January 15, 1931 Tarihli Yarın Gazetesi Sayfa 2

Rea D naemarmeegeace Eseki t#ejimden yeni idare- ye girdiğimiz zaman istinat eylediğimiz esbabı mücibe hiç şüpbhesiz milletin seviyel ir fanı ve kabiliyeti medeniye- sinin müsaadesidir. Eski ve Asyai kıyafetleri terkederek asri ve medeni kisvelere büründüğümüz za- manda bizi bu tekâmüle ic- bar eden hâdise de yine aynr | etaslara, yine milletin yel fikriye ve medeniyesinin müsandesine — istinat eder. Batıl an'aneler ve fertleri dalAlete sevkeden kötü itiyat- ları bir ande ve bir hamlede yıkmaktaki #ırrı ve mil'et'n bu husustaki hazım ve yükrek idraki de hep aynı kabiliyet ve aynı esaslara dayanır. x Bu yüksek kabiliyeti ib- raz eden bir. milletin kabul eylediği Cümhuriyet rejiml- ni her türlü noksanlardan kurtararak onu ideal bir hadde isal etmek ve bu rejimi en 'müterakki veen asri bir tarzda çerçevelendirmek zaruretinde- yiz. Bu lüzum milletin göster- diği büyük kabiliyetin bir mu- kabelel şükranı ve hüküme- tin en şerefli bir vazifesidir. * Mütaleamızı — teyit eden hâdise Serbest fırkanın bi- dayeti — teşekkülünde atılan bazı fikirlerdir. Siyaseti dahiliyemizde cid- di veasri bir tekâmül gör- mek istiyenler bu vesilede millete lek dereceli meb'us intihabının lüzum ve faldesi- ni izah ettiler. Yeni fırkanın millete ar- zettiği programın belli başlı noktası bir dereceli — intihap- tır. Bu fırkanın siyasi leri aym fikri mal ettiler. Hükümet gazeteleri dereceli Antihabın bu kanuniyet kesbedeceğini ilân suretile millete Inşirah ve te- selli verdiler. sevi- muvaffakiyetin ortaya rakip- kendilerine bir sene * Serbest fırkanın kapanma- sile Halk fırkası rakipsiz kal- mış ve bu fikir de suya düş- müştür. Bugünkü gazeteler, Intiha- batta birer namzet yerine bir kaç namzet gözterileceğini yaz- maktadırlar. Bundan anlaşılıyor ki mec- Hisin bu devresinde Tek dereceli intihap kanunu kabul edilmi- yecek ve millet yine müntehibi sani usülile meclise aza seçe- cektir. Bir ay evvel daha beş sene iktidar mevkiinde kalacakları- ni ilân edenlerin neye güven- diklerini şindi daha yakından öğrenmiş oluyoruz. * Müntebibi sani usulile meb- ue intihabı Avrupanm hiç bir yerinde yoktur. Demokrasi Lu gün böyle bir şey kabul et- miyor, tanımıyor. Bizim gibi güzel bir de- mokrasi ve yepyeni bir rejim kabul (etmiş olan ve bütün milli irade ve kudreti bir mec- liste teksif etmiş olan bir mil- lete ikt dereceli intihabı nasıl yakıştırdıklarına akıl erdire- Mmiyoruz. Her türlü yeniliği kabul et- Wikt ye tekâmül yolunpa ee ae — Yeni Sene Bütçesi Vilâyet yeni sene bütçesi- ni ihzar ve irsalini devaire bildirmiştir. Hususl mubasebe 931 se- nesi bütçesini hazırlamaktadır. Sıhhiye ve Nafıa müdiri- yetleri bütçelerini göndermiş- lerse de Maarif bütçesi bek- lenilmektedir. Nafın programı neninkinin ayni raber üç senelik bi: geçen se- olmakla be- yol prog- ramı meycuttur. Vilâyet yol vergisini bu se- nede 10 liradan alacak ve paranın bir miktarını umumi yollara sarfedilmesi için Na- fia vekâleti emrine verecektir. Bu suretle programı — iatbik edecektir- Nafıa miyelli olan Çatalca ve Floryı aıfalt yoludur. Sıhhiye müdiriyeti bu sene kadrosunu tevsi edecek ve bu suretle yeni bakım evleri, bir iki yerdede dispanserler vücude getirecektir. Ayrıca — bütçeye — tahsisat konularak çok çocuklu aile- lere yardım edilecektir. Maarifin de yeni mektep lnşaatı istiyeceği tahmin edil. mektedir. İktisadi haberler; Fındık piyasası Bu sene fındık satiğları ol- dukça —müstekar ve iyi bir vaziyette idi. Bütün 930 se- nesi zarfında Türkiyeden 14 milyon ©31 bin 760 kilo iç fın- dik ihraç edilmiştir, Kabuklu ihracatımızın miktarı da 80 nc kiloluk çuva'larla 121 bin 239 çuvaldır. Bu da 240 bin çuval fındığa tekabül eder. Şubatta iç olarak ihraç et- #imiz fındık miktarı 426 bin 772 çuvaldır. Diğer taraftan, İspanya 20 bin, İtalya 25 bin, Kafkasya 2,500 çuval satmışlardır. Satışa amade miktar ise Türkiyede 80 bin, İspanyada 12,500, İta'yada 5 bin, Kafka:- yada 7500 çuvaldır. Cihan findik - sarfiyatı ise 350-380 bin çuvaldır. Fakat, bı ihtiyaca kargılık olarak ancak 370 bin çuval fındık tsüihsal edilmektedir. Yan! senevt 10 bin çuval veya 800 bin kilo daha fındığa ihtiyaç vardır. Ziraat odası proje hazırlıyor İstanbul Ziraat odasm teşki- lâtını bir kaç güne kadar tevsl edecektir. Ve şehrimiz ziraat müdiriyeti bir| proje hazırladığı gibi bir çok şube- leri açılacaği aynı zamanda da hayvan yetiştirme, ıslah işlerile meşgul bir kısım da bulunacağı bildirilmektedir. Ayrıca arıcılık ve sebzecl- lik için de birer şube açılacağı tahmin edilmektedir. vekâletince ehem- mesafe kat'ına başladıktan sonra bu sakim sistemde israr milletin rejim kapasitesine tecavüzdür. * Medeniyet bize gösteriyor: Bir adam bir rey! Cevat Rifat Et fiatı niçin fırladı * Bu suale cevap verecek bir makam var mıdır, yok mu- dur bilemiyoruz!.. Çünkü böy- le hayati şebir işlerile vazife- dar bir makam mevcut olsay- dı şehir halkını daha evvelden haberdar ve tenvir etmesi lâzım gelirdi... Halbuki sair zaruri havayiç gibi bunlarla uğraşanların alâkasızlığına bu vaziyet kâfi bir delil demek- tir. Acaba; koyun sevkeden mıntakalarda hastalık mı var, yoksa oralarda şiddetli soğuk- lar mı hükümsürüyör.. Yollar kapalı mıdır, ve &aire ve salre., Asıl hatıra gelen nakta ; mevsimin icabatını ilerl türe- rek hiç yoktan — ihtkâr alışkınlığı tesirile — fiatların bilâ sebep artması mıdır... En çetin riyazi mes'eleleri halletmek kabildir, Lâkin bunu halletmek çok imkânsızdır. Dün akşam Eminönünde bir cinayet oldu Dün akşam saat 9 da Eminö- nünde bir cinayet olmuş ve cigerci Mehmet isminde bir manav tatar Hakkı isminde diğer bir manavı öldürmüştür. Cinayete sebep sokak or- tasında portakal satmak me- mümkün- dör. selesidir. İki erkeğin biribirinin kanına girecek kadar büyü- yen bu mes'eleye Belediye me- murlarının idaresizliği sebep olmuştur. Cigerci Mehmet, her 'ta- man portakal sattığı yerin tatar Hakkı tarafından işgal edildiğini görünce kızmış, kav- gaya başlamış. Kavga gittikçe büyümüş ve nihbavet Mehmet kamasını Haklcaının sol böğrüne sapla: mıştır. Mehmet kaçmıştır. Hak- kı da hastahaneye giderken ölmüştür. Müteferrik Cemiyetleri teftiş Esnaf cemiyetleri murak;p- leri muhtelif cemiyetleri teftiş etmektedirler. Dün de Lokan- tacılar ve şoförler cemiyetlerini teftiş etmişlerdir. Esham komiseri Geçenlerde Ankaraya gi- den Esham ve Tahvilât Bör: sası komiseri Aptülkadir. Bey şehrimize gelmiştir. Aplülka- dir Bey, Ankarada bütçe ve idari bazı mes'eleleri intaç et- miştir. Yüzde iki veriliyor Gayri mübadillere dün de yüzde iki nisbetinde tevzlata devam edilmiştir. Gerek mü- sakkefat ve gerek arazi sa- hiplerine tevziat yapılmakta olduğundan kalabalık fevka- lâde idi. (Gülcemal) ve (ReşitPş.) Seyrisefaln müdüriyeti U. miyesi tarafından (Gülcemal) ve (Reşitpaşa) vapurları ih- tiyat postalara ayrılarak sefe- re kalkmıvacakları haber alın mıştır. (Reşitpaşa) —dün son sefe- rini yapmak Üzere hareket etmiştir. & SEMER HABERLERE Komisyoncular Neler İstiyorlar? Gümrük cemiyetinde dün bir içt'ma ak- tedilmiştir. Bu karne meselesile Gümrük ta- rifesinin tatbiki dolayısile ta- baddüzs eden ihtilâfların sureti hallı Koml: syoncular tüccar müstahdemi- ni gibi namlar altında evvelce komisyoncular toplantıda görüşülmüştür. nası'sa Ticaret odasına kyde- dilmelerinden bilistifade ken- dilerine tacir tüsü veren kim- selerin muamele — yapmak üzere Gümrüğe uğratılmama- sını istemişlerdir. Komisyopcular tarife me- selesi itlâflarının şehrimizde halledilmesini Hakem komisyonunun bula naklini istemektedirler. Bu ihtilâflar en ziyade hariçten gelen malların bazı kayıtlerle Gümrük resmine tabi tutulmasından! ileri gelmekte- dir. Faraza yüzde 10 nlsbetin- de ipekli olan mensucattan muayyen ve mutedil bir resim almmaktadır. İpekli nisbeti daha faz'a olan mensucattan ve bunun için İstan- ise bunun 2-6 misli resim alınır. Bu müasebetle ipek'i nl-- beti ve binnetice resim mik- tarı hakkında tilâflar hâsıl olmaktadır. Bu gibi ihtilâfla. rın Ankarada Hakem kömlı- yonu ltarafından halli ise zi- mana tevafuk etmektedir. Bu ise tüccar ve komis: yoncuların mutazarrır ve mü>- teki olmalarına se- bebiyet vermektedir. olmasını —ar2. Japon Prensesi hasta Perapalas otelinde istirahat ediyor İki gündenberi şehrimizde misafir bulunan Japon Pren> sesi Takamotto cenap'arı ha- fifçe — tahatsız hasebile dün de Perapalasta- ki hu vst dalrelerinde İstira- hat etmişlerdir. Ankara, 14 (A-A)— Prens Takamatse şerefine bugün 13,30 da Ankarapalasta Baş- vekil İsmet Paşa tarafından ziyafet kepide edilmiştir. Zivalette büyük — millet Meclisi Reisi Kâzım Paşa Hz. lerile Heyeti vekile aza- lerı, Cümhurivet Halk Fır- kası — grüpu — rels — vekli At ve firka kâtibi umu- Saffet Trapzon meb". usu Hasan beyler, kara müs- teşarı Seyfi Paşa, Deniz müs- teşarı Mehmet Alı, hariciye, müsteşarı Numan Rıfat, birinci daire müdürü Esat, pretokol U. müdiri Fuat Beyler ve Ja: pon sefareti erkânile Prens Hazretlerinin maiyetleri ve mihmandarları hazır bulun- muşlardır. Ankara 14 (AA.) — P rens Takamatso bu — sabah Ankara kalesini ve etnografi müzesini gezmişlerdir. Prens Hazretleri yarın Ankaradaki mekteplerin bazılarını / geze- ceklerdir. bulunmaları |Yun Anlaşılmaz muamma! “Cüm- huriyet, Başmuharriri Yunus Nadi Bey — son zamanlarda memleketin iktısadiyatını ve bilhassa teşrik hayatın muha- fazasını çok düşünmeğe bap ladılar. Bilhassa Teşkilâtı esa- siye kanununun inceliklerine ve ehemmiyetine fazla temaz etmeğe başladılar. Dünkü “Cümhuriyet, ga- zetesi başmakalesinde müşa- rünileyhin yine bu bahse te- mas için bir hareketi kuriye- leri meşhut oldu. Bu hareketi kısriye “Gazi Hazretlerinin vaziyeti hakkın- da, ki “Milliyet , in hususi istihbarıdır. Nimresmi olan “Milliyet, in Gazi Hazret!eri hakkındaki haberinde biz ne bir biffet ve ne de bir dik. Bilbassa Gazi Hazretle- rinin gayri mes'ul Reisi hükü- mevkiinden — bizzat iş başına geçmesi muhtemel bu- lunuyor haberinde, hbiç bir fevkalâdelik Teşkilâtı esasiye kanununu muhil bir nokta görmedik. Oha'de Yu- nus Nadi Beyin te'lâşı sebehi nedir? İşin garip ciheti, makale- ni ruhunda ekunan vaziyettir?! Meselâ —makale- nin en sonlarındaki şu fıkrayı, bir defa daha dikkatle oku- yalım; Yunus Nadi Bey aynen garabet görme- met yeya muarız şu satırları yaz:ıyor: (Hem bizim Reisicümhu- rumuz niç'n gayri mes'al va- ziyelten çıkıp ta Fiilen iş ba- şına geçecekmiş? Devlet reisi olarak Gazi Hz. leri fiilen iş Başında bulunmuyorlar mt ki re dense ikide bir bunun da- ha fazlasını istemek hevesle- ri gösterebiliyoruz? Teşkilâ'ı esasiyedeki mes'ul ve gayri mes'ul şözleri içtimai nizama muhatap bulmak - için itte haz olunmuş yüksek usuller- den ibarettir.) Yunus Nadi Beyin çu ifa. desinin her her harfi altındaki mazmunu biraz tet- kik ve tahlil faideden hâli değildir. Çünkü mesele Gazi ve memleket meselesidir. Çün- kâü — Gazi, — Türkün haya- tdır, onun hayatı ve vaziye- ti, teşril vetarihi bütün hayatı, mes'uliyeti veya gayri mes'u- liyeti, Türk milletinin hayatı mesteletidir. Mesele herhalde Yunus Nadi —Beyin — kısa mütaleaları kadar basit olma- dığı gibi bunun mevzuu bahs- olmasında da bir hiffet veya ecanip nazarında memleket için muzır bir cihet hiç yok- tur. Her medeni memlekette mevzuu — babsolabilecek — bir mevzu, teşrli, ilmi, bir mevzu memleketimiz için neden muzı satırı, olsun? Evyelâ şunu anlıyalım; ay nı günde ve şu dakikada ka- bine ve hükümet erkânı için mucibi mes'uliyet bazı hâdisat tebadür eylerse Reisi hükümet bundan mes'ul müdür? aslâ! Teşkilâtı esasiye * kanunu. muzun — heyeti umumiyesi de bütün medeni milletlerin ka- vanini esasiyesi gibi tücsayı hükümet için ne maddi ve nede manevi hiç bir. mes'uli- yet kaydü kabul etmemiştir. Yani eğer bugünkü hükümet dahili veya harici siyasetinin bazı hâüdisatından mes'uliyet duyarsa Reisicümhurun bu mes'. uliyette hiç bir hlssel iştiraki olamaz. «0 maflinusani usNadi Beyin telâşına sebepne? Yok eğer Teşki'âtı esasiye Yunus Nadi Bey'n tefsiri veçhile ( içtimal niza- ma muhatap bulmak için itti- haz olunmuş üsülden ibret!) bir nazariye ise o zaman an- laşmamıza imkân yoktur. Biz- kanunu, ce, Teşkilâtı esasiye kanunu- herhalde İlâfzı murat bir nazariye değil, bir esastır. Türk milletinin belkemiği sa- yılan hayat damarıdır. Gazi Hazretleri yarın mil- letin emrü iradesinde de bilfiil me:'ul bir mevkle geçip, bu hususta da - millete bir dersi ibret vermek fedakârlığınıda göstermek isterlerse, a büyük ile bu fedakârlığı da yapmak zaru- retini hissederse, Türk milleti için yine tarihi mefahirden başka bunda ne var? Teşkilâtı kanununu ihlâl eden muz insan kendi anlayışı esasiye bunda ne var? Koca Fransada yakın tarihlere kadar Reisicümhur- luktan Başvekâlete geçip bik fül memlekette emrü idareyi ele almak mecburiyetini his- setmiş Cümhur ceisleri az me dir? Müsyü Puvankare kaç kere Reisicümhur ve yine Baş vekil olmadı mı? Elverir ki Bü- yük rehber bu ihtiyacı hisset- sin. Zaten memleketin derdini ondan yüksek bir nazar'a gö- rüp çare arayacak kim var? Bize kalırsa Gazi bu mem leket ve millet için her feda- kârlığı icabında yapar, ve ya- pacağını ne Yünüs Nadi Beye ne de âhare sorar! Onun de- hasının nüfuz — eylediği bir kuvvei kutsiye vardır. ki, o, Türk milletinin kendini kur- taran adama merbut muhab:* bet ve merbutiyettir. Türk mi'leti, evet bugün bir çok ıstıraplar duyduğunu büyüklerine anlatmıştır. Bunun tesiriledir ki ük ham- lede memurinin halka karşı vazifei medeniyesini ifzda son derece ilina etmesi lüzumunu dünkü ve evvelki günkü hü- kümet gazetelerinin ilânından anlıyoruz. Demek oluyor ki idare makinesinde bu gü- nün mes'uliytlerini ihzar eden sebepleri bizzat hukümet ken- disi keşfü idrake başlamıştır. Bu hâdise, elbette fali ha- yırdır. Ancak millet her der dinin devavsını kendi halâs kârından bekliyorsa bunda da esaslı bir hak vardır; bu, lâyemut bir hak ve imandır. Gazi, milleti için yeni bir fedakAârlık daha tarihe kay- detmeği düşünmüşse, bizim için bunda şaşacak ve tarih ilminin şaşacağı bir garabet aslâ mevcut olmadığı halde, Yunus Belediyede : İntizamsızlık var Şehrimizin seyrü sefer iş- leri bugünlerde intizamını kay: betmiştir. Eskisi gibi -olomo- biller kontrol - edilmemekte ve memurlar yanlız işaret yere derine dikkat etmektedir. Bu gayrı muntazam işlerden tehe lkeler zuhur edeceği için Be- lediyenin — mazarı — dikkalini celp ederiz. Fahrettin Paşa hasta İzmir 14 (Yarm) — Divanı harpreisi Fahrettin paşa geribe tutulmuş ve doktorlar Islira. hat tavsiye et T Bu gün Servet lsmlnde biri tevkif ediki