4 Mart 1935 Tarihli Cumhuriyet Gazetesi Sayfa 6

4 Mart 1 35 ' ASKERÎ BAHİSLER • Cumhariyet' Japon hava kuvvetleri Japonyanın 7 tayyare fabrikası ve 2100 tayyaresi vardır Ham maddeler meselesinin ehemmiyeti Japon harb sanayâi Yenî Japon deniz programı 31] Mecliste encümenler seçimi yapılıyor Fırka Grupunun salıya namzedleri tesbit etmesi muhtemel. Dahîlî nizamnamenin tadilile encümenler kadrosunun genişletîlmesi düşünülüyor hukukçu, bir asari atikacı, 65 as • ker, 3 baytar, 3 postact, 3 bankacı, 17 belediyeci, 48 çiftçi, 11 düci, 14 diplomat, 1 eczacı, 2 di^çi, 17 edebiyatçı, 2 elektrikçi, 1 haritao, 6 içtimaiyatçı, 61 idareci, 24 iktısadcı, 1 kadastrocu, 2 kimymcı, 41 maarifçi, 23 maliyeci, 23 matbuat mensubn, 4 mühendıs, 1 nafıacı, 5 er • mancı, 3 postacı, 1 ressam, 3 riya ziyeci, 12 sanayici, 36 doktor, 13 tarihçi, 1 tayyareci, 31 tüccar «za vardır. Encümen azahklanna gosterilecek namzedlertn salı g3nâ yapılacak Fırka Grupu tnştlnnhıınrl» göriisülmesi muhtemeldir. Askerî tayyareciligin ilerlemesi Japonyada muntazam surette tayyare yapılması 1920 de baslamıştr. Bu tarihte ilk deniz tay • yaresi yapıldıktan aonra tay » yare »anayii mütbif surette ileri > Iemi;tir. Şimdi Japonyada 7 tayyare fabcikası ve 3 tane de taras sud balonu fabrikası vardır. Japonyada sivil tayyarecilik ilerîde de • ğildir. Onun için devlet, tayyare yapan strketlere yacdun etmektedîr. 1921 de bu sirketlerin bütçelerinin mecmuu 300 milyon yendi ve dev letten 80 bîn yen yani butçelerinin üçte biri insbetinde tah»i$at almıslardı. 1928 de bunlann bütçesi 1,757,000 yeni bulmut Te devletin tahsisah 936,000 yene çıkmıstır; yani yan yarıya. 1930 da fabrika • ların bütçeleri 3,400,000 yene, al • ' dıklan tahsisat ta 3,400,000 e çıkmı«hr. Japon hava filolan sîmdi 11 keşif, 11 muharebe filotillâsile 4 bombardıman bölüğünden ve 2 baloncu bölü*ünden mürekkebdir. Japon ordusunun emrinde 800 tayyare üe, üç tayyarecilik mektebtntn yetistirdiği 7000 tayyareci zabit ve asker vardırt Bu mekteblerin birinde »rvil tayyareciler de yetistkilir. Japonya, çok kuvvetli bir hava donanması vücude getirmelc *Ç»n aon gayretini «jufctmektedir. Bu gay retm sebebi, evvelâ Japonyanın coğrafî vaziyetinden, sonra da müstakbel diijmanlan olan Sovyetlerin, Amerikanın ve nihayet Çmin hava kuvvetlerine verdiklerî fevkal&de efıemmiyeften, ileri gelmektedir. Amerikanm Kondbr tayyare fabri kası Çinde tesisat yapmıs ve Çin hava filosunu yeniden knrmağa baçlaraıstnr. Japon zabkleri, Japonyanın üç sene içinde 1500 tayyareye sahib olacağını soylüyorlar. Res • mî Japon beyanatı da «hava filo • sunun seri ve mahsus surette arta cağından» bahsetmektedirler. Japonya hakkmda çtkan yeni bir kitab, Japon hava filosunun 1925 te 635 tayyareden mürekkeb iken, 1929 da bu miktann 1260 a ve 1933 te mükemmel 2100 tayyareye baliğ olduğunu yazmakfadtr. Fakat Japonya için a*»l meıe le, Sovyetlerden veya Amerikadan fazla tayyare vücud egetirmek değil, tayyaıre yapmağa yarayan ham maddeleri Japonyadan tedarik et menin yolunu bulraaktır. Japon generallermden biri, bu hususta bir gazeteciye açikça çu beyanatta bulunmuştur: < Mubalâğaya düşmeden diye bilirim ki dünyanm en iyi askeri I % Japonlanz. Fakat askerlik bakimından her türlü ihtiyaclarınuzı ken • dimiz temin edemiyoruz. Maalesef harb kudretîmiz, bundan çok zarar görmektedir. Eğer Japon ordusunu tetkik etmek istiyorsanız, piyade mizin veya •üvarimizin miktarını araştrrmakla beyhud» vaktt kaybetmeyiniz. Bunları askerî yıllık larda kolayca bvjlucsunuz. Biz, U tecfiğimiz kadar asker bulabiliriz. Japonyada eksik olan adam değil, ham maddedir. En büyük endise ve derdimiz de budur.s Japon generalinin hakkı vardır. Japonyanın askerî kudretini öğrenmek Utiyenler kıslalan veya talim ve terbiye ordugâhlartnı değil, lâboratuarlan ziyaret etmelidirler. Buralarda kimyagerlerin, bakteri .yologlann, hakikî bir âlimler ordu»u halinde, memleketin askeri bünyesini tamamlamağa nasıl çalıştıklarını görmelidirler. Son zamanlarda bir Amerikan ilim ve fen mecmuası söyle bir an ket açmıstı: «Muhtelif memleket lerin halkı, kimyanm tecakkisine ne nisbette hizmet etmislerdir?» Bu dikkate değer anketin neticesinde, henüz meçhul kimaye meseleleri nin halline doğru yeni bir adım atan âlimlerin otuzda birinin Japon olduğu anlaşıldı. Bu rakam bile yalnız başına hay1 ] Bundan evvelki makaleler 1! şubat ve 2 mart tarihli aüshalarUnlz • dadlr. Japon tayyare leri te svhlılan Atatürk Medit kürsütünde yemin ederken Ankara 3 (Telefonla) M«cli» oTahili nizamnamesinin değismesi ve encümenler kadrosunun daha ge • nifletilmesi düfünülmektedir. En • cümenlerin siçimine esas teskil edeeek olan ihtisas cetvelleri hazirlan mış, tabedilmiş ve bu aksam Mecl u üyelerine dağıtılmıttır. Mecliste 3ıti!«>slam nazarmn 11 adliyeci ve Bakanlar Heyctî Ankara 3 (Telefonla) Bakanlar Heyeti saat 16 da Basbakan tsmet In8nönfin koskSnde toplandu Istanbul Fırka reisligi li beliğdir. Fakat buna baska bir takım rakam daha uave etroek lânmdır. Japonyada her sene 2000 kimya ger dîploma almaktadır. Askerlik • le kimya arasındaki sıkı miinase betler, bu rakamların ehemmiyetinî göstermeğe kifayet eder. Japonlar, kimya sahasında yaptıklan »ıln arasttrmalar neticesinde, brrkaç se ne içinde yeni »anayi vücude getir mişlerdir ki bunlarm mamulâta, ecnebi memleketlerinden getirilen ham maddelerin yerini tutmustur. Şimdi askerlikte kullanılan kimyevî maddeler istihsalâtuun Japonyada nekadar yükseldiğini tetkik edelim: Bir müddet evvel Japonyada a<id sülfürik istihsal edilmezdi. 1929 daki istihsal ise 16,000 ton metrikti; simdi senede 100,000 tondur. Dort •ene içinde asid arsenik istihsaliti döıt miıli artmrs ve senede 3000 to» nu bulmustur. Fosfat istihsalâtı 14 bin tondan 21,000 tona çıkmıstır. Tutya istihsalâtı 3000 ton çoğalnus ve soda, 50,000 ton metrik daha artmıstır. Boğucu gazler imalâtına yarayan sElfat damonyak istihsalâ • tında Japonya 1932 de 460,000 tona çıkmejc raretile kendi ihtiyacııy kendi temin etmeğe muvaffak olmostar. Japonlar, çabucak nitrat do sud, asid nrtrik imalâthaneleri de kur mağa muvaffak olmaktadırlar. Osaka gibi sanayi merkezlerî dıs mahallelerinde gezerken düzinelerle fabrika göriilür ki kapıları sunsıkı kapalıdır. Süngü takrnif küçük Japon askerleri kapınn önünde dblasarak bunları büyük bir kukanclıkla muhafaza ederler. Bu kfil renkli binaların önünde fazla durmaga gelmez. Çünkü Japonlar da casus korkusu hastalığından muztarl^dirler. Japon hapisaneleri çok temiz olmakla beraber otelde yatmak her halde daha rahattır. Japonyada birbirile rekabet eden iki zengin firma vardır ki bunlann birinin basında Mitsuiler, ötekinde ise Mitsubişiler vardır. Birincisi, her tüclü harb sanayüne 243 buçuk müyon yen, rakibi ise 244 mflyon yen yatirmiştir. Bu iki adam ve aüe tica • rette olduğu gibi siyasette de birbirile mücadele etmektedirler. Japonyada hususî er>has tarafmdan harb sanayüne yatırılan ser • mayenin yekunu bir milyar yene y*kmdn*. Buna rağmen, Japon mili • tarizminin koyu taraftan zabitler, beraberce calısmak mecburiyetinde olduklan, bu is adamlanna karsı muhabbet değil, nefret beslerler. Küçük büyük bütün Japon zabit • leri, ordu ve donanmanın zengin sanayicilerîn teshinden kurtulma sına taraftardırlar. Onların fikrince sanayicilerin siyaseti, memleketin nüfuzunu kıracak mahiyettedh*. Onun içimfh* ki azasınm çoğunu zabitler teskil eden gizli «Kan kar • desliği cemiyeti» Japonyanm siya sî hayatını kendi tabirlerince <temizlemeğe» karar verdiği zaman ilk kurban Mitsubisi Bankasının idare meclisi reisi Baron Dan olmu'tur. Fakat zabitleri n bankerler ve zengin sanayiciler aleyhinde, bun • ların da zabitler için besledikleri karsılklı düşmanlık haricî siyaset itibarile hiçbir tesir ve ehemmiyeti haiz değfldir. Her iki taraf, millî mü dafaanın inkişafı için elele vererek çalısmaktadır. Son zamanlarda askerlerle sanayiciler arasmda, çok kuvvetli bir yakınlasma hasıl ol mustur. Çünkü sanayiciler, yeni Japon deniz siyaseti hakkmda erkâniharbiyenin ortaya attığı tezi aynen kabul etmv?lerdtr. Japonya, daha Vasington deni* silâhları muahedesinin feshini i» * VOayet Fırka idare seyeb* reisi Cemal Tonca Firkanin necfi» grupa reb veldDigrâe sfçiimistir. Yerine Malatya saylavı AbdülmuttalîbİB den bahsohmmaktadır. Sağdan nra Üe tsmet tnonü yemin ediyor, Medis Başkant Riyatti Kurtütünde, Yunut Nadi, Receb Peker, Satt kadtn oe bir kadın saylav yemin ederken DördâncB Meetittn ilk eeltesîhden anrarnî bir intıba temeden evvel donanmasma yeni bir can vermek için humtnalı bir gayretle çalısıyordu. Osaka, Yokohama ve Hakodate tersanelerinde yeni gemiler insasına çalısmakta • dtr.^apopjjanjn iki tajpe yenj, de ı s v Nüfus ve iskân işleri Eski Adliye Bakanı Yusuf Kemal dünkü inkıl' • dersinde bu mevzulan izah etli * «izpirogram,wd,r., .,<v<4** Birinci program *u gemuerı ıbtiva etmektedir: • « M * 4 tane 8,500 tonluk kruvazör 12 » 1.400 tonluk mnhrlb 1 » 1,970 tonluk denizaltı gemlM 6 > 1 300 tonluk denizaltı gemist 2 > 900 tonluk denizaltı gemial 1 > 5,000, tonluk mayın gemlal 3 » 600 tonluk mayln geınisl 6 > 000 tonluk mayln tarama gemisi Ham maddeler meselesi Japon harb sanayii Yeni Japon deniz programı 1 «fttk Adliye Bakanı Yusuf Ke ı mal dün de inkılâb derslerine dm • vam etmistir. Profesör ezcümle demi|tir ki: < Ekonomik çalısma ekonomik muhit içinde olur. Yeni Türkiye, kurulduğu vakit evvelâ devletin seklini verdi. Devletin şekli eko nomik çalısmıya en müsaid sekildi. Yeni Türkiye yeni rejimin ekono 670 milyon yen yani 67 milyon mik ve hukukî sartlarmı tayin « * tngiliz liralık tahsisatı havi olan derken (yalnız Türklerin menfaa • ikinci programda su gemiler vardır: ti) gözonünde tutulmustur. Bu çok 2 tane 8,500 tonluk kruvazör büyük bir değistnedhr. Misakı mil • 2 » 10,000 tonluk tayyare gemıs lide (millî ve iktısad! inkisafımız 1 > mayın dökücü geml da hayat ve baka tam bir istikl&l14 » muhrlb le olvr) deniyordu. 4 > torpitobot Uluslararası münasebette Yeni 6 » denizaltı g|mlsl ; Türkiye ilk muahedeyi Rusya ile 4 > denizaltı takib gemisl akdetti. Bu muahede istiklâle ta • Yusuf Kemal dertlerim verirken 1 » denizaltı ana gemisi alluk eden maddeler tasıyordu. Ni1 » tamirat gemisl nisbet binde 21 olmuştur. Dünyada hayet Lozana gittik. Lozanda Tür t > sarnıç gemisl en fazla artan Rularda artma nis • kiye diğer devletlerle tamamen Aynca o*ört büyük zırhlı ile iki beti bhtde 22 olduğuna göre bu müstakil olarak karsı karsıya gel • kruvazörün tecdiden tamiri için de binde 21 bizim için çok güvenile di ve kapitülâsyonlar kalktı. bütçeye 7 buçuk milyon îngiliz licek bir meseledir.» Atatürk tzmirde iktısad kongrerasi konulmuştur. Bütün bu insaatm Yusuf Kemal bundan sonra sini açarken şunu söylemifti: büyük bir kısmmın 1936 ve 1937 Türk Yunan mübadele isîni ve dısenelermde bitirilmesine çalısıl • * Hakkniyeti milliye hakimi sandan gelen ±ürklerin de iltiha • maktadr. Çünkü o senelerde, bayeti iktısadiye ile tarsin edilmeli • kile nü^us kesafetini ele alarak dezı gemiler yasları dolduğu için kaddir.» 4i ki: ro haricine çıkarılacaktır. Bu sene • Bu bir düstur oldu. ler zarfinda donanmasinin umumî « Henüz daha neşredilmiyen Nüfasa ehemmiyet tonajı eksilecekse de harb kıymeti 934 brofürlerine gore 17 milvon yükselecektir. Çünkü 20 senelik eski getnkılâbdan sonra nüfus bakı • nüfusumuz vardır ve kilometro bamiler yerine yenOeri kaim olacaktir. mından da çok ileri gidildi. tstik • sma 2 1 2 2 kifi düsüyor. Halbuki Aemiraklılar, 1937 seneainde mu lâl Savası yapılrrken Türk neferi • Rusyada 8, Mısırda 15, ttalyada avin gemiler itibarüe Japonyanın nin hayatı çok ehemmiyetle nazara 21, Şimalî Amerikada 16, Meksi • Amerikayı hem tonaj, hem tesir almdı. Zafer, mümkün olduğu ka • kada 8 kifi düsmektedir ki bu vanoktalanndan geride bırakacağını dar az zayiatla elde edildi. Umuziyet karsısında memleketimizde iddia ve itii'af ediyorlar. Japonlar mî Savasta 1,5 milyon zayiat ver • nüfus az diyemeyiz. Çünkü bu ye • da, Amerikahlara cevaben Ameri mistik. tstiklâl Savasında ise 32 kuna dağlar ve gayrimeskun yer kanin yas itibarile kadro haricf çik • bin kisi kaybettik. Kar» kalesini ler dahildir. Şimal memleketleri • mış olmakla beraber, büyük harb Ermenilerden alırken ölü ve yarah mizde kilometro murabbama 68 kudretini haiz 100.000 tonluk mua40 kifi bile zayiat verilmedL Bn, kifi düser. vin gemileri olduklannı söylüyor nüfusa ehemmiyet, bir prensip melar. Kruvazörlere gelince, Japon Mübadele ifine itiraz edenler larm iddiasınca 1937 de Amerika • selesi olarak güdüldü. Bir taraftan Türklerin ziyan ettiklerini söyle • düsman ordularile uğrasırken Mecnın birinci smıf kruvazör faikîyetî diler, neye? Çünkü guya Türklerin lisimiz hastalıklarla mücadele yapyüzde 60, Amerikahlarm fikrince ticarî hayatı «önükmüs ve hatta de yüzde 70 tir. (O zaman Japon • mak için kaaun yaptı. Bütün bu yokmus.. Arkadaflar; tarihimize yanın birinci smıf yeni 23 kruva • bakın Türkler asırlarca Asyanın gaile arasında bu kanunu çıkarmak zörüne karsı Amerikanın ayni cinsiktısadiyatını ve ticaretmi edare etnüfusa nekdara ehemmiyet veril ten 33 kruvazörü olacaktir.) mif bir millettir. diğini gösterir. Memleketun bazı yerleri vardtr Japonyanın Amerika ve Ingil Çoğtdıyoruz ki meselâ bataklıktır, sıtmalıdır, tere ile deniz kuvvetlerinde müsa Yeni Türkiye kurulalıdanberî gayrimümbittir. Olabilir^ Fakat vat Utediği malumdur. Bu müsavat nüfusumuz artıyor mu? Azalıyor bizim ifkniz bu gayrimümbit yer • hakkını siyasî müzakerelerle te • mu? Buna cevab veremiyorduk. lerin kendi kendisine mümbit ol • min etse bile Japonya için baska ve Yalnız son zamanlarda iki anket masını beklemek değildir. Yerlef çok mühim bir mesele vardır. Japon yapıldı. 1309 koy gezilerek yapı • me meseleskıi rasyonelize etmek erkftniharbiyesinin üstiine bir kâ lan bu ankette ölihnün binde 19, bizim için saırttır. Elimizdeki iskjln bus çökmekte olan bu mesele mahkanunu bunu heraen yapıverecek doğumun binde 39 olduğu anlasıl • rukat meselesidir ki onu da gele • değildir. Mevzu uzun zaman uğ mıstır. 1934 te yapılan son tetki • cek makalemiz^e mevzuu bahsederaçılacak bir iftir.» katta ise ölümle doğum arasındaki ceğiz. A.. D. başka u . < Beît. nın bitmemesn.v . de bütün kuntratları ^ daha uzatmıçtır. Bundan cağı üzere yeni hal muhakkak ı. da açılacaktu. Belediye reisinin yafc. alâkası sebebile insaat mutemedi rıhtım ve asfalt yapacak makinele leri Avrupadan getirtmiftir ve hummalı bir faaliyetle çalışılmaktadır. Halin içinde sıhhî duslar, halâlar, büyük, temiz lokantalar ve kıraathaneler bulunacaktır. Bütün yollar asfalt olacak, 60 tane yazıhane ile ardiye bulunacaktır. Genis müzayede salonlan ile Avrupaya gidecek yumurtalan islemek için büyük holler de yapılmıstır.» Difteri asısı Mekteblerde 20.000 çocuğa ası yapıldı Bütün okuüarda difteri aşm tatbi kma devam edflmektedir. An yapıl • ması icab eden 70 bin çocuk bulnn maktadır. Bir haftadanberi bvnlardan ancak 20 binine ası tatbik edilebflmiştir. Diğerlerinin asısı on bes güne kadar ikmal edilecekb'r. Sıhhat ve Içtimaî Muavenet Bakanhğı difteri hastalığınm kat'î surette önüne geçebümek için bütün okullara gidecek okurlann difteri asısı olma • larını mecburî kılmışfar. Bundan sonra difteri yapUrmiyan çocuklar okullara k'bul edilmiyecektir. An istasyonla rında da tatbikata devam edflmekte > Söz derleme islerine devam e dilmektedir. istılah karşılıkları nın tpplanması ikmal dilmistir. t kinci kısım derlemelerde Folklor halk edebiyatına aid kelimelerin derlemesine baslanacaktır. Kültür çevirmeni AH Haydann haskanî)"i altında dün kutübane lerin ısiahı etrafında görüfülmek üzere bir toplantı yapılmiftır. Toplantıya Darleme ifleri çevirmeni Nüzhet, Üniversite kütüpanesi çevirmni Fehmi, Genel kütüpane çevirmeni tsmail iştirak etmis ve bir program hazırlanmıstır. İstılah karşılıkları Kütübhanelerin ısiahı