5 Ocak 1920 Tarihli İrade-i Milliye (Sivas) Gazetesi Sayfa 4

takdirde Yunan ordu ve jandarmasının milis teşkil ideceği, ve Yunan başvekili ile yerli Rumların umur-ı hükumete müdahalesini taleb etmekde oldukları da haber alınmıştır. —————— İngiltere Harbiye Nezareti Müslümanlık Alemi'nin vaziyet-i hazırasına nazaran zat-ı şahanenin İstanbul'da ibkasını arzu etmekdedir. —————— Kuşada'ya biri mirliva, diğeri ferik rütbesinde iki İtalyan generalinin geldiği ve bunlardan birisinin Söke'yi karargah ittihaz iderek ikamet ve diğerinin avdet ideceği istihbar kılınmıştır. -------------- Azerbaycan – Denikin General Denikin Azerbaycanlıların menafi'ine rağmen muayyen hududu tecavüz ettiğinden Azerbaycan kumandanı atideki notayı tebliğ etmiştir. Virilen te'minata istinaden Azerbaycan Hükumeti Denikin kıta'atının Derbent ile Dağistan'da işgal etmiş oldukları mıntıkaların terkine intizarda iken gönüllü ordu daha cenuba ilerlemekdedir. Timurhan Azerbaycan mümessili General Erdilib'den derhal Dağistan'ı terk etmek emrini almıştır. Denikin dahi Bahr-i Hazer'deki küçük donanma üzerinde Azerbaycan Sancağı'nın men itmemesi taleb-i vaki'ini redd etmiştir. Bakü'ye avdet eden Azerbaycan murahhaslarından biri Kafkasya hükumetleri istiklallerinin tasdiki keyfiyetinin heyet-i umumiyesiyle Rus meselesinin halline vabeste bulunduğunu söylemiştir. ——————— Bir Amerika muhabirinin Lenin ile mülakatda Alman mütehassıslarının ordu ahvalini şimendiferleri *** tanzim ve 30000 amele gönderdiklerini Lenin i'tiraf etmiştir. ∼∼∼∼∼∼∼∼∼∼∼∼∼ Bolşevik Kıtaatı ve Denikin Ordusu On beş ve on dokuz tarihli Azerbaycan gazetelerinde görülen Bolşevik vaziyetine dair harekat bervech-i zirdir: Bolşevik kıta'atı şimal-i garbi cebhesinde muvaffakiyetli taarruzları neticesinde “Tarva” (?) Nehrini geçmişlerdir. - Şiddetli muharebelerden sonra Kiev, ve Poltava şehirleri Bolşevik kıta'atı tarafından zabtedilmiştir. – Divnya (?) Cephesi'nde Bolşevik mıntıkasında düşmanın Garbi Divnya'yı (?) zabt etmek teşebbüsü akim kalmıştır. – Kuvvetli Bolşevik kıta'atı Kırım Acufcfik (?) arasında ve Valgi (?) ve daha şarkda Kalınub (?) Nehri istikametlerinde muvaffakkiyetle ilerlemekdedirler. Kremençug'da Bolşeviklerin vuruduna intizar olunmakdadır. - Bir mikdar Afgan kıta'atı Merv şehrini işgal etmiştir. Bir kısım Afgan kıta'atı da Türkistan'ın başka şehirlerini işgal etmek maksadıyla ileri hareketlerine devam etmekdedirler. Denikin'in Paris'deki murahhası Sazanof'a telgrafla verdiği bir emirde başkumandanlığın Rusya'da teşekkül eden muvakkat hükumetlerin büyük Rusya'nın servetlerini ragıbiyyetlerine (?) ve bu servetlerin istihsali hakkında ecnebilerle mu'ahede, ve şartnameler akd itmelerine hiçbir suretle muvafakat idemeyeceğini bildirmiştir. Londra'da yapılan bir ictimada Bolşevikler nezdinde amele komiserlerinin gönderilmesi ve bu komiserler vasıtasıyla Bolşeviklerden bila te'hir Bolşevik Rusya ile sulhun akid ve ablukanın ref' olunmasının taleb edilmesi taht-ı karara alınmıştır. Litvanya Hükumeti de aynı maksadla bir tali komisyonun gönderilmesi fikrindedir. Ermenistan - Azerbaycan Münasebatı Ermenistan başvekili atideki telgrafı çekmiştir: Azerbaycan askerleri Zengezur'dan Karabağ'a çekilmekdedirler. İki hükumetin başvekilleri Tiflis'de ictima iderek muhasımata nihayet verilmek için Ermenilerle Tatarlardan mürekkeb bir kongre akdedilecek ve Zengezur bir heyet-i mahalliye tarafından idare olunacakdır. Ermenistan Mandası Ermenistan mandasının Fransa tarafından der'uhde edilmesi muhtemel ve istiklali bazı kuyud ve şeraitle tanınmıştır. İngiltere Hariciye Nazırı müşarünileyhle mülakat eden Ermeni heyet-i murahhasına Ermenistan kafi mikdar nüfusu havi olmadığından müstakil bir Ermenistan teşkil idilemeyeceği yolunda Presse de Paris gazetesinin neşriyatı muvafık-ı sıhhat olduğu ve Ermenistan hakkındaki müsaid mukarreratın Türkiye Sulhu'nda ilan idileceğini söylemiştir. Bir menba-ı mevsukdan alınan malumatda Bolşevikler son ta'arruzları neticesinde Sumiy – Harkov – Lulangi (?) hattını ve mezkur şehirlerini [Denikin] Ordusundan zabt etmişlerdir. Çariçin etrafında muharebeler olmakda ve bu şehrin de Bolşevikler tarafından zabtı me'mul bulunmakdadır. Geçenlerde Batum'a gelen İngiliz vapuruyla iki bini mütecaviz İngiliz askeri daha gelmiştir. Batum'dan hiçbir tarafa İngiliz kuvvetleri gitmemiştir. İngiliz Donanması hal-i fa'aliyetdedir. Bu fa'aliyet ise Rusya sevahilinde mevcud olan bazı karışıklıklardan ileri gelmekdedir. Bakü havalisinden gelen malumatlarda mağlub olan Denikin'in Bakü üzerine harekat yaptığı ve Azerbaycanlıların da mukabele için bütün kuvvetlerini toplamakda oldukları bildiriliyor. Kendi Mülkleri Gibi Hareket İdiyorlar?!. Urfa'daki Fransız Kumandanı jandarma zabitanıyla polisleri yanına celbederek ba'dema kendilerine merbut olduklarını ve asayiş hakkında rapor vermelerini ve aksi hareket edenlerin tecziye olunacağını tebliğ etmiştir. Hükumetden Urfa livasının varidat ve masarifat defterini istemişlerdir. Herhangi bir cürümden dolayı bir kimsenin hapis edilmezden 24 saat mukaddem kendilerine haber vermelerini ve ceza muhakemelerinde Fransızlardan a'za bulunacağını, Adana'dan Urfa Fransız kumandanına kendi malumatı olmaksızın hiç kimsenin azil ve nasb edilmeyeceğini bildirmiştir. ∼∼∼∼∼∼∼∼∼ Rakka'da Arab Hükumeti'nden bir yüzbaşı kumandasında 20 ester süvar, 15 süvari, 60 kadar aşairden mürekkeb bir kuvvetin Zevr'i işgal ettiği ve oradaki İngilizleri esir ettikleri haber alınmıştır. Canına Susamış Bayburt'un (Hart) karyesinde Şeyh Eşref namında bir adam mehdilik iddi'asında bulunarak müridanıyla hükumete karşı isyanda bulunmuştur. Beyne'l islam kan dökülmemesi için muslihane bir tarzda meselenin halli hususunda ulema ve umeradan mürekkeb birkaç heyet Şeyh nezdine gönderilmiş ise de bunlar Şeyh tarafından alıkonulub esir mu'amelesi yapılmakla beraber 16 gün Şeyh'in cevabına intizar olunduğu halde Şeyh tarafından ta'annüd ve temerrüd gösterilmiştir. Bilahare Erzurum Kadısı Hurşid Efendi ile beraber gönderilen heyetin iki gün mütemadiyen vaki' olan ricasına karşı [Bütün ulema ve eşraf hepiniz kafirsiniz, askerlerde kafirdirler. Padişahı da tanımam o da kafirdir. İta'at itmem, harb ideceğim. Allah bana emretti, şeri'atı ilana memursun dedi ve beni cebretti]. gibi bir takım ifadatda ve mehdilik iddi'asında bulunmuştur. Bunun üzerine “Hart” karyesine kuvve-i askeriye gönderilerek efrad ile esliha ve mühimmatın teslimi haberi gönderilmiş ise de Şeyh bu teklifi kabul itmeyerek [Bir adam kalıncaya kadar muharebe ideceğim elinizden geleni yapınız] diye cevab vermekle beraber asiler de bir tarafdan müdafa'a vaziyeti almışlar ve tehdid suretiyle endaht idilen bir, iki top mermisi üzerine asiler mukabeleye ve ateşe başlamışlardır. Atılan birkaç mermeden sonra mehdilik iddi'asında bulunan Şeyh Eşref ile iki oğlu ve iki kızı ve baş müridlerinden beş kişiyi bir mermi telef etti. Diğer asiler hükumete dehalet etmiş olduklarından ateşe nihayet verildi. Maktül Şeyh tarafından tevkif idilenlerle aldıkları cebhane ve hayvanat tahlis ve vak'anın failleri ile Yirmi Sekizinci Alay Kumandanı Binbaşı Nuri Bey'in katili meydana çıkarılmak üzere asilerden icab edenlerin tevkif idildiği bildirilmiştir. —————— Azerbaycan'da Baku'den yazılıyor: Baku'ye çıkıldığı zaman insana gayet mühim bir ticaret merkezinde bulunduğu hissi geliyor, şayan-ı dikkat olan nokta ticaret-i mahalliyenin Tatarlar elinde bulunmasıdır. Bu Tatarlar gayet çalışkandır ihtiyarlar ve çocuklar bile çalışmakda ve hem de iyi çalışmakdadırlar. Bu Müslüman şehri Şark'da, Şark şehirlerine benzemeyen bir istisna arz etmekdedir. Herkes fa'aliyetle uğraşıyor, Baku'de kahvehane yokdur, Azerbaycanlılar iş ve fa'aliyetden, kahvehaneye getmek ihtiyacını zaten hiss itmemekdedirler. Nazar-ı dikkati celbeden ikinci nokta, ruh-ı millinin canlılığıdır. Eyyam-ı adiyyede ticaretle meşgul olan Tatarlar bayram ve tatil günlerinde meydanlarda endaht talimleriyle meşgul olmakdadırlar Rus çarları zamanında Azerbaycanlılar hizmet-i askeriyeye tabi değildiler. Bunun için silah isti'malinden büyük bir zevk duymakdadırlar. Icab iderse tekmil halk memleketlerini müdafa'aya hazırlanacaklar. Akşam üzeri herkes işden evlerine dönerken her tarafdan milli şarkılar yükselir “İleri, ileri, Azerbaycan askeri” marşı pek ziyade teganni edilmekdedir. Tekmil halkın yegane bir gayesi var: “İstiklal ve istiklale nail olmak için her fedakarlığı yapmak..” -Sabah- ------------------❖---------------- Öksüz Evinin Bir Tarz-ı Cedit ve Mükemmele İfrağ ve İs'adı Vatanını, ailesini, çoluğunu çocuğunu pa-yi napak-ı a'dadan korumak azim ve kastıyla hudud boylarına koşan gazilerimizin bir kısm-ı mühimmi şehid ve esir düştü. Onlar dini ve vatani borçlarını ifa ettiler. Bugün bize terettüb eden vazife bu fedakarların yersiz, yurtsuz, kimsesiz, gıdasız kalan yetimlerini sefalete düşürmemek, her türlü istirahat ve i'aşelerini te'min iderek göz yaşlarını dindirmek, babalarının guyubetinden mütevellid tesirlerini izale etmekdir. Fakat ma'at teessüf biz bugünkü istirahatimizin medyun-ı şükranı bulunduğumuz işbu kudsi vazaifi ifa değil idrak bile idemedik. Bakımsızlıkdan, gıdasızlıkdan bu yavrucakların düştükleri hal-i sefalet ve perişanı hepimizin de azıcık olsun insaf ve rikkatimizi, celb itsün, yüreğimizi sızlatsın. Şimdiye kadar intizamsız ve nezaretsiz idarelerle birçoğu mahvolan bu öksüzlerin bu def'a zat-ı sami-i cenab-ı velayetpenahinin emir ve tensibiyle muntazam ve müsmir bir sa'y ve şefkatle tahsil ve terbiye, i'aşe ve ibatelerine bakılmak üzere Sultani binasına nakledildikleri istihbar kılındı. Mecmu'ı beş yüzü mütecaviz bu sahibsiz biçarelerin hayat-ı maddi ve manevileri kurtarılub istikbalde fedakar şehid babalarının ocağını yakacak bir hayata is'ad idildiklerini görebilirsek ne büyük sa'adet! Memleketimiz, bivayeganına şefkat ve merhamet-i devletleri asarından olan işbu mukaddes emr-i hayra delalet ve himmetlerinden dolayı Vali-i Muhteremimiz Reşid Paşa Hazretleri'ne şükran ve mahmidetlerimizi takdim ile Cenab-ı Hak'dan muvaffakiyetler dileriz. ----------------------- Mesmu'atımıza nazaran Sultani talebe efendileri, mekteblerinin Darü'l Eytam ittihaz idilerek kendilerine verilmediğinden me'yus oluyorlarmış, Elyevm ikamet ettikleri bina tahsile gayr-i kafi olduğu bedihi ise de öksüzlerin hayatının muntazam ve müsmir bir sa'y ile kurtarılabilmesi için Sultani binası gibi muntazam ve inzibatı sehil bir binaya ihtiyac şedid ve işbu emr-i hayrın husulü ehemm-i vazaif olduğu, vareste-i izahdır. Binaberin kat'iyen me'yus olmayarak ders ve vazifelerine sa'y ve ikdamda kusur itmemelerini uhdelerine terettüb eden vazaif-i vataniye cümlesinden addederiz. --------------❖--------------- Maarif Müdiriyetinin Nazar-ı Dikkatine Darülmu'allimat dördüncü sınıfda tedrisi meşrut yirmi beş dersden Fransızca, cebir, fenn-i terbiye ve tedris-i resim, nakış, terbiye-i bedeniye, musiki ve ilm-i ahval-i ruh gibi müstakbel mu'allimelerimiz için pek ziyade lazım beş mühim dersin mu'allimeleri ahlak ile iktisad-ı idare-i beytiye derslerinin de kitabları bulunmadığı cihetle tedris edilmediklerini kemal-i teessürle haber aldık. İş hakikaten bu merkezde ise tedrisatımız sınıflara devam eden kızlarımızın heder idilen kıymetli vakitlerine fakir bir memleketin mu'allimesiz mektebler için sarf olunan parasına acımaktan kendimizi men' idemeyiz. --------------------------- Zavallı Mu'allimlerimiz Aldığımız tezkere ve mektublarda merkezde bulunan mu'allimlerimizin hala Teşrin-i Evvel maaşlarını bile almadıkları şikayet edilmekdedir. İrfan ordusunun bu mühim erkanının her kısım memurinimize tercihi icab iderken sefalet-i maddiyelerini intac idecek bir halde maaşlarının te'hir-i tesviyesi en büyük hatadır. Altı aydan beri maaş alamayan mu'allimlerin de mevcud bulunduğu söylenmekdedir. Bu müessif ahvale nihayet verilüb mu'allimlerimizin terfih ve ikdarına teşebbüs edilmesi makamat-ı aidesinden rica olunur. [Sivas: Vilayet Matbaası ]