9 Ekim 1943 Tarihli Cumhuriyet Gazetesi Sayfa 2

CUMHURÎYET 9 Birincitesrîn 1943 Kitab sohbeîleri Boşrılan hapishane Bolivya hapishanesi, hmcakmç dolrauş. Müdur, mah busları sığckracak yer bulamaz olunea, dusünmüş, tasınmış, mahpuslara yer ararnaktansa, hapishaneyi boşaltmayı haie daha uygua bulmuş. Doktorlara, ruhiyatçılara danısılmış, müdurün teklıfi etrafında uzun uzaiıya konuşulmuş, nihayet, teklif pek yerınde telâkki edilmiş. Mahpuslarm tahliyesine karar verilmis amma, bir şartla: Evlenecektir. Niyet güzel. Lâkin, bir noktaya geijp takllmış. KimLsi kanlı katJ, kimisi hırsız, kimisi haydud mshpuslarla evlenmeği göze alacak kadm nerede bulmah? Hapishane rr.üdurü .şi pek ciddî tutmuş. Gazetelsre ılânlar verılmiş. Netıce, hiç umulmadık şekilde tecelli etmiş. Yığm yığıa teklif mektupları yağma. ğı başlamış. Vakıa, mahpuslarla evlenip aile yuvası kurrnağa hazır kadm. ların çoğu geçkır.ce, çırkmce şeylermış amma, tovbekâr da cCsa, kırk yıllık hapishane mısafırine peri padişahının kjzı varacak değil ya! Otuz iki mahpusu, töylece, aynı gün lçinde basgoz etmişler. Hepsi de mes'utimuş dıye rivnyet var. Ben inanmadım. Sabık mahpuslan kocahğa kabul edeeek kadax geçkınce ve çirkince kadınlar. la, hapisten kurtulmak için bu geçkınce ve çirkince kadınlaıla dünya evine girmeğe razı olan SBbıkalılann teşkil edeceği aile yuvası, hapishane koğuşunun yerini alan bir müebbed kürek cezasından farksız olur sanırım. Meselâ Mandada yapılan bir sayım şunu göstermiş: 73.000 Irlandall erkek kadınsız kalmağa mahkum, Meğerki, harıçten, memlekete, yabancı kan kadın ithal edile! Tersine, meselâ Letonyadaı kadm nüfusun, erkek nufusa msbeti T S3 fazla, ö Oraya da, zâhir, dışarıdan erkek nhali icabedecek. Hılletİ2r;:rası bir korcite toplayıp, bu işleri, bütün dunyaya şamil bır karara bağiıyarak düzenlemeğı £Jüş.ür,üyorlar. rruş. Hiç fena fıkır değil. Erkeği çok, kadını az diyarlar arasmda, en dkkate değer olaru Sar.dvıç adası imiş. Amma, birkaç bakımdan dikkate değer bir sda. Orada, nufus, dort kadma a'tı erkek nisbetınde, erkekler lehine fazla. Lehme dersem, sadece sayı bakımından, tabii. Asıl mühim nokta şu ki, kadm az diye, erkekler arasında, rekabete benzer hiç bır hâdise olmuyormuş Ne kavga var, ne gürültü, komsunun karlsı kom. şuya kız görünmeden> uslu uslu, efeııdi efendi yaşayıp duruyorlarmış. Âdemle Havvanın, Habüi ve Kcbıli bulur.mıyan ahiadı da varmış meğer! İ H F M NALINAI | n C l İMIHINAI Askerî müze irkaç gün evvel gazetelerde, Askerî Müzenin, Maçka si. lahhanesine nakliniıı duşüniıldugunU okudum ve çok menınua olAskerî Müzenin şimdi bulunduğu b i . na, eski bir Bizans kilisesidir. Bizans İıi'p^ıatoriçesi Sainte İrene'in adma yüpı'tnış olan bu kilise dardır, karanlıktır, rutubetlidir. Bir Bizans kilisesioin, Türk Askerî Müzesi olması, fikir itibarıle hayli mânasız olduktan başka, eski sancakların, silâhların. teçhizatuı, üuiformaların teşhiri için de, bir kilise binası, en az münasib yerdir. Türk ordusuna aid Ijinlerce hatıra ve cseı, burada, her tüılü müzecilik esas. laıuıa ve teşhi r tekniği usullerine cep. fceden hücum eden bir tarzda vc gayet sıkışık bir şekilde, yanyana ve üstü^te yığıinuştır. Yer olmadığı için, bir çok Uıınrtii silâhlar, teçhizit ve eşya da fantiıklaıda paslanmağa veja çürümeğe maiıkum bulunmaktadır. Tüîk ordusunun tarihe sığrnıyan şan. lı muUsi. şerefli varlığı, hiç bu küçük kilıseııin dört rutubetli duvarile loş l.ubbesinin teşkil ettiği dar çerçevcje s'ğar mı? Askeri Miızeyi, Maçka silabhanebine nakletmek fikri gayet yerindedir. Işte, bu isabctin muhtelif sebebler^nden ak. lnva gelenleri: 1 Maçka süâhhanesi, Fatihin Tiiık fiiosunu Dolmabahçe kı\ı»ıudan Halice geçirdiği vadiye nazır, tarihî bir jerde. dlr. 2 Harbiye mektebi, Haıb ; >cdekl bi. nuıiaD önce, silâhhanenin bulunduğu jercie kurulmuştur. 3 Bir Bizans kilisesi dpğil. Türk oıdusunun silâhlannı muhafaza etmck için yapılmış, askeri bir binaıhr. 4 Ayasofyanın muazzam kubbesi dibine Topkapı sarayının dış bahçe. sinde, hücra ve köseye sıkısrniş değil; İstanbulun, İstanbul taıafından evvel, Fatih ordusunun eline peçmis tcpclerin. den birinin iistünde, hâkim ve havadar bir mevkide, azaractli bir binadır. 5 Müzecilik bakımından yapılacak bazı dahili tadillcr ve tertiblerden son. ra, Türk ordusunun tarihi hatıralarını teşhire gayet müsaiddir. 6 Önünde, karsısında ve etrafmda eski toplarm sıra sıra teshiıine bol bol yetecek geniş arazi vardır. 7 Müdürlük daircsi ve askeri k ü . tübhane olarak lnıllanılmaKa müsaid ayrı bir kısmı da mevcudddur ki son zamanlarda jandarma kışbsı olarak kul. lanıhyordu. 8 Burada. gene bir Mehter t.'kımı teşkil edilerek haftada bir gün ve millî bayramlarda eski Türk askeri bavalarl. nı çaldırmak suretile konscrler vermek mümkündür. 9 Beşiktaşta, Barbaros türbesi ci. varında inşasını teklif ettiğim Dcniz Müzesi kuruhıncıya kadar,, Halicin, b ü . mem hangi köşesinde unutu'muş olan Deniz Müzesindeki hatıralar ve eserler de burada teşhir edilebüir. Burada F a . tihin çektirilerinden biri dz yaptınla. rak teşhir olunabüir. 10 Sainte . İrene kilisesJ de, eski eserler müzesi emrine verilerek İstan. bulun 10 yıllık imar plânı tatbik edüir. ken meydana cıkacağı muhakkak o b n Bizans eserlerinden bir kısmımn teşhi. rine tahsis edilir. Görüyorsunuz ki Maçka filâhhanesi, Askerî Müze için biçilmiş kaftandır. Eski İstanbulu yeniden yaratmak için, takdir ve teşekküre lâyık çayretler gös. teren muhterem Dr. Lutfi Kırdara aid olduğunu sandığım bu güzpl fikri sürat. Ie gerçeklestirmek için, Millî Müdafaa Vekâletile Genelkıırmay Başkanlığının yardımlarını dileriz. Türk ordusuna aid kıyınetli hat'ıraların, Bizans kilisesinin karanlıçından kurtarılması zamanı gelmiş, hattâ geç.' mistir. «Lozan konferansı ve İsmet Paşa» B Ali Naci Karacan'm muvaffak eseri Hasköy değirmeni müdürü mahkemeye verildi iki hafta evvel İntişar eden ve beş lira gibi azımsanmıyacak fiat konulan bir kitabuı, bayramdan iki gün e\veline kadar, yani ilk on gün İçinde, yedi yüz nüsha satıldığını öğrendiğim zsman hayret etmedi.n. Çünkü bu kitab, «Lozan» ı anlatan İlk muvaffak eserdir. *** ••"»• Kemal Salih Sel ***• Y azan: Sevgilisini yutmuş! Etıie, budıie değil; adını yutmuş. Adamcagız, Budapeşttede, bir matbaada mürettibmis. Patronunun kızına âşık olrnuş. Gon'ü bu, ne denir? Kızı istemiş mi, yoksa ilânı £işk mı çtmiş, hulâsa, derdini, bir biçimine getırip anlatmış. Red cevabı almış. Alır al. maz, geçmiş hurufat kasasının başına sevgılisinin adını teşkil eden harfleri bir Kadınsız memleket araya getirmiş; sonra hepsini birer birer Istatistikçiler, yutmuş. Galiba öîkeden! Bu haber, kızın kulağma gidince :şin yarti bir mevzuu C3 ele almışlar. Her rengi değismış. İlk red cevabı yerine, bu memleketteki k a . sefer, ilânı aşka mukabele edilmiş, Sevgilisini yiyecek kadar aşk ateşine dm ve erkek sayısma bakıp, k a . giriftar bir erkek, görülmüş şey değil dın adsdi nerede Meğer ki, elinden kurtulmak için, başka daba fazla, erkek çaresi kalmamıs ola. Onıcun kel kâhyası bol olduğu devirsayısı nerede da.ia az, onu araş. de, zaptiyeler, bir adamı yakalamıslar döve söve götürürlermiş. brıyorlar. Bektaşi gönnüş, yanındakilere sormuş: m Bazı memîeketlerde, kadm sayısı o [kadar çokmuj ki, bir yandan nüfus a . Erenler, bu adamın kabahati ne. azalması endişesi, bir yandan içtima! ve eaba? ahlâkl seıalet korkusu, alâkalıiarı deOnıç yemişl rin derin düşürdürmeğe baiîamş. Bektaşi, bakmış, bakrnış: Diğer bazı memîeketlerde de, erkek Ah! demis, bir hayır sahibi çıksa çok, kadın az. Aşağı yukarı aynı kor I da şu namazı da yese! kular, oralerda da kendini gösrenyor. • H. V. • • BU PAZARTESİ AKŞAJH: Sablrsızlıkla beklenen ve Walter PlDGEON Maureen O'HARA ile diğer birçok vıldlzlann iştiraklle yaratllan YADİM O K4DAR YEŞİLDİ Kİ!.. Güzel filminin ilk iraesi şerefine G A L A S U V A R E S İ Senenin en fazla okunan romanl, 942 943 seneslrdn e n büyttk edebiyat ve sinema muvaffaklyeti. Yerlerinizi e\T.elden aldırabılirs'.riz. Bu Salı akşamı SÛMER Sinemasında GAZBÂND KRÂLLÂRI A*k ve dans filminin ilk İraesi münasebetıle Bugüne kadar çevrilen yegâne ve hakikî CA Z fllmi CAZveSWİNG G ALAS I c Ba? rollerde : JACKET COOPEE BONİTA GRANİLLE GEORGES BANCROFT ve Amerikanın en meşhur 6 CAZ ORKESTRASI Biictler evvelden aldlrllabüir. W^K^^^^^Kt^M • Beşiktaş SUAD PARK Sinemasmda I I ÖLDÜREK ;eri Mevsimin en muazzam şaheseri niz. Son günlerinden istifade ediniz. Yüksek Iktısad ve Ticaret Okulu Müdürlüğünden: Okulumuzda açlk' bulunan kütübhane memurluğu üe kâtib ve hesab memuıluğu için lise ve orta okul mezunlan araslnda müsabaka İmtihanl yapılacaktlr. İsteklilerin 20/X/&43 tarihine kadar okula başvurmalarl. (10128/ YURDDAŞ: " ^ • Toprak Ofisinin, Haskoy değırmenine «Lozan.> bizim için bir şehir ismi deCONFtjlENCE Tit r.AUSANNF. öğutmmek üzere gcnderdıçı buğdaylar. ğiidir; istiklâllmizin semboludür. dan oğütmede artan bir Kismımn değırB. M. M. Reisi Mustafa Kemal Paşa, mende ahkonulduğu, vazıyetin Ofıse 21 nisan 921 de, «Düşmanın binlerce haber verilmedıği nok'asından bir müd. maktuLerl^e doldurduğu muhareoe dettenberi tahkıkat yapılıyordu. Tshki. meydanını silâhlarlmıza terkettiren> kat dosyası önce M.li Korunnıa Müd Garb cephesi kumandanı İsmet Paşaceiumumiliğine, oradan da Istanbul ya: «Orada yalnız düşmanı değil, miiCumhurıyet Müddeiumumilığine yollan» letin makus tallhini de yendiniz» demıştı. Muhtelıf zamaıılaraaki o^ülme. diği zaman, İnönünde, Türk istiklâlinln lerden arta arta birlken 4S00 kilo buğ Lk temeltaşı atılmış oluyordu. dayı değirmende alıkoyarak Ofi^in em. Gene B. M. M. Reisi Mustafa Kemal nıyetini suüstımal iddlaslle dava açılrmş, Paşa, 24 temmuz 923 te, uzun mücaâ>{ muhakemeye Istanbul altınrı asüye ceza delelerden sonra vatanı sulh ve İstlkTALAIS ic RUMIKF* rr.ahkemesmde başlanrruştır. lâle kavuşturan Türkiye Başmurahhası R Değırmenin müdürü Abdüsse^â.nla İsmet Paşaya: <Meraleke;e bir silsile rr.ütehasslsı Taki ve sahlbîe:İnöen Zekİ müfid hizmetten ibaret olan ömıünuzü ite ortakları hakkında yapılan tahkıkf.t bu defa da tarihî bir muyaffakıyetle scnunda açılan bu davanın muhakeme. tetvic ettiniz. dediği zaman, Lozansinde: dava edilenler, kendılerinın öğUt da, Türk isüklâlinin muazzam abidesi me ameliyesinde artarak birıken unları kurulmuş bulunuyordu. Lausaııne konferansının imzası için Lausanne Universitesi binasuıda gizlice alıkoymadıklarını esasen değir. yapılan ıuerasimin davetiyesi mende butün yapılanlann Of:s ınemur. Türkiye Reisicumhuru Gazi Mustafa \e sarih olarak davasını teşrih ve mülarmın gdzleri önünde cereyîn ettiğini dediği zaman biliyorsunuz ki o şey (olKemal, büyük «Nutuk» unda, «Lozan» ı dafaa edecek bir sevıyai medeniye ve ileri sürmüşlerdir. Muhakerrenir. d e . maz) dir. Artık onu yautırmamr.ğa uğra. ba seviyei siyasiyede midir? Acaba gör şacaktu. Onun için müzakerede «Peki, vami; değırmende arama yapanlarla şöyle tarif eder: • Bu muahedename, Türk milleti aley duğumüz manzara Anadolu dağlarında diger şahidlerin çağırılmasına kalm'ştır, kabul ediyorum» dediği zaman rahathk hinde, asırlardanberj. hazlrlanmış ve şu veya bu tesadüfüi, muhasımlar taduyardım. (Hayır..) dediği zaman İse Sevr muahedenamesile İkmal edildiğl rafır.dan irtikâb olunan şu veya bu habüyük bir mücadelenln başlamak üzeAdliyede iki terfi zannedilmiş, büyük bir suikasdm İnhi. tbnm tesadüfî neticesi midir? Yoksa re clduğunu anlardık.» İstaabul 4 üncü ticaret mahke.mesi damını İfade eden bir veslkadır. Osmanlı müsbet ve muayyen bir hedefe doğru azasından Tahsin Üstünel ile hâkim devrine aid tarihte emsali namesbuk bir m'lietin bütün kuvvet ve menabii ile «Marki Garroni, kapitülâsyonlarm muaviru1 Said Önen'in mümtazen terfi siyasî zafer eseridir.» vvkfı nefsederek, behemehal istihsali ga. müzakereye başlanmaalndan bir gün evettiklerini memnuniyelte haber aldık. *** ye için giriştiği bir mücadele midiı? vel ismet Paşayı Lozan Palastaki daireHer ikisi de kı>Tnetlı hâkimlerımizdencLozan konferansı ve İsmet Paşa> ese Bunun imtihanı idl.» sinde ziyaret ederek İtalyanın Türk dadir. Tebnk ve muvaffakıyetlerinin derine imzasmı koyan muharrir, övünmevasını takviye edece^ini söylemiş ve vamını temenni ediyoruz. ğe hak kazanmıştır; bu muharrir Alı Lozan muahedesile doğan yeni Tür. yardım vadetmişti. Halbuki eıtssi günYılmaz vapuru kurtarıldı Naci Karacan'dır. Yazdığl eser klâsik klyeyi canlandıran şu levha bu nutuk kü umumî celsede İtalya Başmurahhası Çanakkale boğazı civarmda karaya şekilde •ciddi edalı» bir tarih kitabı de. tan alınmıştır: vadinin tam zıddı bir vaziyet alnrak oturduğunu yazdığınıız Yılmaz vapuru ğlldir, fakat içinde lıakikate uygun ol«Mücahedei milliyenin neticei hatıla kapitülâsyonlan müdafaa eder sekilde dün kurtarılmış ve 'yoluna devam e t . mıyan tek satır yoktur; bir roman da de. sını, takdim ettiğim muahedeler ve vesL konuşunca, ismet Paşa hayretle İçinde r ğiidir. Fakat büyük kıt'ada beş yüzkalar tesbit ediyor Burdar İçin size oy kaldı. Asker ocağının te niz ve dürüst miştir. sahife tutmasma rağmen bir hamlede rıca bir hulâsa yapayım: Mütecanis, havası içinde yetişen merd sociyeli genePalamut akını okunulacak kadar cazib; vak'alar, içir.de yeknesak bir vatan; bunun dahilinde, rslin böyle bir dönekliği havsalasl almı. On gündenberi devam eden palamut yaşamhyormuş gibi hareketli ve şahıs harice karşl gayritabiî kuyuddan ve yordu. Konfcrans toplantısı blterek Loatanı, balık fiatlannı çok düşürmüştur. lar canlıdır. Bu eserde kldemli bir edehükumet İçinde hükumat İfade eden zan Palasa dönüldüğj zaman Türkiye Dün Balıkhanede küçük paiamutların biyatçuun örnek üslubu, usta bir gazedahili imtiyazattan müberra bir vazi Başmurahhası hayretini arkactaşlarından çifti on kuruşla on beş kuruş arasmda tecinin nafiz görüşü vardır. yet; gayritabiî mükellefiyatı maliyeden sıklıyamıyordu. İsrr.et Paşa bu heie o satılmıştır. Şehirde perakende olarak baLozan'da ben de bulundum. AÎİ Naoi âzade bir hal; hakkı müdafaası mutlak, kadar sıkılmıştı ki müşav;,. Münir Bey: lığın tane^i 10 kuruşla 15 kuruş arasm İie beraber ben de «asırlardanberi ilk menabii mebzul ve serbest bir vatan. Bu Paşam, üzülmeğe değmez, işte bun. da satıimaita ise de Anadolu yakası ve defa olarak gene bir Türk gereralinin vatanm adı (Türkiye) dir.» lar böyledir...» diye t^sklne çalıştı.» Bakırkby, Yeşılköy gibi uzak yerlerde 25 .Mıllî Şef o zaman 38 yaşlarında İdİkumştan aşağı düşmemiştir. Balık fiat Avrupanm karşısına, milletinin kabaEserin kusuru değil, fakat en lannın düşük olması bilhassa et fiatlan hatlerini ödemeğe değil, fakat zaf&rinin Eser Türk İnkılâb Tarihİ Enstitüsü mühlm bir vesikadan mahrumiyet gibi, nın yükselmerr.esini temin etmektedir. tarafmdan basılmıştır. Tab'ma olduğu neticelerinl toplamağa geldiğinit gör. buyuk bir noksanı var. Bu noksan, şimkadar, tertib ve tanzimine de pek ziyade düm. Kâh neşeli, kâh kederii, kâh asabî, Altın fiatları ai parçalarını naklett'ğlm meşhur nuİtina gosterilmiştir. Başa Millî Şefin o kâh sakin fakat daima heyecanlı günleBir iıaftadanberi yükselmekte olan rimiz beraber. uykusuz gecelerimiz bir tuktur. (Başmurahhas ve Hariciye Ve zaman alınmış ve şimdi «Lozan. hatırası» altm, kıymetinde dün biraz düşuiluk llkte geçti. İtiraf edeyim ki bu eserl k:lı İsmet Paşa) nın Lozan dönüşü .23 ibaresile imza edilmiş bir portresi kongorülmuştür. Buna sebeb, alâkadar res okurken o günleri. bütün bu tezahür. ağustos 923 te B. M. Meclisinde söy muştur. Başvekilin mektubu, Maarif Venıi makamlarm altm kiimetı uzermde leri'.e, yenlden yaşadım. Ali Naci, o ledıği bu nutkun bir ek halinde kitaba kılir.in takrizi bu portreyi takib eden bazı firmalann oynadıgı rol hakkında günleri, bugün de yaşatmasml bilmiştir. ilâvesi lâzlmdı. Bu nutu< «Lozan» ı, sahifelerde mündericdir. İçinde bir çok kahramamnın dilinden anlatan tek vetahkikata glrişmiş olduğunun şayi olmaresimler, o zaman Lozanda buiunmuş sikadır; hatta, dlkkatle okunursa, busıdır. Evvelki gun 3425 kuruşa yukselm:ş olan meşhu karikatürist Derso tarafın. olan bir Reşad altını dıin 3390 3395 ve Muharrir, eserini hazırlarken. üç nok gunkü ve yarmki poiltikamızın ana dan çizilmişr krokiler ve harltalar vartaya dikkat etmiştir: külçe altınm gramı 468,5 kuruş yerine pıensiplerini, yirmi sene evvelinden dır. 1 Vak'alan ve insanlarl o tarihte göriip 467 kuruşıan muamele goraauştür. Fakat anlatan bir «şaheser» dir. Eser, Türk İnkılâb Tarihİ Enstitüsü oldukları gibi yazmak. altm üzennde speiülâsyon yapanlarm Enstitünün, eserin İkincı tab'mda, bu yaymlarlnın üçüncü ci'.di olarak çık2 Meseleleri, geçirdikleri müzakere uoksanı tamamlıyacağına şüphe etmiyobu fiat manevrasının da ne kadar süremıştu*. Enstitünün ilk kitabı, Atatürkün safhalarmın seyrini takib ederek eksik rum. Bu nutuk, kitabın şimdiki kıt'asiceği malum değildir. büyük «Nutuk. udur. Şimdiye kadar slz ve değişiksiz anlatm3k. le İki, İki buçuk forma kadar tutabilir. Memlekeümize başta İsviçer olmak üüç defa basılan «Nutuk» un bundan son3 Konferansı, bütün. havasile ya*** zere bazı Avrupa memlekeUerinden son rakl tabılan Enstitü namma çıkarılazamanlarda mürüm miktarda altın gel şatmak. Ali Naei'nin kitabmdan bazı portreler caktır. İkinci kitab Millî Şefin nutukVe kitabını yazarken, Wr efsaneyi anmektedir. Bu altın akını altın kıymetini larıdır. Bunların hazırlaniıasına devam ve fıkralar: bazan düşürmekte, fakat sonra fiatlar dıran büyük Türk mucizesini, bir nevi «Çiçerin (Tchitcherin) bolşeviklerin, edilmektedir. Bu eser de yakın zamanda hikâye, bir nevi yazılı filim gibi anlatgene yükselmektedir. milletierarası politika sahasıada yeüş basılmış olacaktır. Millî Şefin 933 te mağa çalışmıştır. Bu filim Türk mir.etitirdikleri en cür'etli, en iyi konuşan, basılan ve o tarihe kadarki bir kısım Gümrüklerde yeni usul iş nin geniş hayal perdesini kaplaylp taşan kültürü en kuvvetli ve gözü pek birsiyasî ve içtimaî nutuklarını ihtiva edtn canb bir levha halindo, Mus:afa Ketakibi diplomatlan İdi. O tarihte Sovyet Rus eserin halen mevcudu kalmamış olduğu malin atlılanntn başında, yanan İzmire Gümrüklerde memurlarla iş sahibleri girmesile başlar. Ve... bir çok kanlı ve yanın Hariciye Komiseri idi. Gayet ya için bu eserin blran evvel basılmaslna nin temasını kesmek üzere Ankarada faeyecanlı safhalardan jeçtikten sonra kışıklı bir adamdı. Yalnız sesl çirkindi; şiddetle İhtiyac vardır. Çünkü bu nudüdük gibi bir sesi vardl ve bu tiz sesi tuklar Meclis zabıt ceridelerinde veya tatbilc edilerek lyi netice alınan usulün Lozan'da sulhun Imzasile blter. ie dahi biraz fazlaca sinirli olan İngiliz gazete koleksiyonlarında dağmık bir İstanbulda da tatbikına başlanmışUr. Bu Muharrir şöyle söylüyor: «Bu kitab, Lordunu (Lord Gürzon) çileden çıkar halde bulunmaktadır. Onlarn bir arayeni sistem, şimdilik, Sırkeci, Haydar Lozan konferansmm ebedî bir güneçle paşa gibi küçük gümrüklerde tecrübe emaktaydı. Çiçerin'ln ikinci büyük mezi ya getirilmemiş olması inkılâb tarihîmiz aydınlanmış, göz kamaştıncl, İhtişamh dilmektedir. İyi netice alındığı takdirde yeti, büyük çapta bir nevi politika cam. İçin büyük bir noksan teşkil etmektedir. abidesi yamr.da, onun çok küçültülnrüş, İstanbul Başmüdürlüğüne bağlı bütün Kemal Salih SEL bazı olmasıydı. Herkasin f'kri şu idl ki, fakat nisbetler muhafaza edüersk tam giriş ve çıkış gümrüklerinde tatbik olubu Sovyet murahhası, daha ilk toplanve doğru olmasma çalışılmış minyatür nacaktır. tıda İngiliz BaşmuraHhasma bütün azı bir heykeüdir.» dlşlerile görünmekte geç kaknıyacaktı.» *** Otomobil altında ölüm SIGNA'JTyEE D\J IRAHE ÛE PAIX IPEK Sinemasında En müthiş macera ve vahşi hayvanlarile ormanlar krala BALIK YİYİNİZ. EN UGUZ YE EN KUVVETLİ GIDADIR. f Trakya mmmmumK^^m^m Balıkçılar Cemiyeti Tüccarlarıtnızııt Dikkatine: Kadıköyünden Üsküdara giden 23 numaraâ tramva^n sol tarafma rsılan 12 yaşlarında Ulvi, Yeldeğirmeninde tram. vaydan atllyarak karşı tarafa geçmek İsterken hususî otomobille karşılaşmış ve otomobilin altmda ka'arak muhtelif yerlerinden ağır surette yaraı'anmıştır Nümune hastaneslne kaldırılan gocuk biraz sonra ölmüştür. On ay sonra... Zeki isminde bir şoför dün sabah İstanbul Cumhuriyet Müddeiumumıliğine gelmiş, kendlsinin bundan on ay kadar evvel Tepebaşında beş yaşında tahmin ettiği bir çocuğa çarptığım, tazada yaralanan çocuğu otomobiline alarak bir hastane kapısına bırakıp kaçtığını, sonracan çocugtın ölduğunü öğrenince tâ o zamandanberi vicdajı azabı içerisinde kıvrandığını söylemiştir ve bu saikle teslim olduğunu ilâve etmişür. Hâdise etrafmda adliyece tahkikat yapılmaktadıı. Nazarı Sıvas meb'usu Atıf Esenbel de Lozanda millî Şefin emrinde ve yakininde olarak bulunmuştur. Kuvvetli kültürü ve selim zevkile tanınmış bir zattlr. Türk İnkılâb tarİM enstitüsü, Karacan'ın eserini, basılmadan evvel, tetkik edibr.ek ricasile, Atıf Esenbel'e vermişÜr. Şu hüküm onundur: «Eser, her bakımdan Lozan konferansının bütün safhalarını ve onun büyük kahramanınm yüksek şahsiyetini en doğru, en sade ve fakat en heyecan venci bir tarzda anlatmaktadır.» cümleyi, Maarif Vekîli Yüeel'in kitaba yazdığı «takriz» den alıyorum: «Lozan'ı yaşamış olanlardan sonra doğup gelecek nesiller bu kitabda cumhunyet tarihimizin en önemli bir safhasını, o yaşıyanla r gibi duyabileceklerdir.» Aybaşındaııberi toplanan malları sevkedemediğimiz İçin ÇERKES. KÖY, LÜLEBURGAZ, UZLNKÖPKÜ. K1RKLAREL7 istasyonlanna gidecek malların 12 teşrfnievvel salı giinüne kadar ambarlarımıza mal göndjerilmemesi rica olunur. TRAKYA NAKÜYAT AMBARLAR! Kâzım Malkoç, Hasan Tahsin, Nedim Bezmez. «Lord Gürzon salona bastonile geli. yordu. İngiliz Lordu mafsallarmdan r a . hatsız olduğu için bütün konferansta bastonunu beraber taşım3k İtİyadmJa İal. Bastonuna dayanarak reislik koltuğuna kadar geldikten ve yerine orurduktan sonra, gene bastonunu kaldırıp masasmın üzerine koyuyor ve bu esna. da bir hademe, küçük bir taboreyi getL rıp Lordun ayaklan altma yerleştiriyordu. Ancak bu rahat vaziyete geçükten sonradır ki İngiliz Başmurahhası toplantıyı: La seance est ouverte! Dlye fransızca açıyordu. Fakat fcu cümle Lordun fransızca söylediği bir usul cümlesi İdi. Çür.kü artık İngilizce devam ediyor, icabmda bir gölge gibi yanından eksik olmıyan kâtibile konuşuyordu.» «Venizelos'u istihfaf eden, «Barer» İ konferans celsesinde azarhyan Gürzonun bu konferansta kendisine denk saydığı tek adam belki yalnız İsmet Paşa idi. O kadar ki, Lozan konferansından çok zaman sonra bile: İsmet Paşa, ne söyledimse, hepsini reddettr. Fakat ona karşı hâlâ muhabbetim var, demekten kendini menedememişti.» Gürzon, İsmet Paşanın İlk konferansta en çok mücadele ettiği murahhasür. İkinci konferansta, bu mücadele mevkiIni alan General Pellâ olmuştur. Buna rağmen Fransız generalinin, sulhun imzasından sonra, ismet Paşa için söyledikleri şunlar olmuştur: «Mükemmel bir asker oîduğu kadar mükemmel bir diplotıat! Az söylüyor, fakat özlü söylüyor. Bir şeye «Olmaz!» f Bu ŞARK'ta PAZARTESİ matinelerden İtibaren istiklâlleri için çarplşan, vatanları için savaşan kahramanlarln şeref destanı: TARZAN (Dünya yüzrne rekordmeni) avrulan Kıhdar TÜRKÇE Johnny Weissmiiiler Türkçe Sözlü Baş rolde: Errol FLVXîS"in rakibi CİNO CERVİ Helecan ve heyecanla kaltleri durduracak şövalyelik devrlnin entrika. ihtiras, cengâveriik dolu bir sahifesi, milyonluk muazzam film. Gece İçin biletlerinid evve'.den aldlrlnız. Tel: 103S0 B U G Ü N TARZAN'm HAZİNESİ Bueün seanslan 1 2.30 4.30 6.30 ve 9 da En son ve muazzam filmi f Şehzadebası TURAN Tiyatrosunda 11 teşrialevvel PAZARTESİ giinü akşamı Muhlis ŞEREFİN'E Sabahaddin BÜYÜK MÜSAMERE KlymeÜİ ses san'atkârl Bayan S A Fİ YE Fahriyen iştirak edecektir. Memleketimizin tamnmış 30 artisti bu geceye İştirak edecektir. Yerler numaralldır. Telefon: I Safiye kenseri, 2 Leylâ ile Mecnun, 3 Efenin Aşkı 22127 Başvekll Saraccğlu, eserin baş tarafında, Ali Naciye hitaben yazı'mış rr.ek. tubunda şöyle diyor: «Lozan konferanKonyada röntgene ihtiyac var sının esasll bir tarihini yazmakla, siz, Konya (Hususi muhabirımizden) hâdiseler İçinde yaşıyan neslin borclu Konyada hasta.lar, röntgen muayenesi olduğu bir vazlfeyi yapmış oluyorsunuz. icab ettiği vakıt çok sıkmtıya uğruyor Eseriniz Türk inkılâb edebiyatma esasll lar. Fılhakika memleket hastanesinde bir hizmettir.» bir rontgen makine&i vardır. Fakat burada filim çıkartmaJc bazı resmî mua~ Lozan kahramanının, 24 temmuz 923 meleye tâbi oldugundan bu muameley: te, İmzadan sonra, tebrik için etrafma yaptıramıyanlar büyük masraflarla kar toplandığımız zaman, bize şöyle dediğişılaşmak mecburiyetınde kalıyorlar. ni hatırlanm: « İmtihanı bitirdik!» Konyada serbest iki röntgen vardır. İsmet Paşa, muahedeyi B.M. MecüsiBunlann da tarifesi yoktur. Bir rie ne takdlm ederken, söyledıği meşhur radjografısı için 20 25 lira. m:de rad nutukta bu «İmtihan» ı şöyle anîatır; yografisi için 35 40 lira, bilek, mafsal, «Lozan konferansı milletimizin Avdiş. baş ve saire radyografisi için 15 lira rupa ortasında davet olunduğu büyük ticret alınıyor. Halbuki bfr filmin mali bır İmtlhandır: Acaba uzaklardon sesini yeü 250 kuruştur .Bu yüzden hastası o İşittiğimiz Türkiye, medenî â!em ortalan aileler pek sızlanmaktadırlar. sında ve gunagun müşkülât içinde vazıh ELHAMRA'da MİHRACENİN ESRARI TÜRKÇE SÖZLÜ ve ŞARKILI BÜYÜK ŞARK FİLMI Okuyanlar: İnsiterenin. Fransanln en büyük İki artisti ile sinemanın en güzel vlldlzlnı bir araya topladl TÂHİTİ filminde Havaiyen gitara nağmeleri arasında Müzeyyen Senar Işıl, Suad Gün, Nevin 20 KİŞİLİK SAZ HEiFTİ İlâveten: Dünva havadısleri CHARLES LAUGHTON VİCTOR FRANCEN PEGGY.DRAKE •PEK Aşkln ölmez sahnelerini yaşaylp yaşatacaklar. Y A K I N D A İ