2 Haziran 1941 Tarihli Cumhuriyet Gazetesi Sayfa 1

İKTISADİ YİİRÜYÜS MÜNAKALÂT FEVKALÂDE SAYISI Bugün çıktı Başmakale: Cevdet Kerim Incedayı (Münakalât Vekâleti yeni politikası) üç renkli kapak. 84 sahife. P. T. T., Deniz, Hava, Demiryolları ve Limanlar hakkında şayani dikkat etütler.. Tablolar, bol resimler... Her münevvere tavsiye ederiz. 18 inci yıl sayı: 6040 u m h u r iyet İSTANBUL CAĞALOÛLU Telgraf ve mektub adresi: Cumhuriyet, İstanbul . Posta kutusu: îstanbul No 246 Telefon: Başmuharrir: 22366. Tahrir heyeti: 24298. İdare ve Matbaa kısnu: 24299 . 24290 Ebedî Şef Atatürkün hayah, İstiklâl Savaşı ve Türk İnkılâbı için ilmî rehber: ATATÜRK Bibliyografyası Yeni Türkiye hakkındabütün dünyada çıkan kitablann tejflkMjpıanca, fransızca tercümelerile birVu3da^toplanarak çtkü. PROF. DR. İstanbul ve Ankar; arayınız. Fia MELZİG bijtün kitabcılarda kuruş. Pazartesi 2 Haziran 1941 7920 de Garbın eşsiz şenaatine isyan eden Türk milleti Yalmz Kilikyada Fransa ile değil, Türkiyeyi parçalamak istiyen bütün Garb devletlerile mücadeleye girişmiştir Bu ifade şeklinde Fransa için ebedî yüz kızartıcı bir rezalet, Amîral Darlan ya kesif bir cehalet, yahud da tngiltereye karşı olduğu kadar Türkiye için de sönmiyen derin bir garaz ve husumetle hakikati tahrif ederek, o zamanki mücadelemizi İngiliz teşvik ve tahriki ile vuku bulmuş bir hâdise gibi göstermekten utanmamaktadır. İngiliz kıt'alan Girid sahillerinde Amiral Darlanın hezeyanı Suriyenin akıbeti Sür'atle taayyün edecek gibi... Londra matbuatıtııtı neşriyatı Girid harbi İngiltere ve sona erdi Irak arasında Tiirkleri ise kolay kolay sönmeyecek kudsî hiddetle aleşleyen bir hakarei vardır Türkiyenin istiklâl cidali ile yarathgı parlak sahifeyi taklid edemiyen Fransa, hiç olmasza bugün kendisile isbirliğ yapmaktan halâs umduğu Alman başbuğu Fühıerin bu mukaddes cidalimizle onun Ebedî Şefi Atatürk hakkında daima tekrarladığı takdirkâr, hattâ hürmetkâr hissiyahndan ibret alarak sükut etmeği ve tarihi tahrife kalkıjmamağı iltizam edebilirdi. Senelerdenberi, Fransız donanması kumandanı sıfatile İngilizlerle işbirliği eAnkar a: 1 haziran den Darlan'ın Londradn İngiliz Başvekâleünden çıkarken alınmış bir resmi ıreşal Petenin nıuavini ve Lavalin artık tam halefi Amiral Darlan İngiltereje ratmak için Pariste gazetecilere vcrdiği beyanat arasında yeni Türkiyeje de temas eden gayet garib bir ciinıle sarf ederek kaş yapayım derken goz çıkarmıştır. Tarihî hakikate muhalif olduğu kadar Türk milli izzetinefsini de yaralayan bu görüşte ifadeyi dcrhal failiıte iade ederek bu hezeyana karşı memleketimizin hissiyabnı belirhneğe müsaraat etmek vazifemizdir. Fransada bir İngiltere husumeti yaratmak için her vesileye başvurmakta ve hâdiselere dilediği mahiyet ve nıaraları vermekten hiç sıkumamakta olduğu gorulen Amiral Darlanın son beyanatında Ingiltereye hücum için Turkiyeyi tahkir etmekten çekinmiyen cümlesi aynen şudur: « Ayni devirde İngiltere evvelce bize hukukan tanunış olduğu şeyi kurnazhkla ve cebren bizden koparmak için Türk ordusunu Kilikyaya saldırtıyordu.» Amiralm «ayni devirde» sözile anlatmak istediği tarih, geçen Büyük Harbden sonra Türkiyenin kara günlerini teşkil eden mütareke zamanları ve tahsisan 1920 ve müteakıb seneleridir ki garbın eşsiz zulüm ve şenaatine katsı Türk milletinin mevcudiyet ve istiktâ Amerikanın Vişiye yeni bir notası Fransanın söziine değil, müstakbel hareketlerine göre hüküm verilecek Almanya MiUi Şefimiz yarışları takib ettiîer Ankara I (Telefonla) Müli Şef İsmet İnonü, dun 19 mayıs stadyomuna gelerek gerek tenls musabakalanm. gerekse milli küme futbol maçlarını takib buyur. muşlardı. (| Cumhurrelsimiz bugün de İpod. j romu teşrtf ederek at yarıslarını alâka ile takib buyurdular. 15 bin İngiliz askeri Mısıra geçti Mütareke dün imza edildi Her tarafta sükunet avdet etti Alman tebliği 10 bin Gazeteler, hükumetin ingiliz ve Yunan esiri Fakat İngilizler, Muaskerî harekâta giri alındığını bildiriyor sulda bulunan Alşerek Suriyeyi işğal manların teşkil ettiği Londra 1 (a a.) İngiliz Harbiye Neetmesini istiyorlar zaretinin tebliği: tehlikeyi azımsamıyor Bu harbin hiç şüphesiz en şiddetli Londra 1 (a.a.) Suriye hakkında yazı yazan gazeteler İngilterenin bu memlekette sur'atle askerî bir harekete eçmeleri fikrine temayül etmektedirer. Bu suretle Suriyenin Almanya taafından Yakınşarkta bir bombardıman merkezi olarak kvıllanılmasına nlâni olunabilir. Gazeteler, Almanların İspanya ile Portekize ve Atlaııtikteki İspanyol ve Portekiz adaîarma karşı, Amerikanın Ingiltereye yaptığı yardıma mâni olmak ve Atlantik meydan mııharebesini genişleterek Amerikan efkârı umumiyesinin cesaretini kırmak maksadile harekete geçmek ihtimalini de [özönünde tutuyorlar. Sunday Times gazetesi diyor ki: «Suriye tehlikeli bir mıntaka olmakta devam ediyor. ingiltere, Almanların orada Iraka ve Kıbrısa karşı hava üsleri esisine mâni olmak irin ne kadar acele ederse o kadar iyi olur.» Sunday Times gazetesinin diploma:ık muharriri, Vişi hükumetinin harbden sonrası yaptığı n.üphem istiklâl 'aidlerine Suriyelilerin ehemmiyet vermiyeceğine kani bulunmaktadır. Çünkü zaman Vişi hükumetinin mevcud olması ihtimal dahilinde değildir. Arabların Ingiltereye sadık kalmaları İngüizlerin yapıcı bir siyaset takib ettiklerini bilmelerinden ileri geliyor. çarpışmalaruu teşkil eden 12 günlük bir Kahire 1 (a.a.) İngiliz umumî kamuharebeden sonra Gıridden kıt'aları rargâhından: mızın çekilmesine karar verilmiştir. Irakta Raşid Âlinin ve avenesinin fiDüşmana insanca ve tayyarece çok bü rarından sonra Bağdadda idareyi temin yük zayiat verdirilmiş olmasına rağ etmek üzere kurulmış olan komite tamen askeri ve bahrî kuvvetlerimizin rafından taleb edilen mütareke, tarafıAfrikadaki üslerimizin temin edeceği mızdan kabul edilmiştır. (Arkası sahife 5 sütun 2 de} Şehirde sukun hüküm sürmektedir. Amerikada harb için hazırhklar Mütareke imzalandı halefi neler söyledi? Lavarin Fransa, Imparatorluğunu Ingilizlerden kurtarmak isterse Millî müdafaa tahsitavizlerde bulun satı 15 milyar dolara iblâğ olundu mağa hazır... Vaşington 1 (a.a.) Salâhiyetli mahfillerden alınan haberlere göre, Amerika, bir kaç güne kadar Mareşal Peten'e ttbligatta bulunarak sözlerden ziyade Vişi hükumetinin müstakbel hareketlerine bakılarak Fransiz Alman işbirliği hakkında biîâhare bir hüküm verileceğini bildirecektir. Notayı Hull hazırlamaktadır. Bu notada Alman taleblerine bilhassa Suriye meselesine Fransa tarafmdan gosterilen mutavaat hakkında Amerikanın noktai nazarı ve Fransız Amerikan münasebetlerinin ıslshı için. Fransanın takib etmesi lâzımgelen siyaseti izah edilecektir. İyi haber slan mahfilierdpn öğrenildiğine göre «mütareke mucibince tayyare meydanlarmm kontrolunu» bu tayyare meydanlarının harb maksadları için kullanılabileceği demek olmadığı da notada bildirilecektir. Cünkü. böyle bir tefsir garb yarım küresindeki Fransız mustemlekelerindeki nava üslerinin de Almanlar tarafından kaüanılabileceği demek olur. CArkası sahife 5 sütun 4 te Askerî vaziyet Girid adası kuvvetsizlikten kaybedildi Bundan sonra Kıbns, Suriye, Filistin ve Mısır da ayni tehlikeli taarruzlara uğrayabilir. İngilterenin Almanlara karşı çok daha kuvvetli olması ıktiza eder Vişi 1 (a.a.) Bağdaddan bildirildiğine gore, Raşid Elgeylâninin harketinden sonra mezkur şehude bir emniyet komisyonv teşkil edilmiş ve bu komisyon İngilizlerle bir mütareke akdetmiştir. Ordu, Bağdad kapılarmda Kahire 1 (a.a.) Dün akşamki İngiliz tebliği: Irakta, kıt'alanmız Bağdadm 15 kllometre kadar garbına varmış ve asi Irak kuvvetlerile temasa gelmiş bulunuyorlar. Darlana göre Nevyork Belediye Reisi çok heyecanlı bir nutuk söyledi Mütareke, Irakın istiklâli şartile yapıldı Londra 1 (a.a.) Londranın salâhi" yetli membalarından öğrenildiğine göre Iraklı asilerle dün öğleden sonra mütareke imza edilmiştır. Mütarekenin metni, İngiliz hükumetinin Irakın istıklâline müdahaledon içtinab hususundaki malum siyaseti e=asma istinaden tanzim edilmiş olup meşru hükumeti yeniden kurmak için naibe her türlü yardım yapılacağını tasrih etmektedir. Bundan başka mütarekenamede Irak milletinin tabiî ve müreffeh hayata tekrar kavuşması için kendisine yardun edileceği kaydedilmektedır. Bizi, 920 de, Kilikyada Fransızların üzerine İngiltere saldırtmış! ^» Yazan: Emekli General */ H, Emir Erkilet YUNUS NADİ CArkası sahife 5 sütun 1 de) İngiltere 20 senedir Fransızların "budalalıkları,, ndan istifade ederek yapmadığım bırakmamış! (Yazm 5 inci sahijede) Ingılizler Giriddcki muharebeleri kaySuriye meydanlannın bombardıbettıklerine hükmederek oradaki kuvmanına devam ediliyor Beyrui 1 (a.a.) Bir İngılir tayya vetlerıni geri çeknıeğe karar verdiklerini resi bugün 11.15 te Beyrut üzerinde resmen bıldirdıler. Ayni tebliğ Giridden Mısıra şımdiye kadar Ingilİ7 lmparatorCArkası sahife 5 sütun 5 te luk kuvvetlerini takııben 15 bin kişi olarak gösıermekte, İngiliz zayiatının ağır olduğunu da ilâve eylemektedir. (Arkası sahife 5 sütun 3 te Heriç üzerindeki köpriî yapılıyor • • Bağdadda neşredilen tebliğ Londra 1 (a.a.) Beyrut radyosu, (Arkası sahife 5 sütun 7 de Amerıka Harbiye Nazın Mr. Sümson Nevyork 1 (a.a.) Nevyork belediye reisi La Gaurdia, «hürriyeti kurtar> mitinginde 12,000 kişi karşısında harbcuyane bir nutuk söylemiş ve sözlerine şöyle başlamıştır: « Mıhver.. eğer ilerlersen, seni karşılamağa hazırız!. Amerikanın 1917 dpn daha iyi harbe hazırlanmış bulunduğunu söyliyen La Guardia şöyle devam etmiştir: € Bazan bir mıllet harbe karar vermeğe mecbur kalır. Bu nekadar erken olursa o nispette iyi o.ur. Amerikalılar, Hitler'le müzakere etmektense İngiliz(Arkası sahife 5 sütun 1 de) Alman sözcüsü bu nun oradaki arazinin T.ürkiyeye terki demek olmadığını tasrih ediyor Berlin 1 (a.a.) Hususî muhabir bildiriyor: Hariciye Nezareti sözcüsü, Meriç nehri üzerinde Türk ve Yunan hududları arasındaki köprünün yapılan müzakereler neticesinde yeniden tesis edilmek üzere olduğunu bildirmiştir. Ayni sözcü, gerek Türkiyenin, gerek Almanyanın münakalâtın yeniden tesisinde menfaattar bulunduklarını ilâve etmekle beraber, bunun Meriç İle Dedeağac arasında elyevm Bulgarlar tarafından işgal edilmemiş olan arazinin Türkiyeye terkedilmiş olması manasına gelmiyeceğinj kaydetmiştir. Yapılan köprünün, şımdiki halde muallâkta bulunan bu mıntakanın kime aid olacağı meselesile hiç bir alâkası yoktur. Norveçteki Alman Amiralı Böhm Hess'in arkadaşı olduğu için intihar etmiş Londra 1 (a.a.) Norveç ajansına gelen haberlere göre, Almanyanın Nor. veçtekı bahriye kumandanı Amiral Bohm, Osloda Grand Hotelde intihar etmiştir. Alman haberlere göre, bu intihar, Amiral Böhm'ün Hess ile olan sıkı dost. luğuna ve Almanya polıs teşkllâtı reisi Himmler'in geçenlerde Norveçe yap mi5 olduğu ziyarete atfolunmaktadır. Türkiyenin yardımı ihtimaline dair sual cevabsız kaldı MiHî küme raaçlarının en mühimlerinden biri olan Galatasaray Fener karşılasması dün yapılmış, Galata" saray 2 1 galib gehniştir. Besiktaş da Istanbulsporu 5 1 yenmişür. Ankarada da Maskesporla Alünordu 3 3 berabere kalmıslar, Altay da Harbiyeyi 3 2 yenmistir. Yukarıdaki resim, Galatasaray Fener maçında, Galatasaray muhacimlerinin Fener kalesine bir hücumunu göstermektedir. Maçların tafsilâtı 4 üncü sahifemizdedir. Berlin 1 (a.a ) Hususî muhabir bildiriyor: Almanya Harieiye Nezareti, ecnebi gazeteciler tarafından Türkiyenin Iraka muhtemel bir yardımına veyahud Irak askerlerine bir melce vermesine dair sorulan suallere cevab vermekten istinkâf etmiştir. Tekrar sulha kavuşan Iraktan bir manzara: Bağdadda Haydarhan camisinde bir halk toplantısı, kenarda Raşid Âli tarafmdan İrana gotürülen Irak Kralı Ddnci Gazi I