December 3, 1935 Tarihli Akşam Gazetesi Sayfa 8

> e 3 Könunuevvel 1935 - . .. .. Bü ük bü ili .. - SARAY ve BABIÂLİNİN İÇ YÜZÜ | ii Yazar: SULEYMAN KÂNI IRTEM — Tercüme, iktibas haklı mahfuzdur — Tefrika No. 598 Brezilyada yılanlarla Türk trupunun ilk opereti, yeni eserler ve Ahmed itat efendi, Norma operası Bay Zati idaresindeki Türk #rupunun ilk oyunu (Değirmenci kızı) opereti oldu, Sonra (Obur berber) verildi; başka bir akşam da (H Hokka baz) oynandı, İemektense böyle iki saatte bitir- mek Dedi. y Zati bir romanı tiyatroya çeviriyordu. o Piyesin eşhasından biri: — Ben öyle bir siçeğim ki kok- Tıyanın burnu düşer! Diyecekti. O va daha kaymakam Canbaz er Bey bahçıvan başı idi. Bay Yi görü- nüşü güzel, kokusu fena bir çiçek var ise ismini bildirmesi için bah- çıvan başıya gönderdi. Yaver bey: — Saray bahçesinde böyle bir çiçek yoktur, Ancak ben muzika kışlasına iki çiçek diktim: Eşref Bey - ihtiyar Canbaz Yaver beyin oğlu - ile canbaz Vasil. Zati Bey bunların ikisini de koklasın. Han- 'ena kokarsa onun is- sinde kendisine muavin olmuş- e Veni eserler ve Ahmed Mitat efendi Abdülhamit tulüat oyunların- dan ziyade garp usulünde tiyatro- lardan hoşlanırdı. En ziyade ope- retlerden zevk alırdı (Üssü oinkılâb) 1 yazdırdığı Ahmet tat efendiye karşı sonra da teveccühü zail olmamış- tı. Saraydaki Türk trupu için (ki Mithat a sakalile mo>rakı gelbelekeke ilk defa saray rı tarafından tercüme edilmi de düzeltmekle uğraştı; âdeta dil hocalığı etti. Mitat efendi bu eserleri ihzar ve ıslah ile beraber temsillere de nezaret edecekti Mitat efendi iptida (Çinde se za ği aktörlerin san'atta ehliyetlerini görünce bunların ne kadar za: manda yetiştiklerini sordu: ei yda! Cevabını aldı; inanamadı. He- yete dahil gençlerin daha evvelce de kendi aralarında müsamereler tertip etmiş, temsiller vermiş, ti- yatro ile uğraşmış olduklarını s0- Tup öğrenince nçler pek öyle altı ay- lığa indi Şimdi işi anladım. dedi. (Çinde seyahat) gisi ii le temsil edildikten sonra Ahmet Mitat efendi (Norma) operasını tercümeye koyuldu. Bunu bitirince sanayi madalye- sile taltif olundu. Abdülhamit Pariste seyretmiş olduğu Normayı pek severdi. Bu- v İli Paşa sa- | şeraa Halim bey raydaki Fransız trupu artistlerine - pa üzerine - talim etmişti. di Türk mağ bunun türk- çesini ormyakt y Zati di- ğer ese gibi ri a da nota ksilen yaptı, ir zerine Fransızca (oui) Mey Möüsseğa; Mitat efendi bunu (evet) diye tercüme ettiği için Bay Zati iki not lâzım nr ei ihtar etti, Mi- tat efer Diye yanlış anladığını gösteren bir tasdik nidası ağzından çıkar, z: — Evet yerine (ya...) yazıver de bir not olsun! diyivermişti. Ahmet Mitat efendi: — Bu işi e için bu gençlere bir baş lâzu Diyordu. ve zaten ve filen ba- şında bulunan bir takım çavuşu Bay Zati mülâzimsaniliğe terfi edilerek arkadaşları arasında ken- disine rütbece üstünlük verildi. Türk truj ladıktan sonra idi: yatroda o ecnebi Hokkabazlık yapmak için Fran- sız Bertran istenildi. F o ak- m Türk ie çi verecek, kendisine yok diye Bertran iğ eb cc ei ormanın hazır olduğu padişa- ha arzedildi; oynanmasına irade eldi. İlk perdede rahiplerin korosun- da (Mabudumuz) sözünün teker- rürü ve (druitlerin dini şarkıları- nın uzun mteri ak nars va adişahın hoşu- m na gitmedi. Artistlere (kısa kes- sinler!) Diye bir irade tebliğ olundu. > yun ihtisar edildi. Tabii tatsız o 'du. Ecnebi misafirler gittikten son- amidin (müslüman ağ- — Efendimiz cülüslarındanbe- ri Normayı isterlerdi. Biz de ken- dilerini memnun etmek | için çalı- şıp hazırlamiştık, Süjenin haricin- 'de hiç bir şey yapmadık. Cevabını verdi. Norma; suzca m dinlemiş olan Mimi hamidi: — Hai süjenin böyle olduğunu bilmiyordum! ünü ileri sürdüğü işitildi. Mesele bu defa böylelikle kapan- dı. (Abdülhamidin fransızcası pek kıt olduğu malü: Padişah oynanmasını istemiyor diye Norma bir daha prova edil- miyerek bırakıldı. Aksi olacak, altı ay kadar sonra tiyatroda haremi hümayun var. iken padişah gene Normayı iste- di. — Prova etmedik. Nasıl oynı- yalı —Yaj e ie Esvapçı İlyas Yapamayız sözünü hünkâ- ra Çor . söylersin? Bay — ls Sie resi unutuldu. Bir şeye benzemiyecek. Diye böyle söylemek cesaretini Me buluyorum, Yok! Nasıl a olsun, oynansın diye irade edin baş ü u makul sözler üzerine Nor- başka oyun stüne! madan Vaz geçildi; istenildi. Bundan sonra Normanın prova- larına yeniden başlandı; fakat pa- dişah bir daha aramadı. (Arkası var) yal es (Öz- Tashih — 593 Numaralı Çerki beyin da Yıldı ın perdesinden bahs. olunurken ner! De kelimesi ya- bancı ve orkestranın ğu yer an- İatırken yazılan yeli kelimesi perde 0- larak dizilmiştir düzeltiriz. w2 bir ge be ve İri bir ce takip eder, (ler şey fena görünür. İnsan huysuzlanır, şeyden memnun olmaz. Her muvaflakiyetin. ilk şar, tar dinlenmiş bir vücut ve dinlenmiş sinirlerdir. Eger sinirli i iseniz, Bromural -Kneli- komprimeleri sizl kurtarır. Müsekkindir ve uykuyu temin eder ve hiç bir zaram yoktur, bütün dünya tanır, ddeler fabrikaları 0 komprimeyi havi tüp 10 ve Merde eczanelerde reçete İle satılır, N bii ele vim mücadele eden enstitü Burada elde edilen seromlar yüz binlerce insanı ölümden gina “meziliada yakın zamana da; talıklardan zi- oluyordu. Fakat birkaç sene Mies; Brezilyaya giden Butan- namında bir Fransızın San Pauloda açtığı enstitüde hazırla- dığı seromlar, yılan an vuku bulan telefatı bir — indirmiştir. gün San meyi şehrinden leri kilometre , muaZ- zam bir bina mean Yılan rın” en az gü- zel bir villâyı andıran bu bina- da çalışıyor. Enstitüde Brezilyada ve bü- eslenip bü- e bunlardan ii ek ln sokmalarına kar: ok r olan ve sokulan bi tün cenubi Amerikada en zehirli ör besl yütülmekte bii kurtaran seromlar hazırlanmak- tadır. Bir Fransız gazeteci bu ensti- tüyü Şerciştir. Gazeteci ki: «Enstitüyü m iki yılan aldı ve dedi Bunlar corail menem 2 inst. Biribirine ziyorlar. Fakat yal bi nin sokması zararsız, ötekini öldürücüdür. Bunun sokmasına karşı, yapı- u iki yılan smd fark rindedir. Tehlikesi. zin gözleri gre vi zehirlinin gözleri beyzidi: Asistanın, bu ii le gözle: ılanı tekrar sandığın içine karli gör- dükten sonra geniş bir nefes al- dık. Rehberimiz, ellerini baş- ka bir sandığa daldırarak için- den başka bir yılan ii ve bize Go izahat ve: u yılan iki tir. Bu- nu Get sald yasaktır. Öldüren- lerden hükümetçe para cezası alınır. Çünkü bu yılan zararsız- dır. Sonra, zehirli yılanların sokmaları b i yordu. Buraları, çıngıraklı a ye ları yuvalarıydı. ehberimiz, aş sopayı bu birinin deliğinden içeriye soktu. Çengelli sopanın ucile dışarıya ir yılan çekerek ve sarkıtar: bize gösterirken derin sirramen dan uyanmış olan çıgıraklı lanların ei sesleri eri mağa başlad O sırada m suyun içinde banyolarını almış olan keş on ge yılan, asistana saldırmak tediler. Fakat çen: n dar de hücuma kalkan yılanları yere iyodu. sırada, asistanın giydiği uzun çizmeden, aşağıya doğru yeşilimsi bir suyun aktığını gör” dük. Meğer, çıngıraklı yılanlar” da vi görülmeden asistanı bs” ısırmak istemiş. Fakat dişlerini, çizmenin iz al den iremediği için zehirini ge akıtmış... , bu hadiseyi dikkatle se" rede ile biraz ötedeki ağaçta” kahkahayı andıran sesler duy” uk. ir etrafımıza bakar“ ken rehberimiz — Burada a ava yılanları vâf dedi ve elindeki çengelli sop#” yı, ağacın dalları arasına so oka” rak içinden genç bir python y” lanı çekip bize gösterdi. Bu Yy” ve mütbi$ lan sopaya sarılıyor, i mek için bir isti kuvvetini göster: nad noktası arıyordu. Fakat asis” tan,: mahirane bir takım har& kotlrie yılanın bu manevrasi”! akim bırakıyordu. Rehberimiz 139 hat verdi: — Python yilanı on iki metre (Okadar büyür, (OKu” i sayesi” veti müthiştir. Bu kuvveti di hiş kei bile, bu yılanın derisi” geçm u si asistan biraz öted€ bi ei an dibini göst€ rerek dedi — e “ide krvrilanif uyuklıyan yılanı ya mü, b my cinsinden yılandır. da Pythom gibi Kere Be nun çok tehlikeli bir hassası “iğ dır: Şikârına saldırmak için rıldığı ağacın rengini alır, tan De farkedilmez ve ansız” saldırır a Iş bulmak için Uzun uzun düşünecek yerd? |