28 Nisan 1942 Tarihli Cumhuriyet Gazetesi Sayfa 1

ALTINTOP KUNDURA MAĞAZASIN1N Yenipostane karşısındaki ÇOK ZENGİN YENÎ ÇEŞİDLERİNİ GÖRÜNÜZ. Ankaranın şükran borcu Kale onündeki sahaya "ismet Paşa Parkı,, ismi verildi Cttnttn Dünkü Belediye Medisinde hâdiseleri unların en onemlisi Alman Devlet ve Hükumet Reisi Her Hitler larafından Bayhştagda irad olunan uzun nutuk olduğunda şuphe yoktur. Ancak bu nutuk uzerinde mutalea bejan etmek için onun dun birim de \erdiğimiz hulâsasını değil, tamamını okumağa ihtıyac vardır. Hulâsasından anlıyabildiğimize gore Şansolyenin nutku tasavvur olunabileceginden daha çok ehemmijetlidir. Ondan dolayı bu mevzuu tehir ederek gunun diğer olaylan üzcrinde dunnağı tercih eylijeceğiz. Bunlar içinde AngloSaksonlarla Fransanın münasebetlerini ilgilendiren hâdiseler birinci mevkii işgal ediyor: Kimisi gerçekleşme joluna girmiş, kimisi öyle olmak için tasarlanmış i?ler. Bu arada Fransada Piyer Laval idaresile açılan yeni safhamn kendi mantığına u>gun bir gelişme gostennekte olması da dikkate pek lâ> ık gorulraek lâzımdır. Fransa sarahaten Almanya ile ve Avrupa ile işbirliği yapmak siyasetinde karar kıldığını kat'ıyetle ifade etmeğe kadar ileri gitmiş ve bundan sonra takib edeceği jolun ilk alâmetlerini şüpheye hiç yer bıraknaıyan bir şekilde vermiş bulunuyor. Bu hâdisenin en aşağı Hitlerin son nutku kadar onemli olduğunu ve olacağını şimdiden tebarüz ettirraek yerindedir. Fransadaki değişikliğin Avrupa sulhuna doğru bir adım sayılması icab ettiğini sby lemekte haksız değildik. Dünya sulhu demiyoruz, Avrupa sulhu diyoruz. Ancak şurası var ki bu iki sulhtan birincisi ikincisine dajanarak a>ağa kalkabilir. Hitler'in nutku Fransız karannı teyid veya ikmal eden bir ^resik*sayılmak mümkündür. Şimdi bâdiselere gelelim Şimalî Amerika Birlesik Devletleri Buyük Cumhuriyeti Avustralya şarkındaki Yeni Kaledonyaya asker çıkarmış, daha açık bir ifade ile şimalî Amerika dcvleti bu Fransız müstemlekesini işgal eylemiştir. Bu isgal keyfijetinin daha evvelden naaü hazırlanmıs olduğunu hatırlıyabiliriz: Tarihten takriben bir buçuk ay kadar önee jimalî Anıerika devleti Yeni Kaledonyadaki Dogolcu Hur Fransız işgalini tanımış \e icabında oradaki Hur Fransızlara yardım edeceğini anlatraıstı. Bu tanımanın ve jardım kararının Yeni Kaledonyayı işgal maksadına matuf olduğunu vaktinde biz bu sutunlarda belirtmiştik. Nitekim Visi Fransası dahi o zaman bu hazvlığa karşı oldukça şiddetli bir hassashet gosternıişti. Zaten Fransa sijasetindeki son istikamet tajinine bu ve benzeri hâdiseler tesirli surette amil olınuştur. . ^ I 8 İnCI Vll S3YIT 6 3 5 6 umhuri HALİDE EDİB'in şaheseri C. H P. ilk san'at mükâfatuu kazanan Sinehîi Bakk Yedinci basunı çıkti. İSTANBUL CAĞALOĞLU Telgraf ve mektub adresi: Cumhunyet îstanbul Posta kutusu: îsianbul No. 246 Salı 28 Nisan 1942 Ahmed Halid Telefon: Başnnıharrir: 22366. Tahrir heyeti: 24298. İdare ve Matbaa kısau 24299 24290 Halkın iaşesi içgjı alınacak tedbirler Dün Vilâyette mühim bir toplantı yapıldı, Vali ve İaşe Miidürü bugün tekrar Ankaraya gidiyorlar. Sadeyağ fiatları tesbit edildi, zeytinyağı satışı serbest bırakıldı Pazar gunu Ankaradan şehrimize gelen Vali ve Belediye Reisi Lutfı Kırdar ve Bo'.ge Iase muduru Mumtaz Rek Istanbula aid laşe ışleri ve bılhassa mahrukat meselelenle meşgul olmak ve temaslarda bulunmak uzere bugün Ankaraya gideceklerdir. Vaünin nezdinde Bölge İaşe Müdurü, Vali muavini Ahmed Kınık ve Belediye Iktısad mudurunün iştırakıle dun iki saat suren bir toplantı yapılmıştır. Ankarada takıb edılecek meselelerin başında yeni kurulacak mahrukat birüğı, esnaf ve halk bırlıklen gelmektedır. İaşe teakılâtının en mühim cephesini teşkıl eden ve bılhassa bundan ilerisı için her nevi iaşe maddeleri tevziatının esası olacak bırlıkler üç kısımlı olacakUr. Şimdiye kadar kurulmuş olan İthalât ve ihracat Birükleri, bazı maddeler için yenıleri de kuruiarak gene ithalât ve ihracat ışlerıle meşgul olacaklardır. Danci kademeyi perakendeci birlikleri teşkıl edecektir. Bu birlikler perakendeci ticarethane sahiblen tarafından kurulacak ve toptan eşya tevziatı doğrudan doğruya perakendeci birliklerine verilecektir. Bırhkler aldıkları malları azaları arasında taksim edecektir. Yeni kurulacak esnaf birlikleri ise fırıncı, ayakkabıcı, kasab gibi cemiyetleri olan esnaf tarafmdan bırer kooperatif şeklinde kurulacak) halk teşkilâtının müracaat edeceği tevziatı yapacak esnafın idare ve tanzimi ve bu esnafa yapılacak mal tevziatıle meşgul olacaktır. Halk istıhlâk birlikleri bütün bu birlikler teşekkül ettıkten sonra ve gayet iyi hazırlık yapılarak kurulacaktır. Bu birlikleri halk kuracaktır. Her mahallede 1000 nüfusun bir birlik addolunması mukarrerdir. Bu 1000 nüfusu bir idare heyeti temsıl edecektir. İdare heyeti, perakendeci ve esnaf birliklerile ve iaşenin göstereceği mağaza ve dükkânlarla teovas oderek halkın givecek, yiyecek, (Arkası sahife S sütun 5 te) Vali Nevzad Tandoğanın teklifi sürekli alkışlarla karşılanarak kabııl edilmiş ve heyecanlı tezahürler yapılmıştır İngiliz tayyareleri tarafından sidd rtle bombalanmakt» olan şimall Almanyada Rostok şehrinden bir manzara Hava taarmza faciaları Ingiltere ve Almanyada AngloSakson Rostok ve Bath gene bombalandı, şehirler yanıp yıkıhyor • HİTLERİN NUTKU memleketlerinde menfi tesir bıraktı Önündeki sahaya «İsmet Paşa Parkı» adı verilen Ankara Kalesi ve Millî Mücadelede İsmet Paşa Hazretleri [Vatan coğrafyası ortasmda bir tabiî merkez olduğu kadar ve belki dalıa ziyade, Tıirk dünyasmm milli idrak ve şuur manzumesiıtde günesli bir mihrak olan Ankara, dün inkılâb tarihine yeni bir sahife daha ekledi; ik\ vazife birden başardı, iki şeref birden kazandı. Ona ve millete kutlu olsun! Genc Türkiye Cunıhuriyetinin basşehrinde, Belediye Meclisi dün toplandığı zaman, Vaîi ^e Beledije Reisi, ilk he> ecanlarını yasadığı bir teklifle geldi. Nevzad Tandoğan, Ankaralılara, 13 ilktesrin 1339 da Malatva meb'ıısu İsrnet Pasa Hazretlerinin Meclise verdiği takrirle Ankaranın hükumet merkezi olmak şerefini kazandığını hatırlatıjor ve şehir i*ibi bu tarihî bâdiseyi de ebedileslirmek üzere kale onündeki sahaya azİ7 Millî Şefimizin o zamanki adlarile •İsmet Paşa Parkı. isminin verilmesini teklif edijordu. Ankara Belediye Meclisinin, teklifi nasıl büjük tezahüratla kabul ettiğini, aşağıdaki satırlarda okuyacaksımz. Biz burada, bu karara bütün Türkiyenin ve bütün Türk milletinin derin sevinc içinde iştirak etmekte olduklarını belirtmekten duydugumuz saadeti kaydetmek istivonız. Türk İhtilâlinin kahraman burcu Mütareke muahedesine dayanarak güzel Ankara, iki Bihük Şefimizden birisini kendi topraklannda bağbeklemek şıkkını yürutmeğe çalışan nna basmak, diğerini başı üzerinde yaşatmak gibi müstesna bir talihe Fransa, bir taraftan Almanyanın tazyik(Arkası sahife 3 sütun 3 te) lerine maruz kahrken diğer jandan müstemleke imparatorluğu parçalannın AngloSaksonlarca birer suretle ele geçirilmesi maksadı güdüldüğünü gormekten mutehayjirdi. Fransa Alraan tazyikına mukabil AngloSakson tehdidlerile de rahatsızdı, ve işte ihtijar Mareşalın idaresindeki V'işi hükumeti Piyer Laval'i ikndara getiren kombinezonu haricin bu tazyik ve tehdidlerini olçerek vücude getirmek zorunda kalmıştı. Istanbul takımı Ankarayı 20 yendi Fakat bu maçlar için konan kupayı Ankara muhteliti kazandı Ankara 27 (Maçları takib eden arkadaşımızdan, telefonla) Üç şehir muhtelitmin son maçı bugün Ankara ve Istanbul takımları arasında yapıldı. 19 mayıs stadyomu bugün de 20,000 kadar seyirci ile dolmuştu. Bu meyanda Harieiye Vekilimiz Şukrü Saracoğlu, Mecl^ Müstakil Grup Reisi Rânâ Tarhan, bazı meb'uslar şeref tribününde hazır bulunuyorlardı. Bugünkü maçta bir gün evvel İzmir takımını 71 gibi büyük sayı farkile mağlub eden Ankaralıların mevcuda nazaran iyi de tertib edilmemiş olan, İstanbul takımına karşı muvaffak oldukları iddia edilemez. Her iki tarafm da bir çok fırsat kaçırdıklan birinci devre 00 berabere bitti. (Arkası sahife 3 sütnn 6 da) «Hasmını yenmeğe İngilizler, şimaldeki muktedir olamı Fransız şehirlerine de yan Hitler» taarruzu şiddet «Gayretlerine daha lendirdiler Uzakfark I dâ (Şarkcephesı Dünkü gazetelerde çıkan son bir Vişi tebliği Fransız sijasetinin neden dolayı bu karara \armak zorunda kalmış olduğunu çok açık bir dille izah etmiştir. Eğer bbyle japmasa Fransa bütün müstemleke imparatorluğu ile birlikte Avrupadaki varlığı itibarile de bihük tehlikelere maruz bulunduğuna hükmetmiştir de onun için. Fransanın kanaatine istirdadından sonra (Telçarfalar 3 üncü sahifemizde) Tungu'nun İlkbahar taarruzu için hazırhklar Almanlar cepheye yeniden 26 motörlü tümen gönderdiler Leningrada ağır bir hava akını yapılds, Ruslar da b»r Alman denizaltısı bâlırdılar Berlın 27 (a.a.) Alman orduları başkumandanhğının tebliği: Doğu cephesinde mevziî hücumlar ve çarpışraalar olmuştur. Duşmanın bir çok hucıunları ve ilerı hareketlerj puskürtulmuştur. Laponyada Alman ve Fm kıtaları oldukça şıddeth savaşlar esnasında Sovyetlerin daha başka taarruzlarım püskürtmüşlerdir. Duşman ağır ve kanlı kajıblara uğraraıştır. Birçok tank tahrıb edılmişür. Alman savaş tayyareleri hava savaslan esnasında Murmansk kesıminde duşmanın dokuz av tay\'aresini tahrıb etmişler, kendıleri hiçbir kayba uğramamışlardır. Londra 27 (a.a.) Dün gece Alman tayyareleri Bath şehrini gene başlıca hedef tutmuşlardır. Taarruz hemen hemen iki saat sürmüştür. Insanca kaybın çok olmasından korkuluyor. Bath'dan başka bir kaç şehir daha dün gece Alman tayyareleri tarafından bombalanmıştır. Bu tayyarelerden üçü tahrib edilmiş, daha başka bir takım tayyareler hasara uğratılmıştır. Dün gece Roffolt ve Heinkel fabrikalan dordüncü defa olmak üzere^ bomba tayyarelerimizden murekkeb kuvvetli bir teşkıl tarafından taarruza uğramıştır. Bundan evvelkı akmlar esnasında çıkanlan yangınlar ilk tayyare oraya vardıgı sırada hâlâ yanmaJctaydı. Tayyare fabrikalannda ağır bombalarm infilâk ettikleri gorulmüş ve buralarda yeniden yangınlar çıkanlmıştır. Av uçaklanmız bu gece yeniden şimalî Fransa üzerine akın ve taarrruz yapmışlardır Bombalar taşıyan Boston ve Hurrican uçaklan bu hareketlere iştirak etmişlerdir. LıUe ve Ostente'daki he. deflere ve düşman hava alanlanna taarruzlar yapılmıştır. Bunlara air raporlar henüz tamam değılse de 9 u avcıla(Arkası sahife 3 sütun 5 te) başka bir ehemmiyel verdirmekle, zâfını felâfiye çalışıyor» Londra 27 (a a ) Taymis gazetesinin siyasî muharriri, Hitlerin aldığı yeni adlî salâhiyetlerden bahsederek şöyle diyor: «Hasmlnı yenmeğe «nuktedir olamıyan Hitler, gayretlerine daha başka bir ehemmiyet verdirmekle zâfını telâfi etmeğe çalışıyor. Hitler İngiliz müdafaasını kıracağını, fakat bunun için biraz zaman geçeceğini tahmin ediyor. Ingiltereye yeni bir hava taarruzu yapılacağı hakklndaki tehdidlerle senelerce uğ« raşılarak büyük bir denizaltı filosu vü* cude getirileceğine dair vaidler üçüncü Almanyanın tarihinde yeni bir devre açılacağına delâlet eden sözler değildir. Hitler Rusyada harbeden Fransız gönüllülerinden bahsetmeTniş olmasile La« val yeya Peten hakkında bir kelime bila söylememiş bulunması dikkate değer noktalardır. Nutkun en ehemmiyeüi nofctası, Hitlerin, mahkemelerin yerine bizzat kaim (Arkası sahife 3 sütnn 4 te) YUNUS NADİ (Arkası sahife 3 sütun 4 te) Çinlileı Birmanyada Japon kuvvetlerinin muvasalasım kestiler Dünya nereye gidiyor ? Rektörün mühim bir konferansı Mahatma Gandi Hindistanda kaynaşma Gandi Japonlara, Amerikaya da ayrı ayrı sebeblerle hücum ediyor "Hindistanda milyonlarca adam varken buraya neden yabancı asker geliyor ?„ Istanbul Üniversitesi Rektörü Cemil Bilsel dünkü konferansını verirken Üniversite Rektörü Cemil Bilsel, dün akşam Emıronü Halkevinde «Dünya yolu» mevzulu bir konferans vermiştir. Hatıb Halkevlerini aydın ve uyanık her Tuıkun kendi evı saydığını belirterek söze başlamış ve Halkevi reisinin kendi hakkmdaki güzel sözlerinden do barışların tarihidir.» layı kendısine teşekkür ederek ezcümle Hatıb bundan sonra, insanlan barışa demiştır ki: ve savaşa götüren denız ve kara yolla« Dunya kuruldu kurulah dünya yo rından bahsetmiş, «Bu yollar barış zalu, barış ve savaş yoludıır. Her savaş bir manında dostluk ve ticaret yolları. savaş barışla biter. Dünya tarihi savaşların ve (Arkası sahife 3 sütun 6 da) Birmanyada harekâta sahne olan yerlerle Rangoon . Mandalay üzerinden £ine giden meşhur Birmanya yolunu ve Hindistan . Assam pzerlnden Cine nlasacak TOIU gösterir kabartma harit» Ahmedâbad 27 (aa..) Gandi. Hakaybettiler rijan gazetesile neşrettiği bir makaleBerlin 27 (a.a ) Şimdiye kadar alıde, Japonlardan bahsederek şunları nan haberlere göre, bolşevikler doğu soylemektedır: (Arkası sahife 3 sütun 2 de) (Arkası sahife 3 sütnn Z de) Sovyetler bîr günde 40 tayyare