16 Ocak 1930 Tarihli Yarın Gazetesi Sayfa 2

aa “darı da bunu kontrol edecektir. Ecnebı şirketler ve Türkler! Dün Istanbulda ticaret yap | şirket vardı. makta olan bir Ecnebi şirket hakkında bir haber neşretmiştik. Bu haber esas itibarile çok ehem- Miyetli idi: memleketimizde otu- rarak Türk Parasile geçinen ve hatta Etekler dolusu para kazanan bir şirkette bir tek Türk memuru | kullanılmadıgı kaâydediliyordu. Bu şirketin hanği Ecnebi şir- ket oldugunu — tasrih etmekte faide yoktur. Esas itibarile haberin can âalacalk; başka bir noktası daha vardır ki, onunla alâkadar olmak bizden ziyade hükümetin vazifesi idi. Fakat bu meseleye temaset- meği milli bir borç telekki ediyo- ruz! Dün Istanbul mıntakası Ticaret müdiri Muhsin bey bir muharriri- mize İstanbulda çalışan Ecnebi şirketlere ve bankalara dair uzun boylu izahat vermiştir. Muhsin beyin verdiği malümat esae iti- barile çok acıdır. Muhsin bey, Istanbulda (92) müseccel şirket ve (14) banka bülunduğu halde, yalnız banka- larda Türk memuların sayısı belli oldugunu söylemiştir, Ticaret mü- diri beyin verdikleri hesaptan, İstanbuldaki bankalarda ki(1191 ) memurdan yalnız ( 224 ) ünün müslüman Türk ( 409 ) unun da (gayri müslim Türk) olduğu anlaşı- hyor. Geriye kalan (658) memur ecnebi bulunmakta imiş ! Türkterin | - Bunların içinde müzlüman olmıyan Türk vatan- daşlar — dahildir -| aldıkları maaşın, Ecnebilerden çok az ol- dugu da unutulmamalıdır. Diger | tarafı mı yoktu? Bunların memur kadrolarını tedkik etmek, bununla ciddi şekilde meşgul olmak , katiyen lâzım değilmiydi? Sonra memleket de Türk un- | suru içinde işsizlikten hakcikaten çok fena vaziyetlere düşmüş olan bunca gençler ve aile sahibleri varken, — bilinemez — yüzlerce yabancr adam.n göz göre kay- rılmasına nasıl tahammül edilir, nasıl göz yumula bilirdi? Yoksa gu işlerin okadar ehemmiyet verile- Daha sonra, Fransada olsun Almanya ve hatta daha az mede- ni memleketlerde bulunun, bir Türk şirketi tsessüs elmiş olsay- dı, acba bu Türk şirketi her iste- diği Türkü istediği gibi işe alır, vazifeye kayırabilir miydi? Şüp- hesiz hayır! İşte nedense ve her nasılsa bizim ölkede bu gibi en sarih (medeni hakların) ihmale uğra- dığr yür€kler paralayacak bir şekilde gorülüp gidiyor! Hükümetin bu işler üzerine dikkatini celbelmeği ev- büyük vazife addediyoruz. Vaziyet çok açık ve gayet sarihtlir: Yüzlerce Türk, işsizlikten kıyranıp duruyorlar.Y ine bazıları bazı şirketlere nasılsa en aşağı vazlfelerle kapılana bilmişlerdir. ” YARIN .ı'luthış bir cinayet —ei Hastaneye gelen yaralının cani olduğu anlaşıldı Geçenlerde Bolvadinden Af- yonkarahisar hastanesine bir ya- ralı getirilmişti. Şüphe üzerine yapılan tahkikat müthiş bir cina- yeti meydana çıkarmıştır. Cinayetin tafsilâtını kaydedi- yoruz: Aralarında koyun otlakıyesin- den dolayı hüsumeti olan Sait atlı bir genç Çobanla Kadir ismin- de diger bir genç dağda kavğa- ya- tutuşurlar, Kadir hamil oldu- sünden Yyaralar ve birde kama saplıyarak kaçmağa başlar. Mec- ruh carihin kaçtığını görünce top- lanarak Mâvizerini endata mu- vaffak oluyor, Kadride yaralanıp orada kalıyor yaralı olduğu hal- de köye giden Saidin gene Kadir isnsinde bir kardeşi vardır. Kadir kardeşini Yâralı görünce intikam almak içinmahalli vakaya koşa- rak yerde Yatmakta olan öteki Kadrinin kafasını kesiyor ve taşla eziyor. Bundan tonra mecruh karde- deşini berayı tedavi Afyon hasta- hanesine götürüyor. Hastahaneden avde! Vaziyettem şüphe eden Bolvadin Jandarma kumandanı Mustafa b. tarafından tevkıf etti- Bütüü bunlara mukabil, bir takım yabancı adamların bu memle- ketin sırtından zengin olmala- mna, rifah içinde yaşamalarına tabit tahamül edilemezdi. Bu mesele ile Hükümetin şid- taraftan (92) şirket de ne kadar Türk memur kullanıldığının da h——ıh—ıwwwm 'Il bizi en ziyade düsündüren budurr Banka memurları mesele- sini simdilik ikinci derecede bulpıoı ve görüyoruz : madamki, İstanbulda - (92) büyük Ecnebi edecek, biz ce icap eden şekilde cevap vereceğiz. Binaenaleyh, bu | #kayetten, sizden evvel bizim | haberimiz olacaktır. — Tütün kanunu hakkında bir az malümat lutfedermisiniz ? — Tütün kanunu İktisat encü- Meninden çıkmıştır. En ziyade nazarı dıkkati calip olan nokta- lar ruhsatname, Tahrir, Fide, nakil mesaili ve Tüccar hakkın- daki müamele ile telhis edilebilir. 1. — Ruhsatname kalkmıştır, beyanname ile iktlfa edilecektir. 20z İlk tahriri heyeti ihti- —.—ı,.,.p:ıktu İnhisar memur- Muvafıksa, yahut bir sehiv olupta anlaşabilirlersce mesele yoktur. JAnlaşamazlarsa, bir itiraz komis- Yonu teşekkül edecek, onun vere- ceği hüküm kat'i olacaktır. Bu komisyon bir, inhisar memuru, » birziraat memuru, ziraat memuru bulunmazsa ziraat ve ticaret oda- larından oda yoksa bel:diyeden bir memur ve tütün zürrüsından bir kişiden terekküp edecektir. Bu komisyonun masraflarını tütün Zürrat haksız çıkarsa onlar, aksi halde inhitar idaresi tediye ede- e.k“l' İllıd tahrir, ki vezin ve yenedir, bunu da hey'eti “l“’"lı- yapacak inhisar da kontrol edecektir. Mühalefet olursa ümüm tütün- ler tartılacak yani bitinci tahrir- deki komisyon yerine baskül ikame edilecektir. N ; 8. — Fidelik için hiç bir kayit yokhıı herkes fide yapabilir. detle alâkadar olmasını bekliyo- ruz, Bizimle beraber işşiz vatan- daslar da boynnlarını bükmüşler bekliyorlar. n Biraz haraket, biraz canlılık Tâzım değilmi? A ARİF ORUÇ 4. — Tarlalardan kurutma mahallerine nakil serbestlir, 5. — Tüccarlarla olan mua- melâtımızda da bir çok müşkülat refedilmiştir. “Tüccarlar lehine bir çok tadilât vardır, Hatta eski zürra ve tüccarla olan bazı dava- lar ve saireyi bertaraf etmek ci- hetide düşunülmüstür. Yani: tütün kanununda ki bütün yeni tadilât idare ile tüccar ve zürra arasında daha sıkı bir samimiyet tesisine matuf olmak üzre tertip edilmiştir. — Bunlardan sonra behçet bey müteferrik müfit malümat ve izahat vermiş tütünlerimizin ne- faseti hakkında birçok - deliller söylemişlerdir. Ezcümle “ bizim tütünlerimizdeki nikotin miktarı *fp1 >3 olduğu halde ecnebi tü- tünlerinde ,” 100 kadar yüksel- mektedir. İsviçrede L yaptığımız. hususi bir tahlilde bu mıkdar tes- pit edilmiştir. Brzantinde tütün- lerimizde afyon olduğu iddia edil- miş ve yapılan tahlilde bunun ta- mamile aksi neticc elde edilmiş- tir. Amerika hükümeti mütedad- dit defalar tütünlerimizin nefase- tini tastik etmiştir Birde bir ecne- bi tütün fabrikası hudutlarlmızın baricinde bizim ay — yildızlarımı- zı taklit ve tesçil etmiş ve bizim- mümessilimiz aleyhinde sözde alâmet farikasını taklit ettiği id- diasile dava ikame etmeğe kalk- mıştır. Mes'ele hükümetimizin teşebbü- satile halledilmiştir. Buda tütün- lerimiz hakkındaki mesrudatimı- zan ıspata, pek elverişli bir bur- handır demişrti. rilen Kadir dehkşetli bir heycan ve lel'“M geçiriyor. Vak'aya derhal vazıyetle ma- halline haceket eden müddei umumi Osman mustantik Sabri doktor Bahri |,,,ı,,|. jandarma kumand ni Müustafa beyler yap- tıkları tahkikat neticesihde hâdise ile alâkadar eşhası tevkıf ederek ı merkeze getiymişlerdir. Maktulun cesedi epeyce zaman bulunamamış ve katlin vuku- başından ayrılmıyan köpeklerin mevcudiyeti sayesinde bulumabiliyor, SA SAA L e Ne sahtekârlık, ne yolsuzluk | kazin ayağı ğu Nagant tabançasile Saidi göğ- | ken temdit edilmesi mukavele- nameye mugayir ve — böyle bir imtiyaza bir çok taliplerin zu- hur tabil olduğu gibi bunlar bey- ninde hâşıl olacak rekâbetten bilistifade Hükümetin menfaatine mermleketin terakkisine ahalinin istirahatına memurin ve mustah- deminin temini hukukuna mute- allık birçok şerait nafıa kabul ittirmek ve şeraiti aynen kabul iderse o vakit kendisine Hakkı | tüchan ile yeniden imtiyazın itası lazım ğeldiği Halde imtiyaz maddesi mukavele ve sartname- ye muvafık bir. surette olmuş ol- saydi balâda ârzolunan şetait na- fia ile diğer taliplerin zuhuru ve | bunlara memleketin bu günkü ihtiyacına muvafık bir takım tek- lifatın kabul ittirileceği pek tabii idi nitekim on beş sene mukad- dem imtiyazi hitam bulup usulü datresinde tecdit idilen Haliç Dersandet vaporlarının Hasılat safiyesinin — yözde on beşi şehremanetine ait olmak gibi İs- tanbul için gayet nafi bir şart konulduğu halde elyevm lazım bunca imarat ve islahat belediye- ye karşı varıdatı hiç mesabesin- de olan şehremrnetinin - şirket Hay iye gibi hasılatı. Halıç va- porlarına kabil kıyas olmıyacak derecelerde muhim olan bu kum- panyadan aldığı hissei temettü fevkalâde ehemmiyetsizdir. Bu noktadan dahi şirket fimliyazınin böyle bir surette devamı mem: lekete muzir olduğu meydandadır, bir buçuk milyon lira derecesinde zının böyle gayrı meşru bir suret- te temdit ettirilmiş olması ve bu imtiyazların menafi memlekete telifi kabil olmayacak muzur şe- DAİA Te Sleamanel z; BÜ GÜNKU HAVA Dün azami hararet 10a5- garı Lidi. Rüzgâr ekseri- yetle mütehavvil esecektir. başka lurludur ! Geçmlnılı bir refikimiz “bir sahtekârlık,, serlevhasile dün bir gazete de “yolsuzluk. unvanı al-,, tında bir hâdis neşfederek Raşit Ağa namında birinin Başvekâle- te verdiği istidadan bahsettiler. Bu husustaki tahkikatımnızın neti- cesini kaydediyoruz : İsmi mevzu bahs olan buj.Ra- git Bey| Beşiktaştâ . divarcılıkla meşğul mütekait Raşit Ağadır, Bu zat Bakırköy 4 senelik” maaşint “bizzat almakta> dır. Bu paranın bir kısmı birisene isletmek üzere veFİYor. Bir/hafta sonra-bir sene müddetle verdiği 'parasını almak İSİN müstakrize müracaat ediyor oradan cevabı Xret alınca .ıth" |mahkemkye müracaat ediyor- İstanbul 3 (ün- cü ceza dairesi 1954 nümaralı dosyasi ile Rasit ağanın iddiası- nı reddediyor. Bu zat altı ay «bekledi tekrar İkinci Ceza İ"lhh “mesine müracaat ediyor işi üçün- cü istintak dairesi tahkikatı ta- mik edince vaziyeti anlıyor ve bu adamı tekrar reddediyor. Raşit ağa bir müddet bekledikten son- ra bu seferde Başvekâlete müra- enat ediyor. Kumara düşkün ol- F e z 5 < $ & x 5 g B E -- E' etmek istediği vaziyetin iç yııııl bundan ibarettir. Bugün yağmurlu olacaktır. pf & dünie dB î; BhKTAŞİLİK $ tefrikalar mahiyetinde değildir ) nineın edilmiştir. uğraşmıştır. - | Şirketi Hayriye imtiye bir irade ile Arap İzzet Paşa temdit ettirmişti ? *Birinci sahifeden devam- | Faitle devamı caiz olm dan bunun emsali misilli (*7 hasılatı olan şirket Hayriye imtiya- gn Yenı Tefrıkamız e BEKTAŞİLİK - SUNNILIK ŞIİLIK Farkları ( Yarın ) in Tarihi tefrikası yakın zamanda bitecektir. Bu t rikamızın gördüğü büyük rağbet üzerine okuyucularımızı alâkadar edecek çok mühim bir 'Tarihi, İlmi ve istifadeli Tefrika Iıınılıyonıx. SÜMIİLIK şllLlK Faı-kları ÇÇAYÜYAK AYAY YA SYA AYA Y YY AAA Y AYA VAR Y ASA Herkesi alâkadar edecektir Bu tefrika ( Bazı mecmualar tarofından bir vakitler Yazdan uyıl . DN ” nhs ! le şartname mucibince şerait nafıa ile yeniden edecek taliplere ihalesi |i nu menafi umumiye nam ve beyana curet eylerim Yine Ecnebi Şirketle * 1 inci sahifeden d Dün ticaret müdürü Beyin nezdinde tekrar ta bulunduk. Muhsin bu hususta bir muharririmize digi izahati aynen aşağıya * cediyoruz, Muhsin beyin Beyani İstanbul Ticaret müdürü harririmize şu sözleri söylem — İstanbulda ( 166)mü Ecnebi şirket vardır.Bunun ( Ecnebi Bankadır. ( 1029 ) iptidasında bu Bankalarda( 18? memüur vardı,; Bu memuri (244) ü müslüman Türk ( Ermeni Yahudi ve Rum (588 ) de Ecnebidir. Bankalardan maada şi lerdeki memurların kaç kişi dpğu malüm değildir. F linen bir şey varsaEcnebi mur adedi Türk Müslüman Türk hıristiyan memurlardan ladır. Sonra Ecnebi memur ları Türk memurlardan ziyad demiştir. Bu hakikat ki ilâve edilecek birşey bulı yoruz. < o ram İzin lâzım Mustafa oğlu Cuma a verilmiştir. s Zakgişe Muhiddin B. gidiyor Vali ve Şehremini B. istirahat etmek üzre c uye Avmpıy ıldoduı Yeni tefrikamızı yazan en salahiyettar bir zattır. Bütün * """l Yüzma eserler tetkik edilmiş olduğu gibi Avrupa Bu mühim eseri hazırlıyan zat tam ( Yedi sene ) bu mevt?” $ * YAKIDA & | Kitap halinde takdim edeceğiz. — Lllllll_llılllllllllıılıııııı_luııı-_ n a: |