9 Ekim 1943 Tarihli Cumhuriyet Gazetesi Sayfa 1
NUKÂDDES SEFÂLET Kütübhanelerin en klâsik eserleri arasmda yer alacak ve okuyanlarln zihinlerinde daima kalacak olan bu roman meşhur Fln edibi F. E Sıllanpaa'nln eseridir. 1939 senesi NOBEL edebijvat mükâfatlnln bu kitaba verilmiş olması romanln güzelliğini ortaya koymaktadlr. 200 sahife, 100 kunış. ABC K İ T A B E V t 1 / 20 nci yıl sayı: 6878 umhuriyet tSTANBUL CAĞALOĞLU Teîgraf ve mekhıb adresi: Cumhuriyet, Istanbul Posta kutusu: İstanbul No 246 Telefon: Başmuharrir: 22366. Tahrir heveti. 24298 İdare ve Matbaa klsml: 21299 24290 IKTISÂD ve HARB Çevirenler : YIRCAH VEHBİ TENİ ÇIKTI Harb iktlsadlMn tiirlü meselı liyen bu kitabln asll Avrupa karşllanmlştır. Pürüzsüz ve h < lıyabileceği bir dille türk'eve ÜNİVERSİTE Kİ SIRRI A. Teleki Cumartesi 9 Birincitesrin 1943 Hitlerin Mülî Şefimiz, Trabzonda bulımdukları sırada mühim bir nutuk söylediler istirakile mühim Muharibler ve taraf sızlar Hiç bir Avnjpah devlet, ne milletlerin hürriyeti uğrumda kan dökmeleri için Demokra. sflere başvurmuş, ne de Av. rupayı müdafaa etsin diye Almanyaya yalvarmıjtır. Berlın 8 (a.a) Şansolıye Hıtler'in bugunkü nutku hakkmda Transcontı. nent Press aşağıdaki metni neşretrtîis'.ır: 6 ılkteşrinde Nasycnal Sosyalist partısmin tekmil ruesasınııı iştirak e'.tlğı ve harb ıçm mılletın topyekun seferber edilmesi azmmden mülhem olan toplan. tıda Reıch Teshhat Nazırı Speer, Genesurbanipal ve Nabükodonozor ral Feldmareşal Mılch, Amıral Donitz, devirlerinde tam bir tarafsıaS.A, teşküâtı kurmay şefi Schepman, isçi hktan bahsetmek momlnuı cephesı şefi Dr. Ley ve SS teşkılâtı r e . ıs; Reich Nazırı Hımmler söz almışlaroUbilirdı. Çunku İsadan bnce yedinci dır. asırda Asurilerlu Yahudıler, yahud Güdanilerle Mısırlılar arasındaki çarpışmaBu toplantıyı müteakıp parti rüesası, Cumhur ReMmizin memleket seyahatlerinden intıbalar: Şefimij lar, Sumerleri veya Hitıtleri hiç bir şeFuhrer'in daveti uzerine 7 ılktejrinde Adanada Kız Lisesi binasından çıkıyorlar kılde alâkalandırmıyabilirdi. O zamanlar, Führer'in umuml karargâhında toplan. konışusundan bir iki yüz kilometre a Trabzon 8 (a.a.) Reısicumhur İsmet I ıse daha ehemmiyetli ve daha göz ahc mışlardır. zakta yaşıyan bir devlet, yanıbaşında İnönü 30 eylulde Trabzonda lken Trab olacaktır. Trabzonun mamu'' vatanda HHler'in nutku patlak veren bir harbi, çok defa bittikten zonlulara aşağıdaki hitabede bulunmuç yeri parlak olrnasmı dzluycruz. Hayatta Umumî kErargâhtakı toplantı esnasm. sonra haber alırdı. ve okullarda goıduğüm yeni nesİL'er lardır: da Führer harbin bu^ünkü seyri ve Akdeniz medenıyetinin serpilip gelişher ümidlmize hak verecek sağlamlıkta şımdıki askerf ve siyasî durum hakkın. « Trabzonîular, sevgili vatandaşlatıği devirlerde, artık yukarıki manada dırlar. Iîeri inkılâbcı yeni oetıiyeti kur. da geniş ölçüde izahat vermiştır. Führer rım; bir tarafsızhktan bahsetmek mumkun makta kız ve erkek evlâd'arlrr.ıza çok ezcumle şımlan söylemıştir; olmamak lazundı. Yunanlılarla Iranlılar Slzl görmekten bahtiyar oldum. Her güveniyoruz. Halkevlerinin çaıişmaların< Cıhan tarihi olçüsünde ve seyri arasındaki buyuk çarpışmaiarda, ne ka yerde asü halkımızın canlı ve slcak :lgi da ozel ve güzel bir örneK olmasmı iste. itıbarile büyük tarıhî olaylarm hepsındar knçük olursa olsun, hangi Akdeniz si, çalışkanlıkta ve içtımaî alandaki j . rlm. Kadın erkek Trabzonlu vatandaş de oldugu gıbi yüksek noktalarıyle ger. cemiyetinin neticeyi kayıdsızlıkla bekle lerlemeler ümldlerimi arttırdı, kuvvet lanma bana iyi haberler ve selâmlar ginliklerdîn murekkeb hususî bir gidişi dığıni kabul edebiliriz? ı'endirdl. Cumhuriyet, Trabzona güzel e getiren kazalara, sivll ve sskerî bütün gosteren bu muazzam mucadelede, zaO devirden itibaren tarafsulık, harb serlerini vermekten zevk duymuştur. resmî vazife sah.bıerine yüıekten teşek fer hususunda sılâhlarm kuvveti kadar karşısında muayyen devletlerin takın Tasavvurda ve tatbikatta olan eserleri kürlerimi sunuyorum * (Arkası sahife 3, sötun 2 de) dıgı durumu ifadeye yanyan bir hukukî meflıumdan başka bir şey sayılamaı. Bütün orta çag ve ondan sonra gelen yeni çagın bütun asırlan, bu hakikatin istisna kabul etmiyen örnekterile dolndur. Gozle görulen, idrakle kavranan hâdieelere karşı tarafsn olamamak, insanın jaradıhşına bağbdır. Adnu bilmediğimiz iki boksdrü ddvnşür gördugümüz zaman bile, elimizde olmıyarak bunlardan blrini tutar, onun kazanmasını temenni ederiz. Başka turlü olsaydı, dünyaya karşı alâka duymak çok defa imkânsız bir hale gelir, hayat nıanasını kaybederdi. Cumhur Reisimizin 1 rabzonlulara hitabesi Almanyada t seferberlik generalkrin lantı yapıldı Führer, «Alman milleti maneviyatını kaybetmezse, harb asla kaybedilmiyecek> dedi Hitlerin karargâhuıda yapılan toplantılardan biri Istanbul meb 'nsları Halkm dileklerini tesbit ediyorlar Dün Eminönii Halkevindeki toplantıda mühim görüşmeler oldu Italyada harekât Terntoli çevresinde çok siddetli savaşlar oluyor Ilukuki manada tarafsızlann savıca çok olduğu eski devirlerde, muharibler, yukarıda belirttigimiz insan yaradılışım besaba katarak tarafsızlık sıfatını taşıyan devletlerin kanaatine buyuk ehemmiyet verir, kendi davalarını dünya efŞimal Airika Mütteflfe umunıî kararkânna hakh gostennek için gayret hargâhı. 8 (a.a.) Beşınci ordu Volturno carlardı. Bu karşüıklı gayretlerden doMoskova 8 (a a) Sovyet geceyaruı iesıminde ilerlemiye devam etnüştir. ğan bir tarafsızlar bavası olurdu ki, baMünakale yollarımn tamirlne ara ver tebliği: zan harbin gidişine bile tesir eder, neti8 ilkteşrin günü, şimal Kafkasyada meden çalışıhraktadır. Capua sehri zap. ceyi dunya efkânnın uygun bulduğu yobulunan kıt'alarımız Toman yarımadatediimiştir. la gotürmeğe yardım ederdi, slnın şir&al kısmuıda bulunaji Alman Termoll çe\Teslnde sekizdnci ordu kıtGeçen Cihan Harbinde tarafsızhk gıikıt'alarımn bakiyelerinı imhaya devam alan meyzüerlnl ıslaiı etmişler ve dtlşden devletlerin sayısı bir hayli azalnuştı. etmişlerdir. man pıyade ve tankları tarafından ya. Dunya efkârını temsil etmek hakkı, moOrta Dnieper kesiminde, tat'ararımız ılan müteaddid karşı taarruzlan püsnopol halinde Amerikanm uzerinde kalnehrln sağ sahilinde bundan evvelki lcürtmüşlerdir. Harekât sahasınin bir dı. O da sonuna kadar dayanamıyarak yerlerde köprübaşını gsnişletmeğe deçok yerlerine kuvvetli yağmurlar yağ. tarafsızhğını bırakıp İtilâf devletlerinin vam etmişlerdlr. mıştır. yanıbaşında cephe tuttu. Vitebsk istlkametinde, kıt'alanmız taBu harbde tarafsızların sayısı daha Termoli'de çok siddetli savaşlar arruzl hareketlerine devam ederek 10 ilâ da azalmıştır. Değil Avrupada, bütün 12 kilometre llerlemlşler ve 150 den Londra 8 (aa.) 8 inci ordunun Ter. fazîa meskun yer İşgal etmişlerdlr. dunyada şimdiye kadar harbe girmiyen moü'deki mevzileri takvlye edilmistir. deUetleri saymak istersek, iki elimizin Nevel bölgesinde, kıt'alanmlz taarruz. Sahil yolunda piyade ve tanklann İştion parmağı fazla gelir. Dünya efkârını ak ettiği bir Alman hücuma püskür. temsil etmek monopolünü elinde tutan ;ülmüştür. Amerlka, gene İngiltere ile bülikte cepAlmanlar bu sahaya kuvvetli ve çok he tutmuş, tarafsızhktan aynlarak taDünkü toplantıda meb'uslanmız hajkla görüşüyorlar müctarda uçak teşkilleri getirmişlerdir. raf olmuştur. . Bn şartlar altında muharibler, dünya İstanbul meb'usları dün Eminönü al, bundan sonra yeni dileklerin dinlen. Alman tebliğf efkân diye vaktfle kazanmıya çalıştıklan Halkevinde hsUda temaslarına devam mesine başlanmıştlr. Berlin 8 (a*.) Alman tebliğl: bir kuvveti zaman zaman biçe sayar etmişlerdlr. Saat 14 te yapılan tcplantı. Söz alan vatandaşlardan ekserlsl, Cenup İtalyada Volturno bölgeslnde görünerek dövüşmiyen milletlere karşı da, Ziya Karamürsel geçen yıl t«sbit e. muhtarlık teşkiıâtımn lâğvındanberi bazan lâübali, bazan alaycı, hatta bazan dİTen dıleklerden hangilerinin yerine nüfus, tapu ve diğer mahalle işlerinin düşman zırhlı kıt'alarımn müteaddid korkutucu tavırlar takmıyorlar. Bir gün getırlldiğinl ve bu husustaki çalışma bir türlü düzelemediğini, bilhassa son hücumlan püskürtülmüştür. bakıyorsunuz, milletlerin hürriyeti hak lardan alman neticeleri anlatmıştır. İaşe maddeleri tevziatında bu noksanm Cenup Appenlnlerde muharebe şidkmda kan doktüklerini söyliyen DemokETİnönü Parti kaza idare heyetı rel şiddetle hlssedildiğlni ve buna b i r an detlenmiştir, Termoli yakınlannda ceprasUer, tarafsızlara hitaben tarafsızlık si, meb'uslara derdlerile yakmdan alâ evvel çare bulunmasmı istemişierdir. hemizln soı kanadnu kırmak ve çevir. hukukunda yeri olmıyan istekler ileri kadar olmalarından doTayı Partili srka. Ziya Karamürsel, bu mesele ile P a r . raek maksadile harekete geçen mühim surüyorlar. Bir başka gün, bir Mihver daşlan namına teşekkürlerini bildirme(Arkası sahife 3. sütnn 3 te) İngiliz kuvvetleri, kanlı bir »avaştan devlet adamı çıkıyor, Almanyanın Avrusonra püskürtülmüştür. payı müdafaa uğrunda silâha sanldığını, halbuki Avrupalı tarafsızlann buna lâyık olmadıgını iddia ediyor. Bu devletler düşünmüyorlar ki, hiç bir Avrupalı devlet, ne milletlerin hürriyeti ugrunda kan dökmeleri için Demokrasilere başvurmuş, ne de Avrupayı müdafaa etsin diye Almanyaya yalvarmıştır. îçinde yaşadıgnnız harb, her harb gibi her şeyden önce bir menfaat harbidir. Ortada bir kıymet hiıkmti balıis mevzuu ise, bu, ancak capraşık menfaat boğuşmalanndan doğacak neticenin dünya menfaatlerine nasıl ve ne dereceye kadar uygun gelebileceğinde aranır. Mtıharibler bunu aramaga Iüzum görmiyecekler mi? Arasıra gözumüze çarpan manzara, eger dövüş kızısmasmm doğurduğu geçiei bir kriz değilse, her iki tarafm da yanlış lıareket ettiğini sakhyamıyacaği7. Tarafsızlar sayıca bugiin her ne kadar az da olsılar, dünya efkân dediğimiz büyük kuvvet gene sadece onların kanaatile meydana gelecektlr ve ne kadar büyük Maarif Vekili Hasan Ali Yücel, tet Vekil iki saat kadar Rektör Tevfık Sağ. olursa olsun, bir zafer, dünya efkânnı kendi tarafma kazanamadıkça eksik, sa kJk!erine devam etmektec'ır Vekil dün lamla gorüştükten sonra Fakv.lte dekan. larını toplıjaıak geç vakte kadar muhkat Te kısa ömürlü kalmıya mahkumdur. Üniverslte işlerile meşgul olmuşlur. NA.DÎR NADİ, öğleden sonra üniyeriiteye gelen teilf meşeleler etrafında izahat almısUr. ŞARK CEPHESİNDE Almanlar, büyük Rus taarruzunun ablöf)) olduğunu söylüyorlar Leros adasına Almanlar tarafından yapılan ihrac tesebbüsü muvaffak olamadı Moskova, Dnieper nehrinin üç noktadan geçildiğîtıi haber veriyor lanna devam ederek 60 dan fazla mesİzmır 8 (Telcfonla) Muğladan bılkun yer İşgal etmış1erdir. dinldiğıne göre, dun Alman çıkanna bırAlman tebliği llklen Leros adasına hucum etmişlerdir. Führer'in umumî karargâhı 8 (TP.) Buna Alraan savaş ucaklan da lştirai Alman ordulan başkumandanlığının etmişlerdir. Fakat adadaki İngiliz hava tebliği: kuwet3en şiddetle mukavemet ettikleŞark cephesinin her tarafinda canlı, rinden Alman tayyarelerınırı bir kısmı mevziî harb harekâtı o»duğu ve baz] İstanköy, diğer bir kısmı da Rodos adakesimlerde faaüyetin arttığı bildirilmek larına çpkılmışlerdır. Leros adası Ingıliztedir. lerin elindedir. Rodostan Marmarise İ . Velıki Luki'nln cenubundaki kesimde taryan askerleri iltica etmekte devam edün pek çetin bir surette savaşılmıştır. diyorlar. Bodrum sahillerinde bir cesed So\"yetler uçakİ3r himayesinde bir gürj bulunmus ve yapılan tahüikattan sonra evvel açtıkları mevziî gedîkleri geniş bunım İnşiliz hava kuvvetleri müretteTeteıeği denemişlerdir. Mukabıl taarruz. batından bir şahsın cesedi olduğu anla(Arkası sahife 3, sütun 5 te) şılmışttr. (Arkası sahife 3, sütun 3 te) Balkanlarda durum Maarif Vekiti Üniversitede J Karadağa Çek askerleri çıkarıldı, Mihailovîç kuvvetîeri iki şehir aldılar, bir kısım çeteîer Zağreb'e yaklaşıyor Bu sütunlarda Cemal Nadir'in ilk karikatürünü bıılacaksınız. Karadağ arazisine çıkarıldıkları haber verilen Çek askerlerinden'banlatınuı İngilterede talim esnasında alınmıs resimleri Londra 8 (a.a.) Reuterin Stockholrr mektedir. Yarbay Ruzgitsgnar'ın kumanmuhabıri bildiriyor: dasmda bulunan bu Çek kıt'aları OrtaSver.ska Dagbladet gazetesinin Buda şarktaki Çek kuvvetlerine mensubdur. Z a p t o l u n a n şehirler peşte muhabıri, Çek kuvvetlennin KaraLondra 8 (a a ) Hur Yugoslav rnddagda Ultsini'ye ve Çetine'nin cenubunda Budva'da kaıaya çıiaidıiilaııni oıau:(Arkası sahile 3, sütun Z de)
