4 Mart 1942 Tarihli Cumhuriyet Gazetesi Sayfa 1

Mevsimin en güzel ve sağlam KUNDURALARINI Vîüsaid fiatlarla, daima venilikleri takib eden Yenipostane karşısmda ALTINTOP Mağazasından tedarik edebilırsiniz. 18 inci yılsayı: 6301 u m h u r iyet İSTANBUL CAĞALOĞLU Telgraf ve mektub adresi: Cumhuriyet, tstanbul Posta kutusu: İstanbul No. 246 Telefon: Başmuharrir: 22366. Tahrir heyeti: 24298. İdare ve Matbaa kısmı 24299 24290 r NİKOTİNİN D İLE ZAKARLARINA İ F İ KARŞI \ D k u 1 1 ,a n ı n ı z . İ F İ Çarşamba 4 Mart 1942 SİGARA İÇMEK HAKİKÎ BİR ZEVKTİR. \ Kutusu her yerde 12,50 kuı%ştur. Toptan satış yeri: Galata Rıhtım boyu No. 33/2. Telefon: 40493 4 Japon ordusu Cavada Reisicumhurumuz, dttn mükâfatlandıran ilerliyemedi Millî Şef Halkevleri sergisine şeref verdi Müttefikler tebliği tablolarla diğer eserleri tetkik buyurdular Ankara 3 (Telefonla) . C.H.P. Genel Sekreterliği tarafından dort senedenberi tertib edilmekte olan >urd içi ressam gezilerinin sonuncusuna aid 103 tablo ile bundan evvelki üç senelik gezilerde hazırlanau 290 tabloyu mukâfatlandırmak üzere seçilen jiıri hejeti bu gun derece kazanan ressamlan ta>in etti. Jiiri. bu sene geziye çıkan 10 ressamunız tarafından ha?ırlanan tablolan tetkik ederek bunlardan Muğlaya giden Selim Turaııı birinei, Kütahyaya giden Hakkı Anlıyı ikinci, Vana giden Kcınal Zereni üçünru olarak seçti; birincinin 400. ildncinin 350. üçünciinün 300 ve diğer jedi ressamın da 150 ser lira ile miikâfatiandırılmalanna karar verildi. Jiiri heyeti rahsırken bir mutlu tesadüf eseri olarak Cumhur Beisi Hazretleri de yanlannda sa>ın esleri bulunduğıı halde sergiye şeref vermisler ve Maarif Vekilimiz Hasan Âli Yücel ile jiiri azası tarafından karsılanmışlardır. (Arkası sahife 3, sütun 4 te) Adanın bütütı şimal kısmında büyük bir meydan mnharebesi devam ediyor Hükumet merkezi Batavyadan Bandoeng'e nakledildi Batavia 3 (a.a.) Felemenk tebliği: Düşmanın cumartesi pazar gecesi Cavada asker çıkardığı üç noktada J a ponlar, pazar gunundenberi ilerlemeğe ve sızma hareketlerı yapmağa muvaffak olamamışlardır. Kuvvetlerimız muhtelıf noktalarda mükemmel bir taarruz kabilıyeti göstererek düşmanla sıkı temasa geçmiş bulunmaktadır. Düşman tara fmdan işgal edilen bir hava alanında Japonlarm «D» tipinde 10 deniz av tayyaresi havalanmak üzere iken bastırılrnış ve mürettebatları dahil olmak üzere muharebe edemez hale getirilmiştir. Bomba tayyarelerimiz Cava kıyısı açığında 10 bin ve 8 bin tonilâtoluk ıki Japon derıiz taşıtına tam isabetler kaydetmişlerdır. Bır Felemenk denizaltısı Cava kıyısı açığında düşmanın büyük bır sarnıch gemısini batırmıştr. Uzaksark harbinden resimler: Malezya yarımadasında nehirleri asarak ilerlhen Japonlarm haül tank birUkleri ağma Hasanın boreğı tabırimize ujgun bir hâdise olarak şimdi de Pasifikteki Fransu adalarına Simalî Amerika Birleşik Devletleri Buyük Cumhuriyeti el kojmağa karar vermiştir. Bu istilânın da de Gaulle Fransızları perdesine bürünülerek yapıldığını evvelki gün Vaşingtondan verilen bir telgraf haberinden oğrendik. Bu habere gore Birleşik Amerika hükumeti Pasifikteki biitün Fransız adalannda hür Fransızlar hareketi otoritesini tanımağa karar vermiştir. Bu karar biibassa Yeni Kalcdonya ve Tahiti'je şamildir. Vaşington merkezinden radyo ile yayılan bir metinde şojle denihnektedir: « Amerika makamlan bu adaların müdafaası işinde hür Fransız millî kumitesi tarafından kurulan idare makamlarile işbirliği yapmaktadır.» Vaşington^ telgrafı Amerikanın bu suretle ilk defa olarak hür Fransulan resmen tanımış bulunduğunu da ilâve ediyordu. Eğer hatıramızda yanılmıyorsak Vasington epeyce zaman evvel kiralama ve ödiinc verme kanunundan hür Franfiılan da istifade ettirmcğe karac ver« diğini ilân etmişti. Buna gore Amerika hükumeti hür Fransızları simdi ilk defa değil, ikinci defa olarak tanıyor. Gerçi iki muamele arasmda ufacık bir fark jok değildir. Birincisinde Amerika hür Fransızları icar ve iare kanunundan istifade ettirmek semahatini gosteriyordu. Şimdi ise hür Fransızlara toprak kazandırmak vesilesi altuıda Pasifikteki Fransız adalarını kendi hakimiyeti altına elıyor. Bu usul İngilizler tarafmdan Dakara karsı neticesiz kalmış olan isgal tesebbüsünde tatbik edilmis, sonra da Suriyenin istilâsında kullanılmıstı. Dakara yapılmış olan saldırı mahallî Fransız idaıesinin şiddetli mukavemetine uğrıyarak İngilizler oradan çekilmek mecburijetinde kaldıkları zaman: Hür Fransızlar, ahali orada bizi hekliyor, hepimizi açılmış kollarla kucaklıyacaklar. Dedikleri için onlan oraya götürmüstük. Halbuki karsılasılan rmıkavemetle \ariyetin böyle olmadığım görerek geri döndük. Demişlerdi. Suriyede böyle olmadı. Bıırada hür Fransızlar dne sürülerek adamakıllı bir sefer yapıldı, General Dentz'in kumanda ettiği Visi Fransızlarile usul ve eskâline uygun ciddî harbler japıldı. ve nihayet İngiliz Generali \\ilsonla Dentz arasında bir mukavele imzalanarak Suriye kıfası İngilizlerin isgali altına girmiş bulundu. Şimdi Suriyenin dahilî idaresi sozde General Catroux'nun emrinde, hakikî hakimiyeti ise İngiltereııin elindedir. Ayni hâdiseyi aylardan ve aylardanberi Kızıldenizdeki Fransız Somalisine karşı tatbik olunan gayet şiddetli ablukada da görüyoruz. Cibutide Fransızlar ve yerli halk en zarurî hayat ihtiyacIanndan ve hatta ötedenberi Cibutive Prim adasından getirilen içecek sudan bile mahrum olarak yasatılıyorlar. Vali Nouailhetas'ın hiç olmazsa çocukların esirgenmesi için vaki müracaatlerinden birine o zaman Orta«ark baskıımand^Tiı De Gaıılle Kazayı salimen atlatan Fransızları Alman Büyük Elçisi Gnl Wavell Hindistana nakledildi Askerî vaziyet Von Papen'in şükranı Sefirin minnettarhk eseri olarak Ankara Valisine yolladığı 1000 lira, Çocuk Esirgeme Kurumuna tevdi edildi Ankara 3 (a.a.) Almanya büyük elçisi ekselans Von Papen'le Ankara Valısi Nevzat Tandoğan arasında teati edılen mektublar şunlardır: Aziz Ekselans, 24 şubatta vukubulan'hâdiseden mesud bır tesadüf eseri olarak sağ ve salım kurtulmam dolayısile Cenabı Hakka ve Türk dostlarıma minnettarlığımın bir rişanesi olmak uzere leffen 1000 liralık bır çek takdim ediyorum. Bu naçiz meblâğı şehrin muhtaclarına tevzı ettirmenizi rica eder:m. Aziz Ekselans. derin saygılarımı kabul buyurmamzı dllerim. . ...., , „ Yon Papjen Bay Büyük Elçi, Ekselansınızın büyük bir lutuf eseri olarak göndermiş olduklan 28 şubat 1942 tarihli mektubla melfufu 1000 lira!ık çeki aldım.' Çocuk Esirgeme Kurumu namına gönderdiğim ve yoksul çocuklarm derin mınnettarlığını mucib olacak bu değerli armağandan dolayı gerek Ankara şehri ve gerek kendimin en sıcak tesekkürlerimizin kabulünü rica eder, derin saygılanmı sunarım. Nevzad Tandoğan Felemenk hükumet merkezi Bandoeng'e nakledildi Cavanıtı ıtıüdafaası Müttefiklerin müdafaa ve mukabil hiicumHolanda kumandaları. Japonlarm çok üstün deniz, hava ve nına bırakıldı kara kuvvetleri önünde kırılmaktadır Generalin yeni Yazan: Emekli General v vazifesi, Hindistanın H. Emir Erhilet } yakın bir tehlikeye Filipin adalarının maruz görülmesine Malezyayı ve Singapuruekseri yerlerile zapteden J a ponlar. şimdi Felemenk Hindistanının en işaret sayılıyor Londra 3 (a a.) İngiliz Başvekillik Dairesi tarafından neşredilen bir resmî demeç. General Sir Archibald WaveH'İn cenub batı Pasifikteki MüHefİk kuvvetler yüksek komutanlığını bırak»nış ve yeniden Hindistan ba^komutanlı^ım almış olduğunu bildirmektedir. Ezcümle Birmanyadaki harekâtın mes'uliyeti, General Wavell'in yeni vazlfesinin çerçevesine dahil bvlunmaktadır. Holanda Hmdistanındaki hdrekâtın komutdtıi'» ğı, bundan boyle Holanda başkamutanlığı tarafından görülecektir. Müttefiklerin Japonyaya karşı harb stratejisinde bu sebebden dolayı hiç bir değişikllk olmıyacaktır. Londrada bildirüdiğine göre, bu yeni tedbırin alınmasına sebeb, Sİngapururı duşmesi, Sumatramn kaybı ve Birmanyada bazı mevzilerin elden çıkmış olması neticesinde doğan yeni durumdur. Gerçekten, Blritanya Amerika Birle"şik Devletleri Holanda Hmdistanı cephesi, şimdi, Cava haric tutulursa, şimal Avustralyanın ve Yeni Ginenin bazı kesimlerile Filipinlerde General Mac Arthur tarafından hâlâ tutulan kısımlara inhisar etmiş bulunmaktadır. Müttefikler bunun için Hindistan ve (Arkası sahife 3, sütun 2 de) Amerikadan kara, deniz ve hava kuvvetleri getirerek Cavadaki kara, hava ve deniz kuvvetlerini takviye etmi'lerdir. Fakat Japonlartn Cavaya >olia\abildikleri deniz kuvvetleri ve bilhassa ııçak filoları, müttefiklerinkine çok üstün olduğundan karaya ihrac hareketinden evvel, yani 27 şubat sabahı başlıyarak 28 şubata kadar süren pck şiddetli ve sürekli deniz ve hava muharebelerinde galib gelmişler ve 1 martta Cavanın şimal sahillerinde Batav\anm garb ve şarkında tnühim üç yerde kara.\ a asker çıkarmağa muvaffak olmuslardır. Adanın şimal sahilinin orta yerindeki Semohank ve Soerbaya mevkilerine çıkan Japon kuvvetleri şimdi adanın ortayerinMünakalât Vekili Fahri Engin, Vekâ de bulunan Soerekarta şehrine doğru letin İstanbuldaki dairelerini tetkik et hayli ilerlemiş bulunuyorlar. Japonlar bilhassa bu son iki ihrac mevkiine hamek üzere dün şehrimize gelmiştir. Münakalât Vekili, dün sabah Deniz fif zırhlı ku\ vetler çıkarmış oldukyollan umum müdürlüğüne gelmiş ve Ianndan adayı sür'atle işgal edebilecekburada öğleye kadar meşgul olarak U lerdir. ıtum müdür Abdülhalim Babacandan Müttefiklerin müdafaa ve mukabele mevcud işler üzerinde izahat almıştır. hücumlan Japonlarm çok üstün deniz. Bilhassa yolcu ücretleri tarifes'.nin (Arkası sahife 2 süren 1 de) yeniden hazırlanması, yaz seyrisefer tarifesinin mevcud vapurlar ve ihtiyaca göre tanzimi, bilhassa vapurların tamiri işleri üzerinde görüşülmüştür, ehemmiyetli adası Cavayı zaptetmeğe uğraşıyorlar. Bu ada Singapur boğazmdan Avustraha istikametinde uzanan sıra adaların Snraatradan sonra ikincisidir, fakat müttefikler burasını birlikte mudafaaya karar verdiklerinden ve Felemenk Hindistanında bulunan bütün müttefik kuvvetlere kumanda eden tanınmış İngiliz Generali VVavell'in karargâhı burada kurulmuş olduğundan Cava adasının askerî ehemmiyeti birdenbire artnuşl». Filvaki fnponha diğer Eelemenk Hindistam adalanndan sonra Cava adasını ele geçirebildikleri takdirde Avustralyanın yohınu açacaklar ve Singapurla Sumatra arasındaki Malaka boğazmdan sonra cenub Pasifiği. Hind Okyanusuna bağlıyan Sunda, Bali ve Lombok boğazlarına hâkim olabileceklerdi. Bu soretle onlar Malaka boğazından Timor ve Yeni Gineye kadar bütün boğazlan tutmuş ve ileride Avustralyayı zapta yarayacak olan bütün basamak noktalarını elde etmis olacaklardı. İşte Japonlar Cavayı bunun için zapta ve müttefikler burasını Avustralyayı ileridejı korumak için müdafaaja uğraşıyorlar. Cavanm akıbeti i Londra 3 (a.a.) Felemenk Hindistanı hükumeti Batavia'dan aynlmış ve hükumet merkezini bırkaç zamandanberı ordu umumi kararkâhının kurulduğu Bandoeng'e taşımıştır. Cavada Batavia Baıtdoeng demiryolumın bir noktası işgal edildi Ada önlerindeki deniz muharebesinde müttefikler 23 harb gemisi kaybettiler Tokyo 3 (a.a) Japon kuvvetleri Batavıa Bandoeng demiryolunun bir noktasını işgal etmişlerdır. Japon öncülenmn Sumatrada Palembangın 280 kilometre şımali garbisinda Moera ve Boengo ile Marea Prengo'nun 5 kilometre şarkında kâin Moeratapo'yu işgal ettikleri bildırilmektedır. Cava meydan muharebesi şiddetle devam ediyor Londra 3 (a.a) Cavada taktik, müdafaa değıl, fakat hücum» dur. Şimdi, Batavia"nın batısından Surabayanın doğusurıa*' Kad"aT Btn kilometre kadar uzunlukta bulunan bütün şimal kıyisı boyunca ve 50 kilometre kadar derinlik çinde bütün şiddetıle hüküm süren yüce bir meydan muharebesinde İngiliz kıt'alan Holandalı müttefiklerine iltihak tmişler ve Japon saldırışçılarına şid(Arkası sahife 3, süton 2 de) Alman büyük elçisi Von Papen Rus taarruzu her keshnde devam ediyor Almanlar, bu hücumlarm akim kaldığını söylüyorlar İsvec, her ihtimale karşı müdafaa tedbirleri almaktadır Sehrimizde 3 hususî malıkeme kurulacak Vekâîet, bütün teşkilât için 233 bin lira tahsisat ayırdı Millî korunma kanununa karşı muha. lif harekette bulunanlan muhakeme etmek üzere kurulacak hususi mahkemelerden üçü sehrimizde teşkil edilecektir. Bunlardan ikisi Gümrük binasmda, birisi de Üsküdarda bulunacaktır. Adliye Vekâleti tarafından Müddeiumumiliğe bir emir gönderilerek bu mahkemeler için binaların haarlanması ve süratle vazifelerine başlamalannın temini bildirilmiştir. Mahkemelerin on. on beş güne kadar faaliyete geçebilmeleri için lâzım gelen hazırlıklara başlanmıştır. Münakalât Vekili şehrimize geldi Fahri Engin Vekâlete aid işleri tetkik ediyor Japonlar Cavaya zırhlı kuvvetler çıkardıiar Saygon 3 (a.a.) Japon küvvetlerî, adanın şimal sahilinde ele geçirdikleri 3 köprübaşından başlıyarak hareket sahalarını genişletmeğe devam ediyorlar. Bu kuvvetler, Holandalı, Amerikan ve İngiliz kıt'alarının mukavemetine rağmen adanın merkezine girmeğe muvaffak olmuslardır. İndramayu'dan hare» ket eden bir Japon kolunun Batavyanın takriben 100 kilometre doğusiında kâin Sebang şehrini işgal ettikleri söyleniyor. Japonlar karaya külliyetli mikiard» zııhlı hafif arab'a çıkarmağa muvaffak olmuşlardır. Bu arabalar, müdafaa hattınm zayıf noktalarmdan içeri sızm^ğa çalışan motosikletli birlıklerin hareketlerini himaye etmektedirler. Müşahidler, bazı yerli halk mahfillerinden yardım göreceklerini tahmin etmektedirler. Yerlıler arasında birkaş senedenberi Hindistanda ınüslümsn cemaati reisi Cinna'nın İdare et'.iği h a f Arkası sahife 3. sütun S te) Hususî mahkemeler için 233 bin lira tahsisat verildi Ankara 3 (Telefonla) Millî korunma kanununa giren suçlara bakmak üzere lüzum göreceği yerlerde 8 hususî mahkeme kıırmalî için. Adliye Vekâletine 233.000 Ilra tahsis edildi. Bu tahsisatm 120 bin lirası mahkemelerin bu yıl sonuna kadar on aylık kadro masraflanna, 85 lirası idare masraflarma. 28 bin lirası da verilecek tazminata karşılıktır. Vekâlet, kuracağı mahkemeleri lâğva salâhivetli olduğu gibi, bu mahkemelerin verlerini de değiştirebilecektir. Berlin 3 (a.a.) Alman orduları başkumandanhğmm tebliği: Kırımda ve Donetz havzasında, düşmanm tanklarla desteklenmiş önemli taarruzları şiddetli muharebeler sonunda püskürtülmüştür. Kerç şehrine yaptığımız hava akınlarmda civardaki limanda büjük yangınlar çıkmıştır. Doğu YUNUS NADİ cephesinin diğer kesimlerinde düşmanın (Arkası Sa. 3, sütun 3 te) (Arkası sahife 3 sütun 4 te) istanbul elektrik fabrihasını Ağaclı linyitlerile işletnek için tetkikler yapılıyor Ankara 3 (Telefonla) Kömürden tasarruf için alınacak tedbirleri tetkik etmek üzere İktısad Vekâletinde toplanan komisyon çaiışmalarını bitirmiş. hazırladığı raporu Vekâlete vermiştir. Bu raporda, taş kömiirü yerine mümkün olan verlerde linyitin ikamesi ciheti tetkik edilmiştir. Maamafih memlekette İstanbul ve Ankara gazhane ve santralleri gibi bazı kömür müstehliki müesseselerin şimdiden sarfiyatt tahdid yolunda gayretlerde bu'unduklan görülmektedir. Alâkadarlarca, lslanbul elektrik santralinin «Ağaclı» linyitlerile işletilmesi yolunda da tetkikler yapılmaktadır. Kömür tasarrufu Oğle üzeri Denizyolları tarafından Vekile Karadeniz vapurunda bir öğle yemeği verilmiş ve yemekte Denizyolları, Devlet Limanlan İşletmesi umum müdürleri ve muavinlerile Liman Reisi Tevfik bulunmuştur. Saat 14 te Vekil Devlet Limanlan İşletmesı Umum müdürlüğüne gelmiş ve burada saat 18 e kadar kalmıştır. Liman işletmesi Umum müdürlüğünde İş vaziyetleri, İstanbul ve bilhassa İskenderun Nairobi 3 (a.a.) 1941 mayısında limanının bugünkü işletme vaziyeti. (Arkası sahife 3, sütnn 4 te) Anba Alagi'de 18,000 kişilik bir ordu ile General Kullingam'a teslim olan eski Habeşistan Kral Naibi Dük d'Aosta'nm ölduğu haber verıliyor. Dük d'Aosta, esarette bulunduğu Nairobi'ye geldiğindenberi verem hastasıydı. Dük d'Aosta Eski Habeşistan Kral Naibi Dük d'Aosta esarette veremden öldü Balıkcılar arasında Birlik kuruluyor Berne 3 (a.a.) British: Fransa hezimetinden sonra MerselKebirde tahrib Ankara 3 (a a.) Haber aldığımıza edılen Dönkerk zırhlısının tamirıni hızgöre, sürekli olarak 10 gun okuia de laştırmak ıçın Tulon'a Alman teknısvam etmijen ve keyfiyet velisine bil yenlennın geldiğı temin edilmektedır. dirildiği halde bu hususta kabul oluDönkerk zırhlısının Almanlara devri nabilecek bir mazeret bildirmemiş bu maksadüe, Alman denız kuvvetleri başlunan talebenın okulca bayıdlarının sı kumandanı Amıral Reader üe Fransa linmesi lâzım geleceği Maarif Vekillİ Başvekıl muavini Amıral Darlan ara ğince lise, orta ve öğretmen okullan sında şimdiden iptıdai bır anlaşma yamüdürluklerine tebliğ olunmuştur. pıldıgı sanümaktadu. 10 gün mektebe devam etmiyen talebenin kaydı silinecek Fransızlar Dönkerk zırhSısını Almanlara devredeceklermis? Hükumet, bunlara her türîü kolaylığı gösterecek, bütün ihtiyac maddeleriıti verecektir Balıkçüarm dün yapüklan toplantı (Yazısı 3 iincü sahifemizdedü§