13 Ağustos 1941 Tarihli Cumhuriyet Gazetesi Sayfa 1

RAŞID RIZA T İ Y A T R O S U HALİDE PİŞKİN beraber B U AKŞA M BENİ ÖPÜNÜZ ( 3 perde ) Büyükdere: Beyaz Parkta I 8 İnCİ u m h u riyet D I IU Klâsik fev Çeviren : A L İ Fiatı bir ay DONtiNlK HİLMİ Eugene Fromentin roman A K Î ü Z kurus. ISTANBUL CAÛALOÛLU İSTANBUL CAÛALOÛLU Telgraf ve mektub adresi: Cumhuriyet, tstanbul . Posta kutusu: îstanbul No 246 Telefon: Başmuharrir: 22366. Tahrir heyeti: 24298. İdare ve Matbaa kısmı: 24299 24290 I 3 AuUStOS I 941 A BEVİ İhtikârla mücadele Bufevkalâdegünlerin halleri ve şartları içinde... Millet, ihtikârla mücadelenin hayatî ehemmiyeti haiz çok büyük bir mesele olduğunu hakkile takdir etmelidir | 1 Alman harb tebliği Ukraynada ilerliyen kıt'alar Bazı noktalarda Karadcnize indi 6 ve 12nci Rus ordularile 13 üncü nişancı kolordusu tamamen imha edildi Dinyeper nehri şimdiden Alman hâkimiyeti allına geçmiştir Finler de 50 bin Rus askerini çevirmişlerdir Berlin 12 (a.â>) Alman orduları baskumandanbğrfıın tebliği: Şark cephesinde harekât muvaffaki yetle devam etnfcktedir. Dün gece Alman savaş tayyjçeleri Moskovadaki askeri tesisatı ve dlger müteaddid mühim demiryolu münekalât merkezlerini bombardıman ettâişlerdir. Demiryollarmda büyü*; yangmlar ve şiddetli infilâklar müşahede*edilmiştir. Hükumet bütün tedbirleri aldı Tiirk ırületi îhtikâra karsı a. tnansız mücadelede hükumete yardım etmekle şüphe yok ki en ileri derecesinde vatanî bir vazife ifa etmiş olacaktır. • k htikârla miıcadelede halkın yardıTl mından da istifade etmek üzere II Fiat Murakabe Komisyonu dün gazetelerle bir tebliğ neşrederek muayyen fiattan yukarıya satıs, fatura vermekten ve mevcud malı gizliyerek satmaktan imtina gibi hâdiselere raaruz kalanların emiılcrine amade lutulan telcfonlardan birile va/iyeti murakabe teşkilâtının Nihajet mihverle anlaşmağa ka.ar vrren ıttılauıa isal etmesini rica eylemekte ve Fransa Devlet Reisi Mareşal Petain fikâjetlerin derhal nazan dikkate alınarak ehemmiyetle takib olunacağmı ve peticelerinin müracaat sahiblerine bildirileceğini baber vermektedir. Daha cvvelki bir yazımızda kaydetmiş olduğumuz veçtıile taammürau arzuya pek lâyık olan bu usule ilk olarak Ankarada başJanmıştır. Şimdi ayni usulun Istanbulda tatbikına geçildiğini memnuniyetle görüyonız ihtikârla mücadelede halkın hükumetle elbirliği etmesi demek olan bu yeni şeklin butün memlekete teşmil edildiğini görmekle de bahtiyar olacağımızı uınud edebiliriz. Başvekil Dün, yeni Fransız Büyük Elçisini kabul etti Ankara 12 (a.a) Başvekil Dr. Refık Saydam bugün saat 11.30 da Başvekâlette Fransanın yeni Ankara bu>oık elçisi M. Jean Louis Helleuyü kabul etmıştir. r Ukraynadan inen Alman ordulan tarafından işgal olunmak üzere bulunduğu anlasılan Odesa limanından bir görünüs Sovyet harb tebliği I I Askeri vaziyet Fransa katî kararını verdi: Petain'in nutku Ankara 12 (a.a.) Yeni Fransız büyuk elçisi Jean Helleu bugün saat 17 de Atatürkün muvakkat kabrıni ziyaret ederek kabre muhteşem bir çelenk koymuş ve Ebebî Şefin manevî huzurunda eğilmiştir. Bu ziyaret esnasında büyük elçiye elçilık erkânı refakat eylemekte idi. EJçi, Ebedî Şefîmizin manevî huzurlannda Harekât ayni şiddetle devam ediyor Londranın verdiği malumata göre Cenubî Ukraynada harekâtın veçhesi Meclls reisini ziyaret Ankara 12 (a a.) Fransanın yeni Ankara büyuk elçisi Jean Helleu bugün Buyük Millet Meclisi Reısi Abdulhalik Rendayı Büyük Millet Meclisinde ziyaret eylemistir. Moskova 12 (a.a.) Dün akşam neşredılen Sovyet tebliği: 11 ağustos günü, Seltsi, Smolensk, Murakabe Komisyonunun ne gibi Bjala Tserkof ve Uman ıstikametlerinde tıallerde şikâyet olunacağmı daha tafkıt'alarımız duşmanla muharebelere desilâtlı bir beyanname ile halkınuza izah vam etmişlerdir. etmesı ve bu işte milletin hükumetle Hava kuvvetler'miz düşman piyade mtitssir surette isbirliği etmesindeki • v e zııhlı kii'alarma darbeler lrKÜrm«&feym«t »• «bemmiyetin feerke» Urafınğe devem eylemişler, tayyare meydandan luyıkile takdir olunmasımn hergün larında tayyarelerine taarruz etmişler, daha fazla bir ölçü ile temin olunması Tuna üzerinde büyük Çernovodi şimenbize pek ycrinde bir lüzum ve zanıret difer köprüsunü ve Kostencede vapurgibi gorünmektedir. Bu pek hayatî işte CArkası sahife 3 sütun 3 te lan bombalamışîardır. Köprü tahrib ehalkımızın tenvir ve irşada ihtiyacı vardilmiştir. dır. Millet, bu fevkalâde günlerin hal10 fığustos günü 39 düşman tayyaresi lcr, ve şartları içinde ihtikârla roücadetahrib edilmiştir. Bız, 25 tayyare kaylenin hayatî ehemmiyeti haiz çok büyük betiik. bir mesele olduğunu hakkile takdir etVaşington 12 (a a.) İyi haber alan Şimdi alman kat'î malumata göre, melidir. Evvelki yazımızda ihtikânn Vaşıngton mahfıllerine gore, Amerika 1011 ağustos gocesi Moskovaya karşı \atan hıyanetile omuz opüşen bir cinaBırleşık de\letleri ile Vişi arasındaki Almanların yaptığı hava taarruzunda yct olduğunu söylemiştik. Bu hakikati munasebetler, sur'atle gergınliğm en evvelce bildirildiği gibi düşmanın beş herkcsin böyle bilmesine kat'î bir ihtison haddıne yaklaşmaktadır. Ve yakm deçıl, altı tayyaresi düşürülmüstür. jac vardır. bir istıkbralde bu munasebetlerm inkıGeçen gün 60 ilâ 70 Alman ve Fîn İhtikânn neden bu kadar ağır bir cütaı hiç de hayret uyandırıcı bir mahıyet tayyaresi Murmansk mıntakasına kütle rünı olduğunu anlamak için fırsattan isgostermiyecektir. İki hükumet arasındahalinde taarruz teşebbüsünde bulun tifade ederek halkı soyan muhtekirleki munasebetler, esasen bir kaç zamanmuştur. Düşman tayyare müfrezeleri rin zaran yalnız milleti elim yoksullukdanberi çok kararsız bulunmaktadır ve avcılanmız tarafından önlenmlş ve şidlar içinde inim inim inletmekten ibaret pek muhtemel olarak Vaşıngton, bu detli hava muharebeleri olmuştur. Dakalrnıyarak binnetice onlann bu haremünasebetleri bilhassa Avnıpada muhım ha ilk şiddetli taarruzda tayyarelerimiz hetlerile millî paranın kıymetitıi bozan bir müşahede merkezini elinde tutmak düşmamn harb ruzamınm bozmuş ve Albir snikasd yapmakta olduklannı gözmaksadile ayni zamanda Amerikan nüman Fin tayyarelennin idaresi parça Cenubi Ukraynada yepyeni safhalara giren harekâtuı son inkişafını gosterir harita öniine almak lâzundır. fuzunun Vışi uzerindeki Alman tazyıkıVısi 12 (a a ) Mareşal Peten bu gelanmıstır. Diisman tayyareleri küçük nı az çok hafifletebileceği umidile idame Dünyayı kaplayan harb felâketi muce radyo İle soyledıği nutukta Fransız Oüc sabah Londranın verdiği bir D.Iındaki muüarebeler olurken yazıtmışgruplara dağıülmıştır. Düşmanın İki eylemekte idı. Fakat Vişinin Berline vasala yollarını bozdu. Yalnız bhde demilleiıne hitaben çok mühim sozler soyN. B. telgıafı, Ukrayna me>dan muha tı. IJalbuki daha o tarihte Alman bir» bombardıman tayyaresi alevler içinde gıttıkçe daha ziyade inkıyadını gösteren ğil, harbe dalıil ve gayridahil bütün Hyeeeğini anJattıktan sonra dahılî vaziCArkası sahife 3 sütun 6 da reboinin şiddetinin arttığmı ve Mosliklen Bjala Zerkof'tan Dinyeper nehri» haberler devam etmektedir. Bu yoîda diinya memleketlerinde esya azlığı varyetin guçlüklprine işaret etmiş ve şu şekova ile Lenıngradın ciddî surette teh nin sağ sahi'i boyunca cenub doğuya alman en son haberlere göre, Fransızlar dır. Harbin doğurduğu zorluklar yüzünkılde devam etmiştır: did edildiğini bildiriyordu. Alman res dojjru hajıı ilerlemiş ve bazı seri kuvÇinlilere karşı şimalî Hindiçinide Japon den fiatlarda birer miktar yükselme her t Almanya ile münasebetlerimiz, mî tebliği de, Ukraynanın cenubunda vetler Nikolayefin şimaline 70 mil ka« cenahını himaye için Yunnan ve Kvang Süratle Londraya gideceği anlasılan yerde vardır, ve her memleket bu fevricat halinde olan düşmanın her yerde dar ; aklasnvıs bulunuyorlardı. Avustralva Basvekili M. Menzics kalâde va7İyetlerin ihtikâr ve tereddi et mahiveti ancak muvakkat olabüen mü si eyaletleri hududlarına Fransız kıt'atareke muka^elenamesile tespıt edılmiş sur'atle takib edilmekte olduğunu haber Dun geç vakit alınan fakat henüz te* ları gondermeği kabul etmişlerdir. memesi için en sıkı tedbirleri almış buven>ordu. yid o!unmı>an çok ehemmiyetli bir haHer hafta bir harb gemisi lunmaktadır. Çünkü bu vaziyette ihti bulunmaktadır. Bilhassa iki büyük millet Anadolu ajansının Almanyadaki hu ber de. Almanların Kiyefin 150 Kffl. ceindiriliyor kânn meydan alması milletleri en kara arasm'Jaki münasebetleri tayin ettiğımRus ve Ingiliz tayyareleri susî muhabirinin 11 ağustos tarihli bir nubunda Çerkassy mevkiinde Dinyeperî ıstırablara sürükliyebileceği gibi millî den dolayı, bu vaziyetin uzaması. bunun Vaşıngton 12 (a.a.) Deniz mahfilteline göre ise merkezde yani Smolensk garbdan sarta geçtiklerini bildiriyordu, paranın kıymetini sarsmak tehlikesini iktihamını ddha ziyade güçleştirmekte ieıinde beyan edildiğine gore donanma garbdan ve şarktan mmtakasında muharebeler kısmi bir te Bu haber tee\yüd ettiği takdirde cenubde bcraberinde taşır. Ve bn sonuncu dir. her iki Okvauus İçin derpış edilen müdakınlar yapıyorlar vakkufa uğramış olmasına rağmen Uk da Budiyenni ordular grupunun talihl 1940 ilktesrinirde Alman Rayh'ı san dttten daha c\rvel hazırlanmış olacaktehlike ona maruz kalacak her memleraynada büyük kıt'a tahşidatile fevka artık taayyün etmiş sayılabilir. sölyesi tarafmdpn, büyuk nezaketini tır. Birçok merkezlerde deniz efradımn ket için afetlerin en büyüğü olur. Londra 12 (a a ) Dün gece Berlin lâde bir faaliyet olduğu anlaşılrnaktadır. takdir ettiğim şeraitte teklif edilen is taüm ve terbiyesi sur'atle ilerlemekteÜç gündenberi, Ukraynadaki askeri Dünya harbi yÜ7Ünden bazı eşya stokİle AJmanyanın şark ve garb mıntaka Ayni muhabire göre Ukraynada muha haıekâta dair jazdığımız mütalealarda birliğine gelince, bu uzun zamanlara dir. Amerikan tezgâhlarında halen haflarınm azalması neticesi, taleb arzdan iarı bombardıman edibniştir. rebeler Dinyester, Dinyeper ve Karade Dinyeperin Kiyefin cenubunda, şarka mütevakkıf bir iştir ve henüz bütün tada b;r genıi denize indınlmektedir. çok olunca fiatlann yükselmeğe tema/Jman istihbsrat ajansı filvaki czayıf niz arasındaki geniş sahada cere^an et doğru geçilme^indeki stratejik ehemmi» meyvalannı verememiştir. Amerikada askerlik uzatılmazsa?. yülü tabiidir. İşte ihtikârla mücadelede düşman hava teşekkullerinin garbî Al mekte ve miispet bir şekilde inkişaf et yeic işaret etmiştik. Uziaşmıs kıt'anın faaliyetimize açabaşı boş bırakılmıyacak olan vaziyet Va^ington 12 (a.a.) Harıcıye Namanyanın bazı noktalarına bombalar mektedir. geniş ufuklara doğru teveccüh Alıııanlar Dinyeperi Kiyefin 150 Km. budur. Bizde de murakabe komisjonlan bileccği zırı Hull bugünkü gazeteciler toplantıf atarak ehemmıyetsız hasarat husule e meği bilelim İlerlemekte olduğumuz Röyter ajaası da, Almanların L'kraycenubunda bulunan Çerkassy mevkiinde ımifrvyen kâr hadleri tayin ederek ihtisında beyan?tta bulunarak kongre, asgeiirdıklerlnı» bildirmektedir. nada çok ilcrilemiş gözüktüklerini ya şprka doğru geçtikleri takdirde şu netikâıın ağzına getn vuruyor. Fakat tec hedef budur Fakat bu, bütün azmimizi kerlık müddetini uzatmadığı takdirde Ajans şunları ilâve etmektedir: zıyor. Ayni njansın elinde bulunan ma celerin husulunü beklemek icab eder: rübenin gösterdiği hakikat şudur ki eğer ve sabnmızı ssrfetmemizi icab ettiren bunun beynelmilel vaziyet üzerinde son «Birkaç Sovyet bombardıman tayyare lumat, Odesa uzerindeki tehdidin çoğal1 Kiyefin, içindeki ve etrafındaki satıcı ile alıcı vaziyetin nezaketini anla muizzam bir eserdir. derece fena ruhî tesirler yapacağını soy si> Aimanyanın şimali garbî kısmı üze diRinı da gösteriyormuş. Rus cephesi kitvvetli ve kalabalık Sovyet ordusite «Şarkta medeniyetin müdafaası nuyan bir yolda jüıürlerse murakabe lemlştir. Hull gezetecılerin «son derece rinde intizamsız bır taarruzda bulun nin kırüdığına dair bir işaret olmamakla birlikte, cenubdan ve hatta muhtemelnin müessir surette tatbikı hakikaten fena» kaydına işaret etmelerine müsayapılıyor» muşlardır. Yalnız iki tayyare Berlin beraber derinliğine doğru muazzam bir dir ki Smoiensk bölgesinden ve Gomelin kolav olmaz. Alman hükumeti, başka vazîfelerle ade etmiş ve bu işe mütedair kanun clvarına kadnr sokulmağa muvaffak ol mııharebe olmakta imiş. şarkından cenuba yürütülecek kuv\retSatıcı vaziyeti müsaid buldukça faz meşgul buk'nuyor. Şarktaki bu muaz projesinin esasına aid tafsılâtı gorüş muşsa da tayyare defi bataryaları bunleıle de simalden ve şarktan çevrilerek Fakat Röyter'in bu telgrafı, iki Sovyet la kâr elde etmek temayüUinde bir mah zam Işlerdî biı medeniyetin müdafaası mekten İmHna ederek demiştır ki: iarı geri donmeğe mecbur etmişlerdir. ele geçirilmesi, ordusunun imhasi ve birisinin de kıs• Müddetin uzatılmasının Amerikayapılmaktadır ve bunların neticesinde YUNUS NADİ (Mabadi Sa. 3 sütun 5 te) (Arkası sahife 3 sütun 2 de) men csaretile neticelenen Uman etrarun dıç münasebetleri üzerinde yapacağı dünvanın veçhesi değişebilecektir. (Mabadi Sa. 3 sütun 5 te) Londra 12 (a.a.) Pasifikte vaziyet CArkasi sahife 3 sütun 7 de umjmi tesiri bir defa tasav\ur ediniz » gergınhğini o kadar zıyadesile muhafaza etmektedir ki, Japonya tarafından, Siyama, Bırmanyaya, Sıngapura veya .1 Holanda Hındistanma karşı yapılacak 64 tuı. Bizim dört tayyaremiı üslerina bir hareket muhakkak surette bu mın Fropagandanın kafa sişirici gürültüsü donmpçe muvaffak ohnuslardır. Şu haltakada bir harbe sebebiyet vereeektir. arasında bunalan biz okuyucular, harb de karşı tarafın anudane hücumlarma Tımes gazetesinin Hongkong muha havadislerini takib edebilmek için resrağmen za\iatımız sekiz tayyareden birinın işaret ettıği gibi, Japonların mi tebliğlerin kuru ve tafsilâtsız satıribaret kalıyoi* demektir., Hindiçinide 40,000 i cenubda, 10,000 İ larına sığınmaktan başka bir şey \apaşimalde olmak üzere 50,000 kişilık bir mıyuruz. Hsfta geçtnez ki, bu kabil lehte tas« kuvvetleri vardır. Siyam haricden mü Kısa, nıüphem ve ustalıkh yazılmış kaybettîler. hihlere su veya bu karargâhta nesredizaheret gormediği takdirde böyle bir olsa da, nihayet bunlarda yanlış ve şi Bu gün satırlar arasında söyle bir len resmî tebHglerde raslanmasın. Harb kuv\retle Siyama hücum etmek kâfidir. şirme malumat bulunmaz herhalde! fıkra görü>orsunuz: «... Hava dafi top başlıyalı iki senedenberi bir defa, bÎTı Fakat, Siyama karşı tevcih edilecek bir Diye düşünüyoruz. Hele bazan ilân larımınn ve avcı kuvvetlerimizin şid tek dcfacık atym «dün on iki tayyare1 harbin ayni zamanda Siyamın dost'ıa edilen neticelerin ertesi günü tashih e detli faaliycti çayesinde dün 59 düşman mizin tahribj etiydiğini jazmıstık. Yan»j nna karşı da bir harb olacağını Ja dilmesi, resmî tebliğlere karşı inancıtayyaresi düşürdük. Bizden on iki tay lışmış On dort^lacak. tarzuıda ponya hesaba katarsa bu miklan kâfi mızı artırır gibi de oluyor. tashih gözümuze ilismedi. yare kayıbdır.» görmiyecektir. Vakıâ tashih itimad telkin eden bir j Ertesi gün bir tashih: «... Sonradan Fakat maalesef bu tashihlere rağmen, Japonya, endüstri seferberliği ilân hatia bilhassa bu tashihler yüzünden, öğrendiğimİ7e göre dün tahrib edilen ıısulılür. Fakat hep ajni istikam<'t« etmiş ve deniz ticaretinin devlet konre<anî tehliğler de ciddiyetlerini artık düşman tayyarelerinin sayısı 59 değil, fatbik edilirse ncye yarar? trolu altına alınmasına karar vernüştir. Uç gecedir Şerlini bombaıdunan eüen ağır Rus tayyarelerinden birisi(Mabadi Sa. 3 sütun 4 te) Mihverle tam Amerika ile işbirliği! Vişi'nin arası Eğer, Almanların Kiyefin cenubunda Dinyeperi geçtikleri tahakkuk ederse Sovyet ordulan Dinyebunun neticeleri büyük ve geniş olacaktır per'in şarkına kadar Alman kıt'alan bazı yerierde Karadcnize indiler Yazan: Enekli General bütün Ukraynayı Berün 12 (a.a.J D. N B. nîn bugünkü Ahnan t^tliğine ilâveten askerî H. Emir Erhilet \ tahliye ediyor kaynaklardan öğrendiğinç göre, müttefik kuv\etlcr, dİişmanı enerjik surette takib ederek çok arazi kazanmış ve bazı noktalarda Karsdeniz sahılıne var mı^lardır. Dinyeper nehrinîn KiyeRn cenubundaki kısmı, rimdiden Alman silâhlannm tesir dairesi içinde bulunduğundan, bu noktada 700 küsur metre genişlik arzeden Dinyepenn Sovyetlerin münakale hattı olarak kıymetl çok azalmıştır. Müttefik lcuvvetler, cenubî Ukraynada birkaç demiriolu hattına hâkim bulun fena açıldı «Demokrasi ölmöştür, Fransa, Almanya ve İtalya ile sıılh yapmağa mecburdur» Fransanın kara, deniz ve hava kuvvetleri Darlanın kumandasına verildi Bütün fırkalar mülgadır, ve halk sartsız hiikumelin emrindedir Vaşingtonun yakında Fransa ile siyasî münasebatını keseceği tahmin ediliyor Bir Japon taarruzuna intizar! Berline yapılan i k i taraflı hücum İngiltere, Siyama hücumu kendisine tecavüz addedecek Avustralya Basvekili alelâcele Londraya geliyor Birkaç söz Tashihlerin dili