September 30, 1942 Tarihli Cumhuriyet Gazetesi Sayfa 1

Azade Tarcaıt Jimnastikle Belkemiği çarpıklıkları T E D A V İ S İ. Nişantaşı Ehlamur yolu No. 6 Tel: 81430 19 uncu yılsayı: 6511 umhuri İSTANBUL CAĞALOĞLU Te.'graf ve msktub adresi: Cumhuriyet. İstanbul Posta kutusu: İstanbul No. 246 TeJefon: Başmuharrir: 22366. Tahrir heyeti: 24298. İdare ve Matbaa kısmı 24299 24290 Ankara 29 (a a.) Cumhur Reisi Ismet İnonunün doğum yıldonümü munasebetıle Ingıltere Kralı Majeste 6 ncı George Cumhur Reısımıze bir tebrik telgrafı çekmişler, Cumhur Reisimiz de İngiliz Kralımn bu telgrafma bir teşekkür telgrafile mukabelede bulunıfluşlardır. Ş A K Yarm fevkajâde YÜZÜN sayı çıkanyor. Birçok karikatürler, hikâyeler, manz ler, flkralar ve romanlarla sayıyl okuyuculanmlza har ederiz. Çarşamba 30 Eylul 1942 Hayat pahalılığı Bu hali önlemek lâzımdır ve biz bunu başarmaktan aciz bir millet değiliz alma olçüsu, ipi kopmus bir balon gibi bulutlara doğru yükseldikçe yükseliyor. Şu kadarhk gelirine gore ay basında dararîar bir bülçe tasatlıjan bir aile babası, a> sonunda jcni hesablar japmak, yeni kısınülara kailanmak zorundadır. En çok değismc» gelirlileri ve günü gunüne ekmeğini çıkaran fakir halkı ilgilendiren bu \azhet karşısında türlü turlu fikirlerle karsılaşıj oruz. Kimi jazarldrımız sebeblere takıhrken, kimi yazarlanmız da bu ıstırablı vazişeli durduracak tedbirler üzerinde düşiıncclerini açığa \uruyorlar. Sebebler nekadar derin olıırsa oLsun, alınması gereken tedbirler nekadar geniş bir teşkilâta ıhüyac gosterirse go«teısin, itiraf etmeli\iz ki, geçira mevzuu uze:inde bir şeyler başarnııja ve çabuk davranmıya mecburuz. İçinde bulundiiğumnz vaziyetin dünja fııtınasıle jakından iigili olduğunu kimse inkâr edemez. Her taraf ates jağmutilo kavrulur, barut dtımanlarüe ;, ıkannken, burada piıincin kilosunu 200 şu kadatkuruşa satın aimamız. bizim için şuphesiz gene de bir talih eseridir. Öj Ie bir tarih devrinde jaşıyonız ki, asgari rahat azami fedakârlığa katlanmadan elde edilemiyor. Hcrşeye rağmen, dıınya milletleri arasmda gıpta edilecek bir >er tuttıığuımızu bir dakika bile uııııtmamalıyız. Fakat gene itiraf etraeliyiz ki, talihimizin başkalarına nazaran ij i olması, hajat pahalılığı karşısında elimizi kolumuzu bağlayıp ohırmamız için bir sebeb teskil cdemez. Biz\ geçim dünjasının güçlıiklerine bakarak: Ne japıhr? Kısmet! Dijen ve doksan dokuzlu tesbihe sanlıp goğüs geçiren neslin çocukları değiliz. Biz Sakaryayı yaratan Atatürkün ve Lausanne'ı başnran İnonünun çocuklarıyız. Başkalarma nazaran iyi bir durumda isek, bu, kendi kendimize nazaran daha iyi bir durumda olamayız demek değildir. Kuhunda mucadele ihtirası yanan bir milletin jenemiyeceği guçlıik var mıdır? Bugünkü geçim sartları. basta dünya buhranı olnıak üzere bir çok unsorlara bağlı bulunuyor. Bunları uzunuzadıya buraya sıralamak. luzumsuz jere vakit kajbetraek olur. Karşılastığımız güçluklerin belki binbir sebebi vardır. Bunlara eklenecek bin ikinci sebebin de makul ve doğru çıkması çok ımıhtemeldir. Istisnasız biıtün milletler bir çok ıstırablara göğüs gererek yasıyorlar. Ancak, fazla derin bakıslı olmadan da, öteki m?mleketlerin karsılastığı güçlüklerle bizimkisi arasında bir fark bulunduğunu hepimiz gorüyoruz: Oralarda mal kıtlığı var. Halkın ihliyacını karşılamak için kıt olan maddeleri besabla dağıtmağa çahşıjorlar. Herkes hissesini damla danıla. fakat harbden önceki fiattan pek az jükseğine alıyor. Bizde ise vazhet, bazı maddelerde heraen de tersine denebilecek bir haldedir Pazar serbest, herkes istediğini bulabiliyor. Bu toprağm yetiştirdiği mahsullerin çoğu pijasada bol bol var. Fakat fiatlar eskisine nazaran nispetsiz dcrecede yiikfek ve oynak. Öyle ki, değişmez gelirli vatandaşlar, giınden güne artan güçlüklerle müc?delc zorunda kalıjor, yarm takatlerinin tükeneceğinden korkuyorl?* Bu hah" önlemek lâzımdır. Ve biz bunu b? c armaktan âciz bir millet değiliz Hareket etmeğe karar vermek ve çabuk davranmak sıkmtılarımızı asgarî haddc indirmeğe mutlaka yetecektir. Elverir ki kararlarımızda sebat edelim ve vakit geçirmiyelim. Nazarijelerin dibsiz kuyularında manakaşa ile oyatarsacak devirlerden arük uzakta jaşıyoruz. Halkın geçimi için elzem olan baslıca maddeleri az gelirlilerin tahammül edebileceği bir fiat sevijcsine indirecek ve o seviyeyi aşırtmıj acağız. Bu, nazarijelerle değil, pratik ve canlı kararlarla mümkündür. Halkın geçistıi içitı elzem olan başlıca maddeleri az gelirlilerin İngiliz ve Danimarka tahammül edebileceği bir fiat seviyesine indirmeliyiz Kralları Gumhur Reiayat pahalılığı günden güne sirnizi tebrik ettiler artıjor. Fiat dediğimiz satııı Milli Şefimizin Şehir Meclisi seçimi doğum yarın başlıyor yıldöniimü Cumhuriyet Halk Partîsinin yeni aza namzedleri ilâtt edildi Ege bolgesinde vaziyeti ve istanbul piyasasının ağır Millî Şefimizle Danimarka Kralı arasında Ankara 29 (a.a.) Cumhur Reisi İsmet İnönünün doğum yıldonümü münasebetıle Majeste Danimarka Kralı ilc Cumhur Reisimiz arasmda tebrik ve teşekkür telgraflan teati edilmiştir. Izrnır 24 (Hususî) Ege bolgesinde istıhsal, istıhlâk ve piyasa vaziyetlerini şoyle hulâsa etraek mümkündür: İçinde bulunduğumuz istıhsal mevsiminde ıncır ve uzüm idrak edilmiş, piyasa açılmıştır. Umumiyetle borsa satışla nle ıhracata tayin edilen rakamların, bugünkü kıymet artışı seviyesine uymağa doğru gittiği soylenebilır. İncirin azlığı, tabıî şekilde bu maddenin fiatını fırlatmıştır. Fakat şu clhet de unutulmamalıdır kı, bu yıl incirin memlekete getirebileceğı doviz miktarı. fiat yükselişine rağren geçen seneki kadar olmıyacaktn. Çünkıi bahçeler, geçen kışm müthiş soğuklarında baştan başa harab olmuştur Uzüme gelince, bağçılar arasındaki bazı tezahurler, bu mahsulün mutlaka muhtehf tedbirlerle daha fazla kıymetlendlrılmesı lâzım geldiğıni işaret etmektedır. Marusa Belediyesınin %20 üzumlü ekmek imalme başlaması ve bunun tesmili ıçm teşebbüslere girişmesi bu tezahürün en ileri safhasıdır. Dıyorlar ki: Uzüm buğdaydan daha aşağı bir fiatta kalmışür. Ekmekte üzum kullanılması. evvelâ istihlâki fazlalaştırmak yolile uzüm fiatını artıracaktır. Bütün memlekette bu esasın kabulü takdirinde, ekmekte de %20 bir buğday tasarrufu olacaktır. Bu fikır ve teşebbüs, muhakkak ki ü•zerinde ehemmiyetle durulmağa lâyıktır. Diğer taraftan bu yü Egenin pamuk istihsali de geçen senelere nispetle epey ce genişlemiştir. Daha şimdiden mutlaka ve mutlağa pamuğa daha yüksek fiat tayini hususunda ısrarh dılekler yükselmektedir. Çünkü, istihsal rrasrafİ3rı, ge(Arkası sahife 3. sütun 5 te) j alımını tanzim için Dahiliye Vekâletinde bir büro kuruldu Ankara 29 (Telefonla) Ticaret Vekâletince borclandırma mevzuu üzerinde vilâyetlere yapılan tebligatın vaktinde yerine getirılmesini takib etmek üzere Dahiliye Vekâletınde bir büro kurulmuştur. Buro borclandırılmış miktarların eksiksiz olarak zamanmda alım yerlerine teshmini temin yolunda vilâyetlerce yapılan çalışmaları tanzim ve takib ederek Ticaret Vekâletince iaşe îşleri üzerinde yapılrrış ve yapılmakta olan tebliğierin sür'atle yerine getuılmesi için icab eden çalışmaları daimî bir kontrola tâbi tatacaktır. Diğer taraftan Ticaret, Ziraat ve Dahilıye Vekilleri ıaşe mevzuunda Vekâletlerinı alâkadar eden işleri görüşerek Vekâletler arasmda muhabereye luzum kalmadan kararlar almak üzere aralarında sık sık toplantılar yapacaklardır. Hububat Fakir çiftçiye tohumluk gönderildi Ankara 29 (Telefonla) Vilâyeüerden muharebeler gelen malumat üzerme bu yıl don, kuBerlin 29 (a a.) Askeri bir kaynakraklık, seylâb gıbi tabiî afetlerden zarar görenlere ve arazisi hazır olup da tohum tan bildiriliyor: Kafkasyanın batı şimalinde yapılan luk alamıyacak kadar fakir olanlara yartaarruzlar esnasında 27 eylulde Alman dım yapılmasına karar verilmiş, tohumve müttefik kıt'aları muvaffakiyetler luklar vilâyetlere gönderilmiştir. kazanmışlardır. Bir sahilde kâin ve kuv Kafkasyada yapılan çok şiddetli telgraflara göre, Stalıngrada Kızılordu Şehir Meclislnin yeni aza namzedlerinden, soldan sağa: Dr. Semiramis Tezel, Halis Kaynar, Bagıb Devres, Safiye Erol C. H. P. İstanbul İdare Heyeti Reisi Suad Hayri Ürküblü İstanbul halkına hitaben şu beyannameyi neşretmiştir: «C. H. P. intihab yoklama talimatnamesi hükümlerine uyularak (11) kazada yapılan yoklamalar sonunda Isanbul Umumî Meclisi 4 üncü intihab devresı İçin ash azalıklara seçilmiş olan adları ve sanları aşağıda yazılı arkadaşları C. H. Partisi namzedi olarak sayın seçicilere bıldiririm.> A d a l a r kazası Umumî Meclis azası Avni Yağız. Bakırköy kazası Umumî Meclis azası Mehmed Sipîihioğlu, Umumî Meclis azası Hılmi Naill Barlo, Belediye Teftiş Heyeti reisliğinden emekli Tevfık Uraz, Umumî Meclîs Yeni Şehir Meclisi azalarım seçmek azası Selım Bilol. üzere Belediye intihabı 1 ilkteşrin günü Kafkas harekâtından meraklı manzaralar: Alman birlikleri Kafkas bölgelerinde Beşikta; kazası başlıyacaktır, Hazırlıklar ikmal edilmiş Umumî Meclis azalarından Ahmed A ve Partimizce yeni aza namzedleri sebuldukları develerden istifade ediyorlar rif lyicil, Ferid Babur, Abdulkadir Ka. çümiştır. ramürsel, Ihsan Namık Poroy. C. H. P. İstanbul İdare Heyesi Reisi Kayseri meb'usu Suad Hayri Ürküblü . Beykoz kazası Umumî Meclis azalanndan Mehmed bu hususta şunlan söylemiştir: c İstanbul Umumî Meclisi 4 üncü Ali Gökçen, Ferid Erinal, Kunduracılar intihab devresi azalıklan İçiıi Parti Cemiyeti reisi Abdüllah Vahdi. namzedlerimiz sayın istanbul halkma Beyoğlu kazası Umumî Meclis azalarından Ekrem ilân edilmiştir. İstanbul vilâyetini temsil gibi şerefli Tur, Tevfık Türegun. Hakkiye Emin Koral, Hasan Hulki Ozon, Mitat Nemli, bir vazifeyi kazanmış olan bu arkadaşFaide Esendal, Murad Fortun, Mustafa ların dört yıllık içtima devresinde mesFaik Aşkın, Mustafa Şevket Yunt, Na ul lcra makamlarına yapacaklan kurucu, zif Kâzım Erat, emekli vali Said Öz koruyucu ve bulucu yardımlarla vilâye. soy, nakliyeci Hayri Akyuz, Muhendıs tin her gün artan derdlerine çareler bumüteahhid Ragıb Devres, doktor Suad lacaklanna eminim. Yeni Meclis arkadaşlarımızdan Parti. Giz, doktor Semiramis Tezel, Robert Ko. lej müdurlerinden Huseyin Bektaş, Zl nin beklediği, yalnız toplantı esnasında. Berlin 29 (a.a.) Alman Ordulan vetle müstahkem Bolşevik mevzilerine raat Bankası müdürü Mehmed Ali Ti ki dar faaliyete münhasır kalmıyan ve ulaşmak maksadile bir vadideki yolun ney, eczacı İsmet Som«r, Iş Bankası mü bu günün ana derdlerini teşkil eden Başkumandanlığının tebllği: Kafkasyada ve Terek cenubundakı Al her İki tarafından ilerlendiği sırada düşiaşe, pahalılık, mahrukat, münakale, te(Arkası sahife 3 siıtun 3 te) (Arkası sahife 3 sütun 6 da) mizlik, sağlık gibi İşlerde her an artan, man kuvvetleri, sarp, ormanhk ve dağİstanbul Parti idare heyeti reisi ve lık arazide kuvvetle tahkim edilmiş ve faydalı ve ardı kesihnez mesaidir. Kayseri meb'usu Suad Hayri Ürgüblü inadla mudafaa edilmekte bulunmuş Sayın Valilik ve Belediyenin bütüu düşman mevzılerini ele geçirmişlerdır. mes'ul insanljrmın bu işleri daha iyiye gösterecekleri şüphesiz olan dikkat ve Alman hava kuvvetleri Tuapse hav. ve ileriye götürmek için ne güç şartlar alâka, Parti ve halkm müşterek müzazasını bombalamış ve Karadenizde orta içinde ne kadar çalıştıklarııu gorüyoruz. haretile ahenkli bir birleşmeğe ulaşmca tonajda Iki gemiyi hasara uğratmıştır. Bu feragatli arkadaşlara en müessir ve yenilmiyecek dava görmüyoruz. Stalingi'ad için yapılan çarpışmalar Çeşidli halk davalarmı daima uyanık müsmir y«rdımı yapmak başta Istanbuesnasında dun, İnadlı muharebeler solun aziz halkı olmak üzere onlann mü ve yurda bağlı enerjik takib ve tetkik nunda şehrin şımal kısmındaki topraksahasına getiren değerli matbuatın avni messillerinin ana vazifeleridir. larda devamlı taarruzlarla bir çok geBurada bu şerefli vazifeyi senelerce yolda artan yardımlarından aslâ müs. dikler açılmıştır. Düşman şimaldenberi yapmış olan ve yerlerini gene Partimizin tağni değiliz. Bildirici çalışmaları arakendini kurtarmak için boş yere taarkıymetli azasına devretmış bulunan eski sında yardımcı bir ruhla gösterecekleri ruzlarına devam etmistir. tedbir ne kadar kıymetli olacaktır. arkadaşları saygı ile anarız. Cephede bulunan Macar kuvvetleri, Yeni Meclis kazandığı (20) genc, eEn ağır harb vaziyetleri içinde sulh mahallî taarruzları başarile bitirmişler. nerjik, olgun, bilgi seviyesi yüksek tec şartlaruıı idame ettirmenin mucizesini dir. rübeli arkadaşla büjuk şehir derdlerini gösteren eşsiz Şefimizin emrinde ve etCephenin merkez kesimindeki hafif halîedecek kadar kuvvetlenmiştir. Bu rafında tam bir birlik halinde yapılan düşman taarruzları muvaffaklyetle püs arkadaşlarla yapılacak sıkı temaslar, ya iyi ve arasız çalışma hiç bir gün heder kurtülmüştür. Londra 29 (a.a.) Moskovada neşrepacaklan seçimlerde ve çalışmalarda olmamıştır ve olmıyacaktır.» Cephenın şimal kesiminde bir taar. ' dılen Sovj et geceyansı teblıgr. ruz sırasında kara ve hava kuvvetleri I 28 eylulde kuvvetlerimiz düşmanla, miz bir çok Sovyet harb mevzilerini Stalıngrad, Mozdok ve Sınyavino kesımtahrib etmiş ve düşman kanlı kayıblara lennde şıddetle çarpışmıştır. uğramıştır. Mevziî düşman taarruzları Diğer kesinılerde kayda değer hiç bir akim kalmıştır. değışıklik olmamıştır. Dun gece Avkangelsk şehir ve limaFabrikalarda ve deniz nına bombalarla taarruz edilmiş ve bütezgâhlannda kanlı çarpışmalar yük yangmlar çıkarılmıştır. Mcskova 29 (a.a.) Cephedsn gelen Parti Başkanımızın seçime dair beyanatı «Yeni Meclis kazandığı 20 genc. enerjik, bilgi seviyesi yüksek arkadaşla şehir derdlerini halîedecek kadar kuvvetlenmiştir» (ZAlman harp Stalingradda sokaklar temizleniyor Müdafiler şehrin yalnız şimal kısmında tutunuyorîar. burada da gedikler açıldı Sovyet harp tebliği Stalingradda vaziyet vahim bir şekil aldı Almanlar şimal mahallelerinde ciddî bir ilerleme kaydettiler? fabrikalarda ve *{ deniz tezgâhlarında muharebeler oluyor Çaprasık bir hâdise takviye kuvvetleri akm akın gelmekte ve gelir gelmez savaşa girmektedır. Bununla beraber Pravda gazetesine gore, Almanlar da külliyetli miktarda takviye getirmekte ve bu kesimde henüz sayı üstünlüğünü muhafaza etmektedırler. Şehirdeki muazzam fabrıkalan içinde ve Volga boyunca mevcud deniz tezgâhlannda şiddetli savaşlar devam etmektedir. Bu arada Alman hava kuvvetleri bahtsız şehrin bakıyelerini toza Sovjetler Birliğinin VVashington büyük kalbetmeğe çalışmakta ve Rus avcıları elçisi M. Litvinof Alman uçaklannın büyük sayı üs'ünluğüne rağmen mütemadıyen kaışı taarruza geçmektedirler. Son teblığlere gore, Kızılordu kuvvetleri iki dnemli caddeyı geri almışsa da Almanların şehrin diğer kısımlannda mevzılerini düzelttikleri itiraf edilmektedir. Almaıılar, işgal altındaki Fransada bulunan Amerikalıları Fransız polisine tevkif ettirdiler «Vaziyet bu kadar vahim olmamıştır» Moskova 29 (a.a.) Reuter ajansının Moskovadaki hususî muhabırı bu gece verdiği bir haberde Salmgraddaki durumun hiç bir zaman bu kadar vahim olmadığını söyledikten sonra şunian ilâve ediyor: Almanlar, kfth galib kâh mağîub olarak yaptıkları kanlı sokak muharebelerı esnasında bir çok noiîtalarda arazi kaybetmiş olmalarma rağmen şehir içindekı kontrollannı genişletmektedirler. (Arkası sahUe 3 sütun 2 de) M. Litvinof geri mi çağırılmış? Bir ingiliz Generaline göre Müttefikler yakında, Fransada taarruza geçecekler (Telgraflar 3 üncü sabifede) Vichy 29 (a a.) Haber verildiğine göre, Brez'lvada bir çok Alman tebaasının tevkifi uzerine işgal altındaki Fransada Brezilvadaki Alman mevkuflann sayısmı karsılamağa kâfi gelecek kadar Brezılya tebaası bulunmadığmdan mislıle mukabele olmak üzere 250 Birleşlk Amerika vatandaşı tevkif edilmiştir. Bu tevkıfatı Fransıa zabıtası yapmış ve tevkif edilen Amerikalıları Alman işgal km vetlerine teslım etmiş*ir. Amerika büyük elçiliğinin resmî bir kaynaktan bğrendiğine göre, dün tevkif edıldlkleri bildirilen Amerikan tebaasmdan başka 1400 Amerikalı daha Işs;al altında bulunan Fransada tevkif edilmiştir. Tevkif edilen Amerikalıların adedi şimdi 1780 i bulmuştur. Tevkif edilen erkekler Saint Denis mahallesinde top. lanmıştır. Bunların, birincikânun ayındanberi 280 Amerikalı tutagın bulundu&u Compiegne tecrid kampina gbnderilecekleri tahmin edllmektedir. 4, Fransa Devlet Reisi Mareşal Petain Şark cephesinden resimJer: Ağır bir Alman topu »te« açıyot sine temas eden Hull, maslahatguzar Tuck'ten bu babda tamamlayıcı malumat beklemekte olduğunu söylemiş ve Hariciye Nezaretıne gelmiş olan habcrlerin ihtımal dogru oMuğunu, fakat ışlerın olup bittiğl yerde tnaJunan ve bu Amerikan Hariciye Nazırının işleri herkes'en daha iyi bilmesi lâzım beyanatı gelen Tuck'ün raporunu beklemenin Washington 29 (a a.) Gazeteciler muvafık olacağmı ilave etmiştır. toplantısında işgal altındaki Fransada (Arkası sahife 3 sütun 6 da). kapalı kalmıs olan Amenkalılar mesele