13 Temmuz 1933 Tarihli Cumhuriyet Gazetesi Sayfa 1

ı. Kurukahveci Mehmet Ef. mahtumları • Sdn iahifemîze Sakthli umhuriyet I. ö t a o Kurukahveci Mehmet Ef. mahtumları Son sahi/emize baktmz nnno Cumhuriyet, İstanbul Posta kutusır İstanbul, No , Cumhuriyet, İstanbul Posta 246 Telefon. Başmuharrir 22366, Tahrir müdurü: 23236, İdare muduru: 22365, Matbaa. 20472 1: Telgraf ve mektup adresl: İSTANBUL CAĞALOGLU ISTANBUL CAGALO Pgfgfimhg J3 933 mmımımMiııııııııııııııııuıı M. Musolini Tevfik Rüstü Bey mülâkatı 1iMi1m1111111miHi1iMi1iMm111111111iMi.Hi11.ini IIMIIItMlirilllllllMMIIIIIIIMIIIIIIIIIIIIHIMIMMIinillHllllliniflMIMIIItlllllll ı> t IM r MIP ı ıı ı ıııııııı ı ıı iı ı ıf J ıtr ııı ıı ı rt ıınııiıi Roma mülâkatınd meseleler görüşüld Londra Konferansındaki Garip teklif lman murahhaslanndan M. Possenin cih*n iktısat konfe ransında Türkiyeye karşı ser detmiş olduğu teklifin biz Tiirkleri müteessir mi, yoksa mütehayyir mi etmesi lâzım geldiğini tayin edememekte yiz. Mesele malumdur: Tâli ticaret komitesinde Tiirk delegasyonu esasen ziraî bir memleket olan Tiirkiyenin bu zira! istihsalâtmdan bir kısmuıı imkân dairesinde ve «rf kendi m«mleketimiz ihtiyaçlannı tatmine medar olmak ga • yesile sınaî imalâta tâbi tutmak düsün • cesinde olduğunu kaydettikten sonra alelumum ihracatı istihdaf eden sanayi imalâtı hakkında alınacak müşterek tedbirlerin liizum ve faidelerinden bahsetmisti. Alman delegasyonu nâmtna M. Posse Tiirk delegasyonunun bu beyanatından mülhem olarak Türkiye gibi ziraî bir memleketin herhangi derece sinde olursa olsun sanayi işlerine el atmasını bir felâket addetmiş ve Türkiye gibi memleketlere karsı «anayici mem leketler tarafmdan müttehit bir eephe teskil edilmesini teklif eylemiştir. Yir minci asırda bir nevi Pierlemitlik yao mağa benziyen bu teklife Türk heyeti tarafından lâyık olduğu cevap veril mi» olmakIa beraber onun memleke • timizde ve milletimiz arasmda çok derin tesirler icrasmda devamdan hâli kahmyacağına şüphe yoktur. Hitker Ahnanyasının Londradaki murahha» heyeti Türkiyede kapitülâsyonlarm kalkmış olmasmdan gayrimemnun olduğunu gösteriyor gibidir. Filhakika Umumî Harp iptidasında Türkiye ilk bir defa kendi teşebbüsile kapitülâsyonlan kaldırdığı zaman buna itiraz etmekte o zamanki Almanyanın dahi kendi* lerile muharip bulunduğu diğer büyük devletlere iltihak etmis olduğunu şimdi tekrar hatırhyoruz. Halbuki ondan »onra biz Umumi Harbe Almanyanın miittefiki olarak ktirak ettik. Bu devletle bütün cep helerde beraber kan döktük, ve kapi tülâsyonlann tlgasmı ise millî cidalin muvaffakîyetle tntacından sonra Lo zanda bütün medenî âleme kabul ettirdik. Bugün Türkiyede kurulması dü şünülen mütevazı sanayi memleketimi' zm en basit ve en acil ihtiyaçlanna tekabül edecek mahdut bir daireye münhasır kalacak bir keyfiyet iken bize bunu dahi çok gören Alman murahhas Jieyetinin bu zihniyetine sasmaz mısı nız? Biz M. Hklerm (Mem KampfMü cadelem) unvanlı meşhur düstur kitabmda Türkiye için mevciıt olduğu söylenilen bazı garip fikirleri arayıp bu • larak tetkik ve tahlüe bile lüzutn görjrnezken Hitler Almanyasının Türkiyeye karsı bir nevi husuroet fikri ifşa eden bir yolda urarla yürümekte devam et tnesme en basit ifade ile saşıyoruz doğrusu. Eğer Adolf Hitler ile arkadaşlan Türkiyeye sempatik olrmyan bu fîkirlermde samimî iseler Türkiyenin nasıl bir memleket ve Türklerm nasıl bir millet olduğunn kendüerine olmasa bile Alman mflletine tarihî bütün haki katlerile bir daha göstermek bize göre asla müşkül değildir. Başkasmm istik • lâlme hürmet etmesini bilmiyenlerm lcendi istüdâlleri davasmda muvaffa • kiyetle mübesser olmıyacaklan çok asikâr bir keyfiyettir. Milletimmn nehirler gibi akmıs kanı pahasına istihsaJ ettiğimiz »tiklâlimizin zerresine taarruz olunabilmesine cevaz olmadığı hakikatini en tereddütsüz bir lisanla bir daha ilân etmek için bizim Almanyayı tah kir etmeğe ihtiyacumz yoktur. Bu kat'î ve ana prensip mülâhazalan bir tarafa bcrakdarak mesele akademik sahada ilmen mütalea olunsa Türkiye zâhîren ziraî bir memleket sayıldığı için orada sanayiin hiçbir nevi ve de • recesmm teessüs ve mkişafına mahal olmıyacağı gene iddia olunamaz ve ve öyle bir iddiada isabetin bittabî zerresi dahi bulunamaz. Almanya sa nayie fazla dökülmüş bir memleket olduğu îçin btnnefis nasyonal sosyalizm orada fabrikalar etrafında toplanarak issizlikten sefalete düşmüş halki devletî alâkadar eden Mülâkat çok samimi oldu Kat'î karar verildi Türk Italyan münasebatı Italya başvekili ile hariciye vekilimiz bir buçuk saat görüştüler Bu mülâkatta mütecavizin tarifi itil âfnamelerinin de mevzuubahs olduğu zannediliyor. İtalya Rusya ile bir ademi tecavüz misakı yapacak Roma 12 (A.A.) Türkiye Hariciye Vekili Tevfik Riiştü Bey dün akşam Romaya geldi ve derhal M. Musolini tarafmdan kabul edildi. Tevfik Riiştü Bey, M. Musolini ile uzun bir mükâlemede bulun • du. Görüşmenin, hiç olmazsa kıs • men, Sovyet Rusya, küçük itilâf ve Türkiye itilâfnameleri arasında imzalanan mütecavizin tarifi hakkında yapıldıfı zannedilivor. Dörtler misakı imzalandıktan sonra hemen gitmiş olduğu Moskovadan dönen Sovyet sefirinin, Tevfik Rüştü Beyden sonra M. Musolini tarafmdan kabul edil Konferans çalışmasına devam edecek Komisyonlar tadil edilen programlarla tekrar faalivete giriştiler Londra 12 (A.A.) Dün konferari divanı tarafmdan alınmı» olan karar lara bakılacak olursa birkaç günden • beri Fransız heyeti tarafmdan müdafaa edilmiş bulunan tezin kabul edilmis olduğu nazan dikkate çarpar. Hali hazırda heyetler arasmda ihtilâf çıkmasma sebebiyet verebilecek olan meseleler bertaraf edilmiştir. Fransız heyetinRi teklifi üzerine borçlanma ve gümüş para meselelerinin müzakeresi hususu tâU nakit komisyonuna bırakılmştır. Bundan baska bu meselelere ak mü • zakereler bittikten sonra müzakere e • dilecek olan diğer meseleler hakkmda da bunlar için umumî bir itilâf lüzu mu ileri «ürülmüştür. M. Bone gazetecilere beyanatta bu fanarak konferans divanmm müzakerelerini mes'ut bir neticeye vasıl olmuş addebnekte bolunduğunu, çünkü şu veya bu devlet içm hali hazırda müza keresi münasip olmıyacak bir takım meseleleri bertaraf etmis olduğunu söyle • miştir. Momaileyh demistir ki « M. Kordel, M. Hul ve M. Koks •e M. Çemberlayn bizim Hkirlerimizi ve tesriki mesai zihniyethnizi gayet iyi anladüar. Bundan dolayı memnun olmah ve kendüermi tebrik etmeliyiz.» A Konferans h&kkında muhün oeyan^tt» bulanan Fraasız Maliye Nazırı M. Bdne Gazetelerm ekserisi M. Bone ile Fran»ı heyetini ahm blolcu namma luödaraı etmif olduklan fikirleri ittifakta drra* na kabul ettirmeğe muvaffak olmuş ounalanndan dolayı roethu sena et • mektedir. Pöti Pariziyen gazetesi diğer birçok gazetelerle birltk nllarak yazıyor: « Büyük lâkırdılar ve velvele i • Mabadi S inci sahîfede M. Musolini miş olduğu kaydolunuyor. Sovyet Rusya ile İtalya arasında bir ademi tecavüz misakı mü Tevfik Raştü Bey zakeratına baslandıği haberi teeyyüt etmektedir. Mabadi 3 öncö »ahifede Moskova, Berlin, Madrit elçilerimiz geldiler Kemalettin Sami Paşa Alman Başvekili üe yaptığı mühim bir mülâkatı anlatıyor Berlin Büyük eiçimiz Kemalettin Sami Pasa dün sabahki «emolon ekspres<le Almanyadan sehrimize gelmiş ve Perapalas otelme inmişthr. Kemalettin Sami Pasa dün kendisile görüsen bir muharririmize şu beyarmt • ta bulunmuştur. « Almanya, hal<»n birçok sahalarda inkılâpiar yapmakla mesguldür. Bu münasebetle bir hayli müşkülât ile çalısmak mecburiyetindedir. Biz de inkılâolar yapmıs bir millet olduğumuz için bu müşkülâtm ne demek olduğunu yakından biliriz. Buraya gelmeden evvel Her Hitlerle görüştüm. Kendisi Almanyanm istiklâlinden ve bu inkılâplarm netayicinden çok ürnkvar oldu • ğunu söyledi. Benhn de kanaatim bu merkezdedir. Her inkılabm ortası, uç ve nihayetinden müşkülât yakında bertaraf edilecektir. daha zordur. Umit ederîm ki Alman • yanm bugün karsı karşıya bulunduğu Çankırıda zelzele!< Bütün evler ve Ulu cami hasara uğradı Çankırt 12 (A.A.) Bugün saat 14,30 da şiddetli bir zjelzele oldu. Bazı duvarlar ytkıldı. Evlerin kiremitleri düştü. Halk arastnda korku ve heyecan vardır. Çanhtrt 12 (A.A.) Saat 14,30( da olan şiddetli zelzeleden yanm saat sonra ikinci bir zelzele daha olmuş ise de hafif geçmiştir. Zelzeleden her evde az çok tahribat olmuştur. Eski binalardaki tahribat daha tazladır. Nüfusça zayiat yoktur. Mimar Sinanın asanndan Ulucamiin de kubbesi ça*la mısttr. Ecnebîlere göre malî ve iktısadî vaziyetimiz Londrada Osmanlı Bankasının senelik topiantısında söylenen mühim bir nutuk Osmanlı Bankastnm senelik toplantı*ı 4 temmuz tarihinde Londrada yapılmıstır. Bu toplantıya rtyaset eden Sir Herbert Lorens Türkiye hakkında mühim beyanatta bulunmuştur. Bu beyanatı naklediyoruz: «Müessesenizin geçen seneki işleri nin nasıl cereyan ertiğmi izaha giriş • meden evvel heyeti aliyenize, banka nızla Türkiye Cumhuriyeti arasmda aktedüen yeni ftüâfnamenin irnza edi lerek 1932 baharmdanberi devam eden müzakerelerin kat'î bir anlaşmağa müncer olduğunu memnuniyetle tepşir ediyorum. 19241925 senelerinde yapılan iti lâfname ve nizamnameler hükümle • rinden bazılarmm Türkiye Cumhuriyet Merkez Bankastnm mevcudiyetile ka bili telrf görülemediği malumunuzdur. Noktai nazarımıza göre bu ahkâmtn bizce hiçbir amelî kıymeti yoktu. Meselâ: evrakı naktiye ihracı imtiyazı 1914 senesindenberi istimal ediimemlftir. Bankanızm Türkiye dahtlinde Cum huriyet idaresinin kurduğu müe»*e»at gibi serbesçe çalısmasını temin ederek kammî kazançlar elde edebilmed için nizamnamemizde bazı tadüâta lüzumı olduğu, yoksa, hükumet ile banka arasmda esash bir ihtilaf bulunmadığı Pa riste başlıyan müzakerelerin netice sinde derhal anlasılmışbr. 5 haziran 1933 tarihinde imza edilen ve Türkiye Büyük Millet Meclisi tarafından bir iki gün sonra müttefîkan kabul ve tasdik olunan yeni itilârname mucibince Türkiye hükumeti bankanm imdyazmı 1 mart 1952 senesine kadar uzatmısbr. Kâffesi ağustos 1914 ten evvel çt> kanltmf olan tedavüldeki Oamanlı Bankası banknotlarnun kanunî pmra evsafı mahfuz hıtubmıştur. Mabadi S inci sahifede Madrit sefirimiz Şevki Bty Berlin f malettin SarrU Esasen Avrupada sükun ve suHıun muhafazası için Almanyanın kendiskti top laırmn lâznndır. Yeni Alman trakumetile Türkiye ara suıdaki mimasebatın çok samimane ve İsmet Paşa Samsuna gidiyor Başvekil Samsundan Istanbula geleceh Ankara 12 (Telefonla) Başvekil İsmet Paşa Hazretlerinin bir haftaya kadar Samsun taraflarmda bir tetkik seyahatine çıkacaklan zannolunmaktadtr. tsmet Pasa Hazretleri Smsundan İstan • bola gideceklerdir. lllllllllllill'lllllllllllllllllllMllllllllllllllMIIIIIIIIIIIMIIIIIIIIIIUIMIIIIIIIIIIIIIIIIIIirillllllMIMIMIIIIIIIIIlllllMlllltllllllMIIIIIIIIIIMIIIIIIIIIMIIIIUIHIIHI» Mabadi S inci aahîfede Rusyadaki heyetimiz Sanayi heyeti dün Kayseri mensucat fabrikasının projeleri üe^ birlikte avdet etti Aris mektep gemisi dün limanımıza geldi A r i s isimli Y u * •••*r•• W »» ) »T' B Yunan gazeteleri, bu münasebetle Türk Yunan dostluğunun sağlamlığından bahsediyorlar '«»«ifiı p w * <•*•" <*>*mw*' *pımm.*•"<u 'j Dört kişi îdam olunacak! Moskova 12 (A.A.) Tas Ajansı bildiriyor: Moskova mahkemesi, 24 numaralı fabrikanın, halkı ihtilâle tesvik ile itham olunan 12 amelesi hakkında hükmünü vermistir Çetenin reisi eski Çarlık zabitle rinden Ockine isminde biridir. Gerek kendisi ve gerek şeriki cürümlerinden dördü idama, besi bes «ene, biri sekiz sene ve biri de 18 ay hapse mahkum edilmişlerdir. Sanayî heyeti azalart, Moskova sefirimiz, Rus sefiri ve İstanbul Valisi ile beraber vapurda Rusyaya giden Hereke fabrîkası müdürü Resat, Feshane fabrikası müdürii Şevket Turgut ve îbrahîm Kâmil Beylerden mürekkep sanayi heyetimiz dün Loyt Triestino acentasımn Stella d'İtalia vapurile Ode«a*d&n «ehrimize gelmistir. Sanayi heyetimizin a z a l a n dün kendilerile görüsen bir muharrimi • ze su izahatı vermislerdir: « Kayseride kurulacak büyük mensucat fabrikasına ait avan projeleri hâtnilen buraya döndük. Bu Mabadi S inci MahJede Bir hava faciası Peşte 12 (A.A.) Bir mektep tayyaresi Szekes civarında bir ahırın damına düşmüs, motör ateş almış ve ahır ile yanındaki ev yanmıştır. Tayyarecllerin ikisi de ölmüştür. Kazanın sebebi belli degildir. YUNUS NADt Mahadi 2 iaçi aahjfede nan mektep gemisi dün sabah saat 10 da Pireden limammıza gelmiş ve Dolmabahçe önünde demirli yerek top atmak surelile Türk bay rağını ve Reisi cumhur Hazretle • rini selsmlamış • tir. Gemi kuman danı yüzbaşı M. Binatsize mih mandar tayin edilen deniz yüz başısı Nejat Bey gemiye giderek beyanı hoşamedı etmistir. iakarıda Aris mektep gemisi, aşağıda gemi ku~, Gemi kuman mandanı Vali Beyi ziyaretten çıktıktan sonra danı M. Binatsiz öğleden sonra Vali Bey bizzat ve öğleden evvel Vali Muhittin Beyi ve KoŞükrü Naili Paşa da bilvekâle gemi lordu kumandanı Şükrü Naili Pasayı Mabadi S inci sahifede makamlannda ziyaret etmistir. i