9 Temmuz 1941 Tarihli Haber Gazetesi Sayfa 5

en mühim merkezi Şimali Söryet Rusya ile nesyo: İilist Almanya arasnda ba imha harbi son zamanlarda h "ün Razarları Avrupanın gark ima çevirdi ve bu arada de in garp hudutları ötesin . yar, Atlantik Okyanusunda cere - #tmekte olun büytik Atlantik © Meydan muharebesi bir dereceye unutuldu. Halbuki bu harp hakikatte bir aşina #onyalizm - demokrasi Mins, olduğuna göre nazizm ile ie in çarpışması bu hak ve ha yet harbinde ancek bir saf İn, Sekli edebilir ve asıl neticeyi lerle Almanların Xati çar - verebilir, Bu sebeple Av- şark hududundaki kara Rekadar hüylik olursa olsun nötleesin; almak bakımın Atlantik meydan muharebesi İstikballe (| İngiltereye bir hareketi yapılması ihtimali da başlıyan ikinci cihan har, €x mühim safhasını teşkil İİ “#E, HES İngiltre giriştiği büyük miles Bleyi devam (ettirebilmek İçin <8i dünyanm büyük demakrasi- ik Amerikanın müessir büyük bir kımı Atlantik Ok Mkusunda şimal yolu İle yapıl - alır, Diğer taraftan Almanya da Sov | anat ve murabahacılık havası! Beyan bir aktörümüz var, *i zat, uzun yıllar, yabancı Memleketlerde dolaşmıs, sah - Me ve film işlerinde ihtisasını | ışlır. Hatim, Bir aralık” ve usta artistlerin çe” si filmlerde rejisörlük et dedikodulara yol aç- | ; bir sanatkâra hava ve su | ır İâzmm olan madeni * es- buna cevheri saadet der- geçirmiştir. Böyle ol arkadaşın şur Silâh nasıl toplanır? Lai zaptedilen bir memle- ie işgal kuvvetlerinin yapa” Şkları ilk iş halk elinde bulu- iç silâhları toplamaktır. Fa- t bunu çok kolay bir iş san- . Bazı memleketler Malisi elindeki silâhr vermek- se ölmeyi tercih eder, Bu * j e için silâh toplanan yerler bazı kanlı kanlı hâdiseler “olur. “aç almanlar Cihan Harbinden el o Afrikadaki Kamerun lekesinde silâh topla - için gayet garip usullere Vurmuşlardır. Kamerun va bütün müstemlekede da - Vullar çaldırarak şu ilânı nes" miştir. Mali Alman mühendisi si- şi daha tesirli bir hale ge- bir aşı icat etmiştir. Aha- in elinde bulunan silâhlar scan en aşılanarak daha mü Sü bir hale getirilecektir. ş Yen larının aşılanması isti - halkın silâhlarını bir mak- , Mukabilinde hükümete i Sin etmeleri. f klarını çok seven Ka - a onluların elinde bu ilân 8ohra tek bir silâh kalma” Yük, Söylemeğe tabii hacet Atlantik yol lsntik meydan mubarebesinden gap çıkması, yani İngiliz filosu . nu mahvederek Amerikan yardı » mmın gelmesine mâni olması lâ - zrmdır, Acaba bu büyük deniz muhare. besi nerede yupılacaktr? Mihver donanması İngiliz filosun vasıl ve ne vasıtalara mağlüb etmeğe çalışacaktır? Bunlar en mühim me s#elelerdir ki bugün için cevap ve. rilmesi imkânsızdır. Ancak Atlar tik Okyanasunda şimal yolu dedi, ğimiz deniz yolunun üzerindeki ve hava üslerini gözden geçi- rerek müstakbel harp sahasi hak kmüs biraz bilgi edinebiliriz. ükimmatia dolu ola» » müteveccihen A. rlan harp gemileri takip ederler: Nev, york « habrador » Groenland - İz- landa, Fâroe adaları (İngilizler tarafından İşgal olunan Danimar ka: adalarıdır.) Şetland . Büyük Britanya,. adan hareketle İnzilte » reye gelmek için gemilerin bu üs, lerden istifade etmeleri ,buralar. da durarak mazot Ve sair İaşe maddeleri almaları ve icabı ha ka sanat eserleri zannetmeyi- niz, tek bir piyes '* dolayısile, kendini hakikate uymaz şekil lerde reklâm ettirmeye neden hüzum gördüğüne Dek akıl EE. beri yurd dışmdaymış da yeni gelmiş ve teberrüken bir de- faya . olmak üzere sah neye ermiş gibi görün mek istemesi nedendir? Bize kalırsa, sanatkâr için asl olan samimiyettir. Onun dışına çıkıldı mi sanat ruhu kayboluyor.. havası yaratmaktan çekinmek sanat ve sanatkâr için lâzım o- lan bir şeydir. Göbeğini kendi keser afk dersiniz? Genç şairlerimizin yazılarm dan bir mânâ çıkmadığını id - dia edenler 1893 de Lui Leje isminde bir o Fransız şairinin tabettiği Tabut ( isimli neşir mecmüasınımn ilk manzumesi o lan şu şiire acaba nederler? “Babamı öldürdüğüm ge ceydi. Babam kimdir bilir mi- siniz? Karanlık bir gece, ka “ ranlıklarında korku şehvet ve ölüm -““idir.,, “Annemi öldürdüğüm gece idi, Babamı bilmem sanır mi sınız? Her sabah haykıran bir horoş. Feryatlarında istek, süs ve paçavra dolu bir horoz.,, “Kardeşlerimi de o gecede öldürdüm. Kardeşlerim kimler mi? Sütünü sağdırmıyan bir i- nek, derisini yüzdürmeyen ke çi ve ineklerle keçileri öldüren bir kasap.,, Manasız mı “Ben, vani kum çöllerinde su hasretivle ötüp duran geve- ze bir kurbağa... Hiç üşenme" den bu işi yaptım.,, Bu siiri okuduktan #onra bazılarmız muhakkak saçma, ve bazılarmızsa şaheser diye - ceksiniz değil mi? linde tamir görmeleri lâzımdır. Sonra böyle mühim duraklara ma, lik olmak daha birçok haynti a - vantajlara da sahip olmak demek. tir. Meselâ buralara bava üsleri kurmak v6 düşman filosunun hare kât'nı bu üsler vasitasile müessir bir şekilde kontrol etmek müm - kiindür, Nikayet bu üslerin mevcudiyeti Atlantik Okyanusu ve şimal de nizindeki muvazeneyi mümkün kıl maktadır. Çünkü Almanyanm bü- tin Norveç sahillerinde, Hollan - da, Belçika ve şimal! Fransa li. manlarında deniz ve hava üsleri vardır. Bunlara mukabil İngilte . renin de yukarda bahsettiğimiz üslere malik bulunuşu muvazene. yi temin etmekte ve İngiliz donan. masının daimi ve semereli kontro. unu mümkin kılmaktadır, Zincirleme bir şekilde Amerika dan İngiltereye kadar giden bu üslerin ehemmiyetini biraz gözden geçirelim, İZLANDA 10 Nisan 1940 tarihinde Alman. inr Danimarkayı istilâ cttiler, Bu hareket karşısında İngiltere de i. cap eden tedbirleri simakts geç kulamazdı, Ve günbegün bir sis. tem dahilinde hareket ederek bü. tin Izlandayı istilâ etti. Almanya Wu sekilde elinden kaçırdığı kiy» metli kozu anladı ama evvelâ ef. kârt umumiyoyi sarsmamak için bu husus hakkmda hiçbir şey söy. lemeği ve sanki İslandanm istilâ. sına bigâne kaldr, Bu hal bundan bir iki ay evveline kadar devam | *tti ve nihayet Almanlar bir gün şu tebliği neşrettiler: “Her türlü hukuka muhalif ola. rak İngilizlerin Danimarkayn nit İzlanda adasmı işgalleri üzerine, vE gemiles Si LEE azam m rum kalmıştır. Bu bödise İzlanda adasını da İngiltereye karşi yapis lan hareket sahasma dahil ötme. ğe Almanyayı mecbur etmistir. Bu not insana gunları düşündü, rüyor: 1 — Demek ki abluka şiddetli dir ve tesirini göstermektedir. 2 — İneiitere İzlandayı legal etmiştir, 3 — Amerikan © yardımıdaha mühim bir mesele teşkil etmek . tedir, İngiltere İzlanda adasını İşgal. den evvol, bu adanm müstakbel ve muhtar hükümetiyle uzun müs zakoreler yapmış ve hükümetin muvafakatini aldıktan sonra &da » YI isgal etmiştir. Bu münssebetle Şunu da kaydedelim ki . dası birçok kimselerin zannettik » Jeri gibi bir Danimarka adası de » ğildir, İstiklâlinin resmen tanın - nir 1908 senesindenberi Danimar : anlaşmalar dahilinde münasebetleri vardır. Netekim İz. larda devlet reisinin namı da İs. lanâa kralıdır, Bundan maada İzlandanın muh- tar bir hükümeti ve Althing deni. len bir parlâmentosu vardır. Bu psrlâmento bilhama memleketin dahili işleriyle uğraşır, Müstakillen hartket ettiğini an lstmek için Danlmarkanm işgalin. den sonra İzlanda perlâmentosu şu aşağıdaki iki kararı vermiştir, 1 — Husule © gelen fevkalâde vaziyet. dolaymiyle Sa Majeste Kralm Leşkiliir esasiyedelri vasi » fesini ifaya imkân olmadığındanı Althing krala ait vazifelerin de hükümet, tarafından yapılacağma karar vermiştir. 2 — Husule gelen fevkalâde vaziyet dolayısiyle Darimarkanm Danimarka, İzlanda anlaşmasınm yedinci maddesi mucibince yapıl. ması icap eden o İzlandayı hariçte temil vazifesine devam imkânları kalmadığından bu vari, feyi ve İzlanda kara suları dahj - indeki balık ve dalyanlarınm kon. trolunu, Athling meclisinin kara » riyle bizzat İzlanda hükümeti & zerine almışlar. Bunlar İzlandanm müstaldl bir memleket olarak İngiltere ile an. laşmış olduğunu göstermektedir. İzlandanm. işgalinin Amerikan yardımında mühim bir rol oyna. voskta olduğu muhakkaktır, Çün- kü İzlanda Grocrlandla beraber Avrupa - Ameriks yolu üzerinde, ki en aühim iki durağı teşkil e İzlanda bakkındaki sözümüzü sona erdirmek İçin şunu da kay » dedelim ki birçok ecnebi gazetele, rin venlikleri haberlöre göre İn- giltere İzlandaya İngiliz ve Kana. dalı olmak üzere eman 800 bin kisi kadar bir kuvvet göndermiş - tir, Üslerini kuran tayyarceiler bü yeküna dahil değildir. GROFNLAND Berlin radyesu bir müddet ey. vel Grocnland adasının şimal kıs minm Almanlar tarafından işgal edilmiş olduğunu söyledi, Berlin. den gelen ajans haberleri de ayni hüdiseyi naklettiler, Fakat bu AL man haberini teyit eder bir ma. iümat dünyanm hiçbir köşesinden gelmedi ve bu haberin haftasına İngiliz Hud zırhlısı ile Alman Bia. mark zırhlı Groenland ile İzlan. da arasındaki Danjmarka boğa - snda muharebe ettiler, Grocnland adası OEskimolaria meskün iki buçuk milyon kile , metre genişliğinde bir büyük a - dadır, İzlandaden Danimarka bo . ğazt ile ayrılır, Groenland Dani . markaya bağl: olduğu haldo pek az Danimarkalı gelip bu vâsi adas Ya yerleşmiştir, Çünkü Grocnlan » dın iklimi geyetle serttir, Yalnızca stratejik kıymeti olan Groenland adasını İngilizler oldu. ğu kadar Amerikalılar da dalma gözünlnde tutmakta ve Avrupa » Amerika yolu üzerinde mühim dir durak teşkil eden bü ada ve ha. valisinde yani şimal yolu üzerinde statükonun bozulmasına asla ta raftar görlünmemektedirlar, Nete. kim Amerikan relsisumhuru Ruz- velt de bunu resmen söylemiştir. Grvenland, İzlandadan #onra i, kinci derecede bir deniz üssüdür. Fakat bilhassa Ameriknilar büyük tayyarelerini o doğrudan doğruya ve hava yoluyla İngiltereye gör- dermeğe karar verdikten Sonra Groenlandın da ehemmiyeti art . muşlır, Çünki deniz üşsü olmağa pek elverişli olmıyan Groenland Avrupa - Amerika yolu üzerinde bulunmaz bir hava üssüdür, Çün. kü tayyareler Amerikadan Gro » enlanda, oradan İzlandaya ve İz. Jandudan da İngiltereye Siçrıyabi- lirler, Almanyanın Groenlandı ele ge . çirmek için bir teşebbüse girişme. si her zaman mümkündür, Nasıl ki 9 şubatta İzlanda üzerine mu « azzam bir hsva kuvveti göndere. rek İngiliz garnizonunu mahvet . meğe teşebbüs ettilerse, pek âlâ Groenlandı ân işgul etmeğe teşeb- büs edebilirler, Fakat İngiltere hayati ehemmiyeti haiz olan bu Stratejik mevkileri azami dikkat, 16 kontrol etmektedir, Atlantik meydan muharebesi bu gün ikinci plâna düşmüş gibi gö. rünmekteyse de, harbin netlceşi üzerine birinci derecede müessir ö. da Atlantik muharebesinin şiddet, leneceği görülecektir. Almanya A- marikanın harbe (o gireceği saati her an beklemektedir, ve o zaman Nevyork, Ternöv, Groenland, İz . larda, Pero adaları ve Şetland zinciri sayesinde Atlantik harbi nin muhakkak demokrasiler tara. İmdan kazanılacığından da emin bulunmaktadır. İlenle gözlerimiz tekrar harbin bu mühim safhasına dönecek, Yü. karda bahsettiğimiz deniz ve ha « va üsleri mühim bir rol oynya - cak. Biz bu arada Asor ve Madera 1 buluyorur. Atlantik meydan muharebesinin dlacağı şekle göre bu adaların da mühim roller oy « mamaları muhtemeldir. Buğün için muhakkak olan bir gey varsa oda Atlantik meydan muhsrebesinde, (elinde mevcut Stratejik ve askeri imkânlar do layısiyle bu harbin muhakkak İn. giltere lehine tecelli edeceğidir. Almanya senelerdenberi süren w- zun çalışmaları sonunda bügün ka rada nasıl yaferden zafere koşu . yorsa, İngiltere de senelerdenberi muhtemel bir düşmana karşı de - nizlerini müdafaa için hazırlanmış bulunmaktadır. Atlantik meydan muharebesi muhakkak ki bu harbin en mühim kozu olacaktır, FRANSA HARBİNİ FİLME 7. “Biraz istirahat ettikten sonra yankna birkaç kişi aldım ve ilk hattın bulunduğumu tahmin etli. ğim Nantenil istikarsetine jlerle. dik. Nentenil'de Almanlardan e ser yoktu. Ermenonville girmek üzere yollandık. Ermenonville girmek üze. reyken karşımıza bir yığın taş çıktı. Taşlar bize sanki “dur!” demek istiyorlardı. Yolların ma- yinleşmiş olduğunu tahmin ettim ve Amlens'te olduğu ölüme atılarak istemediğim sola kıvrıldık. Her tarıfta korkunç bir sü. kfünet hüküm sürüyordu. Canir mahlük rumma hiç bir şeey yok- tu. Biraz tereddüt ettikten sonra ilk karşımıza çıkan köye girdik. Ne dost ne de düşmana rastla. dık! Fakat on kilometre kadar ileride yürüyüş helinde olan bir piyade ucunu keşfettik?!, Si Tüfeğini omuzlamış Alman pi. yadesi! Anlaşılan ik hat kısa bir zaman zarfında tekrar kilo- metrelerce ileriye gitmişti. Yürüyüş halinde olan kıt'ata yetişlik ve geçtik. Ufukta alev ziyası parlıyordu; havada yanık kokusu vardı. Biraz sonra tekrar bir kıt'aya yetiştik. Bunlar top. çulardı. Mühimmat naklediyor. lardı, Demek hâlâ ilk hatta de- gildik!. içi “MARNE" KIYILARINDA Konak mahallimizden epeyi uzuklaşmıştık. Marne'a yakn Meaux kasabasına varmıştık. Yollar kesilmiş ağaç gövdeleriy- le kapatılmıştı, Top ve tank dafi topları yol kenarında atege ha- zırdılar. Motosikletler jik hat. lardan talimat alıp geriye gö türüyorlardı. Ağır toplarda mev zi almıştı. Vaziyet Böyle iken durmadık. Yolumuza devam ettik. Böylece Meaux'nın ilk evlerine vardık. Biraz #onra sayısız piyade kıta. ları ve arslarında bir generalin bulunduğu bir öncü kıtastile karşılaştık. Marne nehri geçil. mek özereydi. Kulaklarımızın dibinden ma. kineli tüfek kurşunları vızılda- mağa başlayıncaya kadar gehir kanarmda ilerledik. Kurşun yağmuruna tutulduk. Müke bunun üzerine hemen £e riye döndü ve bir duvarın arka sında #iper aldık, Sandıklardan film levazımı çıkarıldı. Öntmüz. den mevzi almak için ağır toplur geçiyordu. İyi film çekebilmek için teh- likeyi göze alarak dama çıktık. Filmin haftalık havadis olarak gösterilip gösterilmediğini bilmi. yorum. Bildiğim bir şey varsa o da kendimi beyaz perde üze enide hiç bir zaman görmediğim. dir, Biraz sonra şiddetle steş eden bir topun arkasında yer aldık. top Marne ilzerinde ve bizden bir kaç yüz metre ilerideki köp. rüyü ateş altma alıyordu. fa. betleri telcobjektifle tesbit et * Sinemadaki seyirciler köprü. yü on metre kadar ilerde görün. ce bizim köprüye bu mesafe da. hilinde bulunduğumuzu zanhe- derek kahramanlığımızı takdir etmiş olacnklar...! Bulunduğumuz yükseklikte teknik erâtın duvar dibinde İâs- tik sandalları hazırladıklarını gördük. Bunu görür görmez biz. de, hemen birkaç dakikâ sonra yanlarına indik. Ayrıldığımız top $imdi' ikinci bir topla takviye edilmişti ve üzerimizden ateş © diyordu. # Lâstik sandallar altı er tara. fmdan kaldırılıyor ve nehir ki- yısma götürülüyordu. Duvarı ta- kiben ilerlerken, yıkılmış bir kısmına geldik. Fransızlar burd- sını ateş allma almışlardı. Tek» nik erat buradan büyük bir sür. ate geşmeğe aruvaffak oldu. NASIL ÇEKTİM Yazan : Dr. Hans Henkel Aralarından biri syağından yi ralandı. Yol, duvarla berabe sola kıvrılıyordu. Karşımıza Gi kan demiryolu koşar adımlari Demiryolundan sonr in dibini takip ettikte çalılık araziye varıldi Nehre inmek için az bir messf kalmıştı, fakat geçmek mümkü değil Fransızlar her taraf makineli tüfekle tarıyorlardı. Sahilin karşı tarafı ateş altı na alacak olan top ateşinin nok sanlığmı hissettik, Duvar saye sinde geriye döndük, Nehri ge çecek lâstik sandallar uzun s1 Yalar halinde dizilmişti Müke film makinelerinden ayrılmamış tı ve bana, öteki ağaçlıktan ta banca kurşunlarma kurban git mek tehlikesine maruz kaldığın söyledi. Cümlesini henüz bitir mişken tüfekler patlamağa baş ladr. İki dakikalık bir fasıladar sonra tekrar... Yine süküt, w yine tek tük &tışlar. Kurşunlar Zarar vermeden üzerimizden ge çiyorlardı fakat sandalların va nındaki erat rahatsızlanıyor, & sabileşiyordu. Topçulârımız. bünun üzerine şüphelendiğimiz ağaçirkların içi De bir kaç mermi görderdiler, Ateş bunun üzerine kesildi, iâkin biraz sonra, yine kisa fasrlalar, la başladı. Ateş edenler yarım daire içinde hareket ediyorlardı ve belli ki kıtalarımızın bulun. duğu sokak onlura açıktı. Kisa fasılalarla yapilan bu &- teş beni hiddetlendirdi. Muhâre. be esnaşında bu kadar hiddet. lendiğimi hatırlamıyordum. El bombaları istiyerek “bu domuz herifi” ağaçlardan bizzat indir. mek istedim. 'Tam ağaçlıklara doğru, ufak bir manga ile iler. Jerken. ateş, bu sefer, arkamiız. dan gelmeğe başladı. Dibinde bulunduğumuz duvardan sıva ve taş parçaları düşüyordu; kur. gunlar tam üzerimizde duvara #alanıyordu. Film makinesini ol. duğu yerde bırakarak sığınacak yer aradık. Umumi harpte tay. yareciliğim eshasmda, kemikle rim bir çok defa (kırıldığı için ötekiler gibi koşamıyordum, bu. nun üzerine karşı taraftaki du- vara geçtim. Beni yalnız bırak. mak istemiyen * Bigalke, peşim- den geliyordu. Duvarın kapı girintisini bula. rak içine girdik. Köpeğimi di. Ml vik ietbeliğin js gin onu da içeriye çektim, Sokü» ğI yalayarak geçen kurşunlar ar. tik bana zarar vermekten W zaktı . Kapı aralığında fazla kalmak imkânsızdı. Çok rahatsız bir va. ziyetteydik, Yegâne çare kapıya yüklenip bahçeye girmekti. Ha» fif bir gayretle kapıyı açmağa muvaffak olduk. Bahçede siçra- malarla ilerleyerek eve geldik. Çelik miğferlerimizle pencere nin camını kırdıktan sonra İçe. ye girebildik. Evin alt katm. dân dolaşarak sokak (kapısına çikmak kolay oldu. ; Sokak, bizi emniyet içinde arkadaşlarımıza kavuş - tardu. Askelerin yanında. şafak sökünceye kadar ve veni bir ta- arruza geçinceye kadar bekle © mek lâzımdı. Film e bıraktığımız yerden almak 22 . manı gelmişti, Maine bEyak çe) varın bulunduğu sokakta. bi - raktığımız gibi duruyordu. Hic bir kurşun isabet etmemişti. Ge. ve karanlık basmca, general, Marne nehrinin şimdilik geçil iyeçeğini ilân etti. Sonra ya, i geldi, kulağıma iğilerek, ertesi sabahı saat altıda Meaux' un dört kilometre cenubu şarki sinde yeni bir teşebbüs yapılaca, ğını söyledi. Kendisine teşekkür ederek maiyetimle o mmtakada isbetı vücut edeceğimi ilâve et, (Devams var)