11 Ekim 1934 Tarihli Cumhuriyet Gazetesi Sayfa 7

11 Teşrİnİevvel 1934 Kralın son sözü: Yugos Yugoslavya sonsuz Marsilya suikastinin lavyayı muhafaza ediniz t ^rbir elem içinde tüyler ürpertici tafsîlatı Fransa Reisicumhuru Marsilyada Birinct sahifeden tnabait kadar, Kraliçe, yolda bivkaç defa baygınlık geçirmistir. Kraliçe Mari belediye binasına gidince eesedin bulunduğu odanm bitişiğindeki odaya çekilmis ve orada gayet cesur bir vaziyette saat • lerce dua etmiştir. Cumhuriyeı Krâlı» vasiyetnamesi dün Belgratta acıldı, Prens Pol Niyabet Meclisi reisi oldu. Kabine devamh surette içtima halinde bulunuyor Birinci sahifeden mdbait tor Perovitis! tayin etmektedir. Bütün memleket uğrarîığı bu Niyabeti saltanat meclisi azalarina felâket içinde sükuneti elinden bıicabinda vekâlet etmek üzere de şunrakmamaktadır. Memleket sakinlan göstermektedir: Prens Pola Bel • dh*; fakat halk arasında gittikçe grat sehri askerî kumandanı Jeneral yayılan bir nefret duygusu vardrr. f Tomiç, Stankoviçe âyandan Janin ve Katil Kalemenin Belgratta dişPeroviçe de âyandan Zelts vekâlet çilik eden kardeşi tevkif edHmîştir. edeceklerdir. Haber alınir almmaz bütün mağazalar ve umumî mahaller der Hükumetin beyannamesi hal kendiltklerinden kapanmışlarHükumet Yugoslav milletine aşa • dır. Çok sevdıği hükümdarım kay» ğıdaki beyannameyi neşretmiştir: beden Belgrat halkı elemini açık« Büyük Kralimız Birinci Aleksandr ça göstermektedir. dokuz tesrinievvelde saat 16 da MarYalan sayialar silyada alçakaç bir suikaste kurban Yugoslavya Ajansı, asker kıt'a gitmiftir. K,ral müttefik Fransaya sulh larmın hareketi ve kısmî seferbereseri için seyahat etmekte idi. Bu Iik hakkında ecnebi membalardan eseri kanl Qe teyit etmiştir. feşkilâtı çıkan bütün haberleri en kat'î bir esasiye kanununun 36 nct maddesi şekilde tekzip etmekte, bu habermucibince ilk doğan oğhı Haşmet • lerin bir takım gizli maksatlarla lu Kral tkind Pier Hazretleri Yugosçıkarılmakta olduğunu bildirmeklavya Kralhğı tahtma çikmiştir. Kratedir. liyet hükumeti, ordu ve donanma HasKabinenin devamh içtimalart metlu tkinci Pier Hazretlerine sada Hükumet Başvekil M. Uznovi • çin riyasetinde devamh olarak top kat yemini yapımşlardır. Krallık otoritesmi muvakkaten üzerine alan hü • lantıda bulunmakta ve teskilâtı ekumet teskilâtı esasiye kanununun 45 sasiye kanunu mucibince icap e • inci maddesi mucibince âyan ve meb'den tedbirleri almaktadır. Kral san meelislerini 11 tesrmievvelde müşAleksandr Belgrattan hareketin • terek toplantiya davet etmistir. Mecden evvel hükümdarlık salâhiyetlerini kabineye devretmiş olduğuntisler teşkflâtı esasiye kanununun 42 dan kabine şimdi bu salâhiyetleri ve 59 uncu maddeleri mucibince yekullanmaktadır. min edeceklerdir. Kral Aleksandrm lon nefesini verHükumet on bir yaşuıda olan ve Londrada bulunan Veliaht Prens meden evvel söylediği son ve yegâ Piyeri Yugoslavya Kralı ilân et • ne cümleler şu olmuftur: miftir. « Yugoslavyayı muhafaza edinîz.» Kralın vasiyetnamesi Kralın mOIete bıraktığı en yüksek Kral Aleksandrm vasiyetnamesi bu miras işte budur. sabah açilmistir. Vasiyetname açılir • Kraliyet hükumeti bu mirasa sadık ken Prens Pol, Basvekil Uzunoviç, kalmağa bütün Yugoslav miletini daBelgrat valisi, muhafız kumandanı vet eder.» Jeneral Givkoviç ve müteveffa KraYugoslavya altı ay matem lın seryaveri hazır bulunmuflardır. tutacak Kral Aleksandr ikinci Pier sinni rüşHükumet millî tnatemin altı ay te vâsıl oluncaya kadar niyabeti sal • tanat meclisine Prens Pol Karacorceviç devamma karar vermiştir. Krala yapilacak cenaze mera âyan azasindan ve eski nazirlardan siıtfini tesrpît için hususi bir komiRadenko tstanoviç ve valüerdeft dokte tefkil edilmistir. çesi Mariye hemen bir taziye telgrafı göndermiftir. Basvekil de Yugoslavya hükumetine bir telgraf çekerek dost ve müttefik Yugoslav milletinin uğra • dığı feci matemden dolayi Romanya müietinin duyduğu büyük acıyi bildirmittir. Romanyanm büyük dostu Bar • tunun ölümü dolayısile Franslz büku • metine taziye telgraflari çekilmistir. Bütün resmî binalara matem bayrağı çekilmistir. M. Titülesko Bükreşe gel • mek üzere Sinaiadan aynlırken gaze • tecOere su sözleri söylemistir: « Her devrin en büyük Krallarmdan birinin ve en büyük Fransız adamlarmdan birisinin birdenbire ölmelerî beni altüst etti. Bu çifte ziya yalniz millî değil, ayni zamanda cihanşümul bir matemdir. Milletimizin bu ziyalarin büyüklüğü önünde iğilmektedir.» Fransa Reisicumhuru M. Löbrön, M. Tardiyö, ve M. Heryo ile bura • ya gelmişlerdir. Çok müteessir olan M. Löbrön, M. Yevtiç ile Yugoslav sefirine doğru ilerlemis ve hükumetin taziyetlermi bildirmistir. Sonra hep beraber belediyeye gidilmiştir. M. Löbıön orada tarif edilmez bir teessürle Kraliçeye taziyetlerini bildirmistir. Kralın cesedi naklediliyor Paris 10 (A.A.) Dubrovnik zirhj * al Aleksandrm vefatı habertni Usi saat 16 da Kral Aleksandrm cesediParite gelirken trende alan ve ni hamilen Marsilyadan hareket etmistir. teeuürle baytlan Kraliçe Mari Hz. Zirhhya iki Fransız zirhhsi refakat etnazırlar siyah kıravat takmıslardır. mektedir. Bahriye Nazın M. Pietri ile Londra 10 (A.A.) Buradaki Maresae Peten de birlikte gitmektedir. siyasî ve diplomatik mehafil, Yugos Bunlar Belgratta yapilacak cenaze meIavya Krah ile M. Bartunun katle • rasiminde Fransayi terasil edeceklerdir. dilmelerinden doğma hayret ve te Yeni Kral Pier Londradan Parise essürlerini ifade ediyorlar. gitti Kral Aleksandrm, komsularile Londra 10 (A.A.) Romanya daha iyi münasebetler tesisine masvalde Kraliçesi Mari ile Yugoslavruf olan gayretleri, Londrada umuya Krah Piyor, Ritz otelinden Vik miyetle, Balkanlarda sulhun menatorya istasyonuna gitmişlerdir. O fiine hadim sayılıyordo. radan Parise giderek Yugoslavya Dün gece, tngiltere radyosunda Kraliçesile bulusacaklardır. Yugoslavya millî marşı çalmmış ve Viktorya istasyonunda fevkalâdr mars biter bitmez, saygı nisanesi oltedbkrler ahnmıstır. Dört sıra polis mak üzere 30 saniye sükut edilmistir. istasyona dizilmis, birçok resmî Ayni tekrim nisanesi M. Bartu ve sivil polisler istasyonu nezaret hakkında da gösterilmistir. altına almıştır. Londra 10 (A.A.) Daily Te Kral ve valde Kraliçe saat 14 legraf diyor ki: trenile gitmislerdir. «Kral Aleksandrm, mühim müzaFransız kabinesinin beyannamesi kereler arifesinde ölmiis, kendisi Paris 10 (A.A.) Kabine, bunin, Fransa, Yugorlavya, ttalya a» gün Fransanın her tarafında duvar rasinda <?aha sdn bir anlasmayı islara yapıstırılacak olan, aşağıdaki tihdaf eden cesaretli politikası übeyannameyi kararlaştırmıştır: zerine kurulan ümitleri kırmıştır.» Morning Post ta: «Fransa hükumeti, Yugoslav mil «Bütün dünya, Krahnı kaybeden letinin, Fransız milletine karşı besYugoslav milletile, bu derece şeni lediği sadıkane muhabbeti, tam tebir cinayete sahne olarak kendi topyide geldiği bir sırada vurulan Yurağınm seçilmi* olmasından müte • golavya Krah Aleksandrm, faciai essir Fransız milletinin elemlerine katlini memlekete bildirmekle müedecektir? dtyor; ! • , * > •» teellimdir< > . M*>> *> ^ Hükumet; mifletm de duyguta • Çekoslovakyada rina tercimfan olarak, Kraliçeye, 10 (A.A.) M. Benes, HaYugoslavya hükumetine ve ulu dost vas Ajansının muhabirine demistir millete, Fransızların derin teessür ki: lerini arzeder. « Harptenberi, hiçbir hâdise, Kral Aleksandrm yanında, M. beni, Kral Aleksandrm ölümü dereBartu da vurulup ölmüştür. Birleşcesinde müteessir etmemistir. Mütetikleri bu feci matem içerisinde her veffa, büyük bir sahsiyet, büyük bir iki millet, kendilerini kalben ve fik devlet adami ve Çekoslovakyanın ren, her zamankinden ziyade mütçok güvenilir bir dbstu idi. Onun <v tehit hissedeceklerdir.» lümü, felâketine, Çekoslovakyanın Imza: Doumerg diğer büyük bir dostu oian M. BarFransa hükumeti, ordu, donan • tunun da zıyaıı munzam oluyor.» ma ve hava kuvveterinin bir ay Sovyet Rusyada müddetle matem tutmalarım em • Moskova 10 (A.A.) M. Moloretmistir. tofla M. Litvinof Lui Bartunun katli M. Bartuya millî cenaze merasidolayısile Fransız Basvekili M. Dumi vapılacaktır. merge taziye telgraflan gönder M. Dumerg, Yugoslavya Basve • mislerdir. kiline, Fransanın elemmi bildirmisMoskova 10 (A.A.) tzvestiya tir. gazetesi, M. Bartunun zamanımızm Kabine içtîmaı dağılorken, na • en büyük devlet adamlanndan biri zırlar fevkalâde müteessir görünüolduğunu yazıyor. yorlardı. M. Heryo dedi ki: Balgaristanda « Vaziyetteki fecaati tamamiSofya 10 (A.A.) Kral Aleksanle idrak etmeğe bile imkân yok dnn feci ölümü haberi bütün memle • tur.> kete yddınm suratile yayilmif ve çok Fransız gazetelerinin nesriyatt derin bir a ü uyandırmishr. Bütün ti Paris 10 (A.A.) Havas: Bi yatro ve sinemalar ve bütün omumî lumura gazeteler, asker Kralın ve mahaller derhal kapanmisür. öliim habüyük bir Fransız nazırının feci ölümleri karşısında Fransanın duyberi geldiği vakit hükumet azasi top duğu hayret, nefret ve eleme terlantı halinde bulunuyorlardı. Matem cüman oluyorlar. alâroeti olmak üzere kabine toplantı • Pöti Jurnal: «Gerek Fransa ve sina hemen nihayet verilmiştir. gerek Yugoslavya, vahim bir saalSofya 10 (A.A.) Kral Boris Yute bulunuyorlar. Bunun içindir ki, goslavya Krah Aleksandnn ölümünü bu karanhk faciayı müteakıp, iki haber alır almaz Kraliçe Mariye dermillet bkbirlerine daha çok yak hal samimî bir taziye telgrafı gönderlasmahdırlar» diyor. mistir. Ayni zamanda Kralın müsaviri Maten gazetesi de söyle diyor: M. Gnıef Yugoslavya sefaretme gide • «M. Bartunun en son gayesi, Franrek Kral namına taziyede balunmustur. sa ile ttalyanm barışıkhğını salğaBasvekil M. Georgiyefle Hariciye Namak ve îtalya ile Yugoslavya ara«m M. Batalof ta Yugoslav ve Fran • sında yakmlık temin etmekti. Bu siz hükometlerine Bulgaristanin taziyegayeyi, yasatmalıdır.» lerini bildirmişlerdir. Pöti Parizien, M. Bartunun çok «emereli seyahiitlerin ferdasında ve Bükreşte Romaya azimetinm arifesinde öldü Bükres 10 (A.A.) Yugoslavya günü kaydederek, diyor ki: «Yugos Kralı Aleksandr ile Fransa Hariciye lavya ile Fransayi, ayni matem, feNazin M. Bartu ci bir bağla yeniden bağlamakta • nun öldürüldük dır.» leri haberinî gazeHer çesit siyasî kanâatlerin terteler fevkalâde nüscümanı efkârı olan muhtelif gazetehalarla bildimrj . ler de, sulha bağh bütün milletleri lerdir. Bu haber möteessir eden bu yaman cinayeti bütün memlekete e fiddede takbih ediyolar. Iun bir teessür uyan Diğer memleketlerde Paris 10 (A.A.) tngiltere sa dirmıshr. Kral Karolla Basvekil Tata rayı 12 günlük, Romanya sarayı resko ve M. Titualtı ayhk matem ilân etmiştir. leski Sinaiada müRomanyada ordu için de matem zakere halinde bu ilân edilmistir. lunurlarken bu ha Yugoslavya Batvekül Londrada Londra 10 (A.A.) Kabinenin beri almıslardır. Uzunoviç haftahk ictimaında, bugün, bütün Kral kızkardesi Xugo*lavya Krali * Yent Yugclaoya Krah Piyer Hazretlerinln küçak kardeşlerinden ile bir kaçsene evvel alman resimleri kındaki haberler asılsızdır. biri Birinci sahifeden mabait kalamazdı yolundaki dedikodulara karşı şunları söylemektedir: «Kral Aleksandrm ziyareti münasebetile çok sıkı tedabir ittihaz ettik. Kralın geçeceği yollara iki tarafh 1400 asker sıralanmıştır Halkın crcsına da 200 sivil polis yerleştirıtmıştir.» Ktil kimdir? Almanyada Berlin 10 (A.A.) Berliner Ta gablat gazetesi diyor ki: «M. Bartunun ölümü, millî hayatın temel direklerinden bir tanesinin yikılmasina muadildir. Yugoslavya Krtlı • na gelince, o da Balkan vatanperver • len'nden bjri idi.» Doyçe Algemayne gazetesi de, Yugoslavyanın şuurlu bir hükümdar, Fransanın da şuurlu bîr hariciye nazın kaybettiğini yazıyor. Japonyada Tokyo 10 (A.A.) Japon tnparatoru Yugoslavya Kral ailesine bîr ta • ziyet telgrafı göndermis ve saraymda bir matem devresi yapılmasini emret miştir. Yunanistanda Atma 10 (A.A.) Yunan matbuatı, siyah çerçeveler içinde, sü tunlarını bemen hemen münhası ran cihan sulhunu tensik ile uğraşan en mühim amillerden ikisinden Avrupayi mshrum etmiş olan hailevî suikaste tahsis etmiştir. Gazetecilere beyanatta bulunan Hariciye Nazın M. Maksimos, giz liyemediği bir heyecan içinde şöyle demistir: < Adî bir caninin kurşunlarile yere serilmiş olan Yugoslav Krah birinci Aleksandrm feci ölümünün Yunan hükumetinde ve bütün Yu • nan milletinde uyandırmıs olduğu çok derin hüzün ve kederi öyle bir takım naçiz kelimelerle ve resmî beyanatlarla ifade etmek mümkün değildir. Ben, müteveffayı hükütndar olarak, memleketimizin dostu ve müttef iki olarak tammak sere • Katil, cinayeti müteakıp k;sa bir zamanda öldüğü için kendisini sorguya çekmek mümkün olamsmıştır. Morgda cesedı teşrih masası başına yatırılınca vücudünde bir çeîenkle çevrilmiş çaprazlama iki kol k"miğî ve bir ölü kafası altında «ya hürriIşte bütün bu tedbirlere rağnıen yet, ya ölüm» ibaresini taşıyan bir katil, askerin teşkil ettiği kord^nu dövme bulunduğu görülmüştür. yarmağa muvaffak olmuştur. Bundan başka tabancalarınır ıdeKalemenin, arabanm basanıağıııa ta birer küçük mitralyöz deneceK atladığı zaman iki elinde bırer taoankadar son sistem olduğu da nazart ca, cebinde de bir bomba bulıuuluğu dikkati celbetmiştir. anlaşılmıştır. Muhafızlardan biri kenKatil Kaleminin ilkönce Pragc disine mâni olmak istemiş fakat ticaretle meşgul bir adam olduğu < Kalemen, askerin üzerine ates eJerek onu yere yuvarladıktan sonra söylenmiştir. Üzerinde Zagreptekj] üzerinden aşmış, tekrar arabaya Çek sefaretf tarafından verilmi? v« \ Belgrattaki Fransa sefareti tarafındoğru atılmıstır. dan vize edilmiş bir pasaport bulunBir an, hayret içinde kalan halk, | birden kendini toplamış ve linç et| muştur. Fakat Pragdan gelen malumek maksadile, caninin üstüne atıl mattan Zagrepteki Çek sefaretinin Kalemen isimli bir adama hiçKr pa* mıstır. saport vermediğı anlaşıldığı gibij 1 Btt°sifadâ herŞfey" olup bitnıîş, kaZagrepten gelen bir telgrafta dahij fil tabancasmdaki kurşunları tamaşunlar bildirilmiştir: men boşaltmı'ş büidriuyordu. «Fransanın Belgrat sefaretinde fine nail oldutn. Balkan misakınm Halkın hücumu o kadar müthiş yapılan tahkikat neticesinde, 30 nıaakti için yapılan müzakere gün olmuştur ki zabıta biraz sonra can Ierinde onun pek necip hissiyatmın veren Kalemeni korumak mecburi yıs 1934 tarihinde Kalemen isminde, ve sulhun tarsinmi istiyen çelikten yetinde kalmıştır. Kralın üzerine hiç kimseye vize verilmediği anlaşılj iradeainm tesiri altında meshur kal başka bir arabadaki birçok adamla mıştır. O halde, katilin ya pasapord'mı. Müteveffa, kendisinin yüksek nn ateş ettikleri doğru değildir. Ka tu, yahut ki, üstündeki vize sahtc htmayesi altında tesis edilmiş olan lemen yalnızbaşına ateş etmistir. olmak lâzım geliyor. ve bugün sarsılmaz bir kale ve sulDiğer taraftan Kalemen, Zagrepj hun bir mihrabı şeklinde manzur Krlın son sözleri zabıtasınca meçhuldür. Esasen olan ve diğer milletler için bir başKral Aleksandr, yarah olarak nak isim bir Sırp Hırvat ismi değildir*' langiç ve bir örnek teskil eden Balkan ittifakınm banilerinden biri ol ledildiği belediye dairesinde, yanın Bu isim, Macar hududunda çok ta*^ muştur. Ve düne kadar o ittifakın da bulunan M. Yevtiçe bir rivayete ammüm etmiştir.» göre: «Yugoslavyayı muhafaza ediBundan başka Liyej zabıtası, Petbaşhca istinatgıhı idi.» niz», bir rivayete göre de «Fransız rus Kalemenski namında Hırvat bir] Yugoslav dostluğunu muhafaza edi amelenin, son günlerde, ortadanj Bükreş 10 (A.A.) Başvekâlet niz» demiş ve sakin bir şekilde haya kaybolduğunu bildirmiştir. nesretmis olduğu bir tebliğ ile mem ta gözlerini kapamıştır. İstanbuldaki Yugoslav memur lekette bugünden mütevefa Yugoslavlarının verdikleri izahat M. Bartunun son »özleri ya Kralmm cenaze merasimi gü • Diğer taraftan şehrimizdeki Yu« Diğer taraftan «Otel Diya» hasnüne kadar millî matem ilân et mistir. Bu millî matem devresi es tanesine kaldırılan Fransa Hariciye goslavya sefarethanesinin en salât nasında bütün umumî binalar bay Nazın M. Bartu çok mustarip goru hiyettar erkânından biri, dün bir raklannı yan çekeceklerdir. Bu nüyordu. harririmize demistir ki: gün resmî daireler ve mektepler Onun da son sözleri, çok zayıf bir « Katil Petrus Kalemen ismir kapatılmıstır. Cenaze merasimi güsesle söylediği şu cümle olmuştur: de bir Hırvattır. Bir sene evvel dej nü de ayni suretle hareket edilecek« Çok muztaribim, susadım » Hırvatlara mensup Radiç fırkası atir. Sinema ve tiyatrolar tatil edilmistir. Cenaze merasimi günü, mem ölülerin adedi db'rde baliğ oldu ızasından ve eski nazırlardan Noidoı fu öldürmüştür. Bu cinayet bir köy J lekerin bütün kiliselerinde müte Marsilyadan bugün gelen haber de işlenmiş olduğu için katil kolayveffanın istfrahati ruhu için bir âyin yapilacak ve hocalar talebeye lere göre suikastte yaralanan kadın jlıkla kaçmıştır. Macaristana firar kahraman Kralın hatırasmdan, lardan biri bugün ölmüştür. Bu su den katilin Petrus olduğu anla3.ıldî] meziyetlerinden bahsedeceklerdir. retle katilin hareketi dört ölünıe se ve kendisi gıyaben 20 sene hidemat Kral Karol, saraya altı ay matem bebiyet vermiş oluyor. şakkaya mahkum edildi. Petrusuni| tutulmasmı emrettnistir, bunun üç Yaralılardan Jeneral Jorj askerî bu cinayeti irtikâp etmesi Radiç fıı ayı büyük matem olacaktır. hastanede bulunmaktadır. Jeneral jkasının Sırplarla uyuşmağa taraftarj Romanyanm fahrî vatandasi olan tehlikeyi atlatmıştır. Diğer ydralıla bir siyaset takip etmesinden ileri gelM. Bartunun cenaze merasimi günü nn sıhhî vaziyetlerinin fenalığı hak Imişti.» için Romanya hükumeti bütün dairelerin tatil edilmesine ve mekteplerde müteveffanm hatırasanın tebcil olunmasına karar vermiştir. Payitahtta yapilacak ruhanî ayinde bü • tün hükumet erkânı hazır buluna • caktır. Romanyada Fransız kabinesinde tadilât yapilacak mı? Paris 10 (A.A.) Kabine meclisi Bartu için cufartesi sabahı millî cenaze merasimin yapılmasma karar vermiştir. Yeni Hariciye Nazın bu merasimden sonra taayün edecektir. Bu vesile ile kabinede daha genis bir tadilât yapilmasi da imkânsz değildir. Katilin arkadaşları kaçtılar Marsüya 10 (A.A.) Eksanprovans polisi katilin, Kramer ve Tanks îsmi alfanda kaydedUmis iki meçhul sahısla beraber bir otelde iki gece geçirdiğini tesbit etmfjtir. Bu iki ki»i dün aksam kaç> miflardır. Müteveffa Kral Aleksandr Hazretlerile Kraliçe Hazretlerinin geçen sene tstanbulda alınmıs resimleri