16 Nisan 1931 Tarihli Yarın Gazetesi Sayfa 4

Sahife 4 İspanya Kıralı Son Sözlerini Söyliyor “Vicdanım müsterih ayrılıyorum,,| — Madrit'ten bildirildi- | ğine göre, kıralın hareketin- den evvel sarayda mühey- yiç bir manzara hasıl olmuş- tar. Kıral, orada hazır bü- lunanlara “Vicdanım müste- rih olarak ayrılıyorum,, de- miş ve teessürünün şidde- tinden son sözlerini bitireme- miştir. Kraliçe ile çocukları şi- möndiferle İrun'a gitmişler- dir. Madrit, 14 (A.A) —'Kra- lın ailesi efradından herhan- gi birini kendisine halef göz- termeksizin sadece tahtın- dan feragat etmiş olduğu kaydedilmektedir . Muvakkat hükümet, bal- konunda cümhuriyet bayrağı dalgalanmakta olan Dahiliye nezareti binasında meclis ha- linde toplanmıştır.Bu içtima cümhuriyetin ilânina resmiyet şekli vermiştir. Nezaret binasının önün- de toplanmış olan — kesif halk tabakası her'türlü mü- nakalâtı imkânsız bir hale sokmuştur.Nümayişçiler dur- maksızın bağırmakta ve el- lerindeki bayrakları — sallı- yarak Marseyyezi terennüm etmektedir. Heykelleri kırıyorler Pampelune, 14 (A.A) — Cümhuriyetçilerden mürek- kep gruplar ceneral San- Jurjonun! heykelini kırmış- lar ve Primo de Rivera cad- desindeki — kitabeyi söküp atmışlardır. Cümhuriyetçiler Saint Jacgues do Campo kilisesinde gayet; mutantan milli bir ayin? yapmışlardır. Kıral taraftarları kay- betti Madrit, 14 — İspanya belediye intihabatında Kı- rahyet — taraftarları kahir mağlübiyete uğrayorlar. Kı- ra'ln dün bütün gün saray- da kalarak belediye intik habatının neticelerini bildi- ren — raporları okumakla meşgul — olmuştur. Sarayı kıralinin bulunduğu, kibar ve — zenginlerin oturduğu intihap dairesinde dahi mu- halifler galip gelmişlerdir. Ayni halin kıralın muhte- şem şatosunda her sene yaz mevsimini geçirdiği San Sebastian — şehrinde dahi vaki olmuştur. Bu daireden ancek 6 kıraliyetçiye kabil 28 cümhuriyetçi çık- mıştır. mu- Amelenin ekseriyet teş kil ettiği şehirlerin cümhu- riyetçi ye sosyalistlere bu kadar büyük teveccüh ve temayül göstermeleri az çok beklenilmekte olan bir şey- di. Kıraliyetçileri asıl hay- rete düşüren şey orta ve yüksek sınıf halk tabakala- rı arasında da cümhuriyet- cilerin kazanmasıdır. Kıra- liyet tarafları şimdi bütün ümitlerini köylülere ve bil- hassa Endülüs - çiftcilerine bağlamaktadır. Şimdiye ka- dar koyu Kıraliyetçilik gös- termiş olan köylülerin umu- mi intihabatta kazanmaları hiç de müstebat değildir. İspanya hayret içinde Madrit: 14 — Cümhu- riyetçi İibareller tarafından matbuata tebliğ olunan be- yannamede deniliyor ki: ,ik- tidar mevkiinede bulunanlar dünkü intihaplardan bir 1b- ret dersi çıkarmazlarsa cüm- huriyetçiler İspanyada cüm- huriyeti iade etmek vazi- fesini seve seve deruhte edecek ve gerek İspanyol milletine ve gerek yabancı hükümet ve millet. lere karşı olan mesuliye- tini iftiharla taşıyacaklar- dır. Bu Sözlerin Kıralı istih- daf ettiği âşikârdır. Elde edilen ilk rakamlara göre intihapta 974 cümhuriyetçi ve 578 Kıraliyetçi seçilmiş- tir. Cümhuriyetçiler bu ka- dar büyük bir galibiyeti beklemedikleri için intiha- batın — neticesi! karşısında hayretler içinde bulunuyorlar. Mardin, 14 — İnforma- ciyon gazetesinin haber al- dığına göre Kıral Alfons Na- zırlardan bir kaçı ile yaptığı hususi bir mükâlemede cüm- huriyetçilere verilen reylerin kıraliyet rejimine veya şim- diki kabineye karşı değil belki kendi şahsıma karşı verilmiş sayılabileceğini söy- ledikten sonra bu hususta kat'i bir karar — ittihazını kendisi için bir vazife bil- diğini söylemiştir. Kıralın birkaç güne kadar istifa e- deceği ve kabinesinin mevkiini başka bir hükümete terke- deceği rivayet olunmaktadır. İntihabat neticesi Madrit 14 — Belediye intihaplarının kat'i neticele- Ti çarşambadan evvel malüm olmıyacaktır. Madrit şehri aylardan beri görülmiyen bir manzara arzetmektedir. Düne kadar dolaşan kuvvet- K devriyelerden eser kalma- mıştır. Ortalıkta - fırtınanın yaklaştığını hissettiren gay- ri tabil bir sükünet vardır. Her tasafta durgun ve düşünceli insanlara rasl ge- İlnmektedir . Çok şiddetli ve kanlı bir mücadelenin baş- lamak üzere bulunduğu hiss- ediliyor . Dün ahali yurdun- da aktolunan emsalsiz bir bunun mitingte söz alan sosyalist liderleri halkı: “ sizden söz değil iş bekliyoruz. Nüma- yişlerle kaybedecek vakti- miz yoktur. Harekete de ge- çiniz , diye isyana teşvik ve tahrik etmişlerdir . Uydurmalar Madrit, 14 —Kabine reisi amiral Aznar sözde İspan- yada — diktatorluğun iadesi meselesinden dolayı nazır- lar arasında çıkan bir fikir ihtilâfı neticesinde hariciye ve Adliye nazırlarının istifa ettiğine dair ortada dönen şayiaları tekzip — etmiştir. Başvekil diktatorluğun tek- rar tesisi meselesinin hali hazırda aslâ mevzuu bahis olmıyocağını söylemiştir. YARIN Serbesı Fırka (Birinci sayfadan devam) Serbest Cümhuriyet fırkasının programı Madde: 1— Serbest Cüm- huriyet fırkası cümhurivet- çilik, —milliyetçilik ve lâik- lik esaslarına bağlıdır. Bu esaşların millet bünyesinde ebedileşmesi gayesidir. Teşkilâtı esasiye kanu- nundaki hürriyet ve masu- niyet haklarını herkes için mer'i tutacak ve hiç bir arızaya uğratmı- vacaktır. Madde: 2 — Vergiler millet efradının iktısadi te- şebbüs kabiliyetini yacak ve halkın takati hu- dudunu aşmıyacak derece- de tahfif olunacaktır. Vergi tarhında daha sa- lim esaslara istinat edilecek ve tahsilindeki yolsuzluklar kaldırılacaktır. Madde: 3 — Fırka, dev- let varidatının semereli su- rette sarfına dikkat ve bü- yük Nafıa teşebbüsleri mas- raflarının yalnız bir nesle tahmilinden içtinap eder. Madde: 4 — Fırka, pa- ramızın kıymetini biran ev- vel tesbit için tedbir almak ve memleketimizde iş gör- mek istiyecek harici serma- yeye bu suretle yol açmak azmindedir. Madde: 5 — Fırka, va- tandaşların refahına mali ve iktısadi her türlü teşeb- büslerine engel olan hükü- met müdahalelerini kabul etmez. Memleketin iktısadi hayatının — inkişafında her türlü teşebbüs erbabına za- hiridir. Dümhuriyetin menfaat- leri için — girişilmesi icap eden iktısadi işlerde fertle- rin kuvveti gayri kâfi gö- rüldükçe, devlet doğrudan doğruya teşebbüs eder. Liman inhisarları kaldı- rılacaktır. Madde: 6 — Köylünün ve çiftçinin çok ucuz faiz- le ve müşkülâtsız usullerle para bulması ve iktısadi bünyemizi — zayıf düşüren murabahacılıktan kurtarılması fırkanın en mühim maksat larındadır. Çiftçinin — fedakârlığile kurulmuş olan ziraat ban: kasının memleketin — zirai kredi ihtiyacını temin ede- cek bir müessese haline çı- karılması umdedir. Madde 7 — Dahili sa- n'atların canlanması ve ko- laylıkla inkişaf etmesi fır- kanın vâsıl olmak - istediği mühim hedeftir. — Teşviki sanayi kanunu bihakkın tatbik edilecektir. Bu kanunun bahsettiği himaye ve kolaylıklar ica- bında tevsi olunacaktır. Sa- nayi ve maadin bankasının kabiliyet ve faaliyeti arttı- rılacaktır. Yerli mahsullerin hima- yesi ve hariç piyasalarda sürümlerinin temini için ted- birler alınacaktır. Nakliyat ve liman tari- feleri bu maksatlara hizmet edecek sürette tanzim - olu- nacaktır. Madde: 8 —Halkın hü- kümet dairelerindeki — iş- leri azami sür'at ve sühuletle gördürülecektir. Rüşvet ve sulistimallere karşı bilâmer- hamet mücadele edilecektir. sarsmı- bilâistisna | l İntihar -| 1 öldürdü Unkapanında Karabet Efendi borcunu ödeyemediği için kendisini tavana asmak suretile inti- har etmiştir. Zabıta tahkikatına de- vam etmektedir. Bir daha! Anadolu Hisarında otu- ran Nefise hanım kendisini asmak suretlile miştir. Zabıtaca intiharın sebebi tahkik edilmektedir. Bir intihar daha Üsküdarda Gülbahar ma hallesinde oturan 55 yaşın da Seher Hanım kendisini evindeki sarnıça atmak su- retile intihara mişsede kurtarilmıştır. Keresteci intihar et- teşebbüs et- Yeni Mecliste Müstekiller | ( Birinci sahifeden devam) | (2) ve diğerlerinde de (1) | veya ikişer meb'usluk açık bırakılacaktır. Müttehit bir kütle halinde olan Cümhuri- | yet Halk Fırkasına - karşı | bu(30)mebus bir hizip halinde | müstakil kalacaktır. Bazı Fuka mebusları. bu cihetin nevema bir inkisam mahi- yeti alasağım veFırka prog- ramının her noktai nazara göre hazırlanmış — olması itibarile müstakil bir hizbe ihtiyaç olmadığını söyle- mektedirler. Fakat — Gazi Hazretlerinin çok ehemmi- yet atfettikleri bu noktal nazarı çok musip — bulan mebuslar buna ibtiyaç bu- lunduğunu ve yeni meclis için bu noktanın lür zaruret ha- linde bulunduğunu ve bunun Fırkanın inkişamı mahiye- tinde olamıyacağını — söyle- mektndirler. Müstekilleri kimlerdir? Müstekillerin kimlerden ibaret bulunacağı| hakkında kat'? malümat yoksada kuv- vetli vaziyetlere nazaran bilhassa Sabık Lider Fethi, mefsuh Serbest Cümhuriyet F. kâtibi umumisi Nuri Tahsin Ağaoğlu Ahmet!Niğde meb- usu Galip Naki Beylerin isimleri geçmektedir. Serbestçiler ayrıca program neşredecektir. bir Madde:9 — Mahkeme- lerin sür'atle iş bitirmesi için sıkı ve devamlı teftişler yap- tırılacaktır. Mahkemeler teşkilâtındaki noksanlar bu maksada göre* ikmal oluna- caktır. Madde: 10 — Fırka, ha- rici, siyasetinde Türkiye Cüm- huriyetinin komşu ve bilümum devletler münasebetlerinin dostluk ve samimiyet daire- sinde cereyan ve takviyesine ve Cemiyeti Akvam müesse- sile daha sıkı surette teşriki mesaiye ehemmiyet vere- cektir. Madde 11 Fırka bir dereceli intihap usulünün tesisini ve siyasi hukukun Türk kadınlığına da teşmi- | lini müdafaa edecektir. | (Devamı var) 16 Nisan İngilizler telâşta Bir tacir kendini. Hindistanda kadınların uzuvla- rını kesiyorlarmış Londra, 14 (ALA.) — M. Grahan, Avam kamarasın- da sorulan bir suale verdiği bir cevapta. İngiltere hükü- metinin Avusturya ve Al- manyanın İngiltere ile tica- ret muahedeleri aktetmek için bu yakınlarda girişmiş oldukları müzakereleri bi- tirmek niyetinde bulunduk- larına dair mezkür hükü- metler tarafından henüz bir tebliğe muttali olmadığını söylemiştir. M. Grahan, Avusturya hükümetinin Macar ve Yu- goslavya hükümetlerile ken- disi arasında aktedilmiş olan ticaret muahedelerinin mef- suhiyetini ilân etmiş olması- nın merkezi Avrupadüki İn- giliz tHcareti üzerine yaptığı akis ve tesirler hak- ında sorulan suale ve sölği cevapta, yeni muahedeler akti için elyevm müzakerat cereyan etmekte olduğun- dan Avusturya hükümetinin mevcut ticaret muahedeleri- ni feshetmiş olmasının İngi- liz ticareti üzerinde yapa- cağı tesirleri şimdiden kes- tirmek mümkün olamıyaca- ğinı beyan etmiş ve bu me- selenin pek yakında tetkiki- re davam olunacağını ilâve etmiştir. M. Graham kendisine iradedilen diğer suallere de cevap vererek gümrük ta- rifeleri meselesi hakkında İngiltere hükümetinin muh- telif Avrupa " hükümetlerine yapmış olduğu son tekliflere Belçika, Almanya, Leh ve İsviçre hükümetlerinin gön- derdikleri cevapların alın- miş olduğunu — söyledikten sonra demiştir ki: Bu cevap- lar yukarda ismi geçen hü- kümetlerin bu mesele hak- kında yapılması düşünülen müzakerelerde takip etmek niyetinde bulundukları umu- mi hatları göstermektedir. İngiltere hükümeti bu husus hakkında alınacak tetbirlerin ne gibi şeylerden ibaret olacağını tayin et- meden evvel diğer alâkadar hükümetlerin de cevaplarını beklemek niyetinde bulun- maktadır. M. Grahamdan — sonra maadin nazırı söz alarak kendisine sorulan bir suale verdiği cevapta, kömür ma- denlerinde çalışma müddeti hakkında Berlinde ve daha başka yerlerde nim resmi surette yapılan münakaşa ve müzakereler neticesin- de Lehistandan, Belçikaya Fransa ve Almanya ile diğer birçok hükümetlerin — ileri sürdükleri noktai nazarların madenlerde çalışma saatle- rini tayine dair olan bey- nelmilel mukavelenin ya- kında kabul edileceğini şim- diden derpiş etmeğe müsait- bir surette telif edilmiş ol- duğunu memnuniyetle be- yan edecek vaziyette bulun- duğunu söylemiştir. Lehistanın bazı yerlerin- de kadınlarla ge :ç kızların maruz bırakıldıkları muamele hakkınada İngiltere hükümeti- nin Cemiyeti akvam nezdinde teşebbüsatta bulunup bulun madığına dair hükümetten izahat istemiştir. Bunun üzerine Hariciye müsteşarı söz alarak elyevm Cemiyeti Akvamın tetkikine arzedilmiş olan bazı istida- lavda bu yolda bir takım it- hamlar serdedilmiş oldu- ğunu söylemiştir. Amele fırkası azasından biri Hindistanda hazı tari- katlar erbabının kadınların | ve genç kızların bazı uzvu- larını rakatladıkları hakkında ortaya çıkan dedikoduların ne dereceye kadar doğru olduğunu sormuştur . İ Hariciye müsteşarı, bu suale de cevap vererek; Ha- riciye nazırının Cemiyeti Ak- vam komistelrinden birinin | reisi bulunmak sıfatile yu- karda zikri geçen istidalarda serdedilen iddiaların doğru olup olmadığını anlamak için tahkikat yaptırmak üzer€ bulunduğunu söylemişlir . ——— —— — Turizm haftası — İçtimada mühim kararlar verdiler Balkan Turizm haftası münasebetile, dün Türkiye turizm — klübü — merk-szinde bir içtima aktedilmiştir. Bu içtimada — Kocali meb'usu Reşit Saffet, İstanbul bele- yesi muavinlerinden Hâmit, darülfünun hukuk — fakül- tesi reisi Tahir B.ler ve mutat idare hey'eti azaları bu'un- mamışlardır. Müzakere — mevzuunu, Balkan haftası zarfında ge- lecek Baikanlı talebelerin sureti kabul ve izazı teşkil ediyordu. Neticede 7 günlük ' bir program — ihzar — edilerek tasdiki için Balkan birliğine gönderilmiştir. Tesbit edilen programdan maâda bir de istikbal komitesi yapılmış- tır. Bu komite — azaları Cu martesi günü toplanarak, aralarında vazifelerini tak- sim edeceklerdir, İhzar olunan programın mezkür | | maddeleri meyanında şun” — lar vardır : A — Müzeleri ziyaret. B — Sarayları ve diğer tarihi abide'eri ziyaret. C — Türk inkılâbı hak” kında konferans. D Nisan 29 ündâ Talebe Birliği tarafında? verilecek olan matine daf” sân. Dışardan içeriye kaza ! Arabacı Debreli Hümü arabasına çalı yükliye' Anadolu kavağından geçer ken Eşrefin hanesinden kağa çıkan soba boruson” çarpmıstır. Yanmakta 0"”. soba devrilerek İrfan mnımla kızı Müberranın teaddit yerleri yanmıştir