December 16, 1940 Tarihli Cumhuriyet Gazetesi Sayfa 1

M. TURHÂN TAN'IN Müessesemiz tarafından çıkanlan en son eserleri Hurrem Sultan Viyana Dönüşü Kadın Avcısı Tarihi Musahabeler • Tarihte Turkler için söylenen büyuk sözler CUMHUKİYET MATBAASI 150 Kr. 150 > 100 » 75 * 25 » 17 nci yıl sayı: 5875 * ' umhuriyet Tel v. Kitablan Md. Teknik Öğretiı.. Mecmuası sayı: 1 Fiati 15 kuruş Telefon: Başmufaanir: 22366. Tahrir hcyeti: 2429a tdare ve matbaa kısmı: 24299 24290 Telefon: Başmufaan 290 ««* »• «•«»* İSTANBUL CAĞALOĞLU İSTANBUL CAĞALOĞLU 248 Pazartesi 16 Birincikânun 1940 ' ' W Teknik o; öğretmenlerle yetişkin talebeyi de ve dışında muhtelif endüstri sahalarındaki faaliyet ve yeniliklı !en Mberdar etmek maksadlarile Maarif <VekfBiği tarafından neşredilmektedir. Yayın evlfrimizden, kitabcılardan ve gazete bayilerinden isteyiniz. (11818) Millî Şefin seyahatleri JSÜRİYEDE ISEVİNC! Sokaklarda «Sidi1 Barrani!» sesleri I yükseliyor Kahire 15 (a.a.) Terhis edildikten sonra bu sabah Kahireye avdet eden bir Fransız çavuşunun ifadesine nazaran, Ineilizlenn garb çolündeki muzafferivetleri Suriyede sevincle karşılanmıştır. Coşkun halk sokaklarda birbirine »SidiBarrani» diye bağırmaktadır. Bu Fransız çavuşunun ifadesine göre, karşılaşüğı müşkülâtm gittikçe artması dolayısile İtalvan komisyonunu teşkil eden 12 subaym adedi 6 ya indirilmiştir. Ingiliz kuvvetlerinin hücumuna maruz kalan istihkâmlardan Kapıızzo kalesi Afrika harblerinden safhalar: Tahrib edilen İtalyan eslihası ve ilk esirler Yeni komîser geliyor Cenevre 15 (a.a.) Beyruttan bildirildiğine göre, Fransanın sabık Suriye fevkalâde komiseri Puaux Fransaya hareket etmiştir. Yeni fevkalâde komiser General Deniz'ın muvasalatma kadar Suriyedeki Fransız kuvvetleri başkumandanı General Fougere vekâlet edecektir. İtalyada ikilik başgösterdi Şimal eyaletlerinin hükumete karşı duracağı sanılıyor Romada, faşizmin, Ar navudluğru ve Afrikayı bırakarak yalnız an a vatanı müdafaayı dü şündüğünü gösterir alâmetler belirdi Londra 15 (a.a.) News Chronicle gazetesinin Lizbon muhabiri yazıyor: Şımalî İtalya ahalisi harbden bıkmıştır. Mussolini'nin buyük bir hata işledığine ve İtalyan siyasetinde esaslı bir değişiklik olmazsa bu hatasınm kendısine pahalıya mal otacağına kanıdır y $ . mn hududu geçmesi için bir sebeb teşki! edebilir. İtalyanın ikiye ayrılması ihtimali de vardır. Bu takdirde şimalî İta!yaya İtalyan ordusunun hükmü altında memleketin diger mmtafaılan da faşistlerin elinde kalacaktır. Şimaldeki İtalyanlann Brenner'de millî istiklâüerini müdafaa etmek isteyip istemiyecekleri keyfiyeti suale şayandır.» Millî Şefimiz Reisicumhur tsmet İn öniinün, evvelki aksam Ankara ci vannda bir seyahate çıktıklarını haber vermiştik. Resmimiz kendilerinin Ankaradan teşyileri sırasında alınmıjtır HARB VAZIYETİ ingiliz ordusu Çöl muharebeleri Libyaya girdi nin ikinci safhası Yeni harekât, Libya hududundaki ttalyan tahkimatının göstere. ceği mukavemete bağlıdır. Sulha nasıl İmkân bulumır: ğer milletler arasındaki gaye tahribkâr çarpışmaların doğurduğu şiddetli hisler ve ihüraslar bir tarafa bırakılarak harbin sebeblerine rucu olunursa bu imkân hatta bugun dahi bulunabilir. Danzig meselesinden çıkan bu harbin herkesçe malum açık sebebi Almanyanın Versay muahedesinden mutebaki millî ve mülkî hududJarına aid muddeiyatı idi. Milletlerin anlajabilecekleri ve uğrunda kan dokmeği şeref ve menfaat sajabilecekleri nıeşru sebebler ancak bu gibi scbeMerdir. Bu esasa göre Danzig'den evvel ve Munih konferansıntn halletüği Südetler meselesinden sonra Çekoslovakyamn parçalanması millctlerarası hukukuna ve sulh icablarına muhalif bir facia idi. Doğrusu aransa harb asıl bu hâdiseden çıkabilirdi. Danzig meselesi bahis mevzuu olduğu zamaıı Almanjanın hakikî şark hududlannın millî esaslara gore yeniden tanzimi biı kul olarak gozonüne alınmak lâzım gelirdi. Danzig'i ve KoriJoru halledip de şarkî Silezyayı karışık haliude bırakmak mantıksız olurdu. Münakaiât Vekili şehrimizde Deniz ve Demiryollarında tatbik edilen tenzilâtlı tarifeler kaldırılmıyacak Vekiliraiz Istanbulda ve Trakyada tetkikler yapacak Sollum Bardiya arasmda şiddetli muharebeler oldu Hiç bir hatta tutunamîyan ttalyan kıt'aları çok &gır darbeler yedi Çöl mıntakasında mütemadiyen esir ve malzeme toplanıyor Münakalât Vekilimiz Cevdet Kerım Incedayı dün sabah Ankaradan şehrimize gelmiştir. Ankarada buluııan istanbui mmtakası Lıman reisi Refık Ayentur da Vekille beraber gelmiştir. Haydarpasa garında Devlet Li manları umvm muduru Raufi ManBu meseleler bu şekillerile ele alınarak yas, Devlet Denizyolları Işletmesi [Arkası sahife 3, sütun 5 te] şöyle bir kenara konulduktan sonra hayat salıası tabirinin umumiyct ve müpfaemiyeti içinde başka milletlerin hayat ve mevcudiyetlerini tehdid eden iddialar Alman ve İtalyan milletleri için kâfi harb sebebi teşkil edemezdi. Akdeniz hakimiyeti ve eski Roma imparatorluğunun yeniden tesisi davalarını binnefis italyan milletinin ne o zaman, oe şimdi hakikî değil, hatta şojle boyle ciddî bir harb sebebi telâkki etmiyecetindo bizim şuphemiz yoktur. Millî ve mulkî hududlar haricinde balli lâzım milletarası hâdisesi olarak bir eski Alman müstemlekeleri meselesi vardı ki bu çoktan iptidaî maddelerin âdilâne bir tevzii esasına irca olunmuştu. .Bir de milletlerarası iktısadî münasebetlerinip tanzimi meselesi vardı ki hu da harble darbla hallolunacak bir mesele olnıaktan ziyade bütün milletlerin üzerinde tl ve fikir birliği etmelerini icab ettiren bir mesele idi, ve bu kadar kan dökülerck bu kadar tahribat icra edildikten sonra hâlâ bu mahiyetini, hatta eskisin İtalyan efkân umumiyesi yeni vaziyete hazırlanıyor Atina 15 (a a.) Atina ajansı bildiriyor: İtalyan milleti için büyük saatin ça!dığını kaydeden Messagero gazetesi İtalyanlann korku ve şaskınhğa kapıidıklarını ihsas etmektedir. TArkası sahife 5 sütun 6 da] Okuyunuz merıkan Meclisine haklı gosterecek en Vichy 15 (a.a.) Resmî gazete, yeni muhik sebebi Hitler bizzat kendısı verkabinenin hstesini neşretmiştir. Bu miştir: kabinenın eskismden farkı Flandin'in A. K. Rock, makalesinde diyor ki: YUNUS NADI harıeiyeye, Baudoin m Başvekâlet mus•Maliye Nezaretinin kararı üzerine A teşarhğma ve Jacques Chevalier'nin de [Arkası sahife 5 sütun 4 te] merika Meclisi İngiltereye yapılacak istifa eden Rıpert'in yerine maarife kredileri görüşeceği bir sırada Hıtlerin geçmesidir. son nutkunda altın esası yerine iş esasım ikame edeceğini soylemesi ve bu Amerika Laval'in gidişine tremnun suretle Amerikada ve İngiliz İmpara oldu, fakat Flanden'in geüşine... Vaşington 15 (a a.) Reuter ajansı torluğunda halen cari iktısadî sıstemi ortadan kaldırmak tehdıdinde bulunma bıldiriyor: sı yerinde olmuştur. Bu nutuk Hıllerın Laval'in azli Vaşinetonda memnuni[Arkası sahife 5 sütun 4 te] f Arkası sahife 5, sütun 1 de] Para yerine iş esası Fransız kabinesi Bir kısım Amerikan nın kabulü, Ameritadil edildi tayyare fabrikaları Japon ve Ispanyol Buna mukabil ttalya, Yedinci A1 p alayı kayı büsbütün tngiliz yalnız ordusunun kah kumandanım kendi Lavarin çekilmesine Bütün faaliyeti, İngilgazetelerinde de davasına bağlıyor ramanlığı sayesinde s e v i n e n A m e r i k a , tereye yapacakları bu şekilde neşriyat askerleri öldürmüş Nevyork 15 (a a.) NewYork Timücadele ediyormuş Fianden'in gelmesini avcı tayyarelerine nıes gazetesmde bir makale neşreden Atina 15 (a.a.) Yunan kıt'alarile başladı Arthur K. Rock'un temin ettiğine gore, Roma 15 (a.a.) Stefani Ajansı bil beraber Avlonyaya hâkim tepelerin işiyi karşılamadı hasrettiler İngiltereye tam yardım yapılmasını ALondra 15 (a.a.) Asahi adındaki diriyor: gali harekâtuıa iştirak eden B. B. C. Japon gazetesı 12 kânunuevvel tarıhli' Nevyork 15 (a.a.) «Reuter» New nushasında şunları yazmaktadır: Yok Herald Trıbune gazetesinin istih«Almanyanm gayelerıne varr.ıası için baratına gore Buffalo'daki Curtıss ve uzun bir yol katetmesi lâzımdır. Ne deWirght fabrikalarmda Birleşik Amerinızaltı, ne de hava muharebelerı Büyuk ka devletleri hava ordusu hesabma yaBrıtanyaya ıııhaî darbeyı indırmeğe kâpılmskta olan bütün avcı tayya r e ' e r ı fidir. Son ve kat'î darbe ancak kutle haimalâtı durdurulmuştur. Curtiss ve linde bir istilâ harekeüle temın oluna Wirght grupuna aid yedi fabrikanın bilır. Boyle bir hareket hakkında ise bülün isühsalâtı İngiltereye gonderileHitler mutereddıd bulunmaktadır.» cektir. Bu mutalea dıkkate değer bir mahi[Arkası sahife 5 sütun 5 te] yettedır. Çunkü Japonyanm uçler paktına iltihakmdanberi izhar edilen ilk bedbinlik alâmetidir. Kezalik İspanyol gazeteleri de mü talealarını İngiliz muzafferiyetlerınin tesirile yeni bir ton üzerinden serdetmektedirler. «Yas> gazetesi şöyle yazmaktadır: De Gaulle Fransada, dahilî harb di[ Arkası sahife 5, sütun 2 del Gıornale d'İtaüa gazetesi şunları yazmaktadır: «Garb çolünde muharebe elân devam etmektedır. Bunun neticesıni tahmin etmek muşkuldur. İngdizler de bu harekâta buyuk kuvvetler ve büyuk vesa.tle gıriştiklerini itiraf ediyorlar. General Wüson, çolde harbetmek için hususî surette talim gormüş zırhlı mufrezeler, Avustralyalı, Yeni Zelandah, Hındli askerlerle en güzide İngiliz kıtaatı kullanmakta olduğunu itiraf stmektedır. Düşmanm tazyikına yalnızbaçina mukavemet etmek mecburiyetinde kalan Italyaya karşı, dünyanın en muazzam imparatorluğunun bütün kuwe*ıeri harekete geçmiş bulunmaktadır. Keyfiyet İtalyamn bugünkü harbde oynadığı ro!ün ehemmiyetini gösterir. İngilterenin garb çölünde çok *ehlikeli fArkası sahife 5, sütun 1 del muhabiri Yunanlıların Adriyatik denizi kapılarında olduğunu bildiriyor. Hitler'in nutku Nevyorka endişe verdi Roma matbuatı feryada başladı! İngiltere, bütün İmparatorluğunun kudretile saldırmış İngiliz ve İtalyan resmî tebliğlerinden, Libya Mısır hududunda rtcat ve takibin devam ettiği ve İngiliz motorlü birliklerinin tazyikından kurtulmak için italyan ardcılarının yaptıkları gayretlerin boşa Londra 15 (a.a.) İsühbarat Nezaregitiği anlaşüıyor. tinin tebliği: Bunu, Italyanların 190 nuınarab ingiliz kuvvetleri düşmanı Mısır hutebliği de «Kıtaatunu taraiından dudunun otesine surerek İtalyan top « oğleden sonra yapılan mukabil ta raklaruıa girmişlerdır. arruzlar düşman tazyikmı hafifletKralın tebriki nıistir.» cümlesile itiraf etmekteıHr. Londra 15 (a^.) Reuter: Kral, OrTazyik, İtaljan dilile dahi ancak taşarktaki İngüib kuvvetleri Başkumanhafiflemiştir; fakat durmamıştır danı General Wavel'e şu telgraü gön • İngiliz tebliği ise, «İleri kuvvetle dermiştir: rimiz kendi hezimetinin seri seyrini • Garb çolündeki zaferlerinden dolayı bafifletmeğe çalışan düşmanı geriye kumandanız altındaki bütün kuvveüeitmekte devam ediyor.» diyor. re hararetli tebrıklerimi bildirmenizi ri« İtalyan ricatinin durmaya teseb ca ederim. Bu müşkül hareketi ehli « büs edebileceği yer, Sollum'un öte yetle hazırlamak şerefi bizzat size ve her tarafında Libya topraklarında İtal üç sskerî sınıfın genelkurmaylarına aid yanlann vaktile bir İngiliz taarruzu bulıuımaktadır. Plânı tatbikte askerlerina karşı hazırlamış oldnkları hudud mizin gösterdiği cesaret ve kabiliyet de tahkimatıdır. ayni derecede takdire lâyıktır. Adedce [Arkası sahife 3 sürun 7 de] faik bir düşmana karşı yapılan ve büyük bir muvaffakiyetle tetevvüc eden bu taarruzda dominyon kıt'alarile Hindistan ve hür Fransız kuvvetlerinin de mümtaz bir rol oynamış olmalanndan bütün imparatorluğun büyük bir gurur ve ifti » har duyduğuna eminim.» [Arkası sahife 5, sütun 3 te] Fransız kabinesinin Laval çekilmeden evvel bir içtimaı (Solda beyaz bıyıkll Fransız Mareşali Petain. yanındaki genc Baudoin, karşısındaki Laval'dir) Dünya fikirleri İngiltere lehine değişiyor! Avlonyaya hakim tepeler Alp alayı kumandam kendî askerleri tarafından öldürülmüş Atina 15 (a.a.) 10 birincikânun tarihli İtalyan resmi tebliğinde İtalyan albayı Pesaro'nun Arnavudlukta kahramanca çarpışırken ölduğü kaydedilmekte idi. Bu haber doğru değildir. Son gün (erde esir edilen İtalyan askerlerinin ifadesine gore 7 inci Alp alayına kumanda eden albay Pesaro. kendi askerleri ta rafından katledilmiştır. Bu hâdise de diğer bir çok deliller gibi Arnavudluktaki İtalyan kıt'alarmuı tam bir karışık » hk içinde bulunduğunu ispat etmekte dir. MERAHI BİR SERi ACAYİB TİPLER ( Yazatı: Peride Celâl Dun başlayan bu guzel romanımızı, mutlaka okumalısınız. Me. raklı mevzuu, cazib üslubu ve olgun tahlillerile hem teeessüsunuzü, hem edebî zevkinizi tatmin edecektu. Yunan tebüği Atina 15 (a a.) Yunan ordulan başf Arkası sahife 5, sütun 5 tel Birhac sörte ) İngilterenin kalbine ve şahdanıarına varabilmek için Mihver devletlen bırçok manlalan bertaraf ettikten sonra nihayet iki büyük tabiat engeli karşısında duraladılar: Manş denizini dolduran su imparatorluğunun kalbini, İskcnderiyeden garba doğru uzanan kum çölü de şahdamannı (yani Süveyşi) anî taarruzlardan koruyordu . Almanya İtalyaya şöyle dedi: Su işini bana bırak. Sen kumu aşarak düşmanm şahdamannı makaslamaya çalıs! Ve iki arkadaş, insan iradesine karşı maddelerinin heybetile mukave Mark Twain'in hayatı Dünya, kendi nev'inde meşhur, oyle adamlar tanımıştır ki, omurleri, tabiî insan hayatının seyrinde ve tezahiirlerinde görülmemiş husıısiyetlerle doludur. Belki de diğer bir tabirle onların şohreti sadece bu başkalıkların, bu tuhaf yaradılışlann. bu acib maceraların neticesinden veya hulâsasından ibarettir. «Cumhuriyet», beşer tecessüsünü daima üzerine toplayan bu istisnaî 3 üncü sahifemizde tiplerden mühim bir kısmının hayatını tetkik ederek, faydalı bir seri hazırlamıştır. Silsilenin ilk yazısı olarak bogün ürüncü sahifemizde Mark Twaın'in hayatını bulacaksınız. AngloSakson mizah dehasını temsil eden bu büyük Amerikan muharririnin ömür kitabı; seçkin nümunelerini vermek istediğitniz acayib hayatlara benzersiz bir misal olacak kadar karakteristik safhalarla doludur. Su v kum e met eden bu tabiat unsurlan önünde uzun ve yorucu bir düşünceye daldılar. Kendilerini düşmanla boğaz boğaza gelmekten alıkoyan büyük ktiçük bütün milletleri birer birer yendikten sonra. bir serçe kadar irade kıymeti ifade edemiyen şu kum ve su birikintileri önünde eli Kdlu bağlı durmaktan sinirleniyorlardı Çocuk Esirgcme kurumu menfaatine dün yapılan boks müsabakalannda gösteri; ma£ina jıkanlan iki yavru Bununla beraber tek bir tesellileri vardı: Cansızlığın ve hareketsizliğin sembolü halinde önlerinde uzanan bu iki unsur ayni nispette düşmanları için de aşılmaz bir engel teşkil etmetc lâöimdu Onlar da karşı taraftan gelecek tehlıkelere karşı ayni emniyetin rahathğı içinde j'asıyabilirlerdi. Afrikadaki son İngiliz muvaffakiyefleıi bu kanaati şiddetle sarsmıs bulunuyor. Gra7İani'nin yapamadığını WeHel'in ba« şarması Mihvercilere insan iradfsinia ba7sn tabiat unsurlannı bile mtittefik kıiacak bir dereceye yükselebileceğini göstermiş olsa gerektir. N.