August 3, 1947 Tarihli Cumhuriyet Gazetesi Sayfa 1

lsmail Habib Üç bölge Sevük YURDDAN YAZILAR Fırattan Toroslara Karadeniz Yalıları Yukarıdoğu Diyarî îçinde 93 resim vardır. Umumt satış yeri: Cumhuriyel Mafbaası Fiaü 3 liradır. Y unan orausu d kati Endonezyada taarruza girişiyor emri henüz verilmedi Amerikan harb malzemesi yüklü Holanda askerî mahfilleri "ateş kes,, emrine muarız Sıııır ve olcu ir Amerikah mütehassıs bizde hususî tcşebbüse değer verilmediğinden, devletin bu yolcla hiçbir harekete önayak olmadığından bahseden bir rapor yajınlamıştı. Arkadaşun Yavuz Abadan, geçenlerde Memleket gazetesinde, mütehas^ısın fikirlerinden bir kısmını beğenmediğini gösteren bir tnakale yazdı. Hususî teşebbüs alanında kılavuzluk vazifesini devletin sırtlaması hakkındaki iddiayı sayın aıkadaşun yadırgı^or gibidir: Bugün Amerikaya gitmesi beklenen Hem devlet her şeye karışmaeski Endonezya Basbakanı Şahrir Hn isteııiyor. hem de hususî teşebbüsün canlandınlması i§i devletten bekleniyor! Demeye getiriyor. Sayın Yavuzun aldandığı nokta, zannımızca, Amcrikalı uznıanla kendi erasmdaki devlet telakkisi farklarından ileri gelijordur. Devlet, millet, hususî teşebbüs, resmî teşebbüs diye bühirinden ayn,' Mtblrile tezad 1ta" linde çeşidli varlıklar düşünmek ve bunlar arasında bir takıra miinasebetler tasarlamak bizi yanlrş hiiküm'lere sürükliyebilir. Millet halktır. De\let de, umumî manasile halkın iradesini tcmsil eden teşkilâttır. îçtiDün, Yalovadan şehrimize gelen Mılll mai ve iktisadî faaliyetin şu vcya bu Egıtım Bakanı Reşad Şems«ddin Sirer, şekilde bir diizene konmnsında, dev kendisıle gorüşen bir arkadaşırmzın sorlet (yaııi teşkilâtlı halk. iradesi) el dugu muhtellf suallere aşağıdaki cevabbette yegâne söz sahibi olan kuv ları vermiştir: Dogu Ulerinde yaptığınız sevahatvettir. O isterse istihsal vasıtalarını toptan kendi eline ahr; münasib gö :en sonra, bir kısım doğu Ulerlnde çarürse hepsini halka bırakır, yahud hşan devlet memurlarile ögretmenlerın bplli bir politikanın çizsfilerinden yü daha fazla huzur ve gönül rahaüığı ile bulndduklan yerlerde hizmet gorebilruyerek bazı ekonomik hizmetleri meleri için bunların çocuklarınin yatılı resmî müesseseler vasıtasile j ürütür devlet okullarmda, devlet hesabına oken bazılarını da hususî teşebbüs ka kutulması yolunda bazı tedblrler düşünalile geliştirmeye çahşır. Alinin, Ve nulduğu haber alınmıştır. Bu hususta linin bir işe girişip başarı kazanma izahat verir mısinlz? sında şahsî kabiliyetten ziyade içtimaî (hukukî, iktisadî ve millî geleneğe aid) şartların rolu önemlidir. Devlet, her şeyi ben yapacağım zihniyetile el attığı faaliyet sahalarıru günden güne genişletir ve istihsal mekanizmasına resmî ve idarî bir mahiyet vermek isterse, hususî teşebbüs tabiatile yavaş yavaş dumura uğrar. Hele bizim gibi bu alanda zaten bir geleneği olmıyan milletler kendilerini işin oluruna bırakıverirler. Kısa zamanda işte Amcrikalı mütchassısın gorüp söjlediği hale düşeriz. Hususî teşebbüs, de\let tarafından halka bahşedilmiş bir nevi hntiyaz olmadığı gibi, halU tarafından kazanılmış bir hak da sayılmamalıdır. Dediğim gibi, devlet millî iradenin fiilî ve hukukî j ürütucüsü olarak ele ahndığı takdirde hususî teşebbüs de, ekonomik devietçilik de sadece birer metoddan ibarettir. Bahis mevzuu olan umumî hajat seviyesini yükseltmek ve millî rcfahı arttırmaktır. Bu hedefe varmak için en serbest hususî teşebbüsten en koyu devletçiliğe kadar derece derece sayısız renk kombinezonlan bulunabilir. Millî menfaatlerimiz bakımından bugünkü ve yaruıki ihtiyaclarımızı en iyi karşıhyabilecek bir sentez yaratnıak devletin vazifcsidir. Davamızın her şeyden önce bir istihsal davası olduğunu ötedenberi söyleyip dururuz. Gerçekten umumî hayat seviyemizin yükselmesi, millî gücümüzün artması en başta bu davanın çözülmesine bağlıdır. Yirmi beş yıldanberi güttüğümüz devietçilik politikasının yolumuzda bize hajli yardım ettiğini kimse yalanlıyamaz. Devietçilik yapmasaydık ne demiryollarımızı döşiycbilir, ne de bugünkü endüstri tesislerimizi kurabilirdik. Yalnız arada hatalar işlediğimizi ve bazan ifrata kaçtığımızı da inkâr etmiyelim. Kömür madenlerinin devletleştirilmesi vakitsiz olmuş ve harb yıllannda istihsalimiı tehlikeli bir şekild* düşnıüştür. Bir Amerikalı işçinin gündelik veriminin dört Türk işcisininkine denk geldiğini düşünecek olursak, istihsal tekniği bakımmNADİR NADİ ^ Arkm S9.bS&itf>~! J 24 üncü yıl Sayı: 8251 umhuri Telgraf ve mektub adresi: Cumhuriyet, İstanbul Posta kutusu: îstanbul No. 246 Telefonlar: Umuml Santral Numarası: 24293. Yan İsleri; 24299. Matbaa: 24290. GÖN LTD. aaeler için en birinci K TELİ teslimfiTjçîsa zamanda başarmaktadır. KURUCU5U.' YUNUS NADf Pazar 3 Agustos 1947 Galata, Çınar Han, Merkez Bankası Telefon: 44087 ilk vapur dün Yunanistana vardı Endonezyada çarpışmalar aynı şiddetle devan ediyor, Cumhuriyetçiler dün bir şehri daha geri aldılar Londra 2 (B.B.C.) Güvenlik Konseyinin, Endonezyada «ateş kes> emri verilmesi ve1 ihtılâfların sulh yolıle halJedilmesi hakkındaki kararı, bugun Holanda kabınesi tarafından müzakere «dilmiştir. Müzakerelerin netieesi hak kında henüz hiçbir haber sızmamışUr. Fakat Holanda askerî mahfillerinin söylediklerine göre Endonezyada «ateş kes» emri verilse bile,fcrununnetioe üzerinde hiç bir tesiri olmıyacaktır. Zira Somatra ve Cavada cumhuriyetçi kuvvetlerden başka müfridler de savaşmaktadır. Ateşin kesilmesi bunların yeni bir çarpışma için toparlanmalarına fırsat verecektir. Diğer taraftan Endonezyada cumhurlyet hükumeti, .ateş kes» kararım kabul ettiğini ilân etmiştir. Karar .raüsald karşüandı Holanda hükumeti de kararı lyl kar Arkası Sa. 3, Sü. 4 t* Çeteciler Gümülcineye kadar sokuldular, bu bolgede cereyan eden savaşlara uçaklar da iştirak ediyorlar Millî Eğitint Bakanının mühim bir demeci Reşad Şemseddin Sirer, ilk, orta ve yüksek tahsil işleri, öğretmenlerin durumu ve okul disiplini hakkındaki yeni kararları anlattı Duyduklarmız lçlnde bir haklkat payı vardır. Bu konuda bazı tedblrler duşünüyoruz. Ancak, bunların gerçekleşebılmesı kanunla yetkl alabilmemize. teklıflerımizl Buyük Millet Meclisinln kabul etrresme bağlıdır. Bu sebeble, slze .bugtınden daha fazla İzahat verenıiyeceğım. Bu konudakl çalışmalarımizın sonucunu yakında öğreneblllrslniz. Bu y:l hangi Eğitim enstitülerl kurulacaktır? Ders yılı ba;ında îzmir ve Adanada bırer Eğltlm enstltüsü kurulacak, bu ders yılında çalışmalarına başlıyacaktır. Yunan çeteîerîle ordu arasında ezilen 100,000 Türk Geceleri köyleri basan çeteler, halktan yiyecek ve para istiyorlar, ertesi sabah gelen hükumet kuvvetleri ise halkı "Asileri beslediniz,, diye hapise atıyorlar Sa. 3, Sü. 5 te Sureti mahsusada Tnnanistana giden moharririmlz Metin Tokerin yollaı bu resimler, çetelerin komşu raemleketlerde sUâhlandırıldığı iddialarını isbat eden vesikalardır. Sağda çetecilerin üstünde bulunan tetanoza karşı yapılmı? Bulgar ilâclaruıı, solda ise çetecilertlen îğtinam edilen Bulgaristan mamulâtı silâhları ve cephaneyi görüj orsunuz. Cephane sandığının başında duran zat Yunan Generali Papa Yorgijodur Selânik 2 j:Muharririıaİ2 Metin Toke* I1SB1« bıîdîriyor) Yunan çetderinıd faaliyet sahası her geçen gun taraz daha genişlemektedır. Bu arada Arnavudluk, Yugoslavya ve Bulgaristan hududlarmdan gıren yeni çete grupla'ıle Yunanistanın muhtelif bolgelerınde harekâtta bulunan partızanların sayısı da gittikçe genişlemektedir. Bu arada 50Q kişılık bir çete grupu Avrupa hattı üzerinde bulunan Valaha mevkiıne taarruz etmiş, vukubulan çarpışmada iki jandarma öldürülmüştür. ! Kuzey Yunanistanda faaliyette bu •• : lunan çeteler, Florina yakınında Meiıtide mevkıine taarruz etrruşlerdir. Bu bolg€<de beş saat süren çarpışmalardan sonra çeteciler zayıatla puskurtulmuş Bir Yunan Bakanının garib cevabı: «Harb harbdir. Haydudlan besliyenleri işbirlikçi olarak şiddetle ler ve sahada 20 olü bırakmışlardır. cezalandırıyoruz. Siz Erzurumda Ermenilere karşı aynı şeyi yapmadınız mı?» Buraya gelen haberlere gore son bünlerde çeteciler en ziyade batı Trakyada faalıjet göstermekte, kbylere sık sık (Surefi mahsusada giden muharririmiz Metin Toker yazıyor) Arkası Sa. 3, Su. 2 de Âlmanyada yeni bir Değiştirilmesi lâzım gelen kanunlar Amerikan ordusu Berlinde «Seyyar Savaş Takımı» adı verilen bir birlik kuruldu «Ulus» un bir başyazısı: «Iktidar partisi de muhalefetin tezini benimsiyerek incelemelere başlamalıdır» Ankara 2 (Telefonla) Ulus'ta Niyışi temine memur asker! zaptiye kuv had Erim, «Bir teklif» başlıklı yazı\etlerinden ayrı bulundurulacak ve A smda, Inonünün 12 temmuz beyannamerikanın AvTUpadaki kuvvetleri ara mesini, «intikal de\Ti» nin sona erip sında harbe hazır tek birliği teşkil e «normal devir» in ba'jlamış olduğunun decektir. bir ifadesi saymakta ve ezcümle şöyle Ordu adma demeçte bulunan blr eat, demektedir: Çeteler tarafından esir edilen ve bilâhare ordu tarafından «bu savaj bırliğinln Almanyadan dışa«Son iki yıllıi tecröbe isbat etmşitlr kurtarılan Gümülcineli Türk köyluleri Arkast Sa. 3, Sü S da Jd, serbestçe ortaya konan ve müdadadır. Bu haydudlar, lstedikleri gece Selânik 30 (Uçak postasile) faaşı yapılan fikirlerden zarar gelme saatlik bir tren yolculuğu yaparak Ma dağı'ardan inmekte, köyleri basmakta, mektedir. İM yıldır görüyoruz ki, her kedonya ve Garbî Trakyayı dolaştım, evleri ve çiftlikleri soymakta, sabah okes, aşkm da olsa, dilediğini söylüyor Gümülcinede bir gece geçirdim. Her an lunca, tekrar yukarı çıkmaktadırlar. ve yazıyor. Vatandaşlar, kendilerini he çetelerin tehdidi altında bulunan bu Drama ve Iskeçede de durum aynıdır. yecana kaptırmaksızın, serin kanlıhkla, korkunc bölgelerde gördüklerim, hak'. Bütün bu köy ve kasabalar hep Türkhepsini dinlemekte ve okumaktadır. So katen heyecan vericidir. Bilhassa Gü. lerle meskundur. Arkası Sa. 3, Sü. 5 te mülcinede, halkın hemen yarısı Türk Arkas% Sa. S, Sü. 4 tt n bu şehirde karşılaştığim feci manzaraların tesiri, üzerimden hâlâ silin. miş değildir. Garbî Trakyada bulunan yüz binden fazla Türkün durumu, hiç de hassas olmıyan bir insanın dahi gözlerini yaşartacak kadar acıdır. Gümülcine köyleri, kelimenin tam manasile çetecilerin hakimiyeti altm Yunanistan yardım istiyecek Atina hükumetinin Amerikadan fiilî askerî yardım istiyeceği büdiriliyor Atina 2 (a.a.) Anadolu Ajansının| özel muhabiri bildiriyor: Yunanistanın Birleşmiş Miîletler Teş« kilâtına yeniden yapmış olduğu ve Anayasarun 39 ve 40 ıncı maddelerine istinad eden şikâyeti aynı zamanda Yu« nanistanın kuzeyindeki durumun San Francisco beyannamesi zihniyeti dahilinde muslihane bir şekilde halledilmes Arkas\ Sa. 3, Sü. 3 te Frankfurt 2 (AP.) Almanyadakj Amerikan ordusunda «seyyar savaş takımı» adı verilen bir askerî birlik teşkil edilmiş ve 5500 kişiden mürekkeb lan bu kuvvetlerin talim ve terbiyesıne dunden itibaren başlanmıştır. Ordu makamlarmın verdikleri mata göre, bu birlik, Almanyada D. P. ye iltihak edecek müstakil milletvekilleri Bu iltihak kararlarımn C. H. P. Kurultayı arifesinde ilâm bekleniyor Ankara 2 (Telefonla) C. H.P. Kurultayınm toplanacağı gıinlerin arifesinde bazı müstakil milletvekillerinin, Demokrat Partiya iltihak ettiklerinin ilân olunması kuvvetle muhtemeldir. Şimdiki halde Demokrat Partiye iltihak edecekleri rivayet olunan bağımsız milletvekilleri arasında Reşad Aydınlı (Denizli) ile Ahmed All Çınar (Burdur) dan bahsolunmaktadır. Filhakika bu iki müstakil Reşad Aydınlı milletvekili halen üç Demokrat milletvekili ile birlikte İsparta, Bur | söyledi. dur, Antalya ve Denizli Ulerini ihtiva verdiği eden bir bölg«de tetkik seyahatina ba$ j Genel İAnuı Resad Aydınlı ile İçel milletvekili Halil Atalay Afyon İbo isimli katil suçlusu bir da, İhsan Şerif Özge ve Ha mahkumu öldürdüler, fail san Dinçerle b\ılu?muşlardır. Kendılerine Burdurda Ahmed henüz bulunamadı Çınar katılacaktır. Dün öğle üzeri İstanbul Cezaevinde Resad Aydınlının sözleri Hareketmden önce görüştü bir cinayet işlenmiş ve bir katil suçğüm Reşad Ajdınlı, bana, üçü lusu bıçaklanarak öldürulmüştür. Yaptığımız tahkikata gore hâdıse şuDemokrat olmak üzere 5 kişilık bir grupla müşterek bir dur; Dun saat 12 de Cezaevindeki kotetkık feyahati yapacaklarını Üuşlardan birinden acı acı feryadlar işiteyid etmekle beraber Demok ten gaıdiyanlar .«esin RCİdiği koğu^a girrat Partiye iltıhakı hıısu.sundF cdklerı zaman, bir katıl suçundan mah5 henüz bir kararı olmadığın kum bulunan İbo (namı dığer Buvhan) Gene Reşad Aydınlının, bana nun muhtelıf yerlerinden bıçaklanmıs izahlara gore Demokrat Part olarak kanlar içinde yerde serıli cesedı Oelil Bayarla, bu wyi ü« karşılaşmıslardır. fia» & £& 1 iâ Ceza evinde dün işlenen cinayet Yücel • Oner davası Doğu illerimizde yol ve su işleri Demiryolu, Cumhuriyet bayramında Genç istasyonuna varacak Dünkü duruşmada bir şahid Yücelin yalnız komünistleri değiL onları koruyacak kıy metsiz kimseleri de yükselttiğini söyle Diyarbakır (Hususî) Şehrimlz ve cpvrelermde tetkıklerde bulunan Bayındırhk Bakanı Cevdet Kerim İncedayı :ıçağıdakı demeçte bulundu: «^ Gszırrin gayesl, başlamlş ve yapılmakta olan işleri mahallinde incelemek ve buranm memlsketln dığer bolgelerile olan lrtlbatını temln etmek ve Arkan Sx 1 Su. 6 da Hasan Âli Kenan Öner davaşında tarafiar muhakemo esnasında Yaz«ı 4 üncü