24 Kasım 1940 Tarihli Cumhuriyet Gazetesi Sayfa 1

GUVEN Hayat, yangın, nakliyat, kaza Gatata Tel: 44969 40630 3 J SiGORTA SOSYETESI 17 I1Cİ Vll SaVI l 5 8 5 3 umhuriyef ISTANBUL CAĞALOĞLU T e l Haftalık bitaraf spor gazetesi STAD 12 sahife 5 kuruş Yarından itibaren her hafta . Yeni kauro.. Yeni mündericat.. « *• «ektub adresi: Cumhurlyet, tstanbul Posta kutusus îstanbuL Na 248 TeJeioa: Başmuharrir: 22366. Tahriı heyeti: 24298. Idare ve matbaa kısmı: 24299 24290 n i 24 İkİnCİtBSfİn 1940 J Yeni hedef Yugoslavya mı: Londrada tahminler Alman Macar ordularının beraber taarruza geçmeleri muhtemelmiş ... ifflza koydu Üçler Paktına dün Rnnanya da Şimdi ayni hızla Adriyatik sahUlerine kaçmakta olan İtalyan süvarileri bir manevra gösterişinde! Korgeneral Ali Rıza Artuokalın yakında Istanbula geliyor Kanunun tatbikatı henüz başlamadı Örfî Idare Komutanmm muvasalatını müteakib bir beyanname neşretmesi muhtemel tstanbul da dahil olmak üzere alti vilâyetimize $umulü olan idarei örfiye kararnamesinin neşredfldiği, dün tstanbul vilâyetine bildîrilmiştir. Ba ha«u«ta vilâyetimizin salâhiyettar bir şahsiyeti, bize funlan söylemiştir: * tdarei örfiye kanunu, kararnamenm neşrî tarihiııden itibaren tatbik mevküne girmiştir. Tayin edilen idarei örfiye kumandanı Korgeneral Ali Rıza Artuokalın bir, iki gün icinde buraya gelecek, lüzum gördüğii işler üzerinde bir beyanname neşredecektir. Bugün icin eski şekil devam etmektedir. Kanunda kumandana verüen tahdid salâhîyetIerinden hançisini istimal edecesini bilmiyoruz. Bu, kumane'anın kendi karanna tâbidir. Yalnız kanunun gösterdiği suçlan i.«'eyenler idarei örfiye kanununa göre muhakeme edileceklerdir.» tdarei örfiye kumandanı Korgeneral Ali Rıza Artuokalının ha'en bulunduğu Merzifondan Ankaraya hareket ettiği ve orada icab eden rnakamlarla , s t a n b u l v i l a v c t i n i n a s k e r t „ 5 d a r i ^ ^ ^ o l a n ö r f , temas ettıkten sonra bu akçara ve yahud yann şeh i d a r e Komutaı,. Korgeneral AH thm Artaokalınla rımıze gelmesi muhtemeldır. Valimiz Lutfi Kırdann bir arada alınmı, reâmleri flrfl idare hazırlıg t» nsanlığın başmda patlak veren felâII ket kasırgasının gündelik (acialan U arasında zaman zaman ne acayib, hatta ne komik hâdiselere de şahid oluyoruz: Daha bir ay olmadı, karagömlekli faşist orduları, acele etmeğe m e c b u r m u ş l a r hissini veren bir telâşla, ü ç s a a t l i k b i r i i l t i l u a t o m d a n sonra masutn Yunan topraklarını çiğnemeğe baslayorlardı. İki millet arasındaki kuvvet, debdebe ve tnalzeme, farkı, uzun hesablara ltizıım göstermiyecek kadar bıiyük olduğundan İlk hatıra gelen sual şu olmııştu: Heyhat: Bu madde boüuğu karşıcında dayanılabilir mi? Ve masum Yunanistanın m n v a ( f a* k i y e t l i miidafaası, dünyn efkân umumiyesi üzerinde sevindirici bir s ü r p r i z tesiri yapmışn. İtalyan taamızundan bahseden gazetelef, 8>ni sütuniarda gösterdiklerl Yunan müdafaasile kalblere iiraid ve kuvvet venyorlardı. Acaba uzun müddet mukavemet edebilecekler mi? Deniyordu ve sadece bu Ihtimal, h ü r m i 1 1 e t 1 e r i n i s t i k b a l i n e dair şiındiiik kâfi bir ışık sayüıyordu. Fakat talihin ne garib bir tecellisidir ki, daha dune kadar bu şekilde devam eden bir vaizyet bugün tersine donmüştiir. Diic, İtalyan taarruzu karşısıoda muvaffakiyetli bir Yunan müdafaasından bahsediyorduk, bugün kendi kendimize kemali ciddiyetle sormağa mecbııruz: Yunan taarruzu karşısında İtalyanlar t u t u n a b i l e c e k l e r m i ? Eskilerin ilâhi kader dedikleri o billnnıez kudretin, hâdiselere tahakküm ettiğini sanan insanı bundan daha m u h t eş c m bir şekilde tekzibe uğraltığına dair tarihte fazla misal bulunamasa gelektir. Görüce'nin zaptile tahakkuk eden Yunan z a £ e r i, Arnav udluktaki vaziyeti t a m a m i 1 e Italyanın a 1 e yb i n e çevirmiştir. Bunun duzelebihnesi için İtal) anlar, evvelâ Yunan taarruzunu esaslı bir surette durdurmağa ve sonra anavatandan getirecekleri taze kuvvetlerle yeniden taarruz hareketlerine başlamağa mecburdurlar. Halbuki Yunanistanda harekâta iştirak eden İngiliz tayjareleri, gerek İtalyadaki yükleme limanlanna, gerek Arnavudluktaki boşaltma yerlerine japtıkları müessir akmlarla bu işi g ü ç 1 e ş t i r i y o r 1 a r. İtalya nakliyatmı serbestçe japmaktan  C İ Z bulunuyor. Fazla olarak ArDavudluk, istendiği kadar kuvvet yığılacak bir yer değildir. Oraja şimdikinden daha büjuk kuvvetler nakledildiği takdirde bunların iaşe ve teçhizat bakımından beslenmesi işi büsbütün zorlaşacaktır. Garib bir tecelli Cörice'den sonra Metaksasın mesajı Yunan ordaları "Mııssoliniye filî her cepheden cevabı pek kısa Adriyatiğe zamanda Yunan iniyorlar ordusu verdi!,, • ^ Bulgar Nazırları da yarın Berline hareket ediyorlar Kaçan İtalyan ordusu, "Bu zaferin neticesi kendi tanklarile tattalya îçin ne kib ediliyor olacaktır?,, Göricede 5 İtalyan Biz bütün Balkanlar fırkası tam ve beşeriyet hesainhizama uğradı bına çarpışıyoruz Atina 23 (a.a.) Göriceden ricat etmekte olan İtalyanlar, Göricedeki İtalyan fırkalarıru takviye için Pogradet'e gonderilmiş ve Yunanhlar larafından zaptedilmiş bulunan tankları kullan makta olan Yunan kıtaatı tarafmdan takıb edilmişlerdır. Cepheden gelen son haberîere göre Arnavudluğun butun cenubu şarkî bolgesinde şimdi Yunanhlar tamamen hâkun bulunmakt«dır Ru mret'c İtalyartTann Selânik üzerine herhangi bir taarruz teşebbüsü bertaraf edılmiştir. Bu mıntakada Yunan kıtaatı Arnavudluk arazisine en az sekiz kilometre derinliğinde girmiş bulunmaktadır. Atina 23 (a.a.) Göricenin zaptı münasebetile Başvekil Metaksas, Yunan milletine ve ordusuna aşağıdaki mesajı göndermiştir: « 26 gün evvel kahpe bir düşman ortada hiçbir sebeb yokken dünyada en kıymetli ve hayata kıymet veren en muksddes şeyden, yani hürriyetimizden, millî istiklâlimizden ve saadeümizden bizi mahrum bırakmak için taarruz etmiçttr. Ytına^ıistan o zaman bir t«k buas» gibi silâha sarılmıştır. Daha başlangıcda çetin muharebeler olmuş ve ilk ağırlık [Arkası sahife 3 sütun S te] Dün Berlinde i ler paktına iltihak protokolunu imzahyan Rumen Başvekili General Antonesko Londra 23 (a.a.) Bütün gazeteler Yunan zaferini kutlayan yazılar yaz makta ve italyan plânlarının altüst olduğunu anlatmaktadır. Maamafih bu hâdise, İngiliz matbuatını. kolay ve mubalâğah bir nikbinliğe gçttunn^nekifdir. Biitün, gazetelez. bu parlak zaferin zafer sarhoşluğuna dalmamak, fakat her türlü ihtimalleri scğukkanlılıkla mütalea etmek için yeni bir sebeb daha teşkil eyledğini soylemektedir. Londra gazetelerine göre, Almanya, yakın bir zamanda olmasa da İtalyan muvaffakiyetsizliğinin temadisi takdirinde Balkan harbine müdahale ede cektir. Bunur. için Almanyanm Macarıjtanın yardımile Yufîoslavj'aya hücum etmesi mııhtemeldir. Alman ve İtalyan zimamdarlanmn tehminlerine göre, Yugosla\yaya hü (Arkası sahife 3 sütun 2 de) Mussolini orduyu temizlemeğe çalışıyormuç! Londra 23 (a.a.) Itimada şayan bitaraf kaynaklardan haber venldiğıne gore, Mussolini, İtalyanın şerefini kurtarmak üzere Yunanlılara karşı kulia nılan kuvvetleri derleyip toplamak için hummalı gayretler sarfetmektedir. Hiç bir formalite yapılmaksızın Mussolini'nin eiırilen takriben 5060 kadar yüksek riıtbeli subay azledilmiş ve yeni baş kumandan General Soddu, Arnavudluktaki ordunun bütün kabiliyetsiz unsurlardan tathir edilmesi için emir almıştır. HARB VAZIYETİ Tam bir mağlubiyete uğrıyan İtalyan ordu. sunun artık kendisini toplaması çok müşkül Yunan ordusu, sağ cenahile Göriceyi işgal ettiği gün ^nerkezi ile de Pindos mmtakasında Levkovir'i işgal ederek Erseka (buranm bir adı da Kolonyadır) ve Morava'nın ilerisine geçmistir. Epir'de h^ırbeden Yunan sol cenahı da sünsrü hücumile İtalyanlan Filiyata kasabasından çıkarnuşlar. Bıırada tutunan İtal>anların tardı üzerine, artık Yunan topraklannda, esirîer müs tesna, tek italyan neteri kalnıamıştır. Boylece bir hafta, on gün içinde Selânik ve Atinajı isgal etmek malihulyasile ileri atılan İtalyanlar, şimdi Arnavudluk dağlarında perişan bir haldc ricat et mektedirler. Gelen haberlcr, Göricedeki yedi İtahan fırkasuun süratle kaçtıklarını ve takib edüdiklerini bildiriyor. Göriceji tahli\e eden ve daha geride nıüstahkem mevzilere çekilen İtalyanlan bura(Arkası sahife 3 sütün 3 te) Son kararımızın Londrada akisleri Reuter diyor ki: «örfî idare Türkiyenin Balkanlarda vaziyeti ciddî telâkki ettiğine ve gafil avlanmamağa azmetmiş olduğuna delildir.» Londra 23 (a.a.) Röyter ajansının siyasi muharriri Türkiyenin verdiği son karar hakkında dıyor ki: «Ankaradan gelen ve Türkiyenin Boğazlar mmtakasında örfî idare ılân ettiğmi bıldiren haberler, Türkiyenin Balkanlardaki vaziyeti ciddî telâkki ettiğinin ve gafil avlanmamağa azmermiş olduğunun yeni bir delilidir. Harbin başında Alman muvaffakiyetlerinin yarısı, Almanyaya komşu devletlerin Almanyaca bü tahrik suretinde telâkki edileceği. korkusu ile, ihtiyat tedbirleri almamış olmalarından ileri gelmiştir. Türkiye, Almanyanın ne düşüneceğini kat'iyyen nazarı itibara almaksızın, istediği ve lüzumlu gördüğü tedbirleri ittihaz etmekle tam istiklâlini göstermistir. Bu, yalnız kiyasetli bir siyaset değil, ayni zamanda mihverin üzerinde tesir yapacak bir harekettir. Yunanlılarm muvaffakiyetleri, Almanyanın Balkanlarda alelâcele her harci bir hareketine karsı Türk tedbirlerine yardım edecektir.» Ticaret ve iaşe Vekâleti yeni teşkilât yapacak Toprak Ofisi lâğvedilecek, piyasayî devletin bizzat kontrolü için umumî mağazalar açılacak Yunan Başkumandanlığının tebliği TEKZIB YAĞMURU Tas Ajansı Bulgar Ajansı Macaristanın 3 ler paktına girmesi için Sovyet işbirliği vadedildiğini, Bulgaristanın Yu nan hükumetine bir nota vermek ııiyetinde olduğunu, Atina 23 (a.a.) Yunan ba$kuman danlığmın dun akşamki tebliği: Dün butün gün Yunan kıtaatı Morava dağı sılsilesıne, Ivan dağına ve Nefekarıt boğazına yerleşmelerini ikmal etmiştir. Görice işgal edilmiştir. Daha cenubda Pindos mmtakasında Yunan kıt'aları Leskoveki'yi işgil ederek Erseka ve Borava'nın ilerisine geçmiş lerdir. Epirde Yunan orduları Filiate şehrini stirdad ederek düşmanı hudud gerısine tardetmişlerdir. Düşman hava kuvvetlerinin siddetli mukabelesine rağmen Yunan tayyareleri Gorülüyor ki İtalya k e n d i a r[Arkası sahife 3 sütun 4 tel z u s i 1 e başuıa t e h l i k e l i bir derd açmıştır. Koma hukumeti DU derdin çaresini nasıl bulacak? Iste efkâıı umunıivenin merakla sorduğu bir sual! Şimaldeki Po ordusunu Yugoslavya üzerinden geçire*ek Yunanistan üzerine indirmek, İtalya için, Yunanistandan kuvvetli bir d ü ş m a n i daha goze alınak demektir. Esasen Alnıanjanın nıuvafakati ohnadan böyle bir harekete İtalya tesebbüs de edemez. Doğmdan doğ ruja mihver arkadaşı Almanyadan yaıJım ve iradad istemek, zaten sarsılan İtalyan prestiji üzerine yıkıcı bif darbe indirmek olur. Balkanlan harbden uzak tutmağa çahstığını iddiaya uğrasan Almanyanm böyle bir i m d a d talebini nasıl karşdayacağı da aynca tetkik mevzıuıdur. Herhalde. insanhğın başında patlak veren felaket kasırgasının bu acayib tecellisi. şu sualin cevabı bulununcaya kadar garib ve tuhaf mahiyetini muhafaza edecektir: Dün Yunanistana taarruza geçen İîalya, buçün Arnavudlukta kendini nasıl koruyacak? ^.Resmen tekzib ettıler^ Bulgar hududlarında da tahşidat yokmuş! Moskova 23 (a.a.) Tass ajansı bildiriyor: Ünıted Press Amerikan ajansı, Hamburger Fremdenblatt Alman gazetesinin ifadesine göre, Macaristanın üç devletler paktına iltihakının «So^etler Birlığinin işbirliği ve tam tasvibile» yapılmış olduğunu haber vermektedir. Tass ajansı. bu haberin hakikate kati>yen tevafuk etmediğini bildirmeğe mezundur. Polis çok siddetli inzıbat tcdbiri aldı Şehrimize gelen haberîere göre, Ticaret Vskâletinin, Ticaret ve İaşe Vekâletine kalbinden sonra Toprak Mahsulleri Ofisi lâğvolunacak ve Ofisin vezaifi de Vekâletteki yeni teşkilâta raptolunacaktır. Yalnız Ofisin Uyuştumcu Maddeler İnhisarı kısmı Sıhhat ve İçtimaî Muavenet Vekâletine raptolunacaktır. Millî korunma kanunu tatbikatüe bu kanunla kurulmuş Firat Murakabe komisyonları, murakabe teşkilâtı ve sair sanayi ve ticaret kontrol işleri Vekâletin İaşe umum müdürlüğüne bağlanmaktadır. Şehirlerin ekmek işleri, benzin ve petrol tedarik ve tevziatına da bu umum müdürlük tarafmdan bakıla caktır. Öğrendiğimize göre, diğer taraftan piyasada devletm bizzat nâzım rol oynayıp fiat tanzim edebilmesi için büyük şehirlerde devlet tarafmdan içinde her türlü eşyanın satılacağı büyük mağazalar kurulması da münasib görül müştür. Ticaret Vekili Nazmi Topçoğhı Gece devriyeleri artırıldı, bekçilere yeni talimat verildi; kazalara mâni olmak için de yeni esaslar konuldu Inanılmıyacak şey! Dört senedir Fen Fakültesinde talebenin notları değiştirilerek sınıf geçmeleri temin olunuyormuş Ege piyasası hararetlendi 5 bin ton incir daha satıldı İzmir 23 (Telefonla) Ankarada ticarî müzakerelere iştirak eden İhracatçılar Birliğine mensub zevaftan bugün gelen telgraflara göre İngiltereya 10 lıin ton üzüm, 5 bin ton incir daha satılmışlır. Bu haber bugün derhal piyasayî yükseltmis ve satışlan IiHra Bulgaristan nota vermemî; Sofya 23 (a.a.) Bulgar ajansı bildiriyor: Bulgar hükumetinin Yunan hüku metine her hangi bir nota vermek niyetinde olduğuna dair bazı ecnebi gazetelerde çıkan haber, fena bir fikrin mahsulüdür ve tamamen uydurmadır. fArkası sahife 3 sütun 7 de] Üniversitede mühim Ingiltereye 10 bin ton üzüm ve bir sahtekârlık Kendi kendimizi tenkid: NADİR NADİ Fransa ve müstemlekelerinde Ingiliz radyosu dinlemek yasak! Cenevre 23 (a.a.) D. N. B. nin Vichy'den öğrendiğine göre, İngiliz ratiyosunun ve Fransız aleyhtarı ecnebi radyo neşrıyatının sokaklarda ve umumî mahallerde dinlenmesi yasağı bu gun resmî gazetede çıkan bir emirname ile denizaşın bütün Fransız topraklarına teşmil edilmiştir. Üniversitenin Fen Fakültesinde dört senedenberi imtihan evrakı üzerinde yapılan geniş mikyasta bir sahtekârlık Belediye robıtos» dükfcân ve apa.rU mej'dana çıkarılmıştır. nıan kopt/arında asüı mahud fctrmız» Fen Fakültesi fizik profesörü Dem•unvan tabelalarının kaldırümasmı ve yed, eylul devresi imtihan evrakını tetyerine (kristal levhalar!) konulmasını kik ederken, bazı evrak üzerinde tahemretmiş. rifat yapıldığını görmüş ve mesele FaYıllırca et'vel gene Belediyenin em külte kanalıle tahkikata başlanmış, ayrıle astxrxlmış olnn bu. çirfcin taHta par ni zamanda zabıta da haberdar edil çalannm Jcıicijrtlıruıstnda isobet vardtr, miştir. Şehrin ışıkları kısılırken dükkânlarda elektrik feneri akm satunı muhakkak. Ldfctn yerlerine kristal levTahkikat esnasında bazı talebelerin Işık söndürme hakkındaki karann tat çukta söndürülmüştü. Bu lâmbalar dün halar konmast acaba hangi zaruret ve yapüan sorgularında tahrif işinin uzun bikı normal seyrini takib etmektedir. gece saat sekizde söndürülmüştür. Bu hangi büyiik ihtiyacın tcabtdtr; jtmdt znmandanberi devam ettiği ve bu su retle bir çok talebenin smıfları geçmiş Tatbik edilen kararlarda değişiklik ya gece ise yedi buçukta sönmüş buluna biıntın strast mtdtr? Ne günlerde yaş\yoruz, jakat nelerle olduğu tespit edilmiştir. pılmamıştır. Tekrar sokaklara konulan scaktır. (Arkası sahife 3 sütün 3 te) [Ajkaa sahife 3 sütun 4 te] uğra^ıyoruz? eJli lâmba evvelki gece saat sekiz bu Nelerle uğraşıyoruz? Almanya ile Fransa Almanyadan alman arasında ticaret lokomotiEler geliyor Beriin 23 (a.a.) D. N. B. bUdirı yor: Alman Ekonomi Nazırının bir emirnamesile, Almanya ile Fransa arasında bh" klering anlaşması tatbik edilme^e başlamıştır. Bu anlaşma. bütün Fransız müstemlekeleri, himaye idareleri ve keza Afrika ve Suriyedeki Fransız msnda idareleri de dahil olmak üzere i;gal altında bulunan ve bulunmıyan Fransaya şamildir. Tediyat Almanyada Alman klering sandığma yapılacaktır. Bir Alman markı kursu 20 Fransız frangı olarak tespit edilmiştir. Ankara 23 (Telefonla) Son anlaşma mucibince Almanlar tarafmdan memleketimize veıilmesi takarrür eden lokomotiflerden ilk partinin yola çıka rıldığı bildirilmektedir. Gümrükteki ilâclar çıkanlıyor Ankara 23 (Telefonla) Gumrükte bulunan bazı tıbbî eczaların memlekete ithaline müsaade edilmesi mukarrerdir. Bundan başka Bayer şirketi de mürîsca* atte bulunarak yolda olan yüz bin liralık kadar Uâclarırun ithali için müsaade istemiştir.