2 Ağustos 1933 Tarihli Cumhuriyet Gazetesi Sayfa 1

\ Hayat Ansiklopedisi nci cüzü çıkti 37 Onuncu sene: No. 3318 umhuriyel İSTANBUL CAĞALOĞLU Telgraf ve mektup adresi: Cumhuriyet, İstanbul Posta kutuau: îstanbul, No. 246 Telefon: Başmuharnr: 22366, Tahrir müdürü: 23236, Idare müdürü: 22365, Matbaa: 20472 Vatandaş Yerli malı al! Beşinci Yerli Mallar sergisi dün açıldı. Sergiye git ve yerli mallann güzelligrini iftiharla gör, ondan Çarşamba 2 Ağustos 933 sonra şajma! da yerli malından Yeni bir meşale Istan bulUniversitesi vvefld gün Dariilfünunu kapı • yarak Üniversiteyi açan Ma arif Vekilimizin dün bütün gazetelerimizde neşrolıman izahatmı o kurken yeni müessesenin memlekette ffasma med'uv ve namzet bulunduğu vazifeleri hakkile ifa edeceğine kanaat getirdik. Yapılan iş ancak bu kadar derin ve etraflı bir anlayışla kavranmıs ve omozlanmış olabilirdi. Hakikatte Turkiye orta çağ asırlanndan yeni devre ancak bn yeni tesisle geçmekte bulu • nuyor denilebilir. Bu hakikati toplu bir surette anlamak için Doktor Resit Galip Beym izahatını dikkatle ve ibretle okumak kâfidir. Tiirk miUetini bütün idünyamn muasır müterakki hayatına katmak için en esaslı karar ve hareket te nihayet Cumhuriyetin feyrinden ve azminden ilham ve kudret almıs bu • Iımmaktadır. Binaenaleyh yasasın Üniversite ve yasasın Cumhuriyet. Büyük mkılâolar yeni fikrrlerin ko • pardtklan kıyametlerdir. Mantıkan bunlann Darüifünunlardan çıkması lânm geHr ama Darülfünunlar bn vazifeyi Ifa etmedikleri zaman o büyiik inkı lâplarra gene ileri ve yüksek fikir kay naklanndan fıskırdıkianna dikkat olun mustur. Büyük Fransız inkıiâbi ansik lopedî âlim ve mütefekkirlerimn ese Hdir. Konvansiyon beser hukuku be yannamesini yazıp nesretmeden evvel ontm muhteviyahnı yüksek ktratta dejîerli âlimler çoktan hazırlamışlar ve hatta kafalara yerlestirmislerdi. Son Rus mküabt beşeriyetin hayatına taliftkküm etmek daiyesinde en feragatli fcüvük fikirlerin kıyam ve hareketidir. Türk inkılâbı ««ulara tekme •oran en Itudretli fikir hayat ve hareketlerin Üen biridir. i Hatırlıvornz ki Gazi bir gün Anka • ra Hukuk mektebînde de hocalik • • iden tstanbol Darülfünunu müderrisle • Hnden birine: Profesör bey biz« anlattr mı acaJ>a kî hukuk ne demektir? Diye soruyordu. Hukuk ne demek clacak? tste kitaplarda tarifi yazıh değil mi, hukuk hukuktur vesselâm. Ni •hayet insanlar arasmdaki münasebet • !erm şekil ve mahiyetlerini tayin eden lcayitler ve kaideler. Gazinin hâkim sı<aÜ karşısmda hukuku bu kadar basit fcir surette tarif etmeğe imkân yoktu. O sualmi tekrar ettikçe mesele her na•fearda ehemmiyet ve azametmi artır • 'dıkça artmyordu. Hukuku kaide ve kanan şeklinde okunan ve okutulan kilapiann münderecatmdan îbaret sa • nanlara karşı bu sual fikrî beser hayat w n bu mevzu önündeki çok ciddî ve çok ağır anlama kabiliyet ve mecbu riyeh'ne ait müthiş bir imtihandı. Bu yüksek anlama kabilivet ve mecbnri yetine göre hukuk hakkmda manalı surette konusabilmek için beşeri ve hayatınî tarif edebilmeğe, onun îçin de Insanlığm bu küre üzermdeld varhğı Bzerinde şamil ve derin görüsler arze "debilmeğe ihtiyaç vardı. Boyle yapi Imca bir ilmin yalnız ismi hakikat po • feande bîr cihan mikyası alıyordu. Gaamin Türkiye Büyük Millet Mecüsinde adlî mkılâplara takaddüm eden bir müHahalesi Türk mkdâbmm hukuk saha sînda takip edeceğî ana hatlan en kat*î vuzuh ve sarahatlerfle göstermistî. tnküâpcı Türk irfan hayatmm hangi esaslara istinat ve hangi gayelere te veccüh edeceği de srene Gazinin bir vesHe fle bu m<»zu üzermde verdiği izahatta gorülmüstü. r Hakikat »udur ki esrar ile muhat oIan kâinat içinde insana ve valnız in ^an denilen mahluka hakikat aravıcı Iığı ve araymca da buluculuğu şeklinde bîr kabiîiyet lem'ası initaf eylemistir. Esasen bir çamur yığmından baska bîrsey olmıyan insan, ancak o arayıcı ve bulucu kabiliveti ve nisbeti ile m sandır. Bunun alt tarafınm herhangi bir hayvan sürüsünden farkı yoktur. Ve insan, mükevvenat içinde mümtaz bir mahluk sayılabilmek için bu ara yici ve bulucu yolunda mütemadiven faal olmaktan hâli kalmıvacaktır. Ta rih bu hikâyenm muhtelif safha ve merhalelerini ihtiva eder. Türk tarihi bizim istihlâf ettiğimiz Osmanh şeklinde fikriyat noktasından maatteessüf yerlerinde saymaktan daha beter vaziyetlere düşen medresele rin geri ve küflenmiş rehberliği îçinde sefalet ve perişanlığin en asağı dere kelerine yuvarlanmış bir cemiyetm acıklı hayatını ifşa eder. Doktor Resit Gaiip Bey eemiyetin bu kâbustan kurtulmağa ugrasan çabalamalarını kua • IMIIIIIINIIIMIIIIIIIIIIirilllllllllllllllllllllllllllllllllinilllltlllllMHIrMHIIIIIIIMIIINimilillMIİIIIIIIIIIIIIIIIIIIUIIlrıllllllllll \f • I • > A A iFmMurmınırmıııiHmKHimmııudiımrıuımııiMtıııııııHMi Macaristanla Iki Ticarî İtilâf Yaptık Eski Fransız Başvekili Yeni Emin ve Fakülte reisleri işleri Ankaraya geliyor Heryonun Türk devraldılar, mühim kararlar verildi M. Ankara zîyareti Fransız münasebatı ve hakkında beyanah Hariçten ahnacak müderrisler ve getirtilecek ecnebi profesörler bugün belli olacak, münhal hocalıklara memleket dahilinden birçok talip var Müıga Dariilfünunun yerine açdan İstanbul Üniversitesi dün tabahtan iti baren faaliyete gectnistir. üniversite Emini profesör Doktor Nec«t ömer Beyle fakültelerin yeni reisleri dün makamlannda, kadroda kalan müderri» • lerle diğer birçok zevahn ziyaretlermi kabul etmişlerdir. Bunu müteakıp ise baslıyan Fakülte reisleri, Neşet ömer Beyin riyasetmde toplanarak Üniversiteye verilecek me sai istikametleri etraftnda görüşmöf • lerdir. Lyon 1 (A.A.) Havas Ajansmdan: Liyonda çıkmakta olan bir gaze • tenin muhabirine şarkî Avrupada icra edeceği seyahat hakkmda beyanatta bulunan M. Heryo demistir ki: « Rusyaya tıpkı 1922 senesinde olduğu gibi münhasıran ora ahvali hakkında malumat edinmek maksadile gidiyorum. Bize gerek kültür, gerek zih. niyet ve gerek içtimaî vaziyet itibarile en uzak olduğu söylenilen bir memle . keti yakuıdan görmenin o memleket adamlarife görüsmenm, tnünttsebet ler ve şahsî dostluklar tesis etmenm lüzumuna her zamandan ziyade kani bulunmaktayım. Rusyaya orayı gör mekten, orada tetkikat yapmaktan ve oradakil^rle görüşmekten baska bîr maksatla gitmiyorum. Sovyetler, beni davet ettiler. Oraya gittiğimden dola yı memnuniyetimi artıran bir nokta vardır ki, o da, 1925 senesinde Ruaya ile yeniden münasebat tesisinde be nrm önayak oknaklığım ve Fransız . Sovyet ademi tecavüz misakınm da ke•a benim delâlet ve teşebbüsumle bn Mabadi 6 mcı sahifede Universitenin ilk günü ııtıııiHiıniMiıııniHitıııiHiııiMiııııtiMiıııııtıiMiııtiDMiıtııııııııuHiııiMitıı ıınıuıııııiMiHiMiıııııııtıııııııııiMiıııiHiıiKiııııııııfHiıııııııııııııııı Tiirk Fransız münasebatı ıiKiııımıiHitınıtmm ^ ııııııııımıııııiffi ıııııımmmımmıiHiHHimııııiMiıııınıiMiııııımıılıı ıııııııiHtııın Dün verilen kararlar Yeni esaslar dahilinde yapılacak tedrisat ve teskilâta ait talimatnamelerin ihzarraa yakmda baslanacaktır. Üniversite idare heyeti, fakültelerin profes • sorleri tarafından bu hususta hazirla nacak projeleri tetkik ettDcten sonra Vek&letin tasvibine arzedecektir. Ecnebi profesörler üniversiteye çağınlan beynelmilel şöhreti haiı Alman âlimlerinden profesör Nisen ile diger iki ecnebi profe sör dün Üniversite Eminini ziyaret ve müstakbel faaliyet hakkmda temas et • mişlerdir. Bunlardan başka bir mfiddet evvel tngfltere Kralmın hastahffi emasmda Yeni Oniversitenin mSclerrîtlerinden bir grup Nasıl karşıladılar? Üniversiteye alınmıyan mülga Darülfünun müderrislerinin yeni kadrolar hakkındaki mütaleaları Yeni Ünivershe kadrosuna mül • ga Dariilfünunun 151 müd'erris, muallhn ve müderris muavinmden yalnız 59 unun aîmması, bu suretIe açıkta kalanlann yekununda hâsıl olan kabanklik, tahminlerinin tahaklruk etmedigini gören birçok kimseleri şaşırtmiftır. Alâfeadar lardan bir çoğu Üniversite kadro • sunun tam bir b'taraflık ve isabetle tanzim olunduğuııda ittifak et mektedirler. Maamafih bu kadar cezrî ıslahat vapıldığı halde Tıp ve Hukuk Fakültelerinden çıkarılmaları lâzrnı gelen bir iki kisinin vaziyetlerini muhafaza ettiklerini .•öyliyenler de vardır. Dün mülga Universitenin tanın. mış »inrkalarından olup ta yeni Üniversite kadrosunda isimleri bulunmıyan zevata müracaat edeırek kadro hakkındaki mütalealarım sorduk. Aldığımız cevaplan aynen kaydediyoruz: Kerim Sebati Bey: Yeni Universitenin yükselmesmi temenni ediyoruz. Baska söyliyecek bir sözüm yoktur. Besim ömer Paşa: Ben kanunî hizmet müddeti. mi ikmal ettim. Esasen sinrtim müsait değQ. Epey zamandır devam frdemiyordum. Böyle bir adamdan ne intiba istiyorsunuz. Pek muvafık! Ziya Nari Paşa: Tebrik ederiz. Allah muvaf fakiyet versin. Bajka ne söyliye yim. Nazik meseledir. Diş tabibi Hüseyin Talât Bey: Şimdilik brr sey söyliyemem. Ben sabır ve metanetle kabul ettim, Ne yapayim, böyle münasip görül. miis. Ağaoğlu Ahtnet Bey: Ben bunun hakkmda bir makale yazdım. Biliyorsunuz ki ben ötedenberi Üniversitede ıslahat tafaftarı id'im. Yalmz bu kadro ge nis tutulmus. Onu doldurmak meselesi var. ' Abdurrahman Münip Bey: Heyeti mecmuuıu görme . Mabadi 6 tnct $ahifede M. Heryo Yerli Mallar Sergisi dün merasimle açıldı Kâzım Pş. Hz. «Her sene, on hatta yirmi sene daha ileri gidiyoruz, fakat bunun daha ilerisi var. Ona da varacağız» dediler ÛntDersitenin tehrimtoe çelen ecnlbt muderrislerinden ikisi: iki Alman protesdrü vaki davet üzerine gizlice tayyare ile Berlinden Londraya giden ve yaptığı mühim ameliyatla kralı ölümden kur • taran en marırf operatörlerden profesör Zaverbruha da tstanbul Üniversitesi Tıp Fakühesinde hariciye kürsüsü tek lif edilmiştir. Profesör Zaverbruh bu teklifi kabul Mabadi 6 tnct sahifede Dün Macaristanla iki ticarî itilâf imzaladık Macaristan bizden 2500 vagon kömür, 25 vagon tütün ve 321 bin pengölük kuru meyva alacak Ankara 1 (A. A.) Macaristan hükumetile müzakere edilmekte olaa ticarî anlaşma bugün Hariciye Vekâ • letinde rmza ed3mîştir. Anlaşmağa merbut bir de Klesring mukaveltsi vardır. Ticarî muvazene esasma müstenit olan muksbil itha'ât ve '^vara* umumî takasa tâbi olup bedeller! Klearipg mu. kavelesins tevfikan tesviye olunacak. tır. Macaristan Türkiyeden 2500 vagon maden kömürii, 25 vagon tütün ve 321 bin pengö kıymetinde kuru meyva almağı taahhüt etmiştir. Mukavele altı ay müddetle mute • berdir. Hükumetlerin tasdikına iktiran ettikten sonra 15 ağustosta mer'iyete girecektir. Umumî af Hariçte bulunanlardan kimler istifade edecek? "Beşınci Yerli Madat1 sergisinde Nazmi Nurİ Bey açılma nutkunu söylüyor, Meclis Reiti Kâzım Pasa Hz. kurde* lâyı keserek sergiyi açıyor Beşmd yerli mallar sergii dön öğ • leden sonra saat dörtte Galatasaray lisesinde büyük merasimle açılmıştır. Merasimde Büyük Millet Meclisi Reisi Kâzım Pasa Hazretlerile Hakkı Şinasi Paşa, tneb'uslarımızdan diğer bir çok zevat ve Ordu müfettişlermden Fah rettm Paşa, İstanbul Valisi Muhittin, VaH muavfnf AB Riza, Moddefumorat Kenan, Polis Müdürü Fehmi, Beyoğld kaymakamı Sedat, Fatih kaymakamî Haluk, Nemlizade Mithat ve Tiearet odası erkâm, rabrikatorlar ve davetU birçok gfizide zevat bulnnmuştur. Evvela, Deniz mızıkası tstfldâl mar • Mabadi S inci sahifede IHIIIIIIIIIIIIIHMHnillllllllMIIIIIIIIIIIIIIIIHIIIIIIIIIIIIIIIIIIinillllllllllllllllllMHIIIIIIIIIIimilllllllllllllllllllllllllllilllllllilMllllllllllllllltliMIIIIIIIHN Vapurculuk üıhisarının tarifesi tesbit ediliyor llllllllllllllllllllllllllllillllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllıllllll'IIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIMIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIlllllinillllllllllllllllllMIIIIIIIIIHINIIII kalmakta ısrar edip kalmıştı. ca ve fakat canlı olarak hikâye eyle Iste yeni İstanbul Üniversitesile is mistir. İlk olarak Resit Pasanm açmat3>dal olunarâk bayatına hatime çekiğa çalistıgj Dfttüıfitnqnan ba mem]e . kejte'^iılebesi ..Üejia^İıoeası ^Me' ypkto. 4len'D"arülrunınv böyle bir müessese idi kiifendi vaziyetile kendi ölümünün kaMeşrbtiyet derirlerınin 'Darülfunununa rarmı hergün ' kendisi îlân etmekten gelince bunun hakikî ve muasır bir ir , hâli değildi. Üniversite arastıncı ve bufan müessesesi olmasını nâfife yere lucu hayatile genç ve inkılâpçı Türki bekledik durduk. Arayıcı ve bulucu ir yenin istikbaline m^şale tutacak yep fan hayatında bütün millete rehber olyeni bir müessese olarak kuruluyor. Omak lâzım gelen Darülfünun hem mil • nun en pürüzsüz bir güneş halinde par» letin, hem dünyanın hayatından aynla lamasını temin etmek hususunda hüs • rak kendi kabuğuna çekilmiş kaplumnüniyetlerin en ileri derecelerini gösbağa halinde çok garip ve çok acıklı termekte bulunuyoruz. Bütün milletin bir derekeye yuvarlanmış, hayat ve ve bütün dünyanın gözleri bu yeni mühareketin zerresini bile gösteremiyen essesemize dikili olacakttr. Onu dün bir ölü gibi olmustu. Nekadar satılsa denberi artık başlamış olan yepyeni yeri olan birseydir ki Darülfünun milhayatında en büyük üraitlerle ve bütün lî inkılâbm yaratıcı hayatına rehberlik dikkatimizie takip edeceğiz. etmek şöyle dursun, hatta ona karısa YUNUSNADt mamıs, hatta onu anhyamaz bir halde Rauf Bey Adnan Bey Cumhuriyetin onuncu yıldönümü tnünasebetile ilân edilecek af ka nununun esasJan hazırlanmıştır. Büyük Millet Mecli»i çalışmağa başlayınca ilk celsede hükumetin bu hu"sustaki teklifi müzakere edilecektir. Söylendiğine göre hükumetin yapacağı teklifte, siyasî mahkumlarla beraber memleket haricinde bulu nanlardan bir kısmının da affedil meleri hakkmda kayitler buluna caktır. Fakat meclisin, memleket haricinde bulunan mahkumlar hakkmda nasıl bir karar ittihaz edeceği malum' bulunmamaktadır. Verilen haberlere nazaran memleket haricinde bulunanlardan sabık Mabadi 6 mcı sahifede Tarife komisyonu dünkü içtimatndTT Devlet Denizyollarile vapurculuk in I lerini tesbit edecek olan komisyon, dön hisarı şirketinin yolcu ve yük tarife • I Lutfen sahifeyi çeviriniz