5 Mart 1931 Tarihli Yarın Gazetesi Sayfa 4

5 Mart Ğ : e U K SS Yunan polisi İstanbul'datakibat yapabilir mi ? Yunan poiis— müfettişlerinden Kr. Lambros isminde bir memurun — İstanbulda işi ne? Onbeş, yirmi gündenberi İstanbula Kr. Lambros na- mında bir Yunan polis mü- fettişi gelmiştir. Selânikte münteşir Fos ve Tahidro- mos gazetelerinin neçriya- tına nazaran, bu zatın va- zifesi de İstanbulda bulunan Yunan tebasından Mr. An- drea Kosta'yı — takip et: mek, bu zatm ahval ve —harekâti Yunan ve Türk — Zabıtasına — haber wermek imiş! Mr. Andrea kosta, yirmi beş gündenberi stanbulda- dır. Selânik Türg konsola- tosnden vizeli bir fpasaportla gelmiş — ve İstanbnlda kal- mıştır. Yunan zabıtası mun- tazam pasaportla türkiyeve gelen bu zatın borsada mü- Bim bir para kaybetmiş olan bir bankanın bor- sacısı —olduğunu ve bu borsa işinin tahkiki için bu zatın Yunanistana iadesini talep etmiştir. Fakat bu talebini kâfi görmemiş, bir de polis memuru gönder- mek garibesinde bulunmuş- lıwl'lııhıkı düvel kavaidi ortadadır. Hiç bir hükümet kendi hakimiyeti — altında bulunan bir arazide ecnebi polisinin faaliyette bulun- manasına müsaade edemez. Böyle bir hal milli haki- miyete muhaliftir. Türkiye zabitası, kendi salâhiyetini tahdit ettiren böyle bir hadi: seye müsaade cedemez. Biz hukuku düvelin ve muahe- delerin beynelmilel mesele- lerdeki vazifelerini müdrik bir zabita teşkilâtına malik bir milletiz. BuYunan polisinin bulunması ve budut harici- ne çıkarılması icap etmek- tedir. Türkiyeye mülteci sıfa- tile gelen Mr. Andrea Kos- tanın hukuki vaziyetine ge- Hnce Türkiye ile Yunanis- tan arasında İiadei mücri- min muahedesi yoktur. Bu gibi mülteciler de birtakım usul ve kavaide tabidir. Bunların hiç biri yok iken gayri kanuni muame- lelerden içtinap etmek lâ- zımdır. Bir devletin beynel- milel kuvveti, milli hukuku- mnu mutaassibane müdafaa etmekle ölçülür. Türk san- cağı altına iltica eden adam yalnız kanunların ve mua- hedelerdeki nazik kaidelere tabidir. İstanbul Vilâyeti, Yunan zabıtasının talebi hakkında tahkikat yapmış, tahkikat evrakını Dahiliye Vekâle- tine göndermiştir. Dahiliye vekâleti kanuna tevfikan vaziyet hakkında- kararını verecektir. Yalnız, bu kararla beraber, Yunan polis müfettişi Kr. Lamb- ros'un — faaliyetini etmek kararının verilmesi lâzımdır. llk adım Birinci sahifeden devam kendi W davdet ede rek onlarla da ılriııııiiıh dir. Vekiller İıeyetı içtimai halinde Ankara 4 (Yarın) — gün Vekiller' hey'eti İsmet Paşanın riyasetinde bir top- lantı yapmış ve Reisicüm- hur Gazi Hazretlerinin şa- yanı ehemmiyet emirlerini bir kararla kabul etmişlerdir. Gazi fırkada Ankara, 4 ( Yarın ) — Gazi Hz. Fırka merkezind: dün geç vakte kadar fırka idare heyetine riyaset etmiş- ler ve fırkanın son yürüye- ceği istikamet hakkında bir takım işaretler vermişlerdir. Gazinin Bey: annamesı Anlurı. 4 (Yarın) — ni yapılacak lnulııhnıdukyı- sile Halk F. namzetlerinin listesini neşretmezden evvel Gazi Hazretlerinin — bir yanname neşretmeleri ihti> mal dahilindedir. Meclisin tecdidi intihap kararından sonra derhal fa- aliyete geçilecektir. İntihap Nisan nihayetin- de ikmali edilmiş buluna- caktır. Yeniİntihabı müteakip yeni meb'uslar umumi bir içtima yapacaklardır. Fırka namzetleri arasın- da mühim tebeddüller ola- caktır. Tecdidi intihaba dair alan madde Teşkilâtı esasiye kanu- | nununda tecdidi intihaba dair olan madde şudur : Madde 25 — Devresinin hitamından — evvel meclis adedi mürettebinin ekseri- yeti mutlakası ile intihabat tecdit olunursa yeni içtima eden meclisin Intihap dev- resi ilk teşrini samiden baş- lar, teşrinisaniden evvel vaki olan içtimada — fevkalâde bir içtima addolunur. Gene - teşkilâti esasiye kanununun bir maddesine göre meclis müstemir oldu- ğu cihetle yeni intihabatın ikmalile yeni meb'usların içtimaına kadar eski mec- lis mevkünde kalır. Ancak yeni meclis ge- linceye kadar eskf meelis meseleleri halletmiyerek, bun: ları yeni meclise bırakabilir. Mebu'sların ma- aşı indiriliyor Senede yalnız mec- liste 600 bin liralık bir tasarruf yapılacak Gazi Hz. intihahatın tec- didi muvafık olduğu müta- leadadır. ıs:ıı. bütçesinde tasar- rufa medar olmak üzere meb'us maaşlarının da 500 Hradan 350 liraya indirilme- sini muvafık görmektedir- Meb'uslar çağrılıyorlar Ankara, 4 — Halk Fır kası kâtibi umumliliği, mec- lisin perşembe — içtimalnda hazır bulunmaları için İstan- bulda bulunan meb'uslara telgrafla malümat vermiştir. Noktai naza- rımız Şimdiye kadar - takip ettiği malf iktisadi, mülkı, adli siyasetinin kâmilen dr- ğgişmesinde kati zarurel ha- sıl olduğu tahkik ediyor. Bu iüibarla yeni veziyet karşısında — İsmet paşanın kabinesinde — değil fakat mevkiini yeni program ve siyaset tesbit ve tatbik ede- cek taze ve azimkür unsur- lara terketmesi' mecburiyeli vardır. Çünkü, İsmet - Paşanın weon defa tasfiye gören kabinesinin bundan — sonra muvaffak olacağı moşkük gorülebilir. Binaenaleyh — meclisin kendini feshinden sonra ve Halk fırkası büyük kongresi inikadından evvel veya in- ikadi altında İsmet Paşanın istirahate çekilmesi muvafık görülebilir. Bu kaviyen memul mes- le tasdik ettiği takdirde bü- yük kongrenin mukarreratını yeni vezde unsurlarla tesis ve iktidar mevkine gelecek fevkalâde bir İcra vekille- ri heyetinin tetkik etmesi memleket için hayırlı ve semereli olacaktır. 1 inci sahifeden devam geçirmeleri için muhtelit bir kabine teşkil edilmesinden başka çare yoktur. Madem ki yeni intihabat, milletin fikir temayüllerini anlamak için yapılacaktır. madem ki, bir halk hükü- metinin bu gib tecrübelere ihtiyacı — kabul — olunuyor, niçin demokrat devletlerde olduğu gibi bir dereceli In: | dhabat kanunu kabul olun: mayor, siyasi teşekküllerin teşkilâtlanmalarına kâfi bi: zaman bırakılmayor. Bukün, feshine kanaat getirilen mecliste bu şerait tahtında Intihap olunmuş- tu: Onun programı da Halk fırkasının bugünkü programı idi. Dörd senelik tecrübe, bu usulün — değiştirilmesini akla getirmiyor mu? Halk fırkasının malüm programı 'saki kaldıkça, iki dereceli intihabat kanunu devam ettikçe meb'us nam- zetleri muhalifsiz ilân edil- dikçe ve İsmet Paşanın Halk fırkası kabinesi d? int habatı idare eyledikçe, ne halkın fikir ve temayülieri anlaşılır. 4e nede anlaşılmak istenilir. Belki, muhalefetin teşkilât- sızlığından istifade edilerek, daha beş senelik başvekâlet siyasetine hizmet edilmiş, olur! Türkiye'de bir halk hü- kümeti vardır, diyoruz. Ha- kimiyet, halkındadır, iddia- sındayız. Bu büyük sözler, demokrasi kitabında yaz- lhıdır. Bu gibi. iddia ile te- fahür eden mesut sahsiyet- ler, bu kitabın kanunların- dan ayrılmazlar. Dünyanın hangi hükümeti var- dırki, iki dereceli intihabat yapsın, muhaliflerinin teş- kilatlanmasına müsaade et- mesin ? Buna hiç bir halk hükümeti cevaz vermez. Çünkü, /muhalifsiz meclisin bir manası yoktur. Bir mec- lis, memleket meselelerin- deki muhtelif kanatların münakaşası için teşkil olu- nur. Halk hükümeti, müna- kaşaların yapılabildiği İ“kanaatindeyiz. memleketlerde — mevcut- Naci 1SMAİL İ ba ö inlenn dnEür £ Di D B SELAE e g SO AD AT Nurlu güneş doguyor birinci sahifadan devam sonra varidatile iki bütün Türkiye besleyip geçindiren mamureler fabrikalar üze- 'tinde, — leyleklerle baykuş. lar tüneyecek, bağlar ve pamuk. tarlalarını köstebek yuvaları bürüyecektir. Bağı- nı, tarlasını birakarak süt kuzusu çocuklarını cefakâr kadınlarının bağırlarına bas- tıran köylülerin, diyaz di- yar lokma peşine düştük- leri, büyük çifliklere boğazı tokluğuna yanaşmalığa düş tükleri işidiliyor. Kasabalarda iki arşın Paliska —satamıyan esnaf, vergisini vermekten âciz kalmıştır. Büyük Şehirlerde işsizlik, sefalet, kredi yok- luğu, toptancılık —muamele- lerinin zi nüfuz adamları €l- Terine inhisarı ve: açık ihti. kârlar, halkın bedbahtlığını vatandaşların kanayan 8- tıraplarını şiddetlendiriyor. Devlet devairinin, kapı- sından girilemez hale gel- diği — görülür. oldu İhtisas #ahibi vatandaşlar yerine tacrübesiz tavsiyeliler. idare makinesini sakatladılar. Aşa: ğıdan yukarıya, gün geçir- mek politikası takip edilme- ğe başlandı. Muztarip — vatandaşlar, firka meselelerinde bütün ezâlara katlanan karanlıkta bırakılmış ruhlarile, dertle- rine aşina çıkacak yollar aradılar, Çünkü Nura, aydınlığa susamışlardı. Cümhuritinye faziletk aynağından bir kat- ra bile içmeden, tekrar hus- rana değilsede, büsbütün kırıcı yeislere düştüler. Hal ve vaziyet bu mer- kezde iken, fırkalar, grnplar, şiddetler, istiklâl mahkeme- leri ve ilh . Dedikodular fi- kirleri bulandırmağa başladı. Memlekette bir emniyet- sizlik havası esti ve yahut estirilmek istendi. İşte bu rütbe tereddüt- ler, iştibahlar deryasına dü- sen millet, vatanın iniltile- rini — dinlemekten — vatan- daşlarIn — istiraplarına —kü- lak vermekten dönen bü- yük adamı dört gözle bek- İtyor. Onun vereceği karar: Ya mermerden bir taş, yahut: Nurlu bır güneş olacaktır. İkisinden birisi.. Arif Oruç akana . Oustric meselesi Paris, 4 (A.A.) —Adliye nazırının âyan riyasetine bir tezkere yazarak M. Peret' nin teşrii masuniyetinin ref- ini isteyeceği söylenmektedir. —— -— ——— —— tur. Bn gibi hübümetler mil- letleri — refaha — kavuştu- rabilir. Ancak, bir meclis Türki- yenin muhtaç olduğu isla- hatı yapabilir. Büyük ka- rarlardan, büyük sözlerden evvel, demokrasi kitabını açmak, küçük kaideleri ala- rak tatbik etmek iâğzımdır, Düdh Türk tarılımde eei ğYUNAN IHTILALI Etniki Eterya teşki lâtı Te Müuharriri:Arif Oruç Maranın esaslı bir isya- na hazırlandığı muhakkak idi. İmperatoriçe Katerina da, Rusyanın Baltık deni- zindeki filosunu Adalar de- nizine göndermeğe karar vermişti. Baltık Rus donan- masının Cebellüttarik boğa- zından geçerek Akdenize geleceği, İstanbulda dahi duyulmuştu. Ne gariptir ki, bu haber Türk ricali tara- fından istihfafla karşılan- mıştı. Rus — donanmasının geleceğini haber alan akıl- daneler hayret ve istiğrap etmişlerdi : — Aya.. Mosko donan- ması Potreborktan Akdeni- ze nasıl gelirdi 2! (1) Nihayet umulmıyan bek- lenmiyen facia başlayıver- miş idi: (1183-1769) senesi nihayetinde Rus Baltık de- nizi donanmasının. Mora taraflarında göründüğü ha- beri gelmişti. Rusların Mo- ra'daki Rumları ihtilâle sev- kedoceğine şüphe edilemezdi' Mora'nın mazisi karışıktı. Bu kıt'a birkaç defa Türklere ve Venediklilere geçmişti. Mora'lılar -(1023| senesinde Ahmedievvel za- manında da bir kere isyan etmişlerdi. | Manyalılar| o zaman üç sene isyan halin- de kalmışlardı. Ancak üç sene sonra Kaptanı derya Halil paşa Maltadan döner- ken Arslan paşa İle birlikte Manya Rumlarını tedip ede- bilmişti. (2) Rus donanması Cebelüt- tarik'ten —Adalar denizine indi. Rus donanmasına ayni zamanda Venedik ve İngiliz kaptanlarıda alınmıştı. Bun- dan maada, ecnebilerden bir gemiler de tedarik etmişlerdi. Gelen Rus”donanmasın- dan ( Manyaya ) on gemi gönderdiler. Moralı (Yanaki) (Karadana) (Zaim) isyana ilk teşebbüs edenlerdendi.(4| Rus harp gemilerinden beşi, ( Manyaya ) varabildi. (3) Ruslar, Moralıları çabıcak kandırdilar. Zaten onlar hazırdılar. ilk fırtına (Meryes. tire ) nin başma — koptu. Altmış bin asi (Mezestire)yi yakıp yıktılar. Burada bu lunan Türklerden üç yüz kişiyi esir — ettiler. Ayrıca dört yüz Türkü de par çalamışlardı. Birkaç ço- cuğu Mminare şerefelerine çıkararak kaldırıp aşağıya attılar. (5) Felâket haber: leri biribirimni takip ediyordu. Rus hududunda da bir mu- vaffakiyet yoktu. Mura iz- yanı İstanbulun gözünü aç- mıştı. Derhal (1183 - 1769) senesi zilhicce ayında Hüsa- mettin Paşa kaptanı der- yalığa tayin edildi|6). Hü- samettin Paşaya (Mendil zade) derlerdi. Tersaneden yetişmiş idi. Tersane kethü- lığıda etmişti. On bir sene evvel tersane kethüdalığın- dan azl — edilerek — Midilli mutasarrıflığına kayırılmıştı|/7| Hüsamettin paşanın ter- saneden yetişmiş — olması kendisinden bir muvaffaki- yet beklenebileceği ümidini veriyordu. Hüsamettin paşa donam ma ile Akdenize çıkarak Rus donanmasile çarpışa: caktı. Hüsamettin paşa le- vazımını Gelibolu tersane- sinde ikmal etti. Maiyetin deki gemilerin bir kısmınt dı. Kendisi de birkaç gemi ile Çanakkale Boğazından çıktı. Aynı zamanda İsken” paşaya da ayrıca emir gön" derilmişti. On gemi techi£ ederek yegeni (Yahya) Bey İl (Mora) sularına göndermesi bildirilmişti. (8) tin Paşa doğru (Anaboli) li- manına uğradı. |9) Anabor luda Rus donanmasının bir kısmı ile çarpıştı. Neticede üç Rus gemisini batırdı. Dt ğgerleri kaçtı. Paşa, limanâ girdi. Kaptan Paşa buradat! (Nikşe) limanına gitti. Bır rada da ufak tefek muhâ” rebede bulundu. Rus donan" masının kuvvayi asliyesi me! danlarda yoktu. Denizdeki maceralar b şekilde devam edip giderk! Moradaki asi Rumlar pek ziyade kuvvetlenmişlerdi. tanbul, Morayı ayni zan 'da karadan dahi vurm isyanı külliyen bertaraf mek istiyordu. Bu e Rumeliyi büyük bir yangi dan kurtarmak kabil olâ caktı. İlk tedbir olmak ü? re, Moraya mücavir kasabi ve köylerden (tashih) surt tile asker toplanması e! edilmişti. (10) Ayrıca (Dok# kin) mutesellimi hüda zade Ahmet bey dekendi ” rasile asker toplamış, doğf" (İnebahtı) de bulunan Mustafa Paşaya - iltihak mişti. h Bir taraftan da ( Dime! ka) da ikamet eden | Yeniçeri ağası Osman a vezerat verildi. Bu zat d bal ( Yenişehir ) e harı etti. ( Devamı vat/ (2) Naima: © 2 s 116 BI Cevdet: © ll s 66 Kati tarihi Baltık danasmas nın teçbir, meyanında kurulmamış gemi tektüy leri bulunduğunu da söyler. şılan bu tekneler alelncele hef dilen yerde korulup — çatılıvered Bunleriın Bolrimuhitten geçenm küçük tekgyeler olduğu anlaşil Diğer taraftan ayoı tarih, Orulotun nezaretinde ve İspli kumandasındaki — dozanmaya askeri irkâp edilmiş oldı kaydeder. Cevdet paşa bu mehaz yapmıştır. Hi Manya: yahut ııııınıl ŞiDih Ceziresinin cemub şarkı K! da İti körfez arasında gir yerdir. Ahalisi — hayı Korsanlık ile melaf bir yerdi” Öp idaresinde İken dalma müstest İğp ! şamağa alışmışlardır. Yenyi yotlari) gibiğ - Yunan istiklâllriy BENTA zÜfusu altmış bine Şimdi meçhul. BI Vasıt 2 386 B İ6) Keza Vasıl. p tindedir. Asıl adı bi Anabolu Türklerin verdiği İT Çaf | Yunan istiklâlinde Atinadan " — (Merkez) olmuştur. Hİ HOJ keza Vasıfı c 2 w Ğl Üüzü, 5el li bühel di Üüi dedee |a İA N) Vasık e2 4 4 | 1 sevahilin muhafazasına ayıf” deriye mutasarrıfı Mehmet Kaptanı derya Hüsamet