29 Aralık 1938 Tarihli Anadolu Gazetesi Sayfa 3

(ANADOLU) Feshedilen itildf— İtalya ile Fransa arasında inejkânun ayında feshi sebepleri araştırı. , bu itllâfın aktine âmil olan Bziyet unululmaktadır. 1936 itilâfı, Bünhasıran İtalyay in Fransa tarafında tnda bir takım konsı bir unlaşmadan ka kıtası hakkında İllâfın ancak ya lnmıştı. Esasen 1 haddesini de Avustı korunması hakkındaki karşılıklı ta- hhüt teşkil Sonra bu ililâf hakkında hatırda ulması İlâzimgelen ehemmiyetli okta da şudur ki, anlaşma ile ne- Hlcelenen müzakerelerin başlanmamnı. ba Fransa önüyak olmamıştır. Teklif Önce İtalyadan gelmiştir. Fransa da bu tekli telâkki etmiş ve netice. le 1985 itilâfi İkincikâmunun yedi- inde Romüda imzalanmıştır. Bü iki noktanın ehemmiyeti var. dlir. İtalyanın büyük harptenberi, Pransa ile münasebetleri iyi — değil- Hir. İtalya kendisini sulh müzakere- İerinde aldatmış ve atlatmış telâkki 'lüiinden Almanyaya temayül edi- p İYordu. Almanyanın zayıf olduğu za- hanlarda Fransa, İtalya için de teh- İkeli olan bu tabiyeye pek ehemmi- Vet vermedi. Fakat 19388 senesinde Hitler Almanyanın mukadderatına tükim olduktan sonra iş değişti. Or. l4 Ayrupada Almanyanın — küvvet. İknmesi, gerek Fransa ve gerek İtal. Ya için tehlikeli olmağa başladı. Her İki devlet de Avusturya İstiklâlinin Orunmasiyle alâkadardırlar, — İial- , 1920 senesindenberi oy $ uu oyunun tehlikesini anladığın- dan Fransa ile anlaşmak istedi. Fran e da ayni sebeplerle İtalya ile an- ihtiyaeini duymuştu. Fakat l1 anlaşmanın dayanacağı prensip. İtrin mahiyeti ne olabilirdi? Her iki Geyietie Avrupacakı menlaatleri şu | loktada birleşmişti: Avusturya istik- “Alinin korunmasında. Afrika — kıta- ha gelince; bi İya sarih ola- tak alacaklı vaziyette idi. Fakat Fransanın da artık kat'i o- İrak halletmek istediği bir Tunus Meselesi vardı. İtalva üstelik Habe- di. Bütün bu iyle halledildi. Anlaşma şöyle hulkâsa edilebilir: 1 — Frunsa ve İtalya, Avusturya- Sin istiklâlini koruyacaklar. Ve b #tiklâi tehlikeye düştüğü zaman bi Hbiriyle istişare edeceklerdi. 2 — Fransa İtalyaya Trablusgarp- İ ve Kiızildenizde bazı topraklar Verdi. $ — İtalya Tunus meselesi üzerin. e Pransız noktai nazarına uygün bir Bkil kabul etti. di 4 — Fransa Habeşistanda İtalya- serbest biraktı. Bu pazarlıkta İtalya mı, Fransa fazla menfaaât temin etmişti? Bu ktayı münakaşa etmekte fayda 'oktur. Daha ehemmiyetli olan nok- , her iki tarafı da böyle bir itilâfı zalamak için tazyik eden sebep- lerdir. Bunlar da sarih olarak her iki İsraf için de aynıdır! Alman tehlike. M. Vaziyet bu merkezde - olduğuna Röre, şimdi dört sene sonra yeni şart- âr altında 1935 anlaşmasının neden Seshedildiği anlaşılır. İtilâfi feshet- Rek için İtalyanın ileri sürdüğü ge- 'tpler makuldür. Fransa, Habeşis- ni İtalyaya vadettikten Ssonfa bü Memleketin istilâsina mani' olmak Yin zeeri tedbirlere iştirak etmiştir. iğer taraftan Fransanın müdafaası döoğrudur: Zecri tedbirlere işti- fak etmekle beraber, bunların mües- Vr şekilde tatbikine mani olmuş ve Yalyaya yardım etmiştir. Fakat bü- Ün bu isnatlar, ittihamlar, müdafa: Mar ve mukabil ittihamlar, iki Lâtin vlet arasında yapılan anlaşmanım, #kikatte, o zamanki milletler cemi. 'eti nizamına karşı bir koraplo oldu- Nu fspata yarar. Fransa ve İtalya, hilletler e aza olan bir İevlete- - karşı arala- cemiyet Habeşis Tadâ sulkast tertip ederler. İtalya|ş Yhâl teşebbüse geçer. Fransa bir Taftan milletler cemiyetini hareke- ** geçirirken, diğer taraftan cemiyet Yinde İtalyanın müdafiliğini yapar. Pikat bu politika canbazlığı, gerek , götek İtalyan siyasetlerinin İtarda asker gönderdiği Sahife: 3 .HABERLER Fransa ve İtalya, mütekabil askeri hazırlıklar yapmağa başladılar Paris, 28 (Radyo) — İtalya -| — Alp dağları boyundaki istihkâm-| — Diğer cihetten Ördre gazetesinin Fransa ihtilâfı, resmi ve siyasi me- lar süratle hazırlanmaktadır. İtalyan|Londra muhabiri resmi İngiliz mah- hafili meşgul etmekte devam edi- filosu yakında Spezziada toplana- | fellerinin İtalyan kıt'alarının Habe- İyor. İcaktır. istanda ve Fransız Somalisi hudu- BZ z Hatta Fransaya karşı gönül Hükümet, Cibuti'ye mühim mik- )4 toplanmakta olduğu da söylen n : mektedir. Ocuvre yle yazıyor: imanına e A PİR radi Mısır Parlâmentosunda Süveyş kanalı hakkında münakaşa- lar oldu. Başvekil izahat verdi Kahire, 28 (Radyo) — Parlâ-/diği bir harp vaziyetiyle karşılaşaca- mentonün — büğgünkü — içtimaında; ğını ileri sürmüşlerdir. Bunun üze- Hariciye nazırı Abdülfettah Yahya|rine, Başvekil Mahmud paşa beya- (paşa), Süveyş kanalı hakkında so-/natta bulunmuş ve Musir - İngiltere rulan suallere cevap vermiş ve kanal | muahedeleri etrafındaki münakaşa- hakkında Romada müzakereler ce-|lara son verilmiştir. reyan edeceğine dair Mısır hüküme-| — Başvekil, Süveyg kanalının, im- tine hiç bir taraftan haber gelmedi-|tiyaz müddeti sona erdikten sonra ğihi söylemiştir. başka bir şirkete verilmiyeceğini ilâ- Hariciye nazırından sonta, Ma-| ve eylemiştir. — liye nazırı Ahmed Mahir (paşa) da söz söylemiş ve kanalın yakında Mı- sıra geçeceğini ve bu itibarla bu mev İzu etrafında Mısırın rızası hilâfına hiç bir karar verilemiyeceğini beyan eylemiştir. Bundan sonra bir çok hatipler söz söylemişler, Musırla İngiltere sında akdolunan muahedeler yü den Misirin, günün birinde isteme- Son dakika Cumhurreisimiz nevresi ve hâdise çıkarmak için bir de iki torpidonun Cibuti bahane mahiyeti veya şarki Avru- Paris, 28 (A.A.) — Ordre ve lüyü silâh altına almakta ve İtalyanledildiği takdirde vehamet kesbede: Ocuvre gazeteleri İtalyanın Fransız endüstrisini seferber bale getirmek-|bileceği kanaatinde bulunduklarını sahillerine müteveccih — mühim tedir. Fransa aleyhindeki mücadele- | yazmaktadır. yazmaktadırlar, Ordre diyor ki : — İkomisyon teşkil edilmiştir. İgazeteleri, İtalya - Fransa ihtilâfın- Ş e Cararma n Pan Amerikan Suriye-Fransa muahe- dikini istiyor ko i SI Berut, 28 (Radyo) — Suriye bk; n eran ili Cemi) Mardam, Fransız başve-| Böneye birer mektup göndermiş — ve Suriye - Fransa muahedesinin biran Si J evvel tasdik edilmesini rioa erlemiştir. — (erinin, tam hedeflerine vasıl olduklarını söylüyor * F Lima, 28 (Radyo) — Pan Ameri-'ettiklerini söyle: Muhakkak ölümden sebetle, Amerika hariciye nazırı Kor- | , YAK çeT ; ı i nk""_'"d" ğ del Hul, uzun bir söylev vermiş ve| Di” söylev D” AT İ Paris, 28 (Radyo) — Meşhur tay-) A yerika Birleşik hükümetlerinin bultik hükümetlerinin tam hedeflerine ken kullandığı tayyarenin — sakalları- dığım görerek paraşütle atlamış ve muhakkak bir ölümden kurtulmuştur. resinin ne suretle düştüğünü ve 1mo- (örünün bupzağa iki metse saplanmak süretile nası| parçalandığını, fezadan —— g.. Zağrepte Yahudilerin pasaportlarını yakalandı Belgrad, 28 ( Radyo ) — Zuğrepte, Almanya ile Avusturya ! külliyetli para mukabilinde de- giştiren bir şebeke yakalanmıştır. Bu şebeke, bir Yuhudinin pasaportunu almıştır. Şebekeyi kuranların, gene Yahudi- lerden mürekkep bir kumpanya ol- hareket etmesini emreylemiştir. — | — Roma hükümeti 500,090 gönül-| y Yi, Alman tazyiki ile takviye atkeri hazırlıklarda - bulunduğunu'nin Psikolojisini hazırlamak için bir| — Roma, 28 (Radyo) — İtalyan desinin birân evvel tas- Daladiye ile hariciye nazın — jorij . . . *A | Ruzvelt; birleşik Amerika hükümet- u Anri Bore iştir. kan konferansı bitmiştir. Bu müna-| yareci Anri Borı, bugün uçuş YaPAr- İ Kongreden büyük neticeler istihsal| YASsIl olduklarını beyan eylemiştir. Anri Borı, paraşütle inerken, tayya » seyretmiştir. değiştiren şebeke dân kaçan Yahudilerin pasaportla- |değiştirmek için yüz bin dinar para | or. Fransız - Bu'gar Ticaret anlaşması tas- dik edildi Sofya, 28 (A.A.) — Bulgar mec- list Fransa ile Bulgaristan arasında 6 Kânunuevelde âkdedilmiş olan ti- caret anlaşmasını tasdik etmiştir. Matbuata sansör kondu Prağ, 28 (A.A.) — Sansör me- murları bu günden itbaren gazete | idarehanelerinde faaliyetlerini icra- ya başlamıştır. Matbuat kontrolü mutemedi ismini taşıyan bu memur- lar şimdiye kadar olduğu gibi gaze- telerin geç çıkmasının önüne geç- tmek üzere yazıları bizzat idarehane- de göreceklerdir. Kurultay münasebetile Ankaraya gi den bütün valileri kabul buyurdular Ankara, 28 (Telefonla) — Cum -|lar ve kendileriyle uzun müddet has- hür reisimiz İsmet İnönü; C. H. P.|bihallerde bulunarak, — vilüyetlerini büyük kurultay münasebetiyle buraya |alâkadar eden en İnce teferruat hak- gelen valileri bugün kabul buyurmuş- |kında sualler sormuşlardır. lamış. Hazin bir tecellidir ki —bütün M B S Ca Yeni bir Vekâlet sinde komplo yapan iki Lâtin ıle»lr_ İ aCi a a M ğ ti de bu Almanyanın dostluğu için . Vakil işlerine daha fazla bir vüs'at ribiriyle rekabete girişmişlerdir. Öy- 5 S Ş verilmesi için bir münakalât Ne- Vekâletinin ihdası düşünülüyor de iflâsı, gibi netlce vermiş, arada milletler cemiyeti de iflâs etmiştir. Almanya silâhlanmış, Ren nehrinin boylarımı silâhlamış, 1935 anlaşmı- sına mevzu teşkil eden Avusturyayı ilhak etmiş, Çekoslovakyayi parça- isine kargı da ulüvvü Cenap göste. rebilir. Fakat bir şartla: — Şarki ve| Orta Avrupa işle mamaları le bir vaziyete geçen Almanya her yle. Akdenize ve Afrikaya we-| —Ankara, 28 (Telefönla) — De Münakalât Vekâleti ihdas edildik. dundaki harcketlerini bir tahrik ma-| £ illtalya, Fransız sahillerine müteveccih mühim askeri hazırlıklar ya- pıyor. Fransa da, Cıbutiye asker ve donanma gönderiyor dan dolayı başladıkları neşriyata de- vam orlar. GJurnale Ditalya) ; bugünkü ma- kalesinde, Akdeniz statukosunun, Fransanın takındığı vaziyetle bozul- duğunu ileri sürmekte ve Fransız ricaline şiddetli hücumlar yapmak- tadır. Paris, 28 (Radyo) — Fransanın Şark dananmasına mensup Döbro- bil gambotu, aldığı emir üzerine Be- — Devyamı 6 ncı Sahifede — Kral Karol Şimendifer kazası mü- sebbiplerinin mahke- meye verilmesini ira- de etti Bükreş, 28 (Radyo) — Kral Ka- rol, iki gün evvel vukubulan fecf şi- mendifer kazasının müsebbibleri hak kında derhal kanunf takibat yapıl- masını ve bunların hemen işten u- zaklaştırılmasını irade eylemiştir. Kralın iradesi, derhal yerine ge- tirilmiş ve kazanın vukubulduğu mahalle yakın bütün istasyon me- murları mahkemeye verilmiştir. *rikk Göring Yakında Romaya gidecek Berlin, 28 (Radyo) — Mareşal Göring; — Çemberlaynin Romadan avdetinden sonra Mussolini ile ko- nuşmak üzere İtalyanın hükümet merkezini ziyaret edecek ve Alman- ya - İtalya dostluğunu alâkadar eden hususat hakkında Mussolini ile ko- nuşacaktır. e DÖĞ Macarlar Slovaklera âulzm ediyorlar Bratislav, 28 (Radyo) — Macaris- tahu geçen yerlerde, Macar jJandar- malari tarafından Slovak ahalisine zulüm yapıldığı bildirilmişti Nöel yörtüsünun — birinci günü, Surani kasabasında milli şlarını söyliyen Slovak — gençlerine Macar Jandarmaları ateş etmişler ve İ7 ya- şında bir kızla bazı gençleri öldür. müşler ve yaralamışlardır. Slovaklar, bu hâdise münasebetile ı)iııce; buralarda biribiriyle ne kadar çak mücadele ederlerse, Almanya da o derece ziyade memnun olur, Ve iki tin devletinin münasebetleri de gelmiş ona davanmıştır. A, $. ESMER h yollarımızla diğer münakalât vasıta - larımızın, daha mükemmel bir hale getirilmesi ve her gün biraz daha İn- kişaf eden nakil işlerine vüsat veril « dası düşünülüyor, ten sonra; havs, kara ve deniz münü. kalâtı bu vekâlete bağlanacak ve çok |geniş tertibat alınarak, memleket da. mesi için bir münakalât vekâleti ih - hilinde hava münakalâtının da biran rejsi tarafından kabul İevvel inkişadı temin olunacaktır. NÇG ÜÜ büyük bir miting akdederek protos- todm bulunmağı kararlaştırmışlardır. 44 Sovyet radyoları Türkiye için husust neş- riyat yapacaklar Moskova, 28 (Radyo) — Sovyet radyoları yabancı — memleketlerle kültür münasebetlerini — artırmak emelile hususi radyo neşriyatı yap- İmaktadırlar. 29 Birincikânun 938 de Türkiye aaati ile saat 21 de Sovyet Rusya radyoları, Türkiye için hususi neşriyat yapmağı kararlaştırmışlar. dır. Bu neşriyât 1744 metrede Mos- kova, 1060 metrede Tiflis, 309,8 metrede Odesa, 349,2 metrede Sıvas- topol radyoları ile verilecektir. Fransa Barselona yeni sefir gönderdi Barselon, 28 (Radyo) — Fransa- nih tumhuüriyetçi İspanya sefirliğine tayin edilen Jül Anri, bugür gelmiş ve itimadnamesinin bir suretini, ha- riciye nazırı Alvaros Dolvayoya ver- miştir. Jül Anri, hafta sonunda, cumhur. edilerek iti- Mm&du4mesini verecektir, | Dü;ündalııerim j Edebiyatımızda şafak doğuşu Hü Fanıtı andıran sıkıntılı bir devreden sonra, yorgun ve kesik nefeslere ka- rışmış terleri arasında, idrâki- mizin salim bir şekilde konuşmağa başladığını işitiyoruz: «Edebiyat, bizde de artık bir mes- lektir. Her hangi bir iş, bir ilim, bir meslek adamı, edebiyatçı için; — Hasta ve hayalperesi! Diyemez Lâburatuar adarmı ile, iyeçi ve fizikçi de edebiyatçınm sosyal ve ruhi hayatı- mızdaki büyük mevküni kabul etmiş- tir. Keza, şir ve san'atını, bir nevi biça- olmuştur. ri re tevazü ve yersiz mahviyetle ken- di kendine inkâr eden dünkü san'at- kâr tipi de kalmamış, bilâkis bugün- kü san'atkâr, iddialı olarak, edebi. yat ve san'at vakıasının teşahhus va taazzuvunu müdafaaya başlamıştır. Her buhran devresinin yetiştirdiği ölçüsüz biçare kıymetler, bizim san'- At hayatımızda da sönmektedirler.. Ne sözde edibe, ne cep takvimi şue- Fasına merha: ve müsamaha kal- mıştır. Dar, küçük, fakat kadirşinas ve İdrâkli bir san'at sevenler muhiti doğuyor ki, hepil ümidlendiri- yor, Edebiyatımız, âdeta bir muhit, bir dünya ve telâkki değiştirmesi yolun- dadır. San'atın fonu üstündeki — karma- karışıklık, bulanıklık zail olmakta ve kendilerini zevkle seyredeceğimiz portrelerin tebarüzleri, kımıldamala- rı başlamaktadır. Bu bir kültür inkişafının n dir. Kültürsüz edebiyat, saksı; raki dikilmiş köksüz bir çiçek biçare ve muvakkat yaşayışını — hatırlatır. Bu çiçek çarçabuk solup gitmeğe mahkümdur. Kudretli bir kültür ve filezafi ar- munisi ile doğacak eserler, bekledi. üimiz Türk klasikinin müjdecileri olacaktır. Bizim yegâne hasta ve nok san tarafımız, bu varlığın, bu doğu- şun red ve inkârını yapıp durmaklı- gımızdır. San'atla — uğraşanlarımız, gözü kapalı olarak, bu şafak başlan- gicini inkâr etmekteyiz. Kıymetlera karşı duyduğumuz derin eksiklik kaygısı veya onlara erişememekliğin verdiği primitif kukançlık duygusu bu doğuşun seri, selâmetli ve — kuv- vetli gelimine engel oluyor. Peyami Safa, her şeyden evvel, Türk edebiyatçıları arasında bir top. luluğa bir karşılıklı sevgi ve bür. met teessüsüne işaret ediyor. Türk edebiyatına zarar vermek- ten başka hiç bir faydası ve san'at namına da hiç bir kıymeti olmıyan bütün eski sistem kavgaların, bütün gelip geçmiş mücadele münaferet- lerinin kenara atılması, muhkakak- kuvvet — verecektir Tenkidlere itimadımız, bu havadan gelecektir. Muhtaç olduğumuz iç heyecanını, enerji artırma imkânla- yını orada bulacağız. San'atı, biribi- rini hırpalıyan rakip işporta mataı vaziyetinden kurtarmakla, aramız- daki kaymetleri kabul edip cemiyete münaferet, ihtiras ve küçüklük, şair, edip ve mütefekkirlere değil, mi- de ve san'at adamlarma gerek- tir. Bizim san'atımızın kâinatındaki materyal, ne sinir, ne bağırsak, ne kemik, ne de kan olmalıdır.. Biz, işlenmiş büyük bir ruh ve id- râk cevherlerinin parlıyacağı geniş, manevi ve apaydın bir gökyüzü kur- mak iddiasına gitmeliyiz. San'atkâ- Fı, yarı ilâh yapan ve onu toprak üs- tünde, bir başka mahlâk gibi yaşa- tan kuvvet de zaten bundan doğup gelmiyor mu? Yunan hitikümeti İhracatı kontrol altına alıyor Atina, 88 (Radyo) — Hükümet, ihracatının kontrolu hakkındaki ka- rarnameyi tasdik etmiştir. srarnameye göre, ihracat mal- larina hile karıştıranlar ve müstahsili zarara sokatak şekilde haraket eden- ler, derhal cezalandırılacak ve bü gibilerin ihracat ruhsatnameleri ls- tirdad olunacaktır,