19 Mayıs 1942 Tarihli Cumhuriyet Gazetesi Sayfa 1

Büyük Türk Mütefekkiri ZÎYA GÖKALP'ın Yeni çıkan kitablan : ÂLTIN IŞIK KIZIL ELMA YENİ HAYÂT 50 Kr. 75 40 M umhuri I y UnCU lu GO77 00 I I Telgraf ve mektub adresi: Cumhuriyet, İstanbul Posta kutusu: İstanbul No. 246 Telefon: Başrauharrir: 22366. Tahrir heyeti: 24298. İdare ve Matbaa kısnu 24299 24290 HAZRETİ Ziya &kir^Arafından vücude eetirilen bu kıymMl cser büyük bir rağbet kazanmış^ıv^hmamı olan 2 cildin hedoplı 175 kurustur. Büyük 196 sahife olmasına ediniz. İKBAL KİTABEVİ İSTANBUL.. CAĞALOĞLU Salı 19 Mayıs 1942 Semih ı Kitabevi Türk milletine 19 Mayıs Fevkalâde zamanlarda bayramı kutlu olsun! mal yapanlara dair kanun iâyihası Ateşli münakaşaları mucib oldu, birçok müzakerelerden sonra kanunutı iki maidesi kabul edildi Millet Nectisinde Hararetli Bir Celse 19 Mayısın mânası irmi üç sene önce tntgim, büyuk Turk evlâdı Mustafa Kemal, Samsuna ayak bastığı za. »an 19 mayıs sadece bir ümiddi. Bir insanın adını tarihe geçirmeğe yetecek şanh zaferlerin yaratıcısı olduğu halde, onu en yakından tanıyan, ona en çok güvenen vatandaşlar bile, 19 ma>ıs 1919 da Mustafa Kcmalin onayak olduğu muazzam savaştan essiz bir zafer doğabileccğini yürekleri titriyerek, ancak iimid ediyorlardı. Vatanın başına çbken kara bulutlar, bu toprak çocııklarının içini karartmıştı. Düşman çizmeleri her tarafı çiğnemiş, en mahrem koşelerimize ayak basmıştı. Dolmabahçc önünde demirli duran zırhlılar, büyük çaplı namlularile Osmanlı devletini 200 metreden nişanlıyorlardı. Türk varlığını temsil etmek iddiasını güden bu devlet başlıca müesseseleriie düşman önünde boyun eğmek küçüklüğünden çekinmemişti. Padişah yerinde otursun, hanedana dokunubnasın, saraya yakın zümreler rahatta kalsın, üsttarafınıh ehemmiyeti yoktu. Bu vazijeti çirkin bularak Amerikan veya İngiliz mandasım tercih etmek ve o yolda propaganda yapmak vatanperverlik sayılıyordu. Tarihinin hiç bir devrinde, hiç bir ya. bancı önünde boyun iğdiği gorülmiyen millet, için için kaynıyordu. Şurada burada silâhını omuzlayıp dağa çıkan gruplar işitiliyordu. Fakat hiç bir dövüş disiplinine bağlı olmıyan bu dağa çıkışlar, şuurlu bir mücadeleden ziyade yaralı bir aslanın son çırpınmalarım andırıyordu. Millet, başsu kalmıştı. İşte, o sıralarda Samsuna ayak bastığı duyulan kahraman Mustafa Kemal, onu yakından tanıyan küçük ve münevver bir azlığın kalbine tatlı heyecan ışıkları serpti. Ah, belki, belkj o bizi kurtaracak! Deniyordu. Düşman önünde boyun iğen saray, maceracı bir eşkıya olarak onun propagandasıru yaparken, büyük çokluk hiç bir şeyden habersiz, ıstırabının acısile kıvranıyordu. Evet, bundan yirmi üç sene önce 19 mayıs, pek az kimse tarafından kara uruklarda görünen bir ümid yıldızıydı. Milletimizin sonsuz hayatiyetini damanlarında duyan Büyük Kahraman, eşsiz mücadelesini bundan beş yüz sene evvel başarsaydı, tarih onuy Türk milletini kurtarmak için Allahuı gökten indirdiği bir peygamber diye kaydederdi. Fakat yeni cemiyet anlayışı hakikati daha yakından görebiliyor. Mustafa Kemal, gökten inen bir mucize değil, Türk milletinin içinden çıkan ona lâyık ve lâzım bir şefti. Yirmi üç sene evvelki büyük ıstırablar içinde Türk koilektif vicdanı, kendine, başarılacak mücadelenin azametine uygun bir şef arıyordu. Mustafa Kemalde, o zaman bize lâzım olan şefin bütün kudret ve kabiliyetleri yaşıyordu. Anadoluya giderken milletin, gizli şuurunda kendisi §tibi bir adam aradığını seziyor, bu adamın yeryüzünde kendisinden başka birisi olamıyacağını biliyordu. 19 mayıs 1919 dan 13 eylul 1921e kadar Mustafa Kemal kumandası altında Türk milletinin başardığı harikaları baska türlü izah, imkânsızdır. Türk tarihindeki şu yıldırım hızına bakınız: Erzurum ve Sıvas kongreleri, Ankaraya geliş, Türkiye . {Artr. ıcb':: Z sötan 2 de) •T* H* • * • Ebedı Şeften Mitlı Şefe! Bayfak bu sabah Ankaraya uîaşarak Millî Sefimize tevdi olunacakHer yercle büyük törenler hazırlandı Ankara 18 (Telefonla) Atatürk koşusunun atletleri Ankaraya doğru ilerlemektedirler. 19 mayıs bayrağı bu sabahın erken bir saatinde Ankara Kırşehir hududunda Kırşehirli gencler tarafından Ankara atletlerine teslim edilmıştir. Ankaralı koşucular vilâyet kasabalan arasından geçerek taşıdıidan mukaddes emaneti başşehre doğru getirmektedirler. 19 mayls bayramı yarın sabah 19 Mayıs stadyomunda kutlanırken, son Ankaralı atlet, bayrağı şeref tribunünde Mİllî Şeüınize teslim edecegtir. *** Büyük kurtarıcı Ebedî Şef Atatürkün vatarıı kurtarmak üzere Samsunda Ana(Arkası sahife 2 sütun 6 da) Dünkü Mecliste söı söyliyenlerden Besün Atalay, Halil Menteş, Refik tnce Ankara 18 (Telefonla) Fevkalâde zakerelere vesile oldu. hallerde mal iktısab edenler hakkındaSinetna filmleri hakkındaki ki kanun iâyihası Mcciisin bugunkü münaJcaşalar toplantısında görüşüldu. Bugunkü ruznamesinin daha evvelki maddeleBu lâyiha Vekiller Heyetince evvelee rinden birini teşkil eden smema fılım aiınmış olan bir kararın tasdikına dalerinin gümrük resimlerinin indirilme irdi. iine dair kanun İâyihası hararetli müOsman Şevki Uludağ (Konya) hükumetin aldığı kararm kendi salâhiyetleri» ne istinad ettiğini ve bu karan kanunl bulduğurra bclirttikten sonra şu noktaya dikkati çekti. « Memlekete ithal olunan boş sinema filimleri dahilde terbiyevî filimler çekmek esasına müstenid olarak gümrük (Arkası sahife 3 sütun 5 te) KOŞÂN GENCLERE Genc adımlarda vuran nabzını dağdan dağa çak, Yeni devrimleri târîhine sensin açacak! Her karış toprağın altında biraz sen varsın, Sen şu yalçın kayalarsın, şu yeşil dağlarsın! Şu nehirlerki şahdamarındır yerde, Koş, benimdir diye baştanbaşa vâdilerde! Atanın ruhunu bir sır gibi almış durumun, Bakıyor dik başı arkanda kalan Erzurumun! Bakıyor, ruhu şu yıldızlara sinmiş ölüler Bu vatan giildü mü, toprak dolu gözler de güler! Koş!.. Aşılmaz tepeler girse de hattâ araya, Bir selâm işte bu bayrak, varacak Ankaraya! Ey zafer yolcusu! Koş, durma!.. Hayat işte şudur: Hızı günden güne artan sonu yok bir koşudur! YUSUF ZİYA ORTAÇ I ı Mercan denizi muharebesi Savaşı takib eden neticelere göre, Japonların bu muharebeyi kazanamadıklarına hükmetmek lâzım geliyor ATLANTİKTE I Alman denizaltı gemileri .• Abidin Daver Beden Terbiyesi Soyyetnarp U. Müdürlügü I U Hazirandan itibaren Maarif Vekilliğine bağlanıyor Cenub cephesinde, Toganrog kesim'ndeki Haber aldığımıza göre, şimdiye kadar Alman ordusuna kumanda eden Başvekülığe merbut bulunan Beden TerGeneral Von Kleist biyesi Umum Mudurluğu, hazirandan itibaren, Maarif Vekilliğine bağlanacaktır. Bu değışıklık, Vekılhklerm masraf butçelerı hazırlanırken kararlaşnnl. mış olduğundan umum müdurluğun tahsisatı da ona göre konulmuştur. 105,000 tonluk 17 Nuttefik gemisi daha batırdılar fngilizlerin Prens Eugen kruvazörüne yaptıkları akın 29 tayyareye maloldu Bir hava taarruzuna nğradıtı haber verflen Almanlann Prens Eugen ağır kruvazörü Muvakkaten kesildiği bildirilen Mercan denizi muharebelerinin üstünden 11 gün geçtiği halde, tekrar yeni bir çarpışma olmadı. Iki tarafın karşılıklı resmî tebliğler, zayiat iddiaları ve yalanlamalarla yaptıkları propaganda muharebesi de kesıldi. O zamandanberi Japonlar da, AngloSaksonlar da uğradıklan hakikî kayıblan gizledikleri gibi muharebeye iştirak eden filoların teşkilâü hakkında da hiç malumat vermediler .Muharebenin nasıl cereyan eltiğini de sakladılar. Muharebenin maksad ve gayesi de, bilhassa Japonlar tarafından açıkça söylenmedi. Muharib milletlerinki kadar dünya efkârı umumiyesi de, on gündür, yeni tafsilât bekleyip durdu. Fakat iki taraf da, önceki tebliğlerinden ve iddialanndan sonra, sustular. AngloSaksonlar da, düşmana malumat vermemek için gizli tuttuklarını ve zamanı gelince bildireceklerinı söyledikleri kayıblarınm Londra 18 (a.a.) Norveç Telgrarf listesini hâlâ neşretmediler. ajansı, Almanlann, Norveçm MüttefikGerçi, Büyük Okyanusta mesafeler ler tarafından muhtemel istilâsma karbüyük olduğu için, yaralanan gemiler. şılık oiarak askerî ve saire tedbirler albatmadan emin üslere varmadıkça tam mağa devam ettiklerini bildiriyor. bir zayiat cetveli yapmak mümkün deAlman makamları şimdi Narvikten ğilse de, aradan on gün geçtıkten sonra Tromsol ve Harstada giden yollan kadahi kayıbların bildirilmemesinde başka pamışlardır. İsüsnaî ^hemmiyette miisebebler olsa gerektir. Çünkü arada ge nakalât için hususî müsaade alabılenler çen 10 gün içmde, bu yollardan istifa'de edebiliyorlar. Batan batmış; Narvik Alman deniz komutanı ticaYaralananlar üslere varmış, ret ve balıkçı gemilerini buralarda fa<Arkası sahife 2 sjitun 4 te) (Arkaa sahife 3 suton 3 te). Umidsiz mukavemef***0*0 Yazan: ^^»**** tine rağmen yok İsmail Hami Danişmend olmak üzeredîr Suavinin yıldönümü münasebe. Berlin 18 (a.a.) Alman orduları başkumandanhğının tebliği: Kerç yarımadasmda bozguna uğramış lArkaşı sahife 3 «ütun 2 dej. tile, üstadın hazırladığı bu nıühinı vazıyı yarınki sayımızda bulacaksınız. BOZGUNA UĞRIYÂN DÜŞMAN Ali Suavinin Almatılar, bu cephede paraşütçüler de mün^kkidliği kullamyorlar Moskova 18 (a.a.) Neşredilen hususi bir Sovyet tebliğinde 12 mayısta Harkof kesiminde taarruza geçen Sovyet kıt'alarımn Alman mudafaa tertibatmı yardıklan bildirılmektedir. TebHğde Sovyet kuvvetlerinin, tanklara bin sahife 3, gütua 3 tej. Garbî Pasifikte Amerikan ve Japon donan"Harkof kesiminde maları lekrar birbirle60 kilometre ilerledik, rine meydan okuyorlar 300 meskun mahal Berlin 18 (a.a.)• Alman tebliği: Hususî tebliğde bildirildiği gibi dekurtardık,, »İzaltı gemileri Şimalî Amerikanm doğu sahilinde, Karaib denizinde ve Mİiisipi ağzı açığmda topyekun 105 bin onilâtoluk 17 düşman ticaret gemisi jatırmışlardır. İngilterenin cenub sahilinde hafif bomba tayyareleri Folkeston ve Hsting llman bölgelerine muvaffakıyetle taarruz etmişlerdir. Holanda sahili açlğında mayın tarama gemileri ve karakol gemileri İngiliz seri botlarile giriştikleri bir çarpışma esnasında bir düşman teknesini top ateşile hasara uğratmışlardır. Alman avcıları Manş sahili üzertode 3 şüton 4 tçj. Noskovada neşredilen hususi tebliğ Norveçte müdafaa tedbîrîeri • Almanlar her ihtimale karşı İsveçi de istilâ etmek ıtiyetinde imişler! Jl