24 Mayıs 1931 Tarihli Yarın Gazetesi Sayfa 2

Sahife 2 vmazmana - Muasir Cümhuriyetlerde e L : g» Dünya cümhuriyetleri ğ Teşkilâtı esasiyeler nasıldır” LT Başlangıç Teşkilâtı esasiye: alâtı 1887 tarihinden sonra İ/> esasiyeler nasıl F — 5 — Apılmış ve 215 dofa 1887 de Felemenk Teşki- lâtı esasiyesinin tassihen tet- kiki saltanata veraset veNİYüdrette devam etmiştir. a iyi biy bet meselelerini dahi surette tertip etmek ma dile oldu. Maamafih Pi him ıslahatıda mu—şı)lın Çünki intihap h“k'd.h. di. İspanyada usülünü kabç, hareketi ileriye Biyd., ani ola- Teşkzuhur etti. Rus- bu #forluğuna temsili raltli milletin intibabile Me — onun namına €i kelâm edecek |meb- dlar gelmesi suüretile hü- #üÜmet idaresine idhal olundu. Kezalik Türkiyenin ölü do- ğan 1876 tarihli kanunu esa- sisi. Manastır. ve Selânik ihtilâlile yeniden hayata geldi. Bu iki mühim dev- lette asırların mahsulü olan an'anelere karşı vukua ge- len bu hareketler, Iğtişaşlar vücuda getirmakten hali kal- madı. Mevkiü icraya konulan kanunlar az zamanda mü- him tadilâta uğradı. Aynı tarihte küçük Karadağ prens- liği de bir temsili Teşkilâtı esa- siye kabul etti. Bu tarihte küçük Mona- co pirensliği müstesna ol- mak üzere mutlak hüküm- darlık usulü Avrupa saha- sından kalkmış oldu. O zamanlarda diğer bir çok Teşkilâtı esasiyelerde de tashihat yapıldı. Fakat en mühim meşguliyet intihap usulünün — ıslahına matuf oldu. Bazı memleketlerde intihap hakkı genişletildi, hattâ kadınlara bile verildi. Finlandie, Norvege, Cenubi yeni Kulesland, Galles Ce- nubi Australle Garbi Tas- mania, Australie Yeni Ze- lande bunlardandır. Bazıla- rında da — nisbi — intihabat usulü kabul edildi. Avrupadan Amerikaya geçersek, evvel emirde An- glo-Saxon, ırkına — mensup memleketlerle İspanyol mil- letine mensup hükümetleri yekdiğerinden ayırmalıdır. Hükümatı müttehide pek aşikâr bir tezat arzeder. Bir taraftan müttehit Teşkilâtı etasiye vardır. 1787 senesi 17 Eylülündenberi meridir. On beş defadır ilâve suretinde yapılan — tadilâta rağmen, ilk şeklini hemen tamamile muhafaza eder. Bir de müt- tehit hükümetlerden her birine mahsus Teşkilâtı esa- siyeler vardır. Bunların he- meh mürettep ve muntazam bir tarzda ve mütemadi su- tette yeniden yeniye teşek- kül ettiği görülür. Bu Teşki: Tâtı esasiye faaliyeti betaet arzeylemek — şöyle dursun, umümi — harbe takaddüm eden senelerde, bilâkis cü- leşmiş — bulunuyordu, Bir Amerikalı hukukçunun tet. kikatına göre, 1777 den 1887 bu son tarihte mevcut 38 hükü- mette tam 104 Teşkilâtı senesine kadar, T icra edilmiştir. Ondan y* bu Teşkilâtı esasiye €keti daha geniş bir Umumt — harbin — baş- langıcına kadar 17 Teşkilâtı esasiye ve 145 tadilât ka- bul olunmuştur. Bu tarihten itibaren yalnız üç hüküme- tin Teskilât esasiyelerinde tadilât vaki olmamıştır. Bun- larda “Indiana, Verment ve Tenessee, hükümetleridir. Bu hükümetlere ait Tep- kilâtı esasiyelerden çoğu Avrupadaki emsalinde gö- rülmemiş bir uzunluktadır. Bir takım tafsili mahiyette tefarrüata ait ahkâmı da ihtiva eder. Bu cihetle de- feat ile tadil — olunmak zaruretini doğurur. Halbuki Amerika işlerinde son söz kendisine ait olan Congres hükümet müttehide Teşkilatı esasiyesine temastan, onun özerinde tadilât yapmaktan dalma çekinir. Hususl Ame- rika vazır kanunları (yani müttehit hükümetlerden her birinin kanununu yapanlar) kendi Teşkilâtı esasiyeleri- nin metnini, adi kanunlar gibi, gayri mahsus surette tekemmüle müsait, binaena- leyh ulah ve tashihe müh- taç bir kanun gibi mülâhaza ederler. Bu itibarle mütte- hit hükümetlerin müşterek Teşkilâtı esasiyeleri her hü- kümetin kendine —mahsus Teşkilâtı arasında pek derin bir fark bulunur. (Devamı var) Cerrahpaşada Yeni tesisat yapılıyor Vali Muhittin Bey Cer- rahpaşa hastahanesine gitmiş, hastahane — için yapılacak mutfak ve çamaşırhane ye- rinin tesbiti ile uğraşmıştır. Hastahane Sertabibi Rüp tü B. hastahane cıvarında bazı yerler göstermiş, bun- ların sehiplerile'görüşülmüş- tür. Bundan sonra hastaha- ne civarında yapılacak olan verem — hastahanesinin de ihtiyacı temin edecek şekil- de ve o genişlikte yapıla- lacak olan çamaşırhane ve mütfak inşaatı için 931 büt- çerine tahsisat konmuştur. Bütçenin tasdikini müteakip derhal inşaata başlanacaktır. Bir tayin İzmir Ticaret odası kâti- bi umumiliğine İktisat ve- kâleti müşavirlerinden Meh- met Ali Bey tayin edilmiy tir. Bu da ne? Rum hastanesinde yolsuzluk mu? Rum hastanelerini idare eden mütevelliler heyetine ait bir — yolsuzluğun mey- dana çıkarıldığı söyleniyor. Bu husustaki tahkikat neti- celenmek üzeredir. Hâdise- nin eski mütevelliler heyeti zamanında olduğu anlaşıl: mıiştır. Yolsuzluk miktarı 43 bin lira tahmin edilmektedir. Fakat Rum — başpapazının müdoahalesile yalnız 13 bin nde « T Cevdet Kerim Bey Emir yok diyor Halk — firkan - İstanbul idare heyeti relsi Cevdet Kerim B. Fırka kongresinin hitamı — münasebetile dün Ankaradan İstanbula gel miştir. Münhal mebusluklar için Ankaradan - bir almadığını söyliyen Cevdet Kerim B. bu birkaç gün içinde her halde emir gele- ceğini bildirmiştir. Vilâyette Bir içtima Dün vilâyette Vali (M. Fazlı B.in riyasetinde kay- makamlar bir içtima aktetti. İçtimada idari bazı me- sail konuşuldu. Haber aldı- ğamıza göre ayni zamanda vilâyetle Ihtilâfı halledile- miyen sinema işi de görüşül- mMmüştür. Hasekide Hastabakıcıların faaliyeti Hilâliahmer hastabakıcı mektebinin ikinci sınıf tale- besi, Haseki kadın hastane- sinde öğleye kadar hemşire- lik yapmak suretile tatbikat görmekte ve öğleden tonra da gene hastanede kendile- ne ders gösterilmektedir. So zamana kadar hasta- nde Alman süveterlerin yerine Törk hemşireler ikame edilmiştir. Hstanede çalışan Hilâli- ahmer hasta bakıcı mektebi ikincici sınıf talebelerine bir âıılkıır da aylık verilmekte- ir. emir Rasatane Sıcaklar hakkında ne diyor? Son İgünlerde sıcaklar tahammül edilemez bir hale gelmiştir. Sıcaklar hakkında rasatane şu malümatı ve- riyor: Sıcaklar mayit — ayı içinde tabil bir şeydir. İki vene evvel aynbi ayda 32 de- rece azam! hararet kaydet- miştik. Halbuki bu sene azami derece 30 zu geçme- miştir. Ve gün geçtikçe azal- maktadır. Evvelki gün 30 olan hararet dün 28 derece idi., Hapishande esrar! Dün hapishanede yapı- lan İtaharriyat neticesinde makümlardan Yrap Osma- nın özerinde esrar bulun- muştur. — Müddelumumilik bir gardiyanla ikt kontrol memuru hakkında tahkika- ta başlamıştır. Sıcaklar Her tarafta fazla İzmirde scağın derecesi tahammülfersa bir hal almış tır. Dairelerde rahat olarak çalışmak kabil değildi. Vilâvet encümeni dakti- losu Mukaddes Hanım dal- resinde çalışırken sıcağın te- sirile bayılmış ve doktorlar tarafından tedavi — altına alınmıştır. ——— ——— lira hakkında dava açılması takarrür etmiştir. Neticede gene başpapaz müdanhale etmiş, (6) bin lira üzerinden sulh yapılmıştır. Haklı belli değil ! Tellâllarla mubayaacılar mese- lesi yine halledilmedi Mubayaacılar birliği ta- | İktısat vekâletile temas et- rnfından' Ankaraya bir he- yet gönderilmişti. Heyet İstanbula dönmüş- für. Heyet azasından Selâmi B. şunları söylemiştir: — Ankaradan aldığımız in- tibalar bizim noktai naza- ve — taleplerimize tamamen uygundur. Yeni nizamnamede lehi- mize tadilât olacağına ka- nliz. , Maamafih Zahire borsası heyeti idaresince, mubayaa- cıların Ankaradaki teşebbü- satı hakkında ve bu teşeb- büsatın ne netice verdiği | meselesi. etrafında resmen hiç bir malümat yoktur. Mu- bayaacılar doğrudan doğruya Hmıza mek - istediklerinden müs- takillen hareket etmektedir- ler. Diğer taraftan da tellâl- lar, mubayaacıların. noktai nazarlarını| hükümete kabul ettiremediklerini söylüyorlar Kendilerinin borsa işlerinde mütehastıs olduklarını ve Avrupada da tellâlların mev- eudiyetini buna ilâve edi- yorlar. Yeni Zahire barsası ni- zamnamesinin tatbikatında bu meselenin ne — şekilde halledildiği anlaşılacaktır. Mubayaacılar," Selâmi be- yi Ankaraya tekrar yollaya- caklardır. Vapurcular birliği diyor ki: Buhafta biti_yorı_n—ı_ış ü Vapurcularla Seyrisefain arasın- daki müzakerat devam ediyor Seyrisefainle Milli vapu:- gular birliği arasında itilâf hâsıl olduğunu yazmıştık. Yalnız itilâf, ihtilâfların ana hatları etrafındadır. Henüz, bazı tâli meseleler hakkında müzakerat cereyan etmek- tedir. Hangi vapurların hangi gün- Jerde kalkacağı, navlunların tayin ve tesbiti, müştereken tanzim edilecek olan nakliye ücretlerinin miktarı hakkın- da görüşülecektir. Vapurcular birliği heyeti azasından Lü:fi bey muhar- rimize atideki izahatı ver- miştir: — Bu hafta içinde bütün görüşülecek mesaili bir ka- rara raptedeceğiz. Artık Seyrisefainle iki ortak gibi teşriki mesal et- tik., —— ——— Telâş kalmadı mı? Harici kooperatifler işinde tüc- carın vaziyetleri nedir? İhracat kooperatiflerinin tesisi meselesi — etrafında tasvipkâr ve ya bu husur- taki mahzurları işaret eden neşriyat yapılıyor. Bu teşekküle — önayak olan müesmese İş Bankasıdır. Fakat kooperatiflerin yapıl- ması için, bu maksadı kö- rükleyenler bile, üç dört senelik bir — hazırlık devresine ihtiyaç görmek- tedirler.. Mutasavver şekillere gö- re ihracat kooperatiflerinin devletle hiç bir alâkası ol- mıyacaktır. Halihazırda mevcut kredi kooperatiflerinin verdiği ne- ticeler ümit edildiği derecede iyi — olmadığı için, ihracal kooperatiflerinin. meydana getirilmesini istiyenler bile bu endişenâk teemmüle dü çarar oluyorlar. Diğer taraftan ihracat ticaretile meşgul tacirlerde bu kooperatif şayıaları hak- kında telâş göstermekte ve tasavvurun mahiyeti etrafın da esaslı malümat almak için dört gözle vaziyetin inkişa: fına intizar etmektedirler. Tacirleri endişeye sevke- den amil, bu kooperatiflerin serbestii ticarete mani ola- cak bir tarzda yapılacağı idi. Fakat bu gibi ihtimâl- leri hükümetin tekzip etme- *i tüccarın telâşını izale et- miş gibidir. Esasen, ihracat işlerinin tanziminde, dalma ne ka- dar satıcı fazla olursa, oka- dar piyasanın Türk malla- rinın İehine döneceği göz önünde tutulmalıdır. Çünki rekabet esasına istinat edil- miş olur. Tabii iade edilir! Şimdi Belediye cins ve nevileri ayrı ayrı tesbit edecek Belediye kambiyo alı- mını İstizam eden meva- ddın cinsi ve nevileri tadat edilmeden —ihtiyaç listesi gönderdiği için Dahiliye ve- kâleti lade etmiştir. Dün Belediye merkez rüesası Hâmit B. in riya- setinde bu mesele için bir içtima aktetti. Ve içtimada; Belediye- nin ifasına mecbur olduğu hizmetlerin mubayaasını is- tilzam eylediği levazım ve vesaitin şubelerce hazırla- nan İistesini tetkik etti. Ihtiyacın fazlalığı kar- şısında imkânı bulunmadı- ğından bir kaç gün sonra tekrar toplanmak üzere bir kısım ihtiyaçlar tesbit edile- rek içtimaa nihayet verildi. ! Eğer | Olsaydım! İyiki, mebas — namzedi değildim. İyiki, mebus ol- mak hevesini bir an içimde duymadım. Eğer bunlardan |biri ol- saydım bu gün — yeniden heyecana düşecektim, ye- niden azap ve ıstırap çeke- cektim. Belki de fücceten vefat edecektim. Malümya, geçen intihapta gazetelerde 'arşınlarla 'isim gördük, Namzetlik için verilen istidalar yüzünden pulcular- la kâğıtçılar kârını aldılar. Fakat Mebus isimleri ilân edildiği gün, bu zevatın hepsi Kânunusanide denize düş- müş gibi buz kesildiler, dona kaldılar. Ümit dönyası bu... Kalan bir kaç boşluğu doldurmak için tekrar paça- ları sıvayan bu beylere, bu sefer olsun muavaffakiyet di- lememek elimden gelmedi. Aliah talilerini açık et- sin. Efendilerine şirin göster- sin. * Kendimi şimdi bir an için onların yerine koyarak hayalimin karihasını ölçmek istiyorum. Eğer mebus olsaydım, açcaba ne yapardım? Yağma yok, olmadan söyliyeyim de herkese akıl mı öğreteyim? Maamafih bir iki tanesi- ni söylemekte mahzur gör- müyorum; Tramvayda Trende Vapurda — Paso.. Diyip geçerdim" Numarasını;soran olursa, yukardan aşağı uzun uzun süzdükten sonra da Numarasız Derdim, BÜRHANETTİN ÂLI Japon elcisi İstanbul, 23 (A. A.) — Japonya büyük - elçisi M. İsaburo Yochida cenapları refaketinde sefaret kâtiple- rinden M. Kumabe olduğu halde yarın akşamki eksp- resle Ankara'ya hareket edecektir. Vazife ve menfaat Her vakit vazifenli rettiğini ifa et sa — menfaatimizin diği şeyi yapalım. Bir memleketin refah ve sa- adeti - için ithalâtın ihracata nis- betle daha dun olması ve bü bapta ithalâtim tenakusu emrinde milli sanaylin teşvik edilmesi lâ zımdır. Binâenaleyh yerli mahsulttıti istimalinde önayak olalım. Hususi” le bu yerli mamulâtın- memaliki ecnebiyeden ithal edilen emsalin€ faik olmasa bile ayni cinsten is€ bunları tercih etmemiz - vazife V€ menfaatimiz icabatmdandır. En son kavaldi fenmiye daire sinde imal edilen Arslan Sun Portland çimentosu, matlüba 1 vafık ve mütecanisiyeti ile yük: derecei mük, rile tak” dir edilmiş olmakla bütün inşatl sahipleri tarafından — kullamlmat elzemdir. Bunu da unutmuyalım ki Darıdi/ Zeytinburmu ve Eskihisar fabrikt” larının Arslan yerli çimentosutl kullanmakla hem millf sanayilnii teşvik, hemde Türk işçilerimiz iş bulmuş ve maişetlerini te* etmiş oluruz. İ