September 23, 1933 Tarihli Cumhuriyet Gazetesi Sayfa 1

Cengiz Han Biiyiik Tiirk İmparatoru Büyük bir itina ile hazırlanar bu eser, büyük cihangirin ze kusından doğan harikalan hikâye edecektir Onuncu sene: No. 3370 umhuriyet İSTANBUL CAĞALOÛLU Telgraf ve mektup adresi: Cumhuriyet, Istanbul Posta fcutusu: Manbul, No. 246 Telefon: Başmuharrir: 22366 Tahrlr müdürü: 23236 îdare müdurü: 22365, Matbaa: 20472 nıııjıııınfnııııııııııııııııııımıııııııııııııııııııııııııııııııııııııııııııııııııııııııııııııııııııı ııııııııiii Hinııııııııııııııııııııuiinıijiıııııııııııcııııııııııııııııııı ıı tııntıı Tarihî tefrikamız Bayiik Tırk İnparatoın {Cengiz Han Yazan: M. TURHAN Cumartesi 23 Eylul 1933 mnııniKiımııınntınnıtmrTTTnıııınııııııniMNimınmnımıtrıııııııııınııııııııııiHiııııtıııııııınHiııiMMiıııınıııııııııııııı Türk Bulgar Dostluk Muahedesî Imzalandı ıııııiHiıiHiıınıııııiııııımımnııııııııııııımmıııııımııııııııııııııııııiMmııımııımMimııııııııııııııı Tavşancıl hâdisesinde Yeni bir muahede yapılmamış, 1929 senesinde kast olduğu anlaşılıyor aktedilen muahede beş sene temdit edilmiştîr Fakat kastin Başvekilin trenine karşı olmadıgı, Siyasette, olmıyacak şey leri istemek hatadır. Bazı Yanan gazeteeüeri bu hataya düfmemelidirler. ııırnıııııııniMiımıımımıııımıııııımm Mübadil Rumların Avdeti meselesi TürkYunan misakı hakkında Bulgarlara teminaf verdik çünkü daha evvel altı i^en geçeceği söyleniyor Emniyet U. Müdürü bizzat tahkikat yapıyor Anadolu DemiryoUanmn Haydar paşa Ankara hatb üzermde Tavsanal ile Dil Ukelesi arasmda bir raym crva talan sökülmesi hâdisesi hakkında dün de geç vakte kadar tahkikata devam edilnrastir. Dün tstanbuldan ânzah ray yerine giden Devletdemiryollan tşletme mü fettisi AbduDah, Yol dairesi bafmufettisi Muammer ve Hareket müfettişi Ferruh Beylerden mürekkep tahkik heyetine Ankaradan evveDd aksam hareket eden Emniyeti Umumiye Müdii rü Tevf* Hadi Bey de İkmak etndf • tir. T firkiye 3e Yunanistan dost ol dular ve bu dortluğu müşterek hudotlarm mütekabilen müdafaa«ı gibi tedafiiî bir rttifak derecesine kadar çıkardılar. Çünkü, Türkiye 3e Yunanistan, yük. sek menfaatlerinin birbirinm ayni ve mfişterek olduğunu anlamışlardır. Çonkü, Yunanistan 2e Türkiye arasmda hiçbir ibtîlâflı mesele yoktur. Çünkü, her Hri memleketm ricali ve halkı harbin zararlannı bilfiil görmüş. ler, sulh ve sükun içinde yasamak i* tiyorlar. Çünkü, her iki devlet, başkalanmn •iyasethte peyk ve oyuncak ohnak wtemiyorlar. Çunkü, Türkiye ile Yunanistan ken. di millî menfaatierinden baska birsey tanımıyan millî bir siyaset takip edi • yorlar. Bütün bu çünkiileri hulâsa edince bir noktada toplanınz: Dostluğun esası ih. tiyaçlann ve menfaatlerin iştirakidir. Fakat... Bazı Yunan gazeteleri, bu dostluğu ahitname şekJine sckmuş olan misakm Bulgar Kralı Boris Hz. heyeti murahhasamız şerefine dün bir zîyaf et verdi, heyetimiz bugün Sofyadan ayrılıyor Sofya 22 (Sureti mahsusada giden muharri rimizden ) » Türkiye Bul garistan arasın da temdit edi len protokol bu gece imzalan mıştır. Protoko lun imzası »ıra sınd'a tsmet Pa Hz. nin refika lan hasta oldu ğundan müsa • rünileyh proto • kolu rmzalıya • mamıstır. Ismet Paşa, protokolu yarın sabah Vat nay« harekettes evvel imzalıya • caktır. Protokolun su esasları ihtivı etmekte oldu • Teofik Hadi Bey bizzat tahkikat yapıyor Tevfik Hadi Bey tahlnkah bizzat idare etmektedir. Hakumet, hattın selâmetOe alâka • dar olan bu meseleye çok ehemmiyet vermistir. Tevfik Hadi Bey, şimdiye kadar yapılan tahkflcata ak evrala gözden geçirmiş, hâdise giinü meseleye vsziyet eden KocaeÜ Valisi Esref Beyle görüsmüş, ânza mahallinde vaziyeti Emniyeti Umamiye MucTSrB Tevfik Hadi Bey /«kndan teferruatma kadar uzun dtya tetkik etmtştir. Tahk3tath» mesgnl zevabn istirabat» lerini temin içm tstanbuldan hususî bir servis vagonu gönderilmiştir. Kast olduğu muhakkakttr Şimdiye kadar elde edüen deKUer, Mabadi 3 üncü sahifede larda, mübadil Rumlarm ekrar Türkiyeye yerleşmelerinden büyük bir ha . raretle bahsediyorlar. Türkiyenin nü fusu az, toprakları genişmis, Yunanis. tanın da nüfusu faz)a, arazisi azmış. Evvelâ, emperyalist devletlerin göz Öiktikleri yerleri elde etrnek için uy durduklan nüfusumuz cok, toprakla . runıza sığanuyoruz, masalını Yunan gazetecilerinin ağzuıdan "îsitmek hayli gariptir. Yunanistanın nüfusu kendi topraklanna sığmıyacak kadar tasmış değildir. Herhalde Yunanlılara düş raan olmıyan Larousse lugatinde Yunanistan hakkında şu cümle var: «Kol, sermaye ve yollann noksanı; ziraat, ticaret ve sanayiin inkişafma baslıca mani teşkü etmektedir.» diyor, Kol, yani insan noksanınm en başta gelme. Mİ gösteriyor ki Yunanistan nüfus faz. lalığından şikâyet edecek vaziyette değUdV Fîlvaki, Yunanistanda, kflo metre murabbaı başma takriben 48 kişi, düşmektedir ki hiç te çok sayıl maz. Kilometre murabbaı başına nü • fm nisbeti Fransada 71, ttalyada 128, Aîmanyada 133, Japonyada l*'*, tn . gilterede 180, Belçfcada 241, Mısırda 400 den fazladır. Bu rakamlara göre, YunanlJar, kendi topraklannda hiç te »ktsık bir vaziyette değildirler ve bazı Yunan gazetelerinin, Yunanistanın a " razni dar, ahah'si fazladır, bu nüfus faz. lasuu başka memleketlere yerleştirmek zarureti vardır; şekHndeki iddialan asla varit olamaz. Esasen bu iddia, an . cak emper>a''!,t devletlenn ağzına yaraşan bir istilâ bahanesidir. Binaenaleyh Türkiyeden Yunanista na giden ve henuz yerleşen mübadiL ler, yeni vatanlannda güzel güzel oturarak Yunanistanın refah ve servetini arthrmağa çahşmalıdırlar. Sonra, Yunanlı refiklerrmîz, asıl mB. hfan bir noktayı daha unutuyorlar. Yunanistan ile Türkiye arasmda bugOnkü dostiuğun teessüsünde en m i • him bir âmil de, Lozan muahedenamesinde kabul edilmiş esaslara tevfikan iki tarafın nzası, himmet ve gayretile bhirilmiş olan bu mübadele işidir. Es kiden Anadoluda Rumlann ve Yuna nistanda Türklerin, mevcudiyeti, he men hergün, bir niza vesilesi oluyordu. Bilhassa Türkiyeye ve Türklere rahat ve huzur yüzü göstermemek istiyen bazı Avrupa devletleri Rumlar arasında (sa. de Rumlar değil, Türkiyedeki hıristiyan ve mSsKhnan bütün gayri Türk anasır arasmda) tahrikât yapıyorlar. Bir ta . kım vaklerle onlan aldahyor, hatta isyan vt ihtilâle teşvik ediyorlardı. Dev. let, bu kıyam hareketlerini gayet tabîî olarak bashnnca, Türkler hıristiyar.lan Erkek Muallim mektebi ilga edilmemelidir İbrahim Alâettin Bey bu bir asra yakın hayatı olan irfan müessesesinin ilgaşuu doğru bulmuyor > ğunu öğrendim: Sofya »efarethdnemizde verilen mükettef nyafeüen hır ınttbn 1 Türkiye ile Bulgaristan yeni bir muahede imzalamıyorlar, eski muahede bes sene daha temdit olunuyor. 2 Türk Yunan misakınm Bu! . garistana müteveccih olmadığma dair Bulgarlara teminat veriliyor. Ayni teminatın Yunanistan tarafından veri • leceği de etkefful ediliyor. 3 İki memleket araâinda halledil. memiş emlâk, h'caret ve diğer mesele ler her iki taraftan üç kişilik birer he yet marifetile gözden geçirilerek halle « dilecektir. 4 Türkiye ve Bulgaristan; arala. nndaki dosiluğun daha kuvvetle de • vam ettiğine karar vermişlerdir. ismet Paşanın beyanatı Sofya 22 (A.A.) Bulgar A jansı bildiriyor: Türkiye Başvekili tsmet Paşa Hz. Bulgar gazetecilerinin bir su aline cevaben asağıdaki beyanatta bulunmuşlardır: < Sofyayı ziyaretimden, Bulgar zimamdarlarile yaptığım konuşmaIardan ve bu konuşmaların verdiği neticelerden f evkalâder' memnunum. Bu neticelerin iki milleti birbirine bağlıyan mütekabil sam'mî dostluk münasebetlerinin daha ziyade sı kılaşmasına hâdim olacağına mutmain bulunuyorum. Bulgar hüku • metinin mütehalli olduğu hüsnü niyeti bu vesile ile de müşahede edebildim. İki m'llei alâkadar eden konusmalar mütekabil açık yürekli lik havası içinde devam emiştir ki bımdan çok memnunum. Bulgaris tanı ziyaretimizin iki memleketi birbirine daha ziyade yaklaştıracağına eminim. Bu ise Ba'kan ve umumi Mabadi 4 ü'ncu »ahifedf İsmet Paşa, M. Muşanofun evinden Çıkarken Dün gece yarısı resmı bir tebliğ neşredildi Sofyadaki mükâlemeler tarafeyn menfaatlerının müşterek olduğunu gösterdi Sofya 22 (A.A.) Türk Bulgar konuşmalannm hitammda asağıdaki tebliğ neşrolunmuştur: «Başvekil îsmet Paşa ve Türkiye Hariciye Vekili Tevfik Rüştü Beyle Bulgar Başvekili ve Hariciye Nazın M. Musanof konuşmalan esnasında iki memleketi alâkadar eden bütün meseleleri gözden geçirm'şler ve umumî vaziyeti tetkik eylemislerdir. Bu fikir teatisi bir itimat, açık yüreklilik ve samimiyet havası içinde devam etmis, gerek Türkiye ile Bulgaristan menfaatlerinm tesanüdünü şerekse iki memleketi ve beynelmilel teşriki < mesaiyi alâkadar eden meselelerdeki noktai nazar mutabakatlan. nı bir kere daha meydana koymuştur. Umumî sulh ve anlaşma siyasetini tatbikte devam etmeğe kat'iyyet» az. metmiş olan ve iki memleket arasm. daki münasebetlerin mümeyyiz vasfını teskil eden mütekabil dostluk ve muhabbet hislerile da!ma mütehalli ve bunun ifadesini tecdit evlemek arzusunda bulunan iki hükumet. Ankarada 1929 da aktedilen bi'araflık, uzlasma. ad lî sureti tesviye ve hakem muahedesinj şimdiden ve bes sene müddetle yeniden temdit eylemeği kararla&tır. mışlardır. Bu münasebetle her iki hü. kumet, tarafeynden biri veya diğeri tarafından girilmiş veya girilecek taahhütlerm mezkur muahede ahkâmmı hiç bir veçhile ihlâl edemiyece ğını veya bu ahkâmın şümulünü azalta mıyacağmı kaydetmek hususunda mutabık kalmışlardır. Bu fikir ile dirki Türk vekilleri 14 evlul 1933 te Ankarada imzalanan Türk . Yunan muahedesinm ka'iyyen ne Bulgarisâna ae de diğer her hangi bir memleket aleyhine müteveccih ol. madığını ve bilhassa Bulgarisana karsı hiç bir hasmane temayül. den mülhem bulunmadığını kendiliklerinden Bulgar hükume tine beyan etmişlerdir. Bun dan başka her iki hükumet Türkiye L le Bulgaristan arasmda muaüâkta bulunan bir kaç meselenin en kısa bir müddet zarfında tetkik ve tasfiyesi . nin muhtelk bir komisyona tevdiine karar vermişlerdir.» Maarifçi meb'uslannnzdan İbrahim Alâettin Bey vaktile müdiri bulunduğu tstanbul Erkek Muallim mektebinin 3gası meselesi hakkmda dün bir muharririmize asağıd?ki beyanatta bultmmuştur: « Maarif Vekâleti Istanbulda meydana çıkan mektep binalan buhranını halledivermek endisesile bir asra ya km zamandanberi vazifesini yapan hem de iyi yapan bir müesseseyi ortadan kaldrrmak üzere bulunuyor. Aceleye ve mahdvt düsünceye kurban edilecek olan bir müessess tstanbtfl Erkek Mu allım mektebidir. O mektepte muallim, muavin ve miidir sıfati'e on seneden fazla çalıştığun ; çm bu mektebin maarif havatımızda ki mevki ve hiznvetini etraf'le ve an'a nes^e büenlerdenim. Bu mektep Türkiyenin en eski irfarı ocsklarıri'ian biridir. Hicrî 1264 *e vani 1847 de kurulmuştu. tîk müdir leri arasmda müverrih Ahmet Cevdet Pasadan ve muall'mleri içinde de me^hur Se'im Sabit Efendidetı baflivarak maarif havatTnızin en güzide sahsivetleri hirmet jrörmüstür. Kurulduğu sek meb'usa ibrahim Alâettin B* sen altı yüdanberi muhtelif zamanlar daki teskilâtma göre ayn kisım ve şu belerinden şimdiye kadar memleket» altı bin kadar mualKm yetistirdi. Yal • nız iBc tedrisat isinde deg3, muhtelif Mabadi 4 üncü »ahifede 300 Italyan talebesi geldi Misafir gençler, pazara kadar şehrimizde kalacaklardır. Bu akşam bir müsamere verilecek Dün akşam sehrimize gelen Italyan talebeleri Italyan bandırah Piero Foskar va purile. dün akşam limanımıza 300 ttalyan Universite talebe*i gelmiş tir. Talebelere, bazı profesörleri de refakat etmekte idi. Seyyahlar, İtalya konsolosluğu erkânile şehrîmîrdeki ttalyanlardan bazılan tara • fmdan karşılanmışlardır. Talebeler, bu sabah saat sekiMabadi 6 mcı »ahifede ABtDtN DAVER Mabadi 2 inci sahifede Sefareth.anemizde hararetli bir mükâleme