1 Eylül 1936 Tarihli Haber Gazetesi Sayfa 6
“Dil Kurultayı Işierini bitirerek dağıldı Üçüncü Türk Dili kurultayı dün ye- dinci Mününde çalışmalarını © bitirerek dağılmıştır. Celse saat on dörtte Başve- kil general İsmet İnönünün huzurlarile Kültür Bakanı Saffet Arıkan tarafm - dan açılmıştır. Zerrin Dilmen cumartesi yapılan altıncı toplantının zabıt hülâsa- sını okumuş, bundan sonra müzakerele- rin kifayetine dair verilen takrir okun- muştur. Reye konulan bu takrir kabul edilmiş ve rüznüme mücibnce (komisyonların çalışma raporlarının okunmasma baş - Tanmıştır. Gün:ş - Dil teorisi ve dil karşı- laştırma komisyonunun raporu Üçüncü Türk Dil Kurultayının “Gü- neş — Dil teorisi ve dil karşılaştırma ları,, komisyonu, gerek kurultay umumi toplantılarında ve gerek komisyonda Türk ve ecnebi âlimlerinin yüksek tez- lerini dinlemiş, komisyonda Türk ve ccnebi ülimlerinin münakaşa ve müte - kabil izahlarını göz önünde tutmuş ve bunlara istinaden şu neticeleri tesbit et- mahiyette tamamile orijinal, enteresan ve derin bir teoridir. 2 — Ba teori, yalnız lisaniyat mese- İeleriyle değil, ayni zamanda en geniş ve en çetin antropoloji, arkeoloji, istu - var, preistuvar ve biyo - psikoloji mese- Jelerinin halliyle de ilgilidi mâiye kadar klâsik isaniyat ilmi, güneşin beşer dilinin menşei Üze- rindeki derin tesirlerini gereği gibi he- sabe katmayı di memiş ve bü mü - him âmili ihmal etmiştir. 4 — “Güenş — Dil” teorisinin tevsi- ki unda Türk âlimlerinin mesaisi çok büyük ve mühimdir. Bilhassa Türk ve İndo - Öropeen dil grupları arasın - da bu teoriyi ilmi metotlara uygun bol misellerle izah yolunda yapılmakta o - lan ve muayyen kanunlara müncer ol - mak kabiliyeti gösteren etütlerin de - vamı temenni olunur. Ayni zamanda bu mstoda göre Türk ve Hamito - Se - mitik dil grupi ın mukayesesi yolun» daki çalışmalar lmelidir. Bu sayede bugünkü lengüistik yeni bir istikamet almış olacaktır. Komisyonda bulunan bütün ecnebi! âlimler, Türkçenin derin ve esaslı suret- iğ RM likle e Gişesi) «5 “e Hamito « Semitik dillerin ve umumi- yetle lisaniyatın tetkiki noksan Kala - cağında müttefiktirler. $ — Komisyonda bulunan çenebi Timleri arasında “Güneş — Dil” teorisi- ni tanımakta bulunan bir kısımı, pek çok! noktalar üzerinde Türk arkadaşlarmın| görüşleriyle mutabakalatlarını bildir -| mişlerdir. Diğer ecnebi âlimleri bu ka - da bir zamanda “Güneş — Dil" te- orisinin tâmamiyle tetkiki mümkün ola- mıyacağını dikkate alarak, memleket - lerine avdetlerinden itibaren Türk Dil teorisi üzerindeki tetkiklerini esaslı bir| surette derinleştireceklerini beyan et - mişlerdi: Ayni zamanda komisyonda bulunan bütün ecnebi âlimler, “Güneş — Dü,| teorisini mevzu ittihaz ederek etütler - neşredeceklerini vaadederler ve Türki- yenin yalnız dilcilik sahasında değil u- mumi kültür sahasında da yepyeni bir hızla mücehhez bulunduğunu ilim dün- yasına tanıtmağı kendilerine bir borç #aydıklarını bildirirler. 6 — Komisyonun Türk ve ecnebi a - zası gelecek dördüncü Türk dil kurul. tayınm toplanacağı x8manâ kadar “Gü- neş — Dil” teorisine ait tetkiklerini bi- ribirine bildirmek suretiyle müşterek mesaide bulunacaklardır. Komisyon, bu esaslar: tesbit ettik - ten sonra, Kurultay umumi heyetini, Türk Dil Kurumunun sarfettiği ilmi mesaiden dolayı teşekkür etmesini ve bu mesainin devamı hususunda teşvik» te bulunmasını teklife müttefikan ka - rar vermiştir. Diğer komisyon raporları Güneş — Dil teorisi ve dil karşılaş- tırmaları raporundan sonra lügat ve fi-| Joloji, gramer ve sentaks, terim komis - yonları saporları okunmuş ve aynen ka- bul edilmişlerdir. Lügat ve filoloji ko « misyonunun raporunda gelecek yıllar içinde yapılacak işlerin incelendiği ve bilhassa şu noktalar üzerinde duruldu - ğu işaret edilmekte idi: Büyük Türk kamusunun tamamlan- masına kadar şimdiye kadar (taranmış; erden hiç olmazsa en mühimlerinin ve bilhassa geniş taranmış olanlarının ayrı monografiler halinde hemen basil. ması, “lolojik tetebbüler noktasından pek faydalı bulurmakta olduğu ve ay - mea Kudatkubiliğin tenkitli bir tabının ve bugünkü dilimize tercümesinin ha - gırlandığı ha daki vaidin de komis- iyetle karşılandığı kay - yonda memn dedilmekte idi “Terim komisyonu da raporunda, ilk ve orta tahsil kitaplarında bugün kul -| anılan terimlerin bir gün evvel türkçe karşılıkları bulunması ve dördüncü dil kurultayına kadar bu okullara ait kitap- İarm bu esasa göre hazırlanmasını işa - ret etmiştir. Ana tüsüğ İlmi kemisyonların raporu bittik - ten sonra idare komisyonlarının rapor -|| larına geçilmiş ve “Ana Tüzüğ” okun-| Mmüştur, İ Tüzüğün birinci kısmında Ulu Ön - der Atattirk'ün kutlu eli ile ve onun kw. | rucu ve koruyucu genel başkanlığı al - tında 16 temmuz 1932 de kurulmuş olan Türk Dili Tetkik Cemiyetinin Türk Dü umu 2 dilinin öz güzelliğini ve (o zenginliğini meydana çıkarmak, onu yer yüzü dil- leri arasında değerine yaraşır yüksek - liğe erişti:mek olduğu izah edilmiştir. Genei merkez kurulu Genel merkez kurulu haşlığı taşıyan | ikinci kısımda da genel merkez kuru - İumun kimlerden ibaret olduğu ve va » zifeleri anlatılmıştır. Üçüncü kısım işl! ve çalışmı kollarına aittir. Bu kısmın (fg iş ve çalışma kolları şunlardır: 1 — Lenguistik » Etimoloji kolu 2 — Gramer - Sentaks kolu 3 Lügat - Filoloji kolu 4 — Terim kolu 5 — Derleme kolu 6 — Yayım kolu Dördüncü kısımda kurum merkez bürosunun idaresi altında çelişanlar tasrih edilmiştir. Kurumun dışarı ör- gütleri tü beşinci kısmını te: etmektedir, Altıncı kısım para işlerine ayrılmış ve yedinci kısımda Kurulta- yın mesaisi şöyle anlatılmıştır: — “Türk dil kurultayı en az üç yıl da bir, genel merkez kurulunun #eçe- ceği zamanda ve yerde toplanır. Ku-| rultayın toplanacağı yer ve Zal az üç ay önce herkese bildirilir... Sikizinci kısımda 26 eylül günü dü bayramı günü olarak tesbit edilmiş ve ayrıca kurumun ilk kurulduğu gün © lan 12 temmuz günü ile yeni Türk al- fabesinin kararlaştırdığı 30 ağustos günllnde de kendisini kuran ve koru yan Ulu Öndere saygı ve kutlamaları» nı sunacağı tebarüz ettirilmiştir. Do kuzuncu kısım Tüzüğün yerine getiril- mesine aittir. Müteakiben Türk dil kurumu ça- lışma programı projesi kıraat edilmiş» tir. Bundan sonra örnegeler ve diler- geler komisyonlarının toplantısile bül çe komisyonunun raporları okunmuş ve aynen kabul edilmislerdir. Genel merkez kurum run seç'mi 14 üncü madde genel merkez kuru: munun seçimi hakkında idi. Kurumun tabii başkanı Kültür Bakanı olduğu için genel sekreter, sayman ve üye intihapları müzakereye konmuştur, Ne tieede genel sekreterliği İbrahim Nec- mi Dilmen, saymanlığı Besim Atalay ve üyeliklere de Ahmet Cevat Emre, Ali Canip Yöntem, Hasan Reşit Tan- kut, İsmail Müstak Mayakon, Nsim Onat ve Refet Ülgen seçilmişlerdir. Bundan sonra Kültür Bakanı Saffet Arıkan Kurultayın kapandığını bildi ren şu nutku okumuştur: Kütür bakan nın nutku Kurultayın sayın üyeleri: Tam bir hafta süren Kurultay ça- lışmaları, şu anda, sona ermek üzere- dir. Bu yuva ve hayırlı toplantıyı açar- ken “Yurdumuzda doğmıya başlıyan yeni ve geniş soysal ve ideni ruhunun, baslıcn, Türk Tarih & 85 Türk dili teorisinde merkeslendiğini, | ve “bu üçüncü 1 eser | da Türk dil tezini, bütün nıtmak olduğunu,, G1 k Filhakika söz alan yerli ve yabancı lerimiz; bu vadide çok de- ğerli tezler yaptılar; “Günes - Dil, Türk teorisinin ana hatları izah edildi. “Güneş,, in din ve medeniyet bakımın dan ayadığı esaslı büyük vol, tebariiz ettirildi; bu teoriye dayanılarak pank- ronik usulle Palcososyolojik tetkikler yapıldı. Teorinin antropolojik benliği büyük bir salâhiyetle aydınlatıldı vine bu teoriye dayanılarak terminoloji ör- nekleri verildi ve Grek dilindeki bazı hususiyetler incelendi. Türkçe ve A- rapça karşılaştırmalar ve faydalı ana- liz tetkikleri yapıldı. Bu kadar zengin ve kiymetli mev sulara, sayın konuklarımız da; çok de- ğerli tezler kattılar, Prof. Jan Deni; uzun araştırmala- rin mahemlü olan kıymetli fezile biz dinleyicileri çok faydalandırdı. Tarih ve dil çalışmalarımın “el ele yürümesi lüzumuna Profesör Hiler dö Baran- ton'un kiymetli tezi, güzel bir işaret oldu. Prof. NemeVin Türk lehçeleri tetkik edilmedikçe tam bir etimoloji yapılmıyacağı hakkındaki ri; da- ramıza yeni bir rovnak verdi. Sovyet âlimleri adına söz söyliyen Prof. Sa- moiloviç; çok değerli mütaelalariyle T.D. Kurumu adına sö; iliwen arka daşlarımızm tezlerini; başka bir yön- den, teyit et > al tezi ile bizim inkılânçı bir ket etmekte, ne kadar h zu gösterdi. Gerek bu tezelere; gerekse bize çok! i aldığı ve amacın Türk iii i.m ARSIULUSAL 6 ncı sergisinin | 99 numaralı HAL TRAŞ BIÇAĞI. (100 PARA Köğei Heietitezr iseniz! ii ERER SARAR Traş bıçakları Pavyonunu ziyaret “ HALKIN MALIDIR (Şemsülnekâtip), İstanbulun en eski özel İĞİ zara, hava, ziya ve su cihetile talebe sıhhatı âHE orta sınıfiara hergün kız, erkek, yatılı, yatısız talebe yazılır. İstiyenlere tarifname gönderilir. BOZKURT K b r ürki “İraş bıçakları TANESİ 5 me BÖZKUR iii #0 TANESİ AÜ Ka! ll el y Sergilerinde ilk defa olarak Teşhir edilen yalnız Bozkurt Oranesi” VE HALK Traş bıçakları olmuştur in €şsiz bir bina Telefon: 4.2282. Beşiktaş: Yıldız değerli kaynaklar, belgeler göstermek; gi ve kurumumuz hakkında iyi isler ve dilekler bildirmek; mensup oldukları memleket ve miesseselerden bize sevgi ve selâm getirmek Tütfun- da bulunan sayın âlimlerden profesör Anagnastopulos'a, profesör Dr. Gisse- ye, Dr. Miateff'e, Profesör Denisson'a profesör Bartaliniye, profesör Okubo- ya, profesör Zayonçkovski'ye ve söz lerini arkadaşlarına bırakmış olan pro- fesör Meşçaninof'a profesör Bombaçi- fesör Haci Gabidullin'e candan ürü bir borç bilirim, Sawn konuklarımızın istedikleri gi- bi Türk Dil Kurumunun kendileriyle çalışma birliği yapmaktan çok bahti- yar olacağını da, Kurum başkanı sw fatiyle arzederim. Bu sıfatla şuvesm tebarilz ettir. mek isterim ki: Türk Dil Kurumu, bâ- 2 mulanssip dilciler gibi, yalmz bir süheya saplamp kalmak; yalnız koyu Türliyatçı olmak fikrinde değildir. Türk Dil kurumu; ilmin objektif, bitaraf esaslarına dayanarok.. haki. kati bulmak ve insaniyetçi olmak eme inde; azmindedir. Ve Atatürk'ün nur a saçan vehperliği ile, bu hede- fine, en kısa yoldan varacağına da ka. »idir. Sayın arkad Kurultayım arım; kamyacağım Su an da ve bütün Türkiye adına, bir dilekte bu- macağı Atatürk, Sen, o, eşsi. Güneş gibi, baştmızdan eksi, .. Kurultayı başkanlığından: Üçüncü Türk Dil kurultaynın top-| lanmasmı kutlulama yolunda yurt i- çinden ve dışından gelen ve imzaları bastırılarak Kurultaya dağıtılan bin. leroe lütufkâr telgraf ve mektuplara! zleri saygı ile selâmlarken hepimiz|iğ” varlığında | olma! | ki i ' İ İstanbul, 31 (AA. — Üçüncü ball dil kurultayınm candan teşekkürlerini iblâğa Anadolu ajansmın tavassutu rice, olunur. İstanbul, 31 (A.A.) — Üçüncü Türk Dil kurultayı başkanlığından: 24 ağustos 1936 da Dolmabahçe sarayında açılan Üçüncü Türk Dil Ku- rultayı bir haftalık verimli bir çalış- madan sonra 3İ ağustos 1936 akşamı sona ermiştir. Kurllayın seçtiği dil kurumu yeni genel merkez kurulu başkan Saffet Arıkan, genel sekreter İbrahim Nec- mi Dilmen, Sayman Besim Atalay ve üye Ahmet Cevat Emre, Ali Canip Yöntem, Hasan Reşit Tankut, İsmail Müştak Mayakon, Naim Onat ve Re- fetten mürekkep olarak kurulmuştur. Kurultay başkanlığı, bu bir hafta kk sıkı çalışmada elbirilği gösteren bütün Kurultay üyelerile yabaner dil bilginlerine ve Cumuriyet Halk #ile Halkevleri ve Basın içten teşekkürlerini bildirir. Ingiliz âliminin hayranlığı Dolmabahçe sarayında Atatürk tara- fından kabul olunmak şerefine mazhar elerine Okullar kalan talebenin okula gelmeleri. 3 — 5 eylülden 15 eylüle kadar esiri talebenin kayıtlarını yeniler 4 — Orta kısım için bir Fransızca öğretmeni almacağından şersiti olanların okul idaresine müracaatları, (Beşiktaş Yıldız. Tel. 42287 okkazaaaillza adildir okuludur. Fasılatız yarım asırlık bir hayatı vardır.#Man- ir. Muadeleti mu saddaktır. Yuva, ilk, — Tr sü yas o0 l Güneşi Direktörlüğünde" | 1 — Okulumuza hergün gündüzlü ve yatılı kız ve erkek talebe yenil 2 — İkmal imtihanları eylülün ikisinden itibaren yapılacağından ikoW mz —i nison Ross Taymis gazetesi maps ne demiştir ki: | “— Dünyanın en yüksek ni ve türkoloğlarından (bazıların! yi ihtisas sahalarında bu derece salih le münakaşaya © çeken ve onlari$ " müsahabede bulunan Atatürke Kar piriz şaşkınlıkla memzüç hayrani zı saklayamadık.,, Bir esrar kaçakçı9' yakalandı aGlatada Yüksekkaldırımda asi Talı evin bir odasında oturan M€ 7 “esrar kaçakçılığı yaptığı haber * kendisi takip edilmiştir. “ Mehmet eve girince taşlıktan Si ken ipekli bir mendili bir köşeY€ mıştır. Mendil yerden (o alınıp * yel” paketler içinde 80 gram (esra ğ * muş, müsadere edilmiştir, Meb“ kalanmıştır. ge İl si # SEEEPSE FS SEREZ SESE SE
