July 3, 1941 Tarihli Haber Gazetesi Sayfa 5

S'TEMMUZ “11 ZSABER»— FRANSA HANBİNİ FİLME BÜ um NASIL ÇEKTİM .ğ. — Almanlar, er. Filmi mensup subaylardı. da veya gerisinde çalıştılar. Bazı anlardı lâr. Çektikleri filmler, bir çok #inetinlarda gösteriki Fümin nasıl çekildiğini an. İatan miralay Dr. Hans Her kel'dir. Dr. Hans Henkel, u. Mmumi harpte, Süveyş Künalm- da ve Sina gölünde savaş tay. makineli tifek ateşi altına ais! yarocisi işti, Dr. Hans Henkel, insa edi. len hususi bir kamyon ve Fransızlardan ele geçirilen 6. tomobillerle her tarafta faali, yete geçti. Düşman ateşi altın. da,sayısız heyecanlı sahneleri filme çekti, Bu satırlar kendi kalemin. den çıkmıştır. “BOULDGNE” LIMANI.. mukabele etmiş yani bu sözü Hedefimiz, Fransanm şimalin, de, kanal sahilindeki büyük Bow. logne Hmanıydı. Cenup tinde bulunan ve kısa şehir meydanıdaki sayısız esirle, ri ve vuku bulan en büyük tahri. batı filme çekerek yolumuza de vam etmiştik. Samer'e kadar giden yol Mo, noton bir havaliden geçiyordu. | Bir köyden geçerken karşımıza iki büyük Gukur çikti. “Stuka welerimisin. —yaptağını” tah, min ettiğimiz bu büyük çukurlar filme çekilmeğe değerdi. Fakat, ufak bir evin enkazı altından cı, kan yaşlı bir adam bomba çu kurlarını ve kö" “ski enkazı, tay, | dığı ” ayrelerin yapmadığını edi, | Meğer İngilizler. m makale hat. larını bozmak için, yolu dinamit, | le tahrip etmişler. Kırk Söneden beri para biriktirerek Yaptınlığı ufaerz evi, infilâkin siddetirden | ş. Bundan tam bir sene | ine yerleşirken en | yıkılını evvel yeni evin mesut Halbuki şimdi! Zırımdan ibaretti..., | Fransız hükümetinin, harpten zarar görerlere tazminat verece. ğini söyliyerek (zava)lıyı teselli ettik, Boulogne şehrine K miz izi avaşladık. Şehrin dışı görülecek manzaralardandı. Her şey altüst olmuştu Devri. miş İngiliz ve Fransiz zırhlı are baları, ölmüş beygirler, beyaZ Ve renkli (yeni zenci) Fransiz âskerlerinin cesetleri. arını yaşamış. bir enkaz yı. Şehrin medhaline giden yola | İki büyük Alman tankı kapamı> t. “Tanklar gehrin içine tıkılan Ve Almanyaya naklolunacak bin. lerce Fransız esirine nezaret © diyordu. Şehrin liman mahallesine git. tikçe yaklaşıvorduk. Liman d3- ha Fransızların elindeydi ve mu, harebe devam ediyordu, Tek tük gürleyen top ateşi arasnda makineli tüfeklerin tak takları duyuluyordu. İstasyon ve civa. rındaki binalar ales. ler içinde yanıyordu. Havaya uçan mühimmat ambarlarınn infilâk sesi hğlâ kulaklarımda. dır. Ufak bir kanal üzerindeki köp, rüye ihtiyatla yaklaştık. Müthiş bir harekette bulunuyorduk, zira Börünürde ne bir Fransız nede bir Alman askeri vardı; köprüye Mmayn döküldüğünü hesaba kat. | makta Jâzımdı. Sağ tarafımızda şiddetli döğüşler devam ederken, tehlikeyi göze alarak geçtik, ve dar bir yola girdik. garpte vüku bulan büyük harbi, filme çek. çekenler orduya Bunlar, hususi kamyonlarla, gâh or. dunun ilerisinde, göh yanm- düşmanla çar. Dişmak mecburiyetinde kalâr olarak temayüz et. | yaklaştığı. ! Yazan: Dr. Hans Henkel Girdiğimiz yol liman istikame, tinde gidiyordu. Deniz tarafı a- çıktı. Bir evden Âni olarak bi, ğırdılar: “Siper alm, çabuk aç. buk!" Sesin sahibini görmediği j miz halde hemen itaat ettik. Operatörlerimden Hammer ve Holtsapfel'i hemen indirdim ve | Kamyonu, mümkün olduğu sür. | ale (ötekileri geride brrakmıs tım) evlerin arkasma götürdüm. Sonra. vakit geçirmeden sesin geldiği eve daldık. Öğrendiğin.ize göre, düşmanın | pan bü köşede bizden bir kaç dakika evvel zayiat verilmiş, bir Yüzbaşı #imüş ve bir kaç piyade asxeri de yaralanmış. Evde bizi yalnız. i asker kar, sıladı. Biraz sonra sokaktan bir İ Ks iki | opçu daba geldi. Nereden getir. | Yüzbaşı, bir asteğmen ve erini bilmediğim ufak çapta di bir top getirmişlerdi. TOP VE FİLM MAKİNESİYLE va Liman mahallini Fransız ke talarından temizlemeye karar verdik. Top, evin kapısı önüne kondu ve makineli tülek ateşi, nin geldiği evlerin istikametine çevrildi. Evler iki yüz metre mesafede idi. Düşmanın bulunduğu evler, top steş ettikçe teker teker y. kılıyordu. Operatörler, topun yanrbaşmda, her şeyi vaktinde çekebilmek için faaliyete geç, mişlerdi. Film çeken erler, piya, de veya otpçü gibi siper alamaz. İyi ve güzel resimler almak ister. 8e; düşman ateşinin - karşısında, sanki Eİ5IYEE Tini EIBT çalışma, sı lâzımdır. Kumandan olmak | hasebiyle adamlarımm “daima yanmda bulunurdum; kendileri, ne hiç bir tehlike olmadığımı tel. kin etmeliydim. Ölümün, ki ka, dar yanından geçtik. Topumuz, alelâcele ateş eder. ken yanlışlıkla on metre İleride bir düşmana isabet etti. Şamdan altındaki bombalarm üstüne düş İtü. Mermiler tzerimizden geçti, lâkin önfilik o derece şiddetli oldu ki on bir sast kadar kulak- larım bir şey işitmez oldu. Eve &irdik, ve pencerelerden (birine yerleşşrek düşmanm bulunduğu | evlere vaki. olan isabetleri tele | Sbiektifle filme çektik. (Teleob- jektif, kilometrelerce uzaktaki şeyleri, birkaç metre ileridey, MİŞ Gİbİ resme çeken en son satlardanlardır. ) | OEvlerarka arkaya yıkıldı ve biraz sonra beyaz bir bezin sal, landığını gördük. Evden ayrı larak beyaz ba; i şönil ileri m. Önüme çikan FP; ansezl pat bildiğim fransızca ie “ekler yukarı” diye haykırdım: Elimde. ki otomatik tabancayı onlara tevcih etmistim. Yıkılmış ev, lerden arka arkâya yetmiş Fran. sız askerinin daha çıktığını gö. rünce hayret ettim. Teslim olu, yorlardı. Sahneyi hemen filme çektirdim. GALAİS (KALE) ALEVLER İÇİNDE bir kaç gün ii üzere olan Galata ince istikametini tuttuk, Galais'ye bir kaçkilometre Kala yaklaştığımız. zaman ufukta siyah bulutlarm İ yükseldiğini gördük. Şehre yak, lasmen duman bulutları büyü. yordu, Şose bizi bir tepeye gö. türüyordu. Tepede dürbün başım. da iki Alman subayı gördük. (Devama var), yük kültür setferberliği 7940 ta yapılan istatistiklere göre 7-16 yaş arasındaki 4 milyona yakın çocuğun yüzde 70,6 sı okuma yazma bilmiyor Bu yazıda Maarif Vekâletinin açtığı mücacelenin verdiği neticeleri ve memleketin ilk tahsil vaziyetini topluca gözden geçireceksiniz Adetleri günden gün» artan ve köylerimize irfan ışığı saçan ye ni köy mekteplerinden bir Köy enstitülerini Cumhuriyetin €serleri içinde en kıymetlisi ve en sevgilisi sayıyorum, Köy enstitü, lerinde yelişen evlâtlarımızm mu. vaffakıyetlerini ömrüm oldukça yakından takip edeceğim, 9—5—9M1 İSMET İNÖNÜ İlk tahsil umumi bilginin teme Uni teşkil eder, düsturu; Maarif Vekâletinin en mühim prensipleri arasına girmiş balunuyor, Cumhu. riyet kükümet'! yurdun her yanr na, hilera köşelerine kadar ielllti. ün yayılması işini programnm en mühim maddeleri araama nl . mgtır, Milli Şef “Mmönünün köy enstitülerine ütifatları, bu mühim gayenin tahakkukuna ne kader ehemmiyet verildiğini gösterme . ge kâfi bir delildir. Memleketimizin ilk tahell duru- munu tesbit etmek üzöre, yapılan istatistikler bize şu neticeleri Ye- riyor: 1935 yık nüfus sayımı neticele rine göre, erkok nüfusun yüzde 23,3 ü, kadm nüfusun yüzde 8,28i okuma yazma bilmekte, yine erkek lerin yüzde 76,7 si ve kadınların da yüzde 91,8 i bilmemekiedir. 10 binden az nüfuslu yerlerda o - kuma yazma bilmeyenlerin nisbe. ti yüzde 89,3 ve bu miktardan faz. Yazan: Hasan Bedretin Ülgen , la yerlerde de yüzde 58,7 dir, Nü, fus sayımında yurttaşların veziye- ti bu şekilde görüldüğü gibi yine 1940 yılmda tesbit edilen istatis « tiklere göre de ders yılı başmda Sehir ve kasabularda okuma yaz . ma bilmiyen çocukların nisbeti yüsle 30,4, köylerde yüze 18 öir, Bundan anlaşıldığına göre, 1iktah sil çağı olan 7 . 16 yaş arasında bulunan çocukların sayısı 3,740,909 okuma yazma bilmiyenlerin nis - e 70,8 dır, Bu çocuklarm şehir ve kasaba - larda yüzde 60 1, köylerde yüzde 20 si okutulabilmektedir, Bura . kamlar bize ilk tahsil vermek üze, re tekip edilecek programın €n mühim kısmını köyler teşkil ede - Ceğini ve işe köylerden başlamak lâzımgeleceğini © göstermektedir. Maarif Vekâleti tarafından hazır « lanan köy kalkınma program, memleketimizde o muvafiakıyetle 1908 yılındanberi tatbik edilmek - te ve mlihim semereler verdiği de müşahede edilmektedir. 1936 yılında köy kalkınma işin. > " Köyde kültür müendelesinin muvaffak setieslerinden: Antalyada Aksu köy sastliğist talebesi modörleri işletiyor de ilk olarak ele alman şey, köy- Yüyü bilgiye kavuşturmak, umumi bilgi verildiği gibi onlarda, köyde fenni İstihsal kabiliyetini, artır - mak teknik ve zirai usulleri öğret. mek, bu sayede zlraat işlerini mo, dem bir şekilde yapmasını temin etmek, diğer çiftlik işleri bakı - mıtdan da tenvir etmek, sihhi ka. ideleri, köyün sıhhi işlerinin tan . zinini bilfiil mürakabe edebilecek köy elemanlarınm yetiştirilmesi . gösününde tutulmuştur, Bunu, köyde yaşamamış, köy işleriyle maşsmi olmamış, daha doğrusu kö yü kendine benimsememiş kimse lerden seçmek hata olacağını gö- ren Maarif Vekilliği, bir kanun lâ. yibası hazırlayarak köy eğitmen . leri teşkilâtmr vücude getirmiştir. Bu lâyiha umumi mecliseo de ka - bul odilerrk tatbik mevkiine kon- muştur, İlk olarak 1940 yılında Kaslömonu Gölköy epstitüsünde İs talebe açik havada derse çalışıyor retmenler di yetiştirme büsbütün ayrı bir se. kilde olacaktır, Köylerden alinacak, çocuklar yi he köy huyatı içinde yetiştirile rek iyi bir çi in sahip olacağı bilgiler verile mı, dikiş, ev idai ları, hastaya mat, verilecektir, Ayrıca fevkalâde istidatlı görülenlere yük imkânları da tem kullardan mezun olanlı menn olarak kalmak istemiyenler de diğer #nnatlardan birini ter dh ederek köyünde çalışacaktır, i de Tahakkuk et. ba vücude getirilmiştir köy enstitüleri toşkilâtıdır. Hasan Bedrettin ÜLGEN Gönüllü Amerikan tayyarecileri İşgal altındaki Fransa üzerinde 3 Alman tayyaresi i düşürdüler tesbit edilen bir istatistik de 40 | Dünkü çarpışmalarda bin köyden 3815 ine egitmen temin edildiği muvaffakıyotle görülmüş. | İngilizler de 14 tayyare tür, Bundan'sonta yine geri kalan 31,000 köye öğretmen veya egit, men yetiştirmek ihtiyacı vardır. Beş yıl evvel başlanan bu teşkilât yılda: 1500 ilâ 2000 egitmen yetiş- tirecek vaziyete konulmuştur. 'Egitmen yetiştirilirken, Maarif Vekâletinin takip ettiği ve ilk tah- silin en kenar köylere kadar ya . yılması hususunda ©le aldığı şu iki tedbir göze çarpmaktadır: 1 — NUfusu 400 den aşağı olan köylere köy eğitmeni yetiştirmek işine devsm etmek, 2 — Köy enstitüleri kurarak, köy öğretmeni ve köyü lüzumlu #lemanlar yetiştirecek yeni bir teşkilât kurmak, Maarif Vekilliği köy öğretmen, lerini yetiştirmek hususunda ayrı bir program tatbik etmektedir. Bu programa göre, öşgitmenleri kültür bakımından tenvir edecek bir miifredat hazırlanmış, ve yine bü eğitmenlerin köylerde tatbik edecekleri ve köylü çocuğunu y6 - tştirecek köy müfredat ve kitap- ları da bastırılmıştır, Bu kitaplar bi hassa köy diline, köy yaşayışı - An, köy umum! üdetlerine, çalışma sekline göre, yazılmış, rosimler köylü çocuğunun yadırgamıyasağı şekilde ihzar edilmiştir. Egitmenlerin Otekip etüikiçri müfredata bir göz gezdirecek olur sak bunun ilkokul programının bi. rinei devresi müfrodatı olduğu gö £e çarpar, Ayrca küyde zirai iş - ler marangozluk işleri, nümune bahçeler, köy sağlık işleri de mif. redatın çevresi içindedir. Yapılan teflişlerde egitmenlerin bu progra mı muvaffakıyetle takip ettikleri görülmüştür. Köy egitmenlerinden başka ay- düşürdüler Tondra, 2 (A.A) — Bugün öğ. leden sonra Blenhelm yakınmda İngiliz bombardıman (tayyareleri büyük aver teşekküllerinii kima. yesinde olarak Lölle civarındaki Merzile düşmen tayyare meyda - nma tasrruz otmişleröir. Uçuş pistlerine, binslara ve yerde dS- ğınık bir halde bulunan tayyarele, re bombalar atılmıştır. Lille'in c8. nubundaki demiryolu da bomber - dıman edilmişti: Bu taarruzlazi düşman karadan yaptığı şiddetli müdafasya ve bir çok av tayyarelerine rağmen ne - tdicelendirilmiştir. Düşman tayya - releri ağır gayiatla iardodilmiş - tir, Şimdiye kadar tesbit edilen rakamları göre, 17 düşman İay - yaresi tahrip olunmuştur. Bunlar. dan ikisi bombardıman tayyarele- rimiz tarafından düştirülmüştür. “Bagle” admı taşıyan ve gönüllü Amerikan tayyarocilerinin idsre - sinde bulunan hava filosu da bu tahrip edilen düşman tayyaresinin üçünü düşürmüşlerdir. zi İki İngiliz bombardıman tayya - resi ila yedi av tayyeresi kayıptır. Basın Birliği umumi kongresi Türk Mas Birliği Merkez Heyeti Kelsliğinden: Birliğin umumi kongresi 18 temmuz 1041 saat ilde Ankarndn birlik merkezinde toplaracağından muhte » Yem #zalarmın teğrifleri rica olunur. RÜZNAME: 1-— Relslik divan: seçimi 2 — Merkez Heyeti raporlarının & kunması $ — Encümenler seçimi — Rayorlarm müzakeren 5 — Seçimler ik İNAN Sa b m NİNİ GEMİ lin ii. a ledi ili beğenen Zeki sözü süne yazelikn sLLAİMML in