ve ihtisası yerinde kullanmasını bilmek şartiyle! Atılan tohumdan çıkan ilk fi. lizler bize bu ümitleri verdi. Çocuk tiyatrosu, çocuk haftası münasebetiyle bazı temsiller ver. di. Bu temziller ocnun sanat kabi. liyeti hakkında gerçekten iyi not. Tarı ihtiya etmektedir. Bu iyi notlacdan birini “Tago. run mektubu” adı ile dilimize ter. cüme edilen iki perdelik — piyes kafası bir hayli işlemeyo başla. maş münevverlerin anlıyabileceği mertebede yüksek ve idrâki müş. kül problemlerin ortaya atıl. dığı güç iş telâkki edecim. İmti. han notunu bu güç esas üzerine tayin etmek faydalı olur. Tagorun mektubu Sebati Ata. man gibi gerçekten zevk sahibi, edebi kültürü yerinde kaliteli bir insan tarafından türkçeye tercü. me edilmiştir. Dil temizdir. Sahneye uygun. dur; tatlıdı. Mevzu bir sürü güçlükleri sürükleyip götürmek. tedir. Büyük sırlar memleketi — olan Hindistanın ruhunu aksettiren 'Tagorda bu misştiklik daha girift bir hal almaktadır, Evvelâ karısmın, sonra iki ço. cuğunun ölümü ile hayatını ölüm şirine terkeden şairin ortaya at. mak istediği tez nedir? Bir Hint evinin penceresiyle sokak arasında geçen macara; bir hasta çocuğun bina ve çalı altın. dan kurtulmak arzusunun ve ki. taptaki tababetin muvaffak olma. yışının ifadesi şeklirdedir. Fakat Tagor, bu iki perdede inkişal eden ruhi i i yesin sonunda: “— Çocuk öldümü, sağ mı? diye kendi kondine sorduğu sual. Tere aynı küvvette müsbet veya menfi cevap verebilecek bir hal. dedir. Çünkü Hindin mistik dünyası için ölüm ile hayat arasındaki farkı bizim mantığımızla ölçme. ye imkân var mıdır? Hindin dünyatı bir Hintli için hem de mistik değildir. Biz onu anlamadığımız, tanrmadığımız, i. çinde yaşamadığımız için idrâkte müşkülât çekiyoruz. Ve anla. madığımız, mantığımıza uymadı. ğı için mistik diyoruz. Bu yabancı ruh dünyasının sır. Tarını keşifte bizi yeni güçlüklere sevkeden diğer bir nokta da Hint ruhunun daha karışık, daha çok tezadları ile dolu olan Tagorun şahsiyetidir. Tagor bir taraftan da tabiate dönmek, tabiati rehber edinmek arzusundadır. Şairin bu emelini 1901 senesindenberi ayakta du. ran, ve gilgide kıymet kazanan Şantiniketan mektebi ile tahak. kuk ettirmeye çalıştı. Uzaklara, çok uzaklara gitmek, hür olmak arzusuna düşen çocu. Zür. cinellerine mani olan unsur. lar vardır. Bunun mukavametsiz. Hiği, beşeri aklın kifayetsizliği gi. bi.., Piyesin temsil etmek — istediği vuh hakkında insan şu ihtimalla. ri tasavvur ediyor: | — Çocuk hastadır, Tababet onu tedavi edememişlir. Zaten | beden/denen ten kalesi — ruhun | hürriyetine — mani Kurtearıcı uyku onu hürriyet âlemine g müştür, “Mirvane” ye — vasıl muştur. İstıraplarından, rinden kurtulmuştur. Yani, cuk ölmüştür. Piyesin ikinci pondorinde — de. vam eden “Raceden gelen melz tup” hekim başının ziyareti, va cenin hastayı evinde ziyarct cde. ©L le. mektubu ü Çöocul: tivalra Âvni Dilligil ceği” İpsımları çocuğun ölürken gördüğü cüyadır. H — Çocuk hastadır. Çocuğun kafasında en büyük dert racoden Bir mektap almaktır. Bu mektup oenun için deruni — kuvvetlerin mütekâsif bir hal alması için kâfi sebeptir. Kendisine, yalandan da olsa raceden bir mektup gelmesi onun canlanması, ve yaşama ka. biliyetini iktisap etmesi için bir sebeptir. Ruhi kuvvet maddeyi yenmiştir. Hekim ustanın ilâçlar ve sıhhi tedbirlerle elde edeme. diğini ruhun bir hamlesi yenmiş. tir, Çocuk ölmemiştir. Kurtarıcı uykuya dalmıştır. Yaşryacaktır. TIT — Çocuk hastadır. Fakat bu çocuk hakkında gösterilen ih. timam, alınan sıhhi tedbirler ta. mamen sun'7 tedbiclerdir. Tabia. tin zıddına verilmiş kararlardır. Tagorun tabiate intibak, tabia. te kaymet veriş fikri nikbin bir felsefenin, eski Yunandan Av. rupaya, ve zamanımız filezofları. na kadar akıp gelen “tabiat ne yaparsa iyi yapar” telâkkisinin bir devamıdır. Tabiatin iyi işler yapacağı telâkkisi cihanda nizam fikrinin ifadesinden başka bir şey değildir. Tagorun kültürünü teş. kil eden İngiliz felsefesi ve ede. biyatı bu nikbin felsefeden par. çalar almıştır. Bizzat onun son günlerinde bile yanında taze ve güzel bir ka. denla yaşamakta olması bu nikbin felsefenin Tagorun hayatında da iz bırakmıştır. Bu bakımdan Ta. görün hasta çocuğu amal tabiato, yani tomiz ve bol havaya, yıldız ışığına terkedilerek ölümden kur, tulmuştur. Sanatkâr bize bütün bunları düşündürüyor, fakat amalin ölüp ölmediğini bir türlü anlatmıyor. Bu ihtimaller içinde ruhu çal. kayan mevzuun şahnoye — ko. nuşu cidden ustacadır. Çünkü Piyesin sahneye konuşunda mis. tik tandanslar birdenbire ekzotik Tevhaleca inkılâp ettirilmiştir. 1914 senesinde yazılan bu pi. yes birçok memleketlerde temsil edilmiştir. Fakat birçok yerlerde dekor mistik havanm ruhu tar. ması için dekorlar bir siyah per. de ve ondan açılan delikler hali. ne girmiştir. Göz mütemadiyen ıstırabı arttırmaya hizmet etmiş. tir, Halbuki burada dekorlar ta. mamen ışıklı ve Hindistan man. zaralarını ihtiva etmektedir, Bir Hint evinin, bir Hint ufkunun ek. zotik güzelliği insanr sarmakta. dır. Hindistanın peclak güneşi sah. noda rengini hissettiriyordu. El. biseler büyük bir realizm ile Hint hayatımı tanıyan yardımcılar va. sılasiyle temin olunmuştu. Hint evi ile Hintli insanlar arasındaki bu tabii ve reel münasobet eserin ruhu üzerinde hakikaten daha 'e bir rol oynayordu. Reji vo mizansen roclist ve naltüralist sannt tandanıları taşı. yan Avni Dilligil tarafmdan ha. zırlanmıştı. Çek mistik olan mevzuun ek. zatik bir dekor içinde oynanması hem serirci için, hem de oyna. ;ınlnr için büyük bir kazanç ol. u, Hakiki hissini veren bu dekör içinde Amel rolünde Nezahat Dilgil yözde yüz Tagorun vu. esül etmişti. Kütleyi götürdü. Matav, bek. usta, önde oynayan genç. Terin mühim bir kasmı henüz a. Teknik tedrisat / müesseselerine bir tamim Vazifelerine gelmiyen öğretmenler Vekâlete * bildirilecek 'Teknik tedrisat — mücesesele. inde çalışan bazı öğretmenlerin zeretlerini bile tasrihe lü- c görmeden tezkere gön mek suretile vazifelerine gelme. dikleri ve okul idarelerinin de bu tezkereleri kabul etmekte ol. dukları yapılan incelemeden an- laşılmaktadır. Okul idarelerinin bu vaziyet kargısında gayet ti- tiz davranmaları, mazeretlerini tasrih etmeyen öğretmenlerin tezkerelerini kabul etmiyerek talimatname hükümlerine güre vekâlete yazmaları bildirilmiş . tir, Okul idarelerine öğretmenlere mahsus rapor fişleri gönderil. miştir. Bu rapor fişleri basta öğ- retmenler tarafından yazılarak doldurulacak ve heyeti sıhhiye- nin de muayenelerini müteakip müuameleye konacaktır. a Hai İlk tahsil çocuklarının sayımı İlk tahsil çağında bulunan ço. cukların sayımına ait fişlerin tasnif işine kaza Maarif memur. Jukları tarafmdan başlanmıştır. fi henliz bilmediğinden katf ne üz bitmediği kati ne- tice almamamıştır. Yalnısz Sarıyer kazasınm sa. yımı tamamlanmıştır. Buradaki İlk tahsil çağmdaki çocukların Bayısı sooom " Umumi netice gününe kadar almnacaktır. Öğretmenler ailesinin bir kayıbı İstanbul sri yardım cemiyeti dan ; Cemiyetimiz azasmdan Kadı- köy 10 uncu ilk okul öğretmen- lerinden İsmail Hakkı Kulan'ı aramızdan maalesef ebediyen kaybettik. Kederli ailesine ve sayın arkadaşlara taziyetlerimi. zİ sunarız. Balıkpazarında heyecanlı hir takip Yağ tenekesini kapıp kaçan biri hamalları peşine düşürdü Unkapanında — yağet Artinin dükkânma gelen yağ tenekeleri taşınırken sabıkalılardan Sait oğlu Kasım birdenbire bir te- nekeyi kucaklamış, var kuvveti- le kaçmağa başlamıştır. . Pâ’i:;:îx Kısnınn- Bv:.lîü v ar , ıikpazarın. da bir hayli yiaîv:llmıa. oyna- dıktan sonra anacağını an- lııyım—ıx ntg,ekeyı Balıkhanenin yan s0| a atmış, kayıklardan bir tanesinin içine girerek sak. lanmıştır. a Nihayet arama sonunda ya. kalanmış ve Sultanahmet birin- el sulh ceza mahkemesine ve- rilmiştir. Kasım duruşması — sonunda 3,5 ay hapse mahküm ve hemen tevkif olunmuştur. oe Ğğeaina Genç bir kıza yapılan tasallut Suçlu beş seneye mah- küm oldu Nişantaşında Safiye adında bir ktza sozla tasallut eden Sü. leyman admda birisi dün ikin. ci ağır ceza mahkemesinde 5 se- ne müddetle hapse mahküm e- dilmiştir. Tecavüz esnasında Süleyma . na yardım eden Şefika ile Ayşe l.mıdk i kadımlar beract etmiş. e) ü eu matördür. Fakat elde ettikleri | Çocuk tiyatrosu sanat anlayışı bakımından böyle bir imtihanda muvaffak oldu. Bu güzel eserin devam imkânı, ni avamalıdır. SADRİ ERTEM Vapurlarımızı dahilde inşa et. | mek üzere bir tersane kurulması yolunda senelerdenberi devam e. den tetkikler nihayet tahakkuk etmiş bulunmaktadır. Münakale Vekâleti tarafından bu seneki bütçeye bu hususta lâzımgelen sanenin inşa edileceği yeri tayin için de bir fen heyeti teşekkül et. miştir. Heyet reisi, Münakale Vekâleti deniz nakliyat dalresi relş muavini Zekidir. Zeki Anka. radan evvelki gün şehrimize gel. miş, derhal tetkiklere başlamış. tır. Denizyolları umum müdürü İbrahim Kemal Baybora, Kasım. | paşa fabrika, havuzlar müdürü 'Satie suistimalidavasındaki dünkü celss Yusuf Ziya öniş Devlete 840 bin lira ka- zandırdığından bahsetti Son safhasma yaklaşmış bu- | lunan Satle sulistimalinin mu. | hakemesine dün de birinci ağır cezada devam olunmuştur. Geçen celsede maznunların avukatları müdafaa yapmışlar. dı. Dün de maznunlar müdafaa. namelerini okuduktan sonra ya- zilr olarak mahkemeye vermiş. Jerdir. Yusuf Ziya Öniş müda . faasında kısaca demiştir ki: “— Ben vazifemi ifa ettij sıralarda devlete bir çok hizmet. lerde bulundum. Elime bir çok fırsatlar geçti. Eğer irtikâp ni- Türk tersanesi nere- de kurulacak ? Bir heyet münasip koyları gözden geçiriyor fevkalâde tahsisat konulmuş, ter. | Şemsi, mühendis Zeyyat heyetin diğer azalarıdır. Heyet evvelki gün Paşabahçe koyunu gezmiş, dün de motörle Tuzlaya gitmiştir. Bu iki sahille. rir tersane inşasına elverişli olup olmadıkları tetkik edilmiştir. Tetkikler kıza bir zamanda bi. tirilecek ve diğer bazt yerler de zgezildikten sonra koylardan han. gisinin tersane kurulmasına elve. rişli olduğu bir raporla Münaka. le Vekâletine bildirilecektir. Diğer taraftan İstinyedeki fab. rika ile Sabih Dokun ıslahına fii. len başlanmıştır. İstinye koyu. nun etrafımdaki sahalar istimlâk edilmektedir. Buraya yeni atel. yeler yapılacaktır. yetinde olsaydım, bu fırsatlar . dan istifade edebilirdim. Me- selâ devlet bana lııflk Svan Hanter şirketine 11 milyon lira- hk ğ uzun pazarlıklar — ya; bin Hira indirmeğe muvaffak ol- dum, Halbuki şimdi aynı vapur. lar, aynı firmaya, devletin d—5 milyon zararma olarak verildi.,, Muhakeme, evrakın tetkik e. dilip karar verilmesi için başkâ bir güne bırakılmıştır.' 1 Hurda demirler Hükümet tonunu 18 lira- dan mübayaaya başladı Hükümet, memleketin birçok yerlerinde hurda vaziyette çürü. mekte olan demirleri de mübayaa. ya karar vermiştir. Bu bususta Ziraat Bankası dünden itibaren her tarafta faaliyete geçmiştir. Hurda demirlerin tonuna 18 lira fiyat tesbit edilmiştir. Şehrimizde, mmtaka ticaret müdürlüğü Ziraat Bankası hesa. bına dün derhal mübayaaya baş. lamıştır. Denizlerde batık duran gemiler de çıkarılacaktır, Deniz. yollarının kadro barici edilen ve te sahillerde çürüyen gemi. ler de hükümete geçecektir. Bun. dan başka husust ellerde ve fab. rikalarda bulunan bütün hurda demirler de yukarıdaki fiyattan mübayaa olunacaktır. Bu demirler Karabük fabrika. larında mamul hale konulacak ve bir kısmından da diğer fabrikala. rımızda istifade edilecektir. Eğlence yerlerindeki tarifeler Bir komisyon varafından tekrar gözden geçiriliyor Belediye tarafından otel, gazi. no, lokanta, bahçe ve bütün eğ. lence yerleri hakkında yeniden hazırlanan ücret tarifelerini göz. den geçirmek üzere ticaret mü. dürlüğünde bir komisyon teşkil edilmiştir. Bu komisyon bu esnafın bele. diye tarafından hazırlanan tarife. ye karşı itirazları Üzerine kurul. muştur. Ticaret müdürü Avni Sakman, mıntaka iktısat müdürü Halük, ticaret odası umuml kâtibi Cevat Nizami ve belediye iktisat müdü. rü Safvetten mürekkep olan ko. misyon dün öğleden sonra ilk top. lantısını yapmış ve tarifeleri tet. kike başlamıştır. Bugünlerde tekrar bir toplantı yapılacak, bugünkü dünya vazi. yaptığı tesirler tesbit olunarak tarifelere kat'i şekil verilecektir. Darüşşafakanın yı_l— dönümü mü e İnönü'den gelen telgraf Darüsşafakanın 67 nci yıldö- nümü münasebetile yapılan me. rasimde büyüklere çekilen ta. zim tel, a dün Cumhur- reisliğinden - ve Millet Meelisi |Reisi Abdülhalik Rendadan şu | teşekkür telgrafları gelmiştir: Darüşşafakalıların izhar et. fikleri temiz n dolayı Reişicumhur İsmet İmönünün te. şekkürlerimi teblid ederim. Umumi Kâtip K. Gedelec | |Bir çocuk kuyuda boğuldu Kasımpaşada Kadı Mehmet mahi oturan Feridin oğ- Ha gyarkaa eiT #üik bulaz 'a © ZI açI u. nan kuyuya duı;ıîıq, boğulmuş. tu cesedi İtfaiye ta- Ikarılmıştır. Darüşşafakanın 67 noi yıl dö: | nümünün — kutlulanması dolayı- î sile izhar edilen hissiyata teşek. kür eder saygılarımı sunarım, T.BMMR. Randa diği malları tarım ümidile maka z a Selelr li duür. Hem öy! - aeakamğı saklamkti, mıroıınkm“x,'vl: de yyen bir MÜ0Veeorkı mîxînww %