December 2, 1934 Tarihli Zaman Gazetesi Sayfa 5

J Bulgar kıraathanelerinin 78 — şullık bir hayatı vardır. Bulgar istiklâl hareketlerinde çok mü- him ve büyük roller oynamış buluman bu. kıraathaneler ilk önce “1856 senesinde Lom, Şumnu ve Ziştevi kasabaların. dü teestüx etmiş ve muntazam bir inkişaf göstermek suretiln bunların adedi 1877 senesine kadar 130 u bulmuştur. De- mek oluyor; ki Bulgaristan he- nür istiklâlini kazanmazdan çok evvel Osmanlı İmparatorluğu- nun Tuna- vilâyetinde Bulgar kıraathanelerinin adedi / yörü | geçmiş bulunuyordu. Bütün bu. kıraathaneler © zaman İstanbulda mevcut bu- hunan — Bulgar - kirsathanesine l — bağk ü baalüli İmatleni bir merkez olmuştur. 1876 da İstanbulda Bulgar ekzarhı Yosif tarafından “Kıraathane,, adlı bir de mecmua çıkarılmış tır, ki o devirlerde bu mecmu- € yakın abonesi lmaktadır. — Bu mecmuaya © zamanın — bütün münevver Bulgarları yazı yaz- miş ve İstanbuldaki kıraathane ile bunun naşiri efkârı sayılar bu mecmua bir nevi Bulgar akademisi halini almıştır. Bugünkü Bulgar içtimai çılarile Bulgar müverrihleri, Bul. | gar milletinin yüksek idealleri. | nin buradan doğarak — bütün | halk kümelerine buradan işık saldığını söylerler ve İstanbul- daki Bulgar kıraathanesini, bü- tön Bulgar milletinin ruhani, içtimai ve iktisadi banisi - ola- | rak kabul ederler. Bulgar istiklâline kadar her Bulgar kıraathanesinin başlı ba- şına bir irfan, kültür ve mili | rliği yaratmakla mükellef fa- | l bir merkez olduğu aşikârdır. Bütün Bulgar müneyverleri ve Bulgar uyanıkları mevcut kıra- athanelerde azami kudret sarf ederek milli ruhun uyanmasına lışmışlardır. O zamanlar ade- di az olan Bulgar mektepleri: nin yapmakla mükellef bulu dukları milli vazifeyi kırnatha- neler yapmış ve yukarıda de- Bu'gar kıraatha- meleri Bulgar milletinin istiklli hareketlerinde muazzam roller oynamıştır. erinde - bir müddet için — bir durgunlük müşahede olun- müştür. Bazı yerlerde açılan yeni müesseselere mukabil diğer yerlerde bazı kiraathanelerin atıl kaldıkları ve hatta büsbü- 'tün kapandıkları görülmüş ise — de bunların tarakki yolunda gösterdikleri — umumi / inkişafa —— halel gelmemiştir. O tarihlerden zamanımıza kadar bunların gi terdikleri iukişaf şöylece hulâ- #a edilebilir: 1871 den 1880 senesine ka- dar Bulgaristanda yeniden 21 kıraathane kurulmuştur. 1880 den 1890 senesi zarfında bu yeküna 43; 1891 den 1900 ta- rihine kadar ise daha 203 adet ilâve edilmiştir. Böylece 1901 le 1905 seneleri zarfında yeniden 116; 1906 ile 1910 geneleri zarfında 179; 1911 le 1915 seneleri zarfında 82; 1916 ile 1920 seneleri zarfında 12 1607; 1931 de 36; 1932 de 21 ve nihayet 1923 senen fında 16 yeni kıraathane kü- rulmuştur. Yani bugün Bulga- ristanda 135 kasaba ve 2329 4 | : ğ Ü — 1921 le 1925 geneleri zarfında köyde,ki cem'an yekün 2464 küraalhane mevcuttur. | me evvel birleşerek ." Tüitan Taraathanı kakeadk ik getirmişlerdir, ki bugün mevcut kıraatbanelerden 268i eökmekekam ği İiretek kidiğin ai alemşi d Kirüatkaneler birliği her' '« #Eslun talik Bd MikaNŞERİE Taplayayake yeni Hi berdl ÖesK aA dlç enin faaliyet proğrasmını ha zlar. Birliğin " kıraatlan dit aylık birde mecmuası var bin sayıdan. ziyade bösamaltdir, Büzürlk Bülgeckrsatlann. brial çelgmk Gi bel kalik K Hkle varabilimek içi geçeli seneki mene koagrede yraçrağ| eli yeke yerpüln * Yaço Üüi , ö aat yeğe Kıraathaneler birliğine dabil bulanan bütün kıraathanelerin kütüphanelerinde 1930 senesin. de mevcut bulunan kitap adedi bir milyon 146 bin 819 bin cilt. tir. 1931 senesinde — yeniden doksan bim 413 cilt satın alın- miştir; 45bin 765 cilt hediye Ü edilmiş ve değiştirme suretiyle 295 cilt yeni kitap alınmıştır. 1931 senesinde mevcut kitaplara 136 bin 543 cüt ilâve edilmiştir. 1931 senesi zarfında bu kitaplardan 14,313 cildi es- kidiği için bir kenara çıkarıl. miş ve mütebaki kalan .269,049 cildi sene başından ibaren Bulgar halkının oku- masına hazır bulundurulmuşt! Bulgar kıraathanelerinde isti lâl tarihine kadar mevcut kitap adedi ile bu gösterilen adet arasında muazzam . bir fark vardır. Bir milyon iki yüz bini geçen bu kitaplar şöylece tak- sim edilebilirler: Caseleler, meemunler, rnaleley TARDAZ cile Felsefi eserler 34,859 , Dini eserler 27,806 . İçtimai eserler 98,550 » Di ve lügat V4 TÖRLÜRZ Birarye, Pt Çai Tıp, Ziraal ve Sanaat123.243 ,, Edebiyat 542,536 | Tacib, Coğrafya — 104.756 / Karışık kitaplar — 64710 Bu istatistikten anlaşılıyor, ki mevcut eserlerin yüz edebi eserler teşkil etmektedir. Kıraathaneler 1931 senesinde imak üzere evlere 592,219 kitap vermiş ve bü kitaplar 317318 — okuyucu — tarafından alınmıştır. Ayni sene zarfında kıraathanelere devam edenlerin 'adedi iki “milyon 613 bin 367 dir. 1931 Senesinde 1494 kıraat- | hane tarafından 10,5S1 kon. ferans tertip edilmiş ve bunları 752 bin 502 kişi dinlemiştir. Konferanslar 7299 Üniversite ve diğer mektepler hocaları ta- rafından verilmiştir, ki bunların 1932 si ecnebi . memleklerden celbedilenlerdir. Aynisene zz fında 1494 kıraathane 5363 müsamere ve 8902 sinema ter- tp eylemişt Kıraathaneler - birliği — oku- yanlarla okunan kitapları az bulmakta ve: “Görülüyor ki kı- raathanelerimizi yürütmekle mü- kellef bulunanlara Bulgar hal kını okutmak hususunda çok muazzam vazifelar terettüp eyle- mektedir,, demektedir. Bunun. la beraber Bulgar kıraathane. in çok parlak bir inkişafa mazhar - olduklarını gösteren bu rakşmlar karşısında umumi ( birlik reisi Göspodin |“Hleba- rof, un şu sözleri söylemekte hakkıı vardır. — Bu rakkamlar bizim kır: athaneler davamızın nasıl bü- yük bir inkişafa mazbar oldu- Şunu isbat ediyorlar. Bununla e elmeliyiz. Mübalağanız iddia edebiliriz ki - kıraathane lerimiz boy ve faaliyet itiba- Tiyle komşu memleketlerin ker lerine Suygün karaatbanlı rinden çok yüksek bir mevki ati Gf CA B lçane Tazakar sallan Tüzımdir. Ğıı olmalıdır. Bunun Kendisini feragatle bu işe ver” | aresbkikAdini | Mustafa Şerif — | RADYO PROGRAMI 2 Kânunuevvel Pazar BÜKREŞ TLAS Dini neşriyat, siki. koro, 12,30 öğle konseri ye orkestran, 1330 haberler. 145 Batif mürik IS hakerler, ” 1440 plâk. 17 Tibbi bahidler. 1715 Ro- Taen'müsikisi, 1730 köylüye kon: Ferana. 18 hafil, meş'eli. mnuriki. 19 haberlec. 19.15 Jean Mareo örkes- Tram. 70 konfermie. 20,20 pik. 20 haft baberleri, 21 muatki. 22 por 2240 #nlon radyo orkestran. 23 ialeşleri Ziğlakkeinam dadır VARŞOVA : 1720 Piyano yardimile şarkılar. » Sözler. 18 Şarkılı danı parçaları. 19 Piyano musikisi. 19,30. Plak., Sönler. B1 Popüler erkestra kon: 2145 “Haberler, sözler, 25 Reklâm ve konu . 23,30 Pake Z4 Sözler, 2405 Bank mur sildi LEİPzİG 17 Hafif mesiki 18,16 Sehuber- tin eserlerinden piyano konseri. 15 Mikrofon sözlerk: 19,30 Fantasi mus M0 parçelın AAA Spor tberle Ti 2030 “Lacht Hinveg BK Teti MA S G İsirmli keç. 2230 Hamburgüan na kil. 23 Haberler. 2330 “So Jung alad vie-ede yiderin “ irimli ullmale Program “Şarlil BUDAPEŞT Tb'Çüçee salliğ Sönlee : Pirmao keckil iç p aS 2345 : Çingöne orkestrabı. Aündita carbandı. li sabah konseri, 12, T6çİ5 Çocuk mü: eşriyatı. 1858 piyesi, 23 Haberler. rikestrasi, Kbr. BERLİN. 19: Çift piyano konse | Bandomizıks. 20,30: Şarkı | “Bağdat berberiş, isimli - operada sahneler, 723057 serlerinden konser. der. 23,30: Dans müzi Zamanın takvimi 23,20 Radyo 31 Ye köy rasat merkezinden aldığımız malümata göre dün | hava tazyiki 772 milimetre, en fazla sıcaklık 12, en az 3 de- receydi. Bugün hava açık olacak ve rüzgür — gimal — istikametinden mütedil evecektir. Sıralar arasındaki Ğ islerinin kolaj kikla — yapılabilmesi için bağların muntazam bir şekil dahilinde kur yulması. Tâzımdır. Bağlara vmümiyetle 'ya mürt til veya dört köşe veya salranç at aralıkla dikilirlerse dört asma bir müstatil teşkil eder. Bu ümülde sıtalar arasında genişçe bir dldığından — arazinin - puilukla sürülmesi çok kelay olurun da sıra- Jar arasında genişçe bir aralık biz Gzerinde asmaların uzaklığı çok az Ylursa aradan epice bir müddet Zeçtikten sonra asma köklerinin Biribirine karışmanı, asma filizler | ayisiyle biribirlerinin büyümelerine engel olması karkusu yardır. Fakat sıralar üzerindede kâfi açıklık birakılmak süretiyle ağnç Gikmek dan, katiyen doğru değildir. Eğer sıralar. üzerinde ve n sinda aynı mesafe birakilmak vuz retile armalar dikilirse şekil, di köşe ve murabba olur. Eğer lar üzerinde venranında kâfi açık- Jik biralalırsa bu veülde acmaların köklerinin birbirine karışması kor- ( KARİ ıızınurumj Bir genç iş arıyor Ft : Ceşiimemsiyle lzm bir mektupta, va Va bir vey ade almak nmegetgiği Soruluyor, Karimint t ilen ye. neşrettiğimiz bireok soy adları vardır. Onları tetkik etsi hangisini/ İsterse onu ker adı yapsın. Tistelerde Bu çöp sandığından çektiğimiz ne? — | Hlörher cüddeslade ” sekefi A imzasiyle aldığımız bir. mektapia endde üzerindeki bir arsaya konulan Çarşıdan geçerken: Tralaanllde Fünş t Söve Niniü ğ ER N Tieşlea. Bea İNT hafarlamüştiri eli çat rini görüyorum. —— Hazan öyle eluyorki kadın müş- karşılıklı / davetler kar, teriler bu gn ve ekseriya; sarlediyoriar. Güya buda bir. nevi gaka l Ennalımızın çoğu nezitir, fakat kişinin olaun bu gekilde ha- sinirlme dokunuyor. | Ti K SIANAN — ğ z ğ iltür. işleri | — Bulgar kıraathanelerinin hizmeti Bugün Bulgar;slanda 2464 kıraathane vardır ve | bunların gördüğü hizmet pek büyüktür STT Bığeılx_k j Bağlar nasıl kurulur? boşluklara ağaç, domates, —| bakla -gibi şeyler ekilmemelidir Bağt verilecek şekil tesbir'edi dikten sonra iralara mazil bir tikamet verilecek ve zi üzerinde işaretler ve işarel yerlerinde ya çiz Pa ile veya köskü ile çukurlar açılır. Siral birakılacak açıklık, bağ: yapilaenk #razinin kuvvetine ve bünün'üzeriz ne diki olup olmas. | verilecek şek- de 38—15 | Bundan başka- yine timlede üzümlerin güneşin v emleke- hık ve aydınlığından hakkiyle fade edebilmeleri için w malmcenap İstikameti vermek mu | yafıktır | Bağ yerine dikilecek smalar - Gereli sükülündü kazanüki Ve gerek aşı ve buna müteallik işlere den tatarruf etmek, için bağcının, apılı köklü çabuk dikmesi, menfa- iktızanındandır. Köldlü v kâklü çubuklar arasında dikim bâriyle bir fark yoktur. Gerek köklü ve gerek aşılı köklü çuhake ların dikilemeden evvel yan tarafl zından. çıkmış olam kökler tama- men diplerinden kesildiği gibi çu- buğun dip tarafında olan asıl kök- lerden de yaralı, bereli olanlar ve. ya kırık clan yerlerinden ve leri de 5-10 santim kalacak şekilde Aymı zamanda köklü ve. göz hesap edilmemek. şartiyle bir göz üzerine budanırlar. Dikilmek üzere bağ yerine ge tirilen çubukların köklerinin kurumaması için bunla. , içersinde bicar u bulunan bir kova veya kapta ” bulundurul- amaları İâzımc dizimiz gibi . çabukların Ervelce ya küskü veya çap çabukların üzünlüğüyle uyar - bir derinlikte açılmiş olduğundan kilmiye bazır bir hale olan çabuklar, yer başlanır. Bunun için açılan çukı düz kökleri dur - bir el ile çubuk dik vazi- iyede Batalelaş Ülfer. et el Şakurun yap tararlarına toprak dol. dürülür ve el ile güzelce mıkiş tanlır. Bu cennda kölklü çabukların bir. gözünün dişanda kalma masına dikkat etmek Tazimdır. “Çukur; yarısna kadar toprakla 've bastırıldıktar senra bir miktar »u dökülerek ça kur içerisindeki toprağın biraz 6- barması ve köklerle daha iyi temas etmesi temin edilmetidir. Bundab sonra / çükürün diğer yörısı da yine toprakla dolı ve toprağın üstünde kalan gözün üzeri de ufak bir kümbet teşkil edecek gekilde halif bir toprakla kapatıldığı takdirde bir. çubuğun dikme işi bitirilmiş olur. Erik ağacı nasıl yetişir ? Gerek Aşya: ve, gerak v pada yabanilerine rast gelimi bu ağacın menşei tamamiyle — l:ılx nl ak bilinememe kMı' er meyvalarla karız — şık veya.yalnız olarak yaş haz i reçel komposto, marmelüt, gibi hu susatta da sarfı fazladır. Eri- evvel ve erken çiçek Tağmen — soğuktan ağaçlarına şimal memleketle- rinde de rast gelinir ve ara- darda bile Cenup veya Cenubu veya Cenubi. şarkideki. ler kadar iyi “neti cının kökleri pek mez. Kurü topraklar verişli deş ta derecede olan killi kumlu — eçi topraklar, eriği topraklardı. s ikler üç suretl. çoğaltılır.. * 1 — Tohumlardan 2 — Fiş: süretile olur. Bü. şekilde elde edilen erik ağaçları, her neka- dar fazla mahsuldar iseler de bunlar, - fazla fışkın vermek istidadında da olduk- darından ağacın kuvvetinin bü. yük bir kısmi bu — Fışkırlara sarfolur. Ve ağaç — kuvyelini muhafaza edemiyerek yorulur. Onun için bu usuk pek tavsi> ye edilebilecek bir. usu, deği dir, En iyisi, aşı — ile çoğalı maktır. - Eckler için murafık olan aşı, yaprak ve kalem aşı. darıdır. Her ikisi de ilk ve âonbahar- da yapılabilirse de sanbaharda — yapmak ve tutmadığı takdirde ilkbaharda tekrar etmek daha iyidir. n ; gibi kuvvetli gövde ve kök busule getiren eriklerin tohum- — darının ekilmesile elde edilen nevi aşılanır yerler için, #i olman muyafıktır. Erik, muntazam şekillere gel mez. Erik, serbest olar melidir. Yalnız başına hik - tesin edili vine göre 5-7 metre mesafe bırakmalıdır. Erik ağaçları 34 senede bir ayıklamıya tabi tu- tulmalıdır. Erik nevileri; yaş olarak ye — ve reçel ve komposto ve marmalât gibi husuasata veya kurutmiya elverişli olup olma- dığına göre üçe ayrılırlar. Memleketimizin en — meşbur etikleri; can mürdüm, türbe, bardak, harman görü, âlem ve frenk, uryani erikleri olup bil- çaçları vasati olarak 40-60 kilo meyva verirler.