2 Nisan 1941 Tarihli Cumhuriyet Gazetesi Sayfa 1

İKTISADI YÜRÜYÜŞ ÜRÜYÜ M E C M U A S I Vakıflar fevkalâde sayısı çıktı Iki buçuk formalık zengin munderecatıle ve bol resimlerile bir şaheserdir. Hukuk, mülkiye. iktısad profesörlerine, maliyeci. , lere, ziraat erbabına, hâkimlere, avukat. lara, yıiksek tahsil talebesine, tüccarlara ve bütün münevverlere hararetle tavsiye ederiz. Fiatı Her yerde : 20 ktıruştur. v J 17 nci yıl sayı: 5979 umhuriyet ISTANBUL CAĞALOĞLU Telgraf ve mektub adresi: Cumhuriyet, tstanbul . Posta Jcutusu: İstanbul No. 246 Telefon: Başmuharrir: 22366. Tahrir heyeti: 24298. İdare ve Matbaa kısmı: 24299 . 24290 HJç Merak Ettiriz mi? Meşhur Muhajtt Nasıl YazaSI Bu meraklı mevznu, Naci S a b J ^ ^ a gfizel fislubu ve nefis buluslarile J ^ ^ ^ t Çarşamba 2 Nisan 1941 B U G Ü N çıkan sayısuMaok: HTinniM hararetle tavsiye e * ^ K i YENİ MECMJJ^'nın ŞEKER FIATLARI seferberliğini tamamlıyor! Bugünden itibaren 10 kuruş zammedildi Yugoslavya Ticarethaneler yarm akşama kadar hükumete birer beyanname vermeğe mecbur tutuldu Ankara 1 (a a.) Koordinasyon beyetinin 130 sayılı karan mucibince şeker fiatlanna, 2 nisan 1941 çarşamba sabsbından itibaren, kiloda 10 kuruş zam >»pıltnış olduğundan badema şeker alım, satım muameieleri bu zam esaslanna gor*> 'ereyan edecektir. Şeker ahm safımile iştigal edenlerle şekeri imalâtında iptidai veya tâli madde olarak kullanan sınaî müseseler, nrillî korunma kanununun muaddel 31 inci rfdesine tevfikan, 1 nisan salı akşamında, *~arcthane, mağaza, depo, ambar, fabrika ve imalâthanelerinde, çube, komisjoncu ve acentaları nezdinde ve sair yerlerde mevcııd şekerlerinin cins. miktar ve sıkletini ve bulunduklan yeri gösterecek bir beyannnameyi 2 nisan çarsamba ak«amına kadar mahallin en biiyük mülkiye memurıına vermeğe mecburdurlar. Ellerinde safî 100 kilodan aşağı şeker bulunanlar beyanname vermiyecekler ' dir. | (Arkası sahife 3 sütun 5 te Berlinin, üçlü paktın alenen tasdikı ve Yugoslav ordusunun terhis talebi müzakeresiz reddolundu Bütün hududlarda geniş tahşidat yapıldığı söyleniyor Almanya ve Macaristan da hazırlık yapıyorlar Dün muzaffer ingiliz kıfalan tarafından zaptedilen, İtalyan Eritreslnin markezi Asmaradan bir manzara Asmara da dttştti! Habeşistandaki İngiliz kıt'aları Demiryolu ve şose ozerinden sör'atle Son İngiliz ve Fransız hâdisesi Amiral Darlan'ın nevralan neden ibaret olur. sa olsun biz Fransız mille. tinin tngilizler v e Amerika. lılar tarafından idame olunan harbin demokrasilerce kazanılacak zaferinde kendi selâmetinin d e mündemic bulunduğunu takdir etmekte olacağından emmiz. Müta. reke hükiimlerine sıki surette riayet eden Marejal Pe ten tngiliz harb irabasının tekerleklerire Fransa tara. fından • 3opa sokulma*tna muvafakat edemese gerektir. t» ngiliz bahri kuvvetleri, şimali garbî Afrikada bir torpito himayesınde seyreden dort Fransız ticaret vapurunu muayene ve teftiş etmek üzere durdurmak istemişler, Fransızlar dur emrine muvafakat etmiyerek yakında bulunan bir Cezajir limanına iltica etmeğe çalışmışlar ve nihajet ilöca da edebilmisler. Gerek Fransız torpitosu, gerek sahil bataryalan İngiliz deniz kuvvetlerine karşı ateş açtıklarından Ingilizler de bilmukabele sahil bataryalarını topa tutmuşlar. İngiliz bahri kuvvetlerine birşey olmamıs, Fransız gemileri de herhangi bir hasara uğramamışlar. Etrafında munakaşa yapılan hâdise bu. Aşikârdır ki hâdisenin kendisi fena ve munakaşalar ise zehirlidir. Amiral Darlan'ın bir ay kadar evvel Vişide Amerikan gazetecilerine İngiliz ablukasıtu tenkid eden beyanatmda Fransız ticaret gemilerini Fransız harb gemilerile bimaye ettinneğe mecbur olacağından bahsetmiş olması uzerine gayrimeşgul Fransanm haricle muvasalası ve bilhassa iaşe maddeleri nakliyatı bakımından İngiliz Fransız münasebetlerini bu sutunlarda iki makale ile tetkik mevzuu yapmış olduğumuz hatırlardadır. Bu meselenin iyi bir şekilde halledilmenıesi İngiliz Fransu münasebetlerini bozabiür, hatta iki memleket arasında harb hali açabilirdL Vaziyetin nezaket ve ehemmiyeti kendiliğinden meydandadır. Fransanın mağlubiyetinden sonra Ingiltere ile Fransa arasındaki münasebetlerin bir harbe süriiklene<ek kadar bozulması bu harbde demokrasi cephesinin affolunmaz bir hatasını teşkil eder ve en doğru ifadesile diipeÖüz bir rezalet olurdu. En son tahlüde Fransa için de, İngiltere için de hacaleti mucib bir vaziyet. Biz Biiyük Amerikan Cumhuriyetinin Fransa ile İngiltere arasında vaziyetin bö>le feci bir safhaya inkılâb eylemesine meydan vermiyeceği ve aradaki ihtilâfı bertaraf edecek bir hal çaresi bulup gostereceği ve iki tarafa da kabul ettireceği kanaatini izhar etmiştik. Filhakika Amerika bunun için çalıştı ve İngiltere itilâfa meyyal göründü. Şimdi bulunacak hal çaresinin ortaya çıkmasmı beklerken işte bu yeni hâdise ile karşılaştık. Münakaşalarda İngilterenin tezi şudnr: >Ben ilân ve tatbik etmekte olduğum abluka icablarına tevfikan denizler üstünde tesadüf ettiğim gemileri muayene etmek hakkuıa malikim. Fransız gemilerinin buna mümaneat etmeleri yolsuz olduktan baska hatta fena fikir ve maksadlarla hareket edildiğini de ifsa eder. Nitekim fazla olarak biz bu dört Fransız ticaret gemisinin Tayland (Siyam)dan aldıklan kauçuk hamulesile yüklü buhmdnklannı ve metropol Fransız limanlanna varır varmaz bu kauçuklann derhal Ren bojunu asarak düşmana gideeçini de öçrenmiş bulunuyorduk.» Fransız tezi gayrimeşgul Fransanm ranıri ihtiyaclannı kartılayacak deniz münakalâtmın İngiliz ablukasından müste^na rutıılmasını iddia ediyor. İki zıd iddia dünkü iki müttefikin siYUNUS NADI (Arkası sahife 5 sütun 1 de) Gl. Simoviç'in beyannamesi « Yugoslavya bütün komşularile dostane bir siyaset takib edecektir » Milh Şefimizle Kral Piyer arasında Dost memleket Hükümdarının cülusu münasebetile samimî telgraflar teati edildi Ankara 1 (a.a.) Yugoslavya Kralı Majeste İkinci Piyer*in hukümdarlığı ele alması münasebetile Reisicumhur Ismet İnönü tarafından kendilerine telgrafla tebrikâtta bulunuhnus ve müşarünileyh de samimî teşekkürlerini Reisicumhura telgrafla bildirmiştir. Adis Âbabaya ilertiyorlar Kahire 1 (a.a. ) Bu akşam m men blldirlldiğine göre, Kritrenin merkezd olan Asmara, İngilizlerln eltne geçmlştir. Musavva'ya 1 0 0 kflometre kaldı Kahire 1 (a.a) İngiliz İmparatorluk kuvvetleri, Eritrenin merkezinden 120 kilometre kadar mesafede Kerenin zaptından yalmz beş gun sonra Asmaraya da girmlslerdir. Kerene bir demiryolu ile bagh bulunan Asmara, denizden 23J0 metre kadar irtlfada, havası cok sağlam bir yaylada kâindir. Şehir, modern bir şehir manzarası arzet mektedir. Bir telsiz lstasyonu var dır. Asmaranın nüfusu, normal zamanda, 22 bin kişl idi. Asmaranın zaptı, İngilizlerin Musavvaya ileri hareketlerine yol açmıştır. Sap denisl üzerinde son İtalyan limanı olan Musavva, Asmaraya yuz kilometre kadar mesafededlr. Fakat mukadderse... Fransız B'^. 5ılî"ı juavini Amiral Darlan Ordu, hava kuvvetleri ve donanma vazifelerini yapmıya hazırdır Yeni Yugoslav hükumetinin Harbiye Nazın General İüç Belgrad 1 (a.a.) Röyter ajansı bil. diriyor: H§ber alındığına göre Almanyanın Belgrad elçisi Von Heeren dün akşam Berline hareket etmiştir. Alman . Yu. goslav münasebetlerinin katl safhaya girmesi muhtemeldir. Belgradın Alman mahfillerinde beyan olunduğuna gbre, Von Heeren Hitlere sahsen izahatta bulunacak ve Hitler de derhal kat'î tedbirler alacaktır. Almanların yeni Yugoslav hükumetile yap tıklan müzakereler aşağıdaki baçlıca (Arkası »ahife 5 sütun 2 de) Belgrad elciüğimiz öniinde yapılan lezahiirat İngiliz ablukası gevşetilmiyeçek D Lord Halifaks, Vişinin işgal altındaki araziden hububat aldığını söyledi Cezayir sahillerinde ki mnsademe hâdisesinin kapaıtması bekleniyor Belgrad 1 (ai.) «Avala» Ecnebi ajanlan tarafından halkı endiseye düşürmek maksadile işaa edilen heyecanlı haberler hakkında Başvekil, dün akşam bir beyanname neçretmşitir. Bu beyannamede çöyle âenilmektedir: cYalan ve meharetie uydurulan ve yayılan haberlere inanılmaması halka ilân olunur. Heyecana kapılacak hiç bir sebeb yoktur. Bütün komşularile dostane bir siyaset takib eden hükumet herkesle iyi komşuluk ve dostluk tnü. nasebetlerini devam ettirmeğe çahşmaktadır. Hükumet ileride de bu yohı takib edecek ve bu maksadla elinden gelen her şeyi yapacaktır. Halk, memleketin • ! dışında ve içinde yayılan yalan haberlerden müteessir olmıyarak sükunetle mutad işlerile meşgul olmalıdır. Binaenaleyh bir kimsenin bulunduğu mahalden başka yere taşınması veya evini (Arkası sahife 5 sütun 5 te) Almanyaya ağır hava hücumları Yeni tip İngiliz bombaları Breme ve Emden'de müt İngiliz Başamiralı diyor ki: « Akdenizdeki İtalyan donanmasının işini sene sonuna kadar bitireceğim» Vittorio Veneto zırhlısımn da battığı anlaşüıyor Atina 1 (a.a.) Atina radyosu bildiriyor: * Gazeteler, Yugoslav Kralı Piyer'in cülusu münasebetile pazar günü yapılan ruhanî âyinden sonra Türkiye büyük elçisine karşı gösterilen samimî tezahürata işaret ediyorlar. Kalabalık bir halk kütlesi Yugoslav elçiliğine uğradıktan eonra Türkiye büyük elçiliğine giderek dost ve müttefik milleü, Reisicumhur İnonünü ve Türk ordusunu alkışlamış lardır. Türkiye büyük elçisi heyecanh tezahürat yapan halka teşekkür etmek (Arkası sahife S sürtrn 6 da için birkaç defa balkonda gözükmeğe mecbur olmuştur. Gazeteler bu güzel tezahürata ald resimleri neşreteıişlerdir. Belgrad Büyük Elçimiz Tevfik Kâmil Matsuoka Hihverin gidişini beğenmedi! Japon Nazırmm Berlinde hiçbir taahhüde yanaşmadığı anlaşüıyor Londra 1 (a.a.) Müstakil Fransız ajansının Şanghaydan Japon kaynaklarından öğrenilâiğine eöre, Berlindeki birinci seri Alman Japon gorü$meleri Alman ısranna rağmen, hiç bir muspet netlce alınmadan sona ermiştir. Matsuoka, Tokyoya yazmış ve 4 nisanda Romadan avdetinden evvel angale olmaktan imtina etmiştir. 4 nisanda, müzakereler, bir Sovyet müsahidi nin huzurile yenlden bashyacaktır. Matsuoka'nm Romada beyanab Roma 1 (a.a.) Matsuoka dün «Villa Madama> da matbuat mü messillerini kabul etmiştir. Matsuoka seyahatinden müspet netlce aldığını söyledikten sonra Japonva nın hali hazır harbinin bitirilmesi için sulh tavassutunda bulunacagı hakkında dolaşan haberleri tekzib etmiştir. Matsuoka tekrar Hitlerle ve Von Ribbentropla görüseceğini bildir mistir. Bir Amerikan gazetecisinin sualine cevab olarak Matsuoka. Amerikaya gitmeğe vakti olmodı&ıru beyan etmistir. işgal altında! Fransa aleyhine ayaklanma devam ediyor General Dentz halkı istiklâl vadile teskine çahşıyor Vaşington 1 (a.a.) D. N. B. ajan. sınm hususî muhabiri bildiriyor: İngiltere büyük elçisi Lord Halifax bugün Hariciye Nezaretinde yaptığı bir ziyaretten sonra demiştir ki: * Vişinin işgal altmdaki araziden mühlm mıktarda hububat aldığı oğrenilmiştir. Buna binaen Visi hükumeti artık İngiliz ablukasmın gevşetıleceğini beklememelidir.» Fransa musademe meselesini protesto etti Londra 1 (a.a ) Londranın salâhi. yettar mahfılleri tarafından bıldirildi . ğine gore, Vışi hukumetınden kaçak kontrolunu zorla geçen dort Fransız vapuru hâdisesi hakkında gerek Amerika vasıtasile, gerek doğrudan doğruya hiç bir protesto alınmamıştır. Almanlar bu hâdıseyi istismar ediyorlar. Fakat İn gilterenin bu gıbi hâdiselerin tekemi . rüne mâni olmak için keyfiyeti Vişiye bir kere daha izah etmesi beklenmek. tedir. Hür Fransız makamatına göre Ingi . lızler gemilerini korumak için Fransız bataryalarına mukabele etmişlerdir. Bu yüzden abluka daha sıkı bir surette tatbik olunacaktır. Şayed bu yüzden Fransızlar ekmeksiz kalırlarsa bunu Hıtlerin itaatli mesaî arkadaşı Amiral Darlandan bilmelidirler. z (Arkası sahife 5 sfitnn 6 da) Berlîne şöre M. Eden ve GL Dill Belgrada gitmişler? hiş tahribat yaptı Alman tebliği ilk defa «eiddî hasarlar» Halbuki Nazır Atinada! olduğunu iliraf ediyor Belgrad 1 (a.a.) D. N. B. ajansı bildırıyor: Belgradın siyasî ve diplomatik mah fillerinde dün dolaşan bir şayiaya göre Eden ve General Dill bugünlerde Bel grada gelmek tasavvunındadırlar. Bu şayialar salâhiyetli makamlar tarafın dan ne teyid ne de tekzib edilmiştir. Berlin 1 (a.a.) Bir ajansın Berlin siyasî mahfillerinden öğrendiğıne göre, İngiliz Hariciye Nazırı Anthony Eden Belgrada muvasalat etmiştir. Kendisine General Dill'in refakat ettiği ve Yugoslav hükumetile temasa geçmiş bulun duğu tahmin edılmektedir. Londra 1 (a a ) «Reuter» Atına radyosu, Eden'm bu gun Yunan Kralı tarafından kabul edildiğini bildırmiştir. Eden, Yunan Kralile görüstii İskenderiye 1 (a.a.) İngiliz bahriyesının Akdenizdeki son zaferi hakkında beyanatta bulunan Amiral Cunningham şoyle demiştir: « İtalyan filosu işini sene sonundan Londra 1 (ajı.) Hava Nezaretinin ev\*el bitirmeğe çalışacağız. İtalyanlar, tebliği: Jutland'daki şekilde bir tuzağa düs • Bombardıman servisimizin bu geceki müşlerdir.> başlıca hedefleri Breme deniz tezgâh Vittorio Veneto da batmış larile Emden sanayi bölgesi olmuştur. sayılabilir Emden'de İngıliz tayyareleri yeni moLondra 1 (a.a.) Tımes gazetesinin delde bir infılâk bombası kullanmışlardır. Havaya fırlayan enkaz kütleleri Akderuz zaferınden bahseden. denizciyangınlann ışığmda resim çiziyor, ne lık muhabiri yazıyor: «İtalyanların Vittorio Veneto zırhlısıticeler tahribkâr görünüyordu. Başka yerlerde, Almanyanın batı şi mn da denizin dibini boyladığı tahmin İlk mülâkatlar malinde Bremerhaven ve Oldenburg'a edilebilir. 2&a zırhlının rör'aü 15 mile Fransanm Suriye fevkalâde komiseri Roma 1 (a.a.) D.NB. kadar düştukten sonra herhangi bir limunferid akınlar yapılmıştır. General Dentz raana varabilmiş olması pek az muhtebildiriyor: Rotterdam petrol hmanı daha küçük Hariciye Nazırı Kont Ciano buBeyrut 1 (a.a.) Tass: Suriyede in. bir grup tarafından bombardıman edil meldir. Bundan fazla olarak, mezkur hezimet, tişar eden gazeteler Suriyede grev ve gün öğleden sonra Chigi saravında miştir. Ayni grup civarda başka hedefİtalyan Amırallan tarafmdan aylardan nümayişlerin tekrar başladığını bildi • Japon Hariciye Nazın Matsuokayı (Arkası sahife 5 sütun 3 te (Arkası sahife 5 sütun C da) (Arkası sahife 5 sütun 4 te (Arkası sahife S sütun 4 te) İtalya, «saat üç ültimatomu» ile Yunanistana taarruz ettiği zaman, bu hareketin manası iyice anlasılaınamıştı. Küçük komşusuna karşı giristiği yıldınm harbinde muvaffak olduğu takdirde bile, Romanın ne gibi müsbet bir netice kazanacağı açık olarak görülmüyordu. Almanya, İtalya ile imzaladığı Çelik Pakta rağmen Atinadaki sefirini geri çekmiyerck Yunanistana karşı normal münasebetlerini devam ettirdiğinden onun da bu maceraya pek taraftar olmadığı söyleniyordu. Üstelik Almanya Balkanlarda sulh istediğini birçok defalar tekrarlamıs buluııuyordu ve harb vaziyetinin objektif mütaleası da efkân umumiyeleri bu iddianın kabulüne mecbur ediyordu. Fakat İtalya, kahraman Yunan mukavemeti karşısmda ümid ettiği neficenm tam tersine nail olmaya baslavf> İo&lteıe Bariciye N'aarianma Slbru faJâkisindep bir ujüba; Ada âalkı iki Nazu şerefiae tezahürat Birkac söx Acaba daha akıllıca olmaz mı? yınca is değişti. Müttefikinin imdadına koşmak Almanya için artık bir borc oluyordu. Bulgaristan ve Yugoslavya hâdiselerini bu zaviyeden görmek, hakikati kavramak için bence en muvafık yol dur. Almanya, hakikaten Balkanlarda sulh ister. Fakat ne japsın ki, silâh arkadaşı İtalya orada nasılsa giristiği bir teşebbüste müşkül vaziyetlere düşmtiş bulunuyor ve bu hal dolayısile kendisini de müteessir ediyor. Yugoslavyada Mihverin rastladığı son mukavemet Balkanlarm çocuk o>>uncaği olmadığvnı bijf daha açıkça gösterdi. Gerginliğin devamı, güzelim bahar manzarasını bir drara sahnesine çevîrebilir. Balkanlarda &îl patlarsa, Avrupa ce« nubundan da tutuşacak demekür. Süphesiz Balfeantenn aleyhine sayıbıcak olan bu hâdise, acaba Mihverin lehine midir? Zannedilmez. Bu muvaffakiyetsizliğin telâfisi için silâh arkadaşuu ve kçndisini buııca tehlikelerle basba^ bırakacak yerde, Zarann neresindeh^d^oHİse kârdır» diyerek Yunanistan seferinden vaz geçmek kararmı verebilirse İtalya, belki harbin başmdanberi ilk defa olarak mühim ve müsbet bir iş basarmış olmaz mı? N.