13 Haziran 1940 Tarihli Akşam Gazetesi Sayfa 4

Bahife 4 ma mam MEŞRUTİYETTE SARAY ve BABIÂLİ İ), Yazan: SÜLEYM! N KÂNİ İRTEM — Tercüme, iktibas hakkı mahfuzdur. Tefrike No. 194 Almanya ile yapılan ittifak nazırlara nasıl bildirildi? Eğer Vu yolda tekliflerde bulunmuş olsaydı inin bu farkları ni dikkate bu suretle ittifakta Osmanlı öevletine müsald şartlar göstermek mecburiyetinde pek muhtemsldi, Fakat işte bu yolda teklifler vaki olmuyordu! Sadrâzam umumi kayıd- larla müst en ittifak akdinden memnun görünüyordu. Bu istioal ve te manya elçisi de içinden gülse bile işin tesrii yolunda dosta- ne lergip ve tazyiklerden tabii, hâli kalmıyordu. Bugünlerde bir defa Talât bey Ce- mal paşaya: kalması mükü gören Ak anya bize teki şu ve şü dük, ki sa olmadı derhal kabul ederim Ce Idı, Temmüzun günü Leve çid resmi y: gır bulunan Wan, — Nasıl Cemal paşa? Pek az bir 2a- manda Alman zabitlerinin et- meğe muvaffak oldukları fevkalâde neticeleri gördünüz mü? İşte size bir u ki dünyanın en mu rından tefrik edilemiye Bütün Alman zabit indeki UvwE- tin her türlü tahminin fevkinde ol d u tasdik etmekte müttefiktir- ler. Böyle bir orduya malik olan bir devletin müttefiki olmak en büyük muvaffakıyetlerden addolunabilir, Bu törende ha- Almanya elçisi baron Amiştı nheim Cemal paşaya elde manevi Diye takdirlerde bulunmuştu. Gerek evvelki ümid verii rek Talât beyin istimzacı İle elçinin böyle bir şekilde «müttefik olmak- tan> bahsedişi nasıl olm da Ce- mal paşada bir merak uyandırma mıştı? Onun zekâsı bu Imalardan adaşlarınca Almanya ile b ittifak müzakeresine girişildiğini id- eylemi müsalddi, sözler, ge Fakat o hatıratında, Talât beyle muhâveresinin bu noktada kalmış ol. duğunu gösteriyor ve ittifak müzake- relerinden haberdar olmadığını bildi- riyor. ıstosunun birinci günü n kendisinin Rusya ile harp halinde bulunduğunu Rus hü- kümetine tebliğ etmişti. Ertesi günü sabahleyin Said Halim paşa, Alman- ya elçisile aralarında tekar olan sekiz maddelik İttifak muahı desini kendi şte- rek vükelâ arkadaşlarının muvafa- katlarını almağa (1) lüzum görme- den Yeniköydeki yalısında imza ede- rek burada bekliyen Almanya âefa- reti baş teretimanı Weber'in eline tes- lim etti, Bu ittifaknamenin ikinci madde- sinde (Rusya Avusturya, Macaristan aleyhine fili tedabiri askeri; mü- dahâle ederek böylece Almanyanın da harbe duhulünü mecburi kılarsa bu husuş Türkiyenin harbe iştiraki için sebep teşkil edecektir) denilmişti. Üçüncü maddede de: (Hali harp Almanya heyeti ıslahiyesini Türkiye emrinde ipka edecektir. Buna mu- kabil Türkiye dahi heyeti ıslahiyeye Harbiye Nazırı ile heyeti ıslahiye reisi arasında doğruca tekarrür eden esas- lara tevfikan ordunun sevk ve idare- #i hususunda fili bir nüfuz İtasını er.) denilmek suretile Os- 1 ordusunun umumi sevk ve ida- flen Almanlara teslim enrdn edili- bu gaflete | | disine bir taarruz dercettiği bir telgr olarak gösteriyor. Almanya elçisi Wângenheim'in Al man Hariciye Nezaretine çektiği bu telgramame, şu cümleleri ihtiva edi- yor: (Türkler ordu başkumandanının padişah olduğunu beyan ederek bu maddenin — üçüncü maddenin — bu şekilde olmasını istediler. Bununla beraber general Liman bana resmen bildirdi ki bu madde yazılmadan önce Harbiye Nazırı En- verle kendi arasında müfreğatlı bir mukavele tanzim edilmiştir; bu mu- kavele 275 numaralı telgrafla İste- nildiği veçhile ordunun hakikatte idaresinin heyeti ıslahiye tarafından yapılacağını temin eylemiştir.) tosunun ikisin- Muahede 1914 ağ de imza edilmişti. Binaenaleyh harp vaziyeti malâm idi. Osmanlı hükü- metinin sadrâzemı bile bile harbe girmeği kabul etmişti. Halbuki Os- manlı ordusu böyle müthiş bir harbe men atılabilecek vaziyette değildi. Muahedeye: (Osmanlı devleti ken- vukuunda derh ve vukubulmadığı ta seferber- ve tecemmününü arbe girecektir). i bile ihmal edil- liğini ikma ihzar eyledikten sönra gibi bir ka miştil Cemal paşa hatıratında Almanya âktedildiğini iğini şöyle i cuma gün nd il ne vakit ve anlatıyor ) idi; bile binmek caddeye sapan hir üzere iken ve Halil beyleri gördüm. paşanın Y mekte olduk! kâdaşların benden gizli bazı müza- kere ve teşebbüsleri olduğuna dair O zamana kadar hiç bir şüphe tevlid edecek bir hadise karşısında kalmamıştım. Gi- deceğim yerden avdetimde Enver pa- şaya telefon ettim. Geç vakit nere- den geldiklerini sordum. Biraz vakit geçirmek sadrâzam paşaya uğ- radığını, orada Halil ve Talât beylere tesadüf ettiğini, birlikte döndükleri- ni söyledi, Fakal söyleyiş tarzından cevabının sümmettedarik olduğu 2e- habını hasıl ettim; şüphelerim artti Ertesi günü Bahriye Nezaretinde fikrime bir şüphe düştü. iken sadrâzam paşanın y nda vü- kelâ encümenine davet edildim, Oto- mobil İle yola çıktım. Ayasağa kös kü civarında şiddetli yağmura, fırlı- naya tutuldum. İlerlemek imkânı olmadığı için Nezarete avdetle ibota binerek Yeniköye gittim. Yanına girer, girmez Said Halim paşa: — Nerede Arkadaş tiler, kaldınız Cemal paşa? r beklediler, beklediler, git- (Arkası var) (1) Enver paşa le Talât bey ve mazbut Madelere göre meclis reisi Halli bey müstes- Da. (2) Müahedenin imzasından bir gün ev- vel yani ağustasun biri cumartesiye tesadüf eder. melik mazi bize pek güzel gös bir | Italyanın harbe girişi (Baş tarafı 1 nei sahifede) inlerde İlalyayı vazife ba çağırmıştır. Bu mülği 1 kuvvetlendiren İki işaret var. Biri, Mussolini'nin İngiliz ve Fransız elçilerine, girişme- sinin tek sebebi olarak Almar teahhüdünü ileri sürmesi, Berlinde neşredilen resmi bir beyan- namede «İtalyanın, kendi hür kara» riles harbe gi n İlân edilm sidir. Bu dilden anlayanlar, bilirler ki bir karar hür olmadığı, zoraki oldu- ğu zamandır ki, zorlayan taraf, ona hür olmak rüşvetini vermeğe lüzum görür. aya ide Bu izah tarzını tebarüz ettirmemi. meydana koys ger Fransadaki alman ihtiyacı ol İtalyanm harbe olmazdı. İtalya hülyaları t mak içindir: ordularının yi ma lı Alman girmesine asla razı sâdece kendi istekleri için harbe girseydi, Almanya onu, bi- dayetle harbe girmeye icbar ederdi. Demek oluyor ki Almanya, tek basi- na Fransayı üb edemiyeceğini anlamıştır, Fransa ile eti beklediği neticeyi di ve İtalyanın bu tarzda ha; bakımından Neticeye yette hasıl olacak hüküm vermel nın kuvvet lazımdır. Yeni kında henüz k için kudretini italyan ordusu msenin fikri yoktur. Fransa ve İngiltereden İtalyanın fiklerin gelen sesler, ından mütte- nediklerini gös- teriyor. Büdisei cere hiç arzu şere yoks pek yakında enlıyac: an © adeleden acı bir h Bize gelir Türkiyenin siy her hangi bahane ile olursa olsun her tecavüz hareketini ettir. Bin TrU asla kabul et yıl evvelki tarih veya yüz hulyalar vesilesile, başkasile boğuşan yaralı komşusunu arkadan hançerle- mek Türk ahlâkının hiç bir zaman rekettir. B. Mussolini nutkunda Türkiye, Yu vya, Yunanistan vesaire gibi bazı memleketler hekkında hiç bir kötü niyeti olmadığını temin edi- yor. Bu gibi sözlerin değerini, bir se- TMİŞ- tir. Hiç bir devlet Danlmarka yahud Norveçten daha bitaraf, hiç bir mem- leket komşularına Fransadan daha zararsız olamazdı. Öyle teminatlara inanıp da he sız duranların ha- rab ve biçare hali meydandadır. kiye bun bir zaman olamaz. Necmeddin Sadak Beyoğlu Halkevinden: Evimizde ev velce başlamı, olan süngü mübarezesi epe, kılıç müsabakalarına devam oluna- caktır. Alâkadarların acele Evimize mü- racaatlarını Yica ederiz. ve asaletinin anlıyamadığı bir b Beyoğlu Halkevinden: Evimizin halk dersaneleri ve kurslar şubesi Biçki, Di- kis, Şapka ve Çiçekçilik kursunun tertip eylediği ve bu kursa devam edenlerin hazırladıkları el işleri sergisi 14/6/940 cuma günü saat Vİ de açılacaktır. Ziya- ret serbesitir. LALE nin sonsuz hazinelerinden iki nadide sanat incisi Bugün LÂLE sinemasında Şeref rekoru kiracâk bir program 1-MAKSIM BARI Fransanın en meşhur neşe kralı BACH ve GENEVİEVE CALİKS'in Zevkten kahkahadan ördükleri büyük Fransiz filmi 2-ALKATRAZ KALESİ Dünyanın en korkunç hapishanesinin ha yatını yaşatan heyecan kaynağı. 3 — Dünyanın ölüm ve ateş kaynaklarını gösteren «PARAMUNT JURNAL» Kadıköy (SÜREYYA) da mumun RASİT RiZA TiYATROSU | | ene sonraki | Alman tebliği, Almanların Parisin önüne | geldiklerini, Reims'in işgal edildiğini bildiriyor Paris 12 (A.A.) — 12 haziran sabah tebliği: Muharebe etmektedir. heyeti umumiyesi üze göstermemiştir, Düşma- ki tazyikinin iki kanın da iştirakile çok kuvvetli vasıtalarla yapıldığı teeyyüd etmektedir. Pari, 12 (A.A.) — Fransiz a tebliği: Cephenin heyeti umumiyesinde muhareb: daima ayni derecede şiddet- lidir. Denizden Oise'a kadar, düşman, Seine'in cenubunda tesis etmekte mu- vaffak olduğu köprü başını genişletmek için, gayretlerini Rouen'den Vernona kadar Seine nehri üzerinde fazlalaştır- yaşta, Düşman, Evreux ve Pacy - sur - Eure istikametinde ilerlemek istiyor, fakat cüzülamlarımız tarafından — şiddetli su- rette tutulmuştur. Diğer taraftan, düşman, Seine'in şik mal sahili üzerinde Cnüdebec tinde keşif müfrezeleri sevketmiştir. Aşağı Oisc üzerinde, düşman, Fare » er - Beaument mıntakasında o kitalan- muzla temasa gelmiştir. Oise ile Ourg arasında, düşmanın piş darları Crecy - en - Valois ve Betz mın- arda şiddetli hücumlara dev ikame taka başla- mıştır. Mame üzerinde Chatewe - Thierry ci- düşman kütle- leri, cepup sahili üzerine bazı unsurlar Hak olmuştur. 1s muntakasında, düşman, muba- tebeye, yeni tank cüzütamlar ve motör- Üç ilâ dört otörlü fırka- kineli kolor- adeleye müdahale eylemiştir. Bu » karşısında, fırkalarımız çok şid- detli bir amlar sokmu yı ve iki iva eden bütün röcsdeleden sonra, aldıkla; ne, adım adım Reims di kilmişlerdir. ali şarkisinde, müteaddit an haberlere göre, düş- makineli cüzütamlarımızın mukabil hücumları ve hava kuv esirlerden al n mükerteren yapılan ” bombardı- manlar neticesinde, çok ağ i miştir. Tayyare filolarımızın bazısı, defa muharel cydanına dön- Alman tebliği Führerin umumi karargâhı A.) — Çarşamba tebliğ vaaz da başlayan yeni taarruz tam muvaffakiyet i me nehrini Z (A haziranda nizi ile Laonun cenup bö arası tetevvüç etini cenubunda Weygand hattı tesmiye edilen müstahkem hat zaptedil- miştir. Müteakiben geri çekilen düşman ordular: muhtelif noktalarda delinmiştir. Düşmanın muazzam zayiata uğrayan mütebakisi aşağı Seine'in ötesine atılmış- tır, Rouen birkaç gün evvel Almanlar tarafından işgal edilmiştir. is ile Seine nehrinin mansabı ara- anda Alman kıtaları nehri muhtelif yer- lerden geçmiş bulunuyorlar. Bir düşman grapu Manş üzerinde St. Valery yakı evrilmiştir. Parisin batı - şimalin- de Alman fırkaları Oise üzerinde Pa 20 kilometre mesafede, Parisin yakıtındaki istihkâmlarının önünde bu- lanmaktadırlar. Hicabiâver 1918 mütareke diktasının sahnesi olan Comriegne ve Villers - Caw- terdii Alman kıtaları tarafından | işgal edilmiştir. Ourcg'ün doğusunda, Marne k de kuv- nehrine geniş bir cephe üzeri Senlis vetli müfrezelerle varılmıştır. 9 haziranda Oise - Aisne kanalı ve Meuss arasında yeni taarruza başlayan Alman kıtları düşmanı şiddetli muhare- belerde mağlüp ederek “tardetmişlerdir. Reims Alman kıtaları tarafından — işga edilmiştir. Champagne'da Alman kıtala- ri Suipps ırmağını geçmişlerdir. Fransız- lar kısmen tanklara dayanan birçok mu- kabil hücumlerına rağmen Champagne- daki Alman” ilerlemesini durdurmağa muvaffak olamamışlardır. Düşman yeni harekât esnasında pek çok ölü, yaralı, esir, silâh ve malzeme bırakmıştır. Şim- diye kadar verdiği zayiat hakkında mu- yakkat d. olsa bir tahminde bulunmak mümkün değildir. Fasılasız faaliyetle 5 hazirandanberi ordunun muvaffakiyetine geniş bir su- rette hödim olan hava kuvvetleri dün de kara ordusu ile teşriki mesaiye devam etmiştir. Bundan başka, O Tayyareler Havre limanına ve Manşin batı sahilin- deki düşman nakliyelerine yeniden hü- cum etmişler: Biri beş bin tonluk ok mak üzere yedi nakliye vapuru batıni. muş ve üç tanesi de on ve on beş bin ton- luk olmak üzere diğer on nakliye vapu ru bombalarla hasara uğratılmıştır. Bir kaç vapur üzerinde de yangınlar çıkmış» çarşambaya bağlayan gece, yareleri Almanyanın batısı Üzerine müphem baskınlar yapmışlardır. Düşman tayyareleri bir şehtin merkezi. ne yangın bombaları atmışlardır, 11 ha- 4 İngiliz tayyareleri Trondhjem Bunun dokuzu planı tarafından ve gerisi de karada tahrip Üç Alman | tayyaresi dönmemiştir. İ Führerin O umumü karargâhı 12 (A A.) — Alman orduları başkumandan” Uğının tekliği Valeri civarda | muhasazu, altına alınmış olan Fransız kır | taları, birçok defa vapurları o binmeğe | teşebbüs ettikter sonra, teslim olmuştur. | Bi: kolordu kumandanı general, bir İn | giliz fı.ka kumandanı general ve dört fırka kumandanı general teslim olmuş” lardır. Esirlerin miktarı şimdiden yirmi bini geçmektedir. Harp ganaimi sayıla- mamıştır dilmiştir. mint İtalyan tebliği İtalyan orduları umumi karargâhından 12 (A A.) — | numaralı tebliğ: 10 ha- zitün tarihinde yete yansı kara, - döniz ve hava kuvvetlerinin evvelce derpiş adümiş olan vağiyetlerinin tüntimi İşi b mamen ikmal edilmiş bulunuyordu Bombardıman tay: ve bunlar. leşi 313“ dlizük eve teyyayeleriaidnsi rel” zekkep bir b güne; batarken Maltadaki aske: t şiddetle bombardıman ederek bir takım neti ra salimen eri et, gün doğarken ve r elde islerine Afrika arazisi ve limanları üzerind. şif uçuşlan yapmışlardır. Bingazi hududunda İngiliz * rinin bir akın örülmüştür (D.N.B): İyi habcı man İtalyan meabalarından beyan edildiğine gör İtalyan askeri tebli; rinde bahsi & i usgarb? g nya tayya, ek tezebbi #onra dahi İtalyan ve Mısır mün bin çazartesi akşamı Du tayin edilen noktai nazara göre edilmesine Cenup Afrikasının tebliği Protoria 12 (A.A.) — Bugün cenup Afrikasının ilk harp tebliği neşr Tebliğde ş rn Cenup - Afrikası h uç r bombardıman tayyarele mi devam: olunmaktadır. miştir. kuvvetlerine dün Habeşistanda askeri hedeflere hü- Yol geniş mikyasta hasarat lerdir i ema vukün kimseler ölmüştür bir bir bomba takriben muştır Si mitralyöz ateşin> r n tayyarelerim sin hepsi salimen üslerine dö İngiliz tebliği Londra 12 (AA) Hava Nezaretinin dolu hangara do isabet dün düşm & ve Ronenin cumlarını tekrarlamışlardır. Bu harekât esnasında iki düşm Şimendifer şebekesinin hayati m nın ve denizden Mevse'e kadar olan harp hatti gerisinin bombardımanları gece ha- na dahildir ne civarında yeniden bombur geçidlerine yeni ? Hirson ve İvet mıntakalarındaki lar yakı ii Başka tayyarek ın garbindel müleri Somme düşman tee ştir. e ve Almüany m etmişler- e liz ağır bon a eki askeri bombardıman tayyareleri de hedeflere hücum etmişlerdir. ırdıman tayyarelerimizden bir tanesi eksik Avcı ta; de faal düşman tayyaresi imha edilmiştir. tayrarelerimizden birisi eksikti, ingilterenin cenubu şarki sahilleri açık- larında bu sabah Spitfire tayyarelerimiz Heinkler bombardıman tayyarelerinden bir tanesini düşürmüştür. Bugün matinelerden itibaren SARAY sinemasında Mevsimin en büyük muvaffakıyeti Gıkmaz sokak ANNİE DUCAUX ve ROBER DUCHENE. Ayrıca: GOŞOLAR GELİYOR Büyük bir Kovboy filmi Suare 8,20 de 2 Film yarelerimiz dün Fransa üzerin- $te bulunmuşlardır. En az sekiz Avcı