13 Temmuz 1937 Tarihli Haber Gazetesi Sayfa 4

V M gl ” t bi Yeni ithalât kararn (Baş tarafı 1 incide) Bu İistede, İcabında iktısat vekâle. tinin teklifi üzerine tadilât yapılabile. cektir, Madde 2 — Türkiye ile ithalât ve ihracat arssmda, Türkiye lehinde yüz. de yirmiden aşağı olmamak üzere bir fark yüzdesi kayıtlı klering veya ben. zeti bir tediye anlaşması yapmış olan memleketlerden vaki olacak her nevi itbalât Türk kanunları hükümleri da- hilinde serbesttir. İcabında maliye ve iktısat vekâletlerinin teklifi üzerine yukarda yazılr asgâari nisbet değişebi. lir. Madde 3 — Anlaşmalarında !thalât | ve ihracat arasında Türkiye lehine 2 inci maddede yazılı asgari hadden aşa- ı ğı bir fark yüzdesi kaydı mevcut ölün veya böyle bir fark yüzdezi kaydı hiç bulunmuyan memjleketlerden vaki ola. cak itbalât bu memleketlerin klering veya bezzori anlaşmaları hükümleri dahilinde yapılır. Madde 4 — Birinci, ikinci ve üçün. cü maddelorin dükümlerinden istifade etmiyen memleketlerden birine vaki o. ı | | İ lacak ihracat mukabilide bu memlae. ketlerden birinde F. O. B. kıymetli ih- racatın F. O, B. kıymetine müsavi it. halât veya bu memleketlerden birin - den vaki olacak ithalât mükabilinde yine bu memleketlerden birine, F. O. B. kıymeti ithalâtın F, O. B. kıymeti. ne müsavi ihracat yapılabilir. Tiyracattan önce ithalât yapılmak istenildiği takdirde mevzuubahis mal. ların ithaline bedelleri Türk Hrası o. larak veya aagari 3 milyon lira serma. yeli bir bankadan alımmış ayni kıy- metta kefalet mektubu ecnebi memle. ket ihracetçist namımma T, C, Merkez Bankasına yatırıldıktan sonra müsaa: | de olunur. Bu tarzda ithal olunan * malların bedelleri işbu madde hüküm. Teri çerçevestne giren herhangi bir memleket ve bu memleketle alâkadar ecnebi ihracateısı nam ve hesabına ih. raç edilecek malların bedellerinin Tür- kiyede tesviyesinde kullanılır. Bu mad de hükümleri dairesinde ihraç edile. cek mallara Türk ticaret ve sanayi ©- dalarr tarafından iki nüsha menşe şe. hadetnamesi verilir ve bu malların gön derildikleri memleketlere f'ilen bu menşe şehadetnamelerinden birinin bu memleket gümrük idaresince mü. hürlenmesi suretiyle tevsik olunur. Bu madde hükmüne tâbi memleketler | menşeli olup Türkiye ile mevcut kle. | ring veya benzeri anlaşmalar yolıyla ödenmek şartile Türkiyeye salılacak mallarm ithaline müsaade olunur, An. gcak, bu malların ithalinden evvel bede! lerinin klering veya Lenzeri anlaşma yoluyla ödenmesine alâkadar kleringli veya benzeri anlaşmalı memleketin ta. kas ofisi veya salâhiyetli makamların- ca müsaade olunduğu ithalüâtçı lara. fından tevsiki şarttır. Bu madde hü. kümlerine tâbi memleketlerden ifhal olunabilecek mallar 2 sayılı Jistede gösterilmektedir, Bu liste de icabında iktısat veküle. | tinin teklifi üzerine tadil edilebilir. Yeni kararnamenin başlıca — csasları bunlar olup, bundan sonra diğer tefer- rüat gelmektedir. Iktisat Veklilinin beyanatı Ankara 13 — (telefonla) — İktisat vekili Celâl Bayar bu sabah saat 11 de gazetecileri kabul ederek yeni kararna- me hakkında şu izahatı vermiştir: “m- Gazetecilerin bir arzusu — vardır daima beyanat isterler. Vekiller ide müm kün olduğu kadar ar konuşmak arzı- sundadır. Fakat bugün neşredilen ka- rarnameyi tenvir ve izah için konuşu- yorum. Çünkü okunduğu zaman karar- namenin manası maddeler Üzerinde güç anlaşıdır. Büyük Billet Meelisinde bu mesele- den bahsaettik. Simdi prensin — itibar'le değismiyen fikirlerimi, sözlerimi söylü- yorum. ; Harici tiearelimiz va devletler Biz'm harici ticaretimizin devletlerle olan münasebetini anlatırsam — vazi tavazzuh edecektir. Harici ticar zin seyri devletlerle muhtelif safbalar göstermektedir. Bu safhaları ihtiva &- den manzumeler şöyle hülâsa edilebilir: Başta kleringle bağlı olduğumuz memle ketler gelir. Yüzde 90 bu memleketler- le tizaret yapıyoruz. Bunların bizimle alış verişteri yüzde 20-25 kadar Tehimi- xt dövlz farkı bırakır. Maliyemiz bun- Tarklan istifade eder. Buna biz — tediye muvazenesi diyoruz. Ayni zamanda me- selâ bizim memlekete 80 satanlar 100 ı alırlar. Yani çok alıp az satarlar, Kleringli memleketlerle olan minase. batımız böyledir. Bu birinci manzume- dir. İkinci kasım yüzde 100 muvazeneye müstenittir. Yüz alır 100 satar, hiç fark yoktur. Üçüneü kısma dahil olan memleket- ler bizim aktif olduğumuz memleketler- dir. Kararnamede bunlar yazılıdır, Nis- beten çok mal sattığımız memleketler- dir. Münasebetimiz kargılıklı — serbest döviz esasına müstenittir. Dördüncü kısma dahil olanlar bizim paslf olduğumuz memleketlerdir.. Az satarak oradan fazla mal alırız. Bunlar- la olan alış verişi tanzim eden bir döviz kararnamesi vardır. Bugün içinde bulunduğumuz şekil de büridan fbarettir. Evvelce ilk tedbirler alındığı zaman varziyet böyle değildi İhtiyaç hasıl ol- dukça yapılan tadillerle bu şekli aldı.. Bugünün ihtiyaçlarına göre en mütekâ- git gruplarda vrensio itiberile tadilât yapmıyoruz. Yalnız fark olarak şu var: Bunların hepsi için köntenjan ve karsı- liklı anlaşmalarla ne g'bi mallar söka- cakları tasrih edilmiştir. Umumit rejim şeklinde konlenjan kalktı Bir de ümami rejim şeklinde kon. tenjan vaziyeti vartlı. — Bunlardan her memleket istfiade ediyordu, Bu tama- men kaldırılmıştir. Kleringli memle. ketlerden, bize ithalâtı az olen yerler. den her nevi mal, resimleri verildikten sonra bilâkaydü gart memleketimize girecektir. Bu manzumeye dahil olan alışverişlerimiz. yüzde 90 raddesinde iği. Demek bu kararname ile ithalâtın yüzde 90 1 serbest giriyor. Ikinci grupa dahil devletlerle münasebat İkinci grpa dahil, yani yüzde 100 Anlaşmaya müstenit memleketlerle ya. pilan anlağmalara merbut listeler var- dır. Bunlar devam etmektedir ve ede, cektir. Şöyle ki: müddetleri bittiği va. kitte daima kendilerine geniş hareket etmek ve ithal edecekleri — maddelerin miktarını çoğaltmak tekrar müzakere- lere başladığımızda bu esas dahilinde işlerimizi tanzim edeceğiz. Bunların i. çinden tediye muvasenes: biza müsalt olanlar tabii birinci grupa dahil olur. lar ve serbest ithalât rejiminden bilâ kaydü şart istifade ederler. İkinci grup ta bir tadilât yoktur. Serbest ithalât rejizdinden istifade edecekierdir. İthal tahdidli mevzubahs değildir. Dördüncü grupta yeni bir şekil görülecektir. Bu yeni kararnamenin dördüncü madde- sinde yazılıdır. Mer'i olduğu maddeler bir lişteye buğlanzıştır, Tüccara ko. laylık olsun diye para yatırılmayıp banka mektubunu kâfi görüyoruz. Hhalâtı serbest bırakışımızın âmilleri Bir de altı ay zarfında bü memle, ketlerden gelen mal bedeli kargılığı o- Jarak çıkardığımız paranm İrad ve ka. yıt usulü de kaldırılmıştır. Bu prensi. îi bu suretle tesbit edişimizin ve it. ıldlh serbest bırakışımızın — Amilleri Şşudur: Asırlardanberi harici ticaretimizin muvazenesi aleyhimizde kapanmıştır, gerbest bıraktığımız takdirde bugün lehimizde kapanan ticaret muvazene- mizin âleyhimize dönmesi ihtimali var dir. ikinci bir sebep de bizim malüm olan prensaipimizin devamıdır. Malımı. zi âlanın malını almak düsturunun de- vamıdır. Giren mallar mukabilinde mahsullerimizi satmak temayülü bu kararnamede tamamen görünür, Kontenjan tatbikatına başlandığı za man serbest ithalât yoktu. 1311 po. zisyon Üzerinde kontenjan tatbik olu. nuyordu, 516 madde üzerinde ithalât memnuiyeti vardı, Az sonra yani ikin- ©i kontenjanda bu memnuiyet 800 kü. Bur maddeye çıktı. Döviz ihtiyacı ve memleketin geçirdiği vaziyet nazarı dikkate #lınarak geçen İstihalelerden Bonra 1066 madde tamamen T80 mad- de kısmen ve 140 madde Üzerinde ser. best ithal rej'mi tatbik olunacaktı. Ve son “G, İ, R.., kararnamesine göre kontetjan bertaraf edilmiş ve kısmen vekâletler emrine bırakılarak kısmen de serbest bırakılmıştır. Vekâletler em rtinde 256 madde vardı. Bunlara dahil maddeler için evvelce mezuniyet al- mak lâzımdı. Ayrıca 739 memnu mad. dö vardı. Bugünkü gekilde serbest kıstmlar devam ediyor. Vekâletler emrindeki 256 madde de kaldırılıyor. Kontenjan da esasen kaldırılmıştı. Gümrük tarifelerinde tadilât Gümrük tarifelerindeki tadilâta ge. lince: tarifelerde 1827 var- dir. Bügünktü kararname ile 15 tem. Mmuzdan itibaren 92 adedi üzerinde gümrük zammı yapıyorum. 131 pozis. da gümrüğü azaltıyoruz. Az bir smmn maddeler üzerinde de tetkikatı- ı amesi mız devam etmektedir. 1581 maddede. ki gümrük resimlerinde bir değiş.klik 3 Zatiğetüküli Disönlebikit madde, Fiatlar yükselecek mi ? Biz şey hatıra gelir. Acaba gümrükle- Tİ ımn'z satışları buna muvazi yükse- lebilir mi? Alâkadarlarla görüştük. Teminat a. dik bugünkü fiyatlar yükseltilmiyecek- tir. Eğer yükseltilirse bu sarih bir ihti- kârdır. Çünkü fiyat tereffüüne — sebep yoktur, Mütehassıs bürolarımız teminat almıştır. Fiyatlar yükseltilirse hüküme- tin pençesi bu ihtikârı yapanların ya- kalatına yapışacaktır. Hesap dedim bunu izah — edeyim: Devlet fabrikaları istihsalâtının muay- yen maddelers inhisarı için kendilerine bir program verdik ve münhasıran büu maddeler üzerinde ihtiyati tedbir olarak fazla resmi kabul ettik. Esasen bu mad deler üzerinde aralarında rekabet vardı. Çıkan bir kamunla fiyat kontrolü yap- mağa vekiletimizin salâhiyeti — vardır. Bazı mâaddeler var ki yüzde yüz veya yüzde 80 memleket içinde imal ediliyor, Bun'arı hirmaye ediyoruz. Bazı madde- ler var ki istihsalle istihlik — arasında fark vardır. Ancak yüzde istihsal yanı- yoruz fakat inkişaf, istidat var, Bu ka- bil maddeler üzerinde ya eski gümrük resmini avnen bıraktık veya ktemen in- dirme şeklini tercih ettik. Yüzde 30 is- tihsali himave edeceğiz diye yüzde yet- mis müsteblikin alevhine hareket etmek istemedik. Tam istihsal — olmadığı için bunlar ürerinde tam bir fiyat kontro- tü yapılamamaktaydı. İMemleket sanayii korunacaktır Bazı memleketlerde dahili piyasıla- rında satılan fiyatlardan daha ucuzuna yabancı memleketlere mal gönderip sa- tıyorlar, Meselâ x memleketinde 10 ku- Tuşa satılanır yabancı memlekete 5 ku- ruşa satıyor. Biz buna damping diyoö- Tuz... Sanayiimizi bunlarla hırpalama- mak için tarife kanunununda ötedenbe- ri mevcut bir maddeyi daha sıkı tatbik edeceğir. Ayni zamanda memleket sana yüni koruyacak tedbirleri de göröünde tuttuk, Yeni kararnameyi tatbika geç- tiğimiz gün bir (millt korunma komis- yonu) teşkil edilmişti-, Bütün cihanda ekonomik faaliyetle seri tahavvülâta tabidir. Bugün müsbet görülen fikir yarın zarar verir. Maddeler Üzerinde tadilât yı= zarureti baş gösterir. Komisyon sürette bu mevzuda çalısacak kararını hükümete arzedecek ve hükümet derhal millete bildirerek milli ekonomi menfa- atlerini koruyacaktır. . Teşviki sanayi muafiyet Ustesi Gümrük tarifeleri memlekette sadece milli ekonominin tantimi için değil mali bir zihniyetle konuluyor. Esaş her ikisi- ni teliftir. Ve İsmet İnönü hükümeti bu hususta çok hassastır. Maliyet fiyatlarına tesir eden vergilerin indirilmesi nekadar iyi ise mukab'li yetişmeyen — mahsullerin resimsiz memlekete girmesi daha büyük kıymeti haizdir. Bu defa bulrüüds cmf kaymeti haizdir. Bu da tamamen temin edilmiş değildir. Önümüzdeki sene teşvi ki sanayi kanununa göre tanzim edilen muafiyet listesini formalite ağır ve su- Histimale müsait olduğundan kalirraca- ğız. Muafiyeti iptidat maddelerin tama- mile gümrüksüz geçmesi şekline tahsis etmek için maliye vekili — ar! ınuubı: kaldık. ınlmf—kâll?; de bu mev- zuun ehemmiyeti nisbetinde çalışmaklı- ğiratz emrini verm's bulunuyorlar: Vaziyet Ben vaziyeti şöyle görüyorum: Bazı maddeler var ki gümrük resim- leri neyse onunla giriyor, Yani tabit hal avtlet etmiştir. Bunların — sayısı 1500 maddedir ki ekseriyeti teşkil eder, Bir kısmı Üzerinde gümrük tenzilini kabul ediyoruz. 92 madde üzerinde reşmi art- tırıyoruz. Bu jhtiyatl tedbirdir. Düşün- meli ki bunların şirmdiye — kadar ithali memnu idi. Bunlara konulan gümrük fi yatların artmasına asla müessir olmıya- gaktır, Bir, iki ve üçüncü gruoca dahil memleketlerden her mal memleketa bilâ kaydü şart girecektir. Bunlardan sonra müstehlik için de faydalar — konulmuş tüccarlara kolaylıklar vazedilmiştir. Sa nâylin korunması için hükümetin attığı adımlar mahfur tutulmuştur..., Benzin meselesi Vekil yeni rejim hakkındaki bu iza. hattan sonra benzin meseleti hakkım. da sunları söyledi: “— Henüz hesaplar tetkik edilmedi. Maliyet fiatları ve dış piyasa vaziyet- lerini arastıran komisyon işini bitir. dİkten gonra bu mesele Üzerinde tek. rar mesgul olacağım. Şimdiden bir şey söylemek mümkün değildir., lrak seyahati Celâ! Bayan İrak — seyahati —hak- kmda malümat vermesi yolundak! ri. camrza da şu cevabı verdi: ve |& Türk dostluğu hakkında — Teminat veriyor Türkiye bizim düşmanımız de çok samimi bir dostiuk İçinde yaşamağa mahkümuz,, Suriye Başvekili Cemil Mürdüm Şam da beyanatta bulunmuştur. Cemil Mür- düm son nutkunda — düşmanlarını ezip parçalayacağı yolundaki sözleri hakkın- da demiştir ki: ü “— Bizim, dahidde olduğu gibi, hariç te de Fransa ile akdettiğimiz muahede- yi baltalamak sevdasına düşmüş muha- liflerimiz, düşmanlarımız vardır. Nut- kumda ben, bunları kasdettim. Buüu cümlenin yanlış anlaşılmasına as- la razı olamam. Daha açık konuşabili- riz., Hatırlarsınız ki, nutkumda Türki- ye ile dost olduğumuzu ve bu dostluğa kıymet verdiğimisi söyledim. Nasıl olur da, ben, kendi kendimi cerh ve tekzip edebilirim. Sonra da, Türkiye bizim düşmanımız değildir ki.... — Bilâkis en yakın bir Bostumuzdur. Öyle değil mi? Biz, Türkiye ile aramızdaki ihtilâfr halledemiyecek bir mesele saymıyoruz.. Ve açık söylüyorum; Türkiye ile çok samimi bir dostluk içinde — yaşımağa mahkümurz, Hattâ bu, bir dostluktan da fazla bir kardeşlik havası olmalıdır.., Suriye başvekili bundan sonra — nüt- kunda Hatayın ebediyyen Arap kalaca &t hakkında sorulan suale cevaben:; “— Ben, o sözümle, Sancaktaki Arap Unsurunun Arablığını kaybetmiyeceği- ni, daima Arap kalacağını tekrar etmek iştemiştim.., Demiş ve Cenevre anlaşmasına telmi- han şunları İlâve etmiştir: Japonya ve Çin Hong Kong. 18 (A.A.) — Formosta bulunan birkaç Japon harp gemisi Ja- pon menfaatlerinin himayesini temin et mek üzere cenubi Çin limanlarına hare- ket etmek emrini almişlardır. Gemiler- den iki tanesi Amoye Svatovda dileri de Foochove demirlemiş lerdir. Bu üç limanda Japonlara karşı şid- detli bir kin beslendiği bildirilmekte- dir. Nankin, 13 (A.A..) — Japon masla- hatgüzarı — tefakatinde — Japon askeri ve deniz ataşeleri olduğu halde Çin ha riciye nazırı Vang - Şing - Hul'yi ziya- Tet etmiş ve kendisinden Çin hükümeti ordularının harekâtı hakkında malümat İistemiştir. Maslahatgüzar, Luküşio — hâdisenin iyi bir şekilde kapanmasını güçleştire- €ek mahiyette Nankin tarafından yapı- labilecek her türlü harekâta Japonyanın Mukabele edeceğini bild'rmiştir. Çin hariciye nazırı verdiği ezzümle göyle demiştir: “— Japon kıtaları Çinde — serbestçe hareket ettiği bu sırada — kıtalarımızın kendi topraklarımızda yaptığı hareket- ler hakkında malümat istemeği abes te- lâkki ediyorum.., Pekin, 13 ÇA.A.) — Seilin 800 metre cenubunda kâin bir şimendifer istasyo- nunda çarpışmalar olmaktadır.. Londra 13 (hususi) — Uzakşarktan alınan haberlere göre Çin ve Japon mu rahhasları arasında bu sabah girişilen cevapta “— Bizi candan kabul ettiler, Çok samimi iltifat gönlük. Kardeşçe kar. gılandık. İraklılar cidden iyi bir hükü- met kurmuslardır. Suurlu devlet adam ları var. Memleketimize gösterdikleri muhabbet kayda aşayandır. Çok iyi intibalarla döndüm..,, Haber — Milli korunma heyeti İktı. sat vekâleti müsteşarı, nakit işleri u. mum müdürü, ziraat umum müdürü, 'Türkofiz reisi ve sanayi tetkik heyeti namma bir zattan mürekkep olacaktır. Iktısat Vekili Izmire gidiyor İktisat vekili Celâi Bayar bugün An- karadan İzmire mütevecsihen hareket edecektir. Celâl Bayar İzmirde ihraç — mevsimi doölayısile mahsul vaziyeti ve koopera- tif işleri gibi mevzular üzerinde tetkik- Jerde bulunacaktır. İktisat vekilinin ha zırlıkları yapılan fuarr da tetkik etmesi mühtemeldir. Celâl Bayarın Ege mınta- kasındaki tetkikleri birkaç gün sürecek, müteakiben Ankaraya dönecektir. gelerek — biri | Idir oDU? “— Her müşkül hallolunur * y hallolunmrıyacak hiçbir mestlü çiyet Elverir ki iki tarafta da hüsnü sun, ve ben kendimiz kadar, # v daki Türk dostlarımızın da tinden eminim..,, Suriye başvekili bundan sonrü da tahrikât yapanların gahsi T tiklerinde ısrar etmiş ve Şam rında görülen Türkiye HCM halar hakkında şunlar: ı&ıld'ı n “— İstanbulda Başvekil femet ile de görüşürken Suriye cak işinde duyduğu heyecanı V€ yeti anlatmış ve bunun çimi görülmesi lâzımgeldiğini söyle” Şimdi size kat'i olarak şunu — Ö* yi rim: Suriye hükümeti, Türkiye € riyetile dost geçinmeğe karâf * tir, Bu karar kat'dir. Mazide, en yakın maride bü * a bale) getirebilecek bazı şeylef * sa, ben, bunların ileride vuku P Cağına söz veciyorum...,, , Hatayın kurtuluş güü Bugün kardeş Hatayın V nüdür. Hatayın yeni istiklâl r€ güniden itibaren başlayacak ve © varlığına kavuşacaktır. Fransanın Suriye f-vkalâde u Kont dö Martel bugün Şamdan ile Antakyaya gelecek ve Hataşf ni rejimini ilân edecektir. müzakereler yeniden inkıtsa dan bu gece Pekin mıntakasındö demeler başlamıştır. Vaziyetin çok vahim bir şekil almaaı üzef” © mâkamati Pekinle Civar gehlerCdiyi dın ve çocukları harp sahasındaf laştırmağa başlamıştır. Mütemmim malümata göre Çinlilere çok ağır tekliflerde bt ( lardır. Japonlar son hâdiseler M , tinin kabulünü, kendilerine rest” ğiye ve tarminat Sörümcsile ÇöRİ nevi Japon aleyhtarlığının kt$ istemişlerdir.Çinin mu! b ların bu tekliflerini — reddettiklt müzakereler inkıtaa uğramış * samata yeniden başlanmıştır., Londradaki Çin sefareti t7 bugün neşredilen bir tebliğ, JaP” simali Çini ikinci bir getirmek istediğini bildirmekt” Vaşington, 13 AA.) — n" firi Saito hariciye nazırı Hull Üf şerek Çinin şimalindeki vazi; mıeştir , Çin hâdiseleri diplomatik meşgul etmekte devam mı”". taraflık kanunüunün — Japonyâ Bf hakkırıda derhal tatbikine tur.. Bu kanuna göre ancak harp hali mevcut olup M bir karar verebilecektir. Fakat iyi haber alan .,.ıııı“:' cumhurun bu hususta büyük yatla hareket edeceğini zannet ler. Eden tarafından Londra il€ "t ton arasında yapılmazı derpi$ tişarelere hınlı) w Sıcaktan ölenler Amerikada jl' kişiyi buldu yit Nevyork, 13 (A. A.) — S#i vam etmektedir, Ölenleril ğ 841 i bulmuştur. Bundan lerce kişi suda boğulmuş V€ ——