16 Mart 1930 Tarihli Yarın Gazetesi Sayfa 3

| 6 Mart Herman (Y(U'mm' bir cok D KŞN A elne v bir çok mücadelesinden sonra Herman Spirer 'ne satılmış olan tütünlir Mes'elesi memleketin menfa- aline uygun mudur? İı'ımu '.i,'îl'ı'ıuıwlı' l-s“y,”.";. (Birinci sahifeden devam ) — sahifeden devam ) İdareye göre bu besap belki doğru idi; Fakat bir Tütün tüç- carının hesabına uygun gelme- sine imkân yoktu. çünkü bir Tütün Tüccarı her hangi bir Mübayaa esnasında ( okk Na şu masrafı yıpıı'(.u MyR'E — | 2 'I""'“'rln masrafı (idare Duna 4 Furuş hesabe- diyor! ) | köy komisyonesu ( idarc- | 'de böyle bir vasıta yok- tüur, ) Faiz (Tüccar Faizi yüzde 3 SPkiden eksik değildir. ) | Mgari vergi ( idare vergi Yermez ) — Sİğorta ve umumi masraf | (nakliye, muhafaza ve taire) —. gibi, 23 | Bu iş de(3) kuruşta kambiyo hlı'ıın oldugu, için yekün 26 kuruş olur, Her ne ise,alıcının bu hesap- ları pek ala bilen bir ticarethane olduğu teemmül edilmeyerek bu büyük partinin satişında (11) kuruş Masraf ve (8) kuruş kâr ile iktifa | olundu. Bundan maada, aradaki mü- tabakata göre kumpanyalar bu tütünleri dört ay zarfında tesse- İlüm edecekler ve bittabı bede- lini de bu müddet içinde ödeyece- :lerdi. Her ne kadar bir miktar “paro vermişlersede bı Pek cüzi idi. SalLDera da . Hasılı: parabuhranında işe yarayacagğı düşünülen (300,000) İngilizden en la- - spirer şirketine tütünler mes'elesinin iç yüzü nedir 116 inciminidesi tadil | 45,000 —ra sim olan günde ele geçen Miktar hiç mesabesinde idi. Yani tasavvür tatbike geçince ::Iılenın faidelerden hiç biri ştı. sıl olmami; Buna mukabil, hasıl olan zarar ise, çok dikkate şayaudır! İzah edeyim: İnhisar — idaresinin bir kaç senedenberi muamele yaptlığı pek kıymetli bir müşterisi vardı: Yogoslavya monopolu Bu monpol ötedenberi Türk piyasasından tütün satın alır. Monopol evvelce birçok müesse- sat ile alış veriş etmiş, pek çok- larından tütünlerin tahliti ve ima- Tâtın |buzukluğu dolayısile mem- nun kalmamıştı. Bunun neticesi olmak üzre resmi bir mevcudiye- ti olan inhisar idaresine temayül etmiş ve idareye haklı olarak itimat etmişti.İdarede bu itimada <lâyık veçhile mukabele ettiği için tarafeyn biri birlerindi nun idiler. Kptar Yogoslavya Monopolu, üç se- Nedenberi — inhisar idaresinden her sene ( 400,000 ) kilo İzmir tütün mübayaa etmekte idi; Mü- bayan bedeli ise beher kilo (2,45) yâni 2,45 X 86 — 210 türk kuruşu idi. İnhisar idaresi elinde bulunan (1.500,000) kilo Izmir Tütününü Ü ttigı velsatılacak ayrıca bir Par- Ki de Mmalik olmadığı için bu Ymetli Müşteriyi açıkta bırak- :.'u'—;:.hımüılerlyl Tütünleri L.T:r"_' nlerin kucagına sev- isar idaresi bu (1,500,000) K İzmir Tütünün içinde bulu- 'Ban (85,000) kilo bila bedel de satılan dahil oldugu halde (95) kuruş ok- | ka kalmesi ile satın alınıştı. Bu fiate yukardaki hesap muci- bince masraf, faiz ve aaire olarak (11) kuruş ilave edilirse Tütün- lerin okka maliyet fiatı (106) ku- caktı. P halde inhisar — idaresi (1,500,000) kilo, yahut (1,170,000)| okka Tütünün bedeli olmak üzerr (1,02: ,020) Lira vermiş olacaktı. Bundan sonra bu tütünleri işlemiş olsaydı, ( 12 ) kuruş ima- Jât ve (3) kuruş sair masraf olmak üzere okkada ( 15 ) kuruş daha sarfedecekti. Bu taktirde 1,024,020 Mmübayaa ve masraf 175,000 — imalât bedeli 1,199,520 yekün lira Olacaktı. Bu tütünlerin ima- lâtı esnasında — takriben yüzde (3) nisbetinde fire hasıl olaca- ğından: 1,500,000 umum parti imalât firesi 1,455,000 — kilo mamul tütün elde edilmiş olacaktı. Tütünler son derece iyi oldu- ğundan bu imalât neticesinde yüzde ( 80 ) nisbetinde bir bıçak partisi ve yüzde 20 nisbetinde bir iskarta partisi vücude gele- cekti. Yani imalât neticesinde: 1164,000 biçak partisi yüzde(80) 291,000 iskarta ( yüzde 20 ) 1455000 miktarlı iki parti meydana çıka- caktı. Yukarda zikrettiğim gibi bu muntazam — bıiçak — partisinden ( 400,000 ) kilosuna Yugoslavya Rejisi ber mutad alıcı olduğu gibi dünya Tütün piyasasınır bu gün- ! kü vaziyetine göre mütebakısinin * satılmamasına da imkân yoktu. Satış bedeli ise, (Yugoslavya) monopolunun fiatı olan 2,415 Filorin yani (210) kuruştan aşağı | almakta idiler. Bu kanun üzeri- | &W mümessillerinden YARIN Vilâyet kanunu | edilmiştir. İdarei umumiyel vilâyet kanu- nunun 116 incı maddesinde tadil edilmiştir. Buna nazaran meclisi umumi azalarına meclisin deva- mı müddetince yevmiye 5 liradan 10 liraya kadar muhassesat ve ayda 8 bin kuruşta harcihrah ve" rilir. Şimdiye kadar şehrimiz Vilâ- yet meclisi azaları 150 lira maaş ne azaların maaşları derhal 300 liraya iblağ olunmuş ve matlup- ları tediye edilmiştir. Diğer taraftan 114 inci mad- dede tadil edilmiştir, Bu tadile göre de Encümen daimi azalarına | şehri 75 liradan 150 liraya kadar | ücret verilecektir. Bu kanunun | da şehrimizde derhal tatbıkına başlanacaktır. Diğer taraftan Meclisi umu- | milerce* kabul edilen - vilâyet bütçeleri valller tarafından Da- | !hiliye vekâletine gönderilecektir: Bütçeler: Maarif, Sıhhiye, Nafıa, İktisat ve Dahiliye vekâle- mürekkep bir komisyonca tetkik edilecek ve icra vekilleri heyetince tasdik ve cumhur reisi tarafından tasvip olunduktan s#onra tatbik edile- cektir. Bu komisyon Dahiliyede içtiima edecek ve her bütçeyl zarfında ikmal edilecektir. Ko- misyon mesaisi ihzarı olup ihtilâf zuhurunda keyfiyet icra vekilleri heyetince halledilecektir. 300 seyyah geldi Aralarında viski fabrika- töruüda vardır Dün şehrim!ze İngiliz bandralı bir vapurla 300 seyyah gelmiştir. Seyrisefain mes tevdi tarthinden itibaren bir ay | Seyyahların ekserisinin kanada- | hlar ve Arjantinliler teşkil edi- yordu. Seyyahlar arasında Kana- dada viski fabrikaları olan bir milyonerde vardır. Viski milyo- olamazdı. Şu halde bıçak bedeli : —1,164,000 X 2,454400 lira edecekti. maada ıskarlaya ayrılan Tütün- Pundan ler de asgari olarak ( 40 ) kuruş | kilo kıymetini haiz olduklarından bunların esmani Baligasi da : 291000 X 40 —- 116,400 lira olacaktı. Şu heşabe göre inhi- Şar idaresinin elinde bulunan Tütünlerin kıymeti: 2,454,400 bıçak inin kıymeti | 116,400 ıık.ııı?ır:uu:ıın k'yy':"“ 2570,800 İira olurdu Halbuki bu işi" bu Tütünleri: TEMMN AAA 95 kuruş mubayaa bedeli 11 kuruş masraf 3 kâr 109 109 kurş bedel ile satılmasını emretti. Bu hesaba göre bu tütü- nlere mükabil inhisar idaresinin eline hem de dört a cek meblag : 1,170,000X 109 — 1,273,300 Hra dir. — Bu tütünlerin yukarda gösterilen hakiki —esmanile bu meblağ arasındaki fark t 2,570,800 lira mamul tütün- Y sonra geçe- lerin bedeli 1,273,800 ânın verec- | €ği para 0 İtradır. Bu para hazinel millete ait bir para idi. Eğer tütünlerin işle- tilmesi tariki ihtiyar edilse idi, milletin hazinesi böyle büyük bir parayı zayı etmiyecezi gibi Yo- partisinin | 210 — | | neri her sene Amerikaya binler- ce kilo kaçak viski göndermek- | tedir. — ——— goslavya rejisi gibi mühim bir müşteride galp edilmiyecek ve tütünler memleket dahilinde iş- lenecegi için yüzlerce âmelemiz bu yüzden müsefit olacaktı. Ma- | alesef ihtiyar olunan tarik ile en lâzım olan günde Müktazı pa- ratemin edilmediği gibi başka bir satış da ynpılımıdıiı için tasav- | vur kâmilen suya dütmüş oldu. | Eğer o günlerde inhisar ida- | çesinden ( 800,000 ) ingiliz temin İ: etmesi talep edilse idi, |dare, i böyle büyük bir yanlışlığa mahal kalmadan, tütünlerinin muka- bilinde bu parayı her hangi bir bankadan sühületle temin ede- bilir ve bu paradanda © günlerde matlup olan falde istihsal edil- miş olurdu. Maalesef bu mühim noktalara hiç ehemmiyet werilmedi, Bu muameleyi idare eden za- tın aynı zamanda Sarıca zade Şakir ve Seferyadis efendilerin ve tütüncülükle hiç bir alakası ol- miyan bir Amerikalınin meşhur! mukavelelerinin — ki,Suitesiri gerek dahilde gerek hariçte henüz zall olmamıştur — imza edilmesini emir eden zat olduğunu düşününce hiç olmazsa tütün işlerimize müdaha- Je etmemesini ricaya hakkımız yokmudur? Hürmetlerimi arz - ederim e- Fendim, k . *elesi İıakkıı#hıki ü tenkide devam ediyoruz (Baîvekâiet züksek makamına) (Dünkü nushamızdan devam) İtiraf etmek lâzımdır ki bun- ların içinde, meselâ seyyahin salonü ve araya münteki olun ( caddenin açılması gibi iyi asar P tsklerü vsürana, Gd AAAi | *ile muvafık buluyor... vardir.. Fakat bunlar, asıl ve ik- mali gayri kabil telâfi mesalden uzaklaşarak ve gırtlâğına kadar borca batarak yapılacak değil, belki, kasalarından taşan fazla varidatla diğer bir müesseseye yardım süretile alabilecek hay- rattandır.. Hususile *bu Inşaatta daha başka emel lerin, men- fur endişelerin rol oynadığı da mertebel — sübutta — olunca başka bir ehemmiyet kesbe- der Bu müessesenin son yedi se- nelik Pek esrarlı geçen ahval ve muamelatını ve bunun ciltler dol- duracak tafsilâtını ne de olsa birkaç makale, beş on sütun içine sığdırmak imkânı olmadığından biz bununn bir icmalini yaparak bidayette büyük bir hüsnü niyetle işe başlıyan müdiri umuminin fırsat arıyanların — kurdukleri şebekel mahrem ve hususiyete düştükten sonra Seyrisefainin her şubesinda tekevvün eden sül Ida- re ve sul istimalleri hepsı vesa- ike müstenit birer birer, misalle zikrederek, eğer müsmir olur ve tetkike şayan bulunursa, tafsılâ- taını mes'leye vaz'ıyet edildikten sonra vasıl olunacak neticede | | anlayacağız... İdare ahvali, artık, tezebzübe girmiş ve arap saçi gibi bir karışmış bulunyor. Sa ise, pek kadim dostları: | bile parnın gayretil gücen. siyor... Hususiyetinde — değişi Nller, yeni yeni itiyatlar belr yar » « Bazı günler haleti ruhiyer *de Nurullah Esat B. Dün Ankaradan geldi Kamliyo borsası murakaba heyeti reisi Nurullah Esat B. dün Ankaradan şehrimize gel- Nurullah B. Benkalar komi- | tasının nizamnamesini Ankaraya götürmüştü Nizamnume Maliye Vekâleti tarafından testik edil- | mistir. Memurin Muhakemat kanununda b tadilât Memurin muhakemat kanu- nunun 12 inci maddesi tefsir edil- miştir. Buna nazaran “aleyhlerinde vilâyetlerce tahkikat iptidaiye icrasına mübaşeret edilen mer- kezden mensup memurlar o me- murun mesup olduğu wekâletin muvafakatiyle işten el çektiri- lecektir. DA R — Cam makulesi balık Çin denizlerinde bulunup ır- | kının — tükenmemesi endişesile Londra agniyasından birinin yap- tırdığı hususi havuzlara nakledi- len bir nevi bâlık vardırki, buna sert bir cisimle, mesela bir değ- nekle vurulacak olursa adeta cam gibi parça parça olmakta- dır. Te'min edildiğine göre bu balığın eti mevcut ve malüm olan balıkların hepsinin etinden leziz bulunmakla imiş ! saat besaat thavvüller görülü- yor... Bu husustyetleri, resmiye- tine de tesirden halt kalmıyor. Daima nezdinde bulundurduğu Pek genç arkadaşlarının, gemiler İdaro ile hiç bir. nisbetleri ol- mıyan ve kendi hususi refikleri bulunan bu gençlerin bir gemide vasifeye müdahale yüzünden vakı olan aksi şikâyetleri üze- rine, bu geminin — zabitanın, bu zatın hatıri. kırılmamasi için ağır sürette tecziyeye kalkıyor. Sonradan bu işe bazı zevatın nüfuza kendisini bocalıyor, bir kulp takarak tecziyeye kalktığı vazifeşinas ikt gemi zabitinin tecziyesinden faragat ediyor... Bu ve buna benzer öyle wkan- dallara, —öyle — idaresizliklere başlıyor ki, — insan, — hangisin sayacağını, hangisinin zikrede- ceğini — şaşırıyor...Asıl — gülü- necek nekta; bu zaıfları ne- ticesi İdarede bir “ Kızlar ağası saltanatı » hüküm sürer,kendisi- nin datrel tahakkümüne girdiği her zat, ayrı ayrı bir nüfuz sa- hibi salâh'yetile her işe karışır, Sadullah B, ise, bu zevatın #'in- | de bir kukla gibi oynatılır, Ai- ğer taraftan da israf alâyiş sul istimalden İdare gırtlağına kadar borca girer ve bunları hakikat Prğe istihza adesesinden seyreden ! bir zümre de bu ahvale göüler- | ken miri mumatleyhin harice | karşı muvaffab olmuş bir dikta- | törlüa oynamasındadır. | Seytli -hvaline dalfr son yazımızı ve bulanayı yarınkl nus- hamıza bızaktık *&*k | Hastaneler — Heödeğdem Kadro tevsi ediliyor Emanet 930 bütçesiyle hasta- neler kadrosunu tevsi edecek- tir. Ai lll Fırtınadan bir çin ge- nenin başına taş düştü Topkapıda mevlâne kapısında kıpti Nazmiyeye fırtına esnasında | surlardan başına taş düşmüş ve ağır surette yaralanmıştı. Nikros koba Artik hacet kalmadı | Mançister,de yaşayan bir ka- | dın, günün birinde bir göz dokto- runa müracaat ederek muayenesi ni rica etmiştir. Bu kadının gözü üstünde yapılan tedkıkattan anla- şıldığına göre: kadının rüyet de- recesinin hali tabi'lden 50 defa büyük görmekte oldugu tezahur etmiştir. İngiliz doktorları bu Mes'eleye ehemmiyet atfetmektedirler, Klültere fen akademisi kadı- 0 bin llraya satın almıştır! ——*terstimecee- Muamma nı 5 Londra'nın meşhur terzihane- lerinden biri bir haftalık gazetede bilene 100 ingiliz liralık ikramiye vadediyor. Sordugu süal şudur: Niçin kadınlar caketlerini sağ- dan sola, niçin erkekler caketle- rini soldan sağa iliklerler? Bu, bir adet olmakla berabr şimdiyekadar kimsenin nazarıdı- katini celbetmemişti ve bunun sebe- bi bir musamma bhalinde kalmıştı.