2 Kasım 1929 Tarihli Milliyet Gazetesi Sayfa 2

Lisanda k münase . ILı'san bahisleri -11 ı ; ümelenme betlere ! Lisanın iç mıhanizmesi Lisan işaretlerinin muhtelif kalıp-| lara girdiğini ve muhtelif örnekler| üzerine — dizilerek lâkırdıyı teşkil| ettliğüni görmüştük. Lisanın kalıp f | ve örück münasebetleri lakırdı zinci-| bsanları! — TO : Fi üzerinde, “hazır işaretler arasında son derece gramatikal lisanlardır. On tüneli projesini tetkika memur, İlarda kelimelerin çoğu nisbi surette komisiyon tunelin ticarete fay- cereyan eder. ç ç Tisan B n melenmelor,, -association- husule gel-| ir. Meselâ (sorgu) kelimesini alalım.| Zihmie bu kelsmeyi: 1) “Sor,, maddesile teşkil edilmiş kelimelerle; 2) —e (ve ahenge — göre diğer| gekilleri olan —gü, —g, — gi ü-| gümkü çözgü, yaygı, saygı sargı, kargı, çalgı, bil- gi, bileği, aağlağı, silgi, sezgi, içki #ergi, SEYBİ, Ve Sorgu mefhumunun ailesi de gay-| Yi musyyon miktarda kelimeyi ihti-| va eder, Borma, danışma, süal, mes'ele, bilmece, casamma, istıntak, söyiet) me, görüşme, — mülâkat, imlervievv könsüste, amüşavere. .. ve. Lizas bütun bu küme kelineleri| haznesinde bu kelime- ler, poyle, kümeli bir surette me> veuttur, Fert her seferinde, seri ve gayri şuuri bir an içinde, zihninde) Bulduğu - © — kümeler eke (ses ve manadan terekküp etmiş, | takam işaretlerden teşekkül edor. (Bu başta, birincisinden bür şey sormak istediği zaman — sorgu ifade eden ke- sorgu melhumunım ailesi) maksadını en iyi ifade yahut salâhiyet sahibi bir zat ile mülâkat yapar — bir heyette Teis azalarla umüşavere edere;; va. Bu kelimelerden her hangi birini v« işidenler dahi, derhal , tam kıymeti vile anlar (yani o kelimeyi mefhum _-iııih;çiııw ile en seri bir surette karşılaştırarak kr tini tayin eder). ü öT 4 ... * matikalı (aarfi V aleksikaloğik — (üj < Bu saretle, kür münaseba yt lüsanın mühim bir karakterini me nahvi), üçüncü: ııvi)"ıh'r.“m “ühildlhııvıi'ıııı——üı ribirlerinden — (tefavütü) temin etti- İği görülmüştü. İlp v betleri zengin olan lisanlara grama- tıkal, üçüncü nevi kümelenme mü- nascbetieri zengin olan Hisanlara da loksikolağik derler. Eşki Lâtin ve Yunan sebepli (motive) yani mü; ihtiyari — (arbitraire) ve (non motivi) kelimelerle sebepli ke-! iştaktır. â- | limelerin imticaci ifade kudretimi, vu-! lakır- | zuhu, sür'atle anlaşılmağı temin e- | . | Bugünkü Avrupa lisanlarından | Almanca en ziyade gramatikal bir li- çok kelimesi katıplarını" kaybetmiş, tahlil edilmiş, sebepsiz kelimeler ha- line girmiştir. — Ingilizce ise Framsız- cadan da daha az gramatkaldır. Dün- yada malüm lisanların cn az grama Lisanların bu karakteri mutlak! değildir, devirden — değişebilir de. | Çincenin umumen kahotık bir lisan| sikolojik olmak bir lisan için büyük | bir mahzurdur. Fakat Avrupanın bu-| büyük Hisanları arasında vu-| Zuh ve metanet itibarile Fransızcanın aşağı ü İ sizdir. ler ihliyari (sebepsiz) — işaretlerin dağıtır, lakırdıyı — aydınlatı ıı'.:4 karekterin İisanda mütedil bir suret-| te imtizaç etmiş olması mes'ut J celer temin eder. ü | maddelrinden, gerek — lâhikalarının her birinden teşkil odilen — kalıplar| pek çoktur. Fakat son sekiz on asır- hik medeniyetinin — verdiği ihtilatlar neticesinde derin — değişmelere uğra' dı: Bir taraftan lisana pek çak ye- ni kelimeler alınarak ihtiyari (sebep' )e beğimeelüri . çeğilde. DE! ger taraftansa bilhassa Arapçaı arasında kümelenme — münasebetleri| tocssüs etti. 1 Mesetâ - bügün (malüm) - kelime-| sile kömetenecek bir — yığın kelime mevcuttur: Maraf, mefhum, — mahrum, maz lüm, mansup, mâzür, macun, mat- Tut, matruş (galât ise de halk kul- lanir), matbu, mazbut, — meşhur, merbut, meskün, mecbur, mâhdum, » mahsup, mahküm, mahluz mâahzuz, Memduh, Mabmut, . . w, Meselâ — (Matbuat) kelimesile de — lâbikesi sebebile — kümelene- çek kelimeler pek çoktur: | Mahrukâat, — melbusat, ameliyat,| teminat, icraat, ifşaat, va . Tefil, tele'nl, if'al, iftinl, infial, ef'al, mefail, ve. va. gibi mastar, sıfat, cemi şekillerinin her birinden gramatikaldir. Lisammızın haliha- zardaki büyük ve âcil ihtiyaçları ay- rıca tetkik edilecektir. MA Şimdi kisanın bütün uzuvlarıma- snı ve faaliyet haline — geçmesini görebiliyoruz. Lisan biribirine sıkı sıkıya merbut ç, bir| işaretlerin mevcudiyetini ise onları ip eden seslerin ve manaların bi- Tefavüt esası üzerine kurulmuş o- lan lisan işaretleri iki nevi münase- betle biribirlerine bağlıdır; — biri kar stağmalar) mü- MİLLİYET HARİÇTEN ALDIĞIMIZ HABERLER | İngilterede Manş tüneli | Ticaret itibarile fay- dalı olmuyacak LONDRA, 31. A, A.— Manş! dası olmıyacağını bildirmiştir. MÜSABAKAYA GİRMİYECEK LONDRA, 31. A. A. — İn- giltere hükümeti bundan sonra; “şinayder” — musabakasına işti- rak etmiyecektir. EN BÜYÜK MEYVA BORSASI LONDRA, 31. A. A. — Üç- yüz bin İngiliz lirasına mal ©-| lan meyva borsası dün açılmış- tır. Bu borsa, dünyanın en mü-| him meyva piyasası haline gel- miştir. PARA PİYASASI LONDAR, 31. A. A. — İngil- tere bankasının iskonto nis&pe- ftinin yüzde yarım tenzili haberi kalmadığı şüphe-| hoş bir tesir bırakmış ve daha| Daladier, diğer nezaretleri ka- KA :iyoi' gü;le:;ryıw:ı oldu-|bul hususundaki teklifleri red- &. guna bir âlâmet telâkki edilmiş| detmiştir. tir. İskonto nisbetinin — tenzili keyfiyetinin Vali - Street e kar| şı vaziyeti islaha medar olmak üzre Londra ve Nevyork mali mehafili arasında cereyan etmiş)| olan müzakeratın neticesi oldu-| ihtimal dahilindedir. Şimdi ngiltereye doğru altının akma| kta olduğu ve mühim miktarda| paranın Londraya gelmekte ol-| duğu görülmektedir. Diğer ta-| raftan Amsterdam dan bildirdi- kisanlardan, Fine göre, Felemenk bankası| Clemantel kabinesine girmek- yarından itibaren iskonto nis- petini yüzde beşe indirecek ve| Nevyorktan alınan bir habere| göre Federal rezerve bank da; iskontosunu ayni nispete tenzil eyliyecektir. TAMİRAT PARASI LONDRA, 3i. A, A, — A- vam kamarasında M.,Snov-i den İngilterenin bu senci mâl ye zarfında tamirat ve müttefi- 'kler düyunu hesabına 34 milyon, İngiliz lirası alacağını söyle-| miştir. Amerikanın alacağı pa- ra 33 milyona baliğ olacaktır. Avusturlyada AMELE ARASINDA GÜRÜLTÜ VİYANA, 31. A. A. — Va- roşlarda kâin bir fabrikada a- mele arkadaşlarından — “Heün- vehren e” mensup üçüncü ça-| lışmaktan menetmişlerdir. Bu Üç kişi merisup oldukları cemi- | yete müracaat etmişler cemiyet mensupları da hemen - koşarak |fabrikayı hücum ile ele geçir- meğe teşebbiüs — eylemişlerdir. Polis ve asker nizam ve sükünu| iade için müdahale mecburiye-| tinde kalmışlardır. | Yunanistanda PARASIZLIK VAR...! ATİNA, 31. A. A. — M. Ve- nizelos bir müddetten beri his- sedilen para fikdanının sebeple- ri hakkımda banka müdürleri ile| istişareden sonra para ihracına hıplar ve örnekler (sint nasebetleri, diğeri kümelenme (as- ünasebetleridir. — Lisam Bu mürekkep sistem içinde her ayrı işaret üç cihetten tekmil sis- teme merbuttur: 1) Lafzının ve manasmın siste- me dahil — bütün işaretlerinin lafız- larından ve manalarından mütefarit olmasile; 2) di zinciri”“üzerindeki ka- örnek münasebetlerile; 3) Zihinde, Ksanı teşkil eden bü- tün işaretler arasında muhtelif küme lenme münasebetleri ile. lüzum olmadığını matbuata bil- dirmiştir. — — Almanyada MİLLİCİLER KAZANAMADI | BERLİN, 81. A. A. — Saat| |17 de milliyetperverlerin ara- | yi umumiyeye müracaatleri le-| 'hinde rey verenlerin miktarı yü İzde 9.29 nisbetinde idi. | REİSİCÜMHÜR | NEZDİNDE | BERLİN, 31. A. A. — Rei- sicümhür mareşal Hindenburg, CUMARTESİ TU B MA DN Fransada Kim olacak? Kabineye Tardieu geliyor. Fakal Da- ladier dahiliye ne- zarelini istiyor PARİS, I. A. A. — M. Tar- dieu reisicümhür M. Doumer- gue ile görüştükten sonra M. Briand 1 ziyaret etmiş ve M. Briand kendisine — muavenet vadinde bulunmuştur. M. Tar- dieu, bu gün sabahleyin müşa- verelerine — başlıyaçak ve yine bu sabah — M. Doumergüe e ce vabını verecektir. PARİS, 31, A, A. — M. Tar- dicu, M. Cheron ve M. Lo-, cheur, M. Daladier nin kabine-| de bulunmasıma itiraz etmeme- kle beraber dahiliye nezaretine | getirildiği takdirde , hükümetin daha ilk günden akalliyette ka-| lacağını beyan etmişlerdir. M. r. İLK SAFHA PARİS, 31. A. A. — Dahi- liye nezaretine - getirilecek za-| tin intihabı maruz kaldığı müş-) külât dolayisile M. Clcmantel siyasi müşaverelerine nihayet vermiştir, Mümaileyh, Elize sa- rayına gitmezden evel M, Bri- and 1 ziyaret etmiştir. M, Cle- mantel in kabine teşkilinden sar fınazar cdeceği muhakkak ad-) dedilmektedir. M. Daladicr nin ten imtina etmiş olduğu söylen- mekte ve buna sebep olarak kendisine dahiliye nezareti va- dedildiği halde hari hut adliye nezaretle!l edilmiş olması dir. M, Daladier, bu iki nezaret hakkındaki teklifi reddetmişti. M, Clemantelkendisinin dahi ye nezaretine gelmesinin, müş- ilât çıkatacağını - izah eğmesi üzerine kabineye iştifkten im- tina hususunda ışrar etmiştir. | PARİS, 31., A, A. — M. Da- ladiçr M. Clemantel i Kkabinesi- ne iştirake davet etmiş ve radi-| kal sosyalist fırkasınım “muza-| hereti hakkında teminat vermiş| tir. M. Clemantel in Marin ve Majinot grupları hariç olmak ü- zre bir cümhuriyetperver te- merküz kabinesi teşkil etmesi- ne müsaadebahs olacak siurette | kendisine lâzımgeleri muzahe- retleri temin etmiş, olduğu ha- ber verilmektedir. ğ PARİS, 3I. A .A.'— Rei- sicümhür M. Doumergüe - saat 21/40 ta Elize sarayında M. Ta- rdicu yü kabul etmiş ve muma-| ileyhi kabine teşkiline njemur eylemiştir. Bundan evel - M Clemantel reisicümhüra dahiliye nezareti-) 'ne getirilecek zatin intihabında, düçar olduğu müşkülât dolayi- ile kabine teşkilinden vazgeç- miş olduğunu beyan eylemişti. — —.ar—— Amerikada Vapur kazası PORT VASHİNGTON, 1. A, A, — Bir çok vapur, dün Se- nâtör nammdaki vapurla Mar- ket namındaki feribot arasında| vuku bulan müsademe mahalli- ne gelmiş ve birçok — kimseleri kurtamıştır. Ölenlerin miktarı 7 kişidir. Aralarında Senatorun kaptanı da vardır. Market 'lima na ceredilmiştir. KAÇAKÇİ GEMİSİ NEV LONDON, 1. A .A, Gümrük memarları Long İslan ratorluğundan miras olarak mil. . h gösterilmekte- i- | düsteki İngiliz fevkalâde korniserliği- |tar İt gayet mahdüttür. lakırdıda bunlara kat Hiç bir lisan işareti yoktur ki la- y irliği mümessillerini|d açıklarında bir torpil gemisine e S l 'köylü birliği mümessillerini| 5: pi a a nerin veya hiş slmaz. kabul etmiş ve onların Alman zi| çarparak batmış olan James-B Jakırdı örneği dahilinde mu- raatinin geçirmekte olduğu bu-| Hamındaki İngiliz gemisinin ta-| en bir mevki işgal etmesin. (evet, hran hakkındaki izahatını din- yfası aleyhinde hiç bir güne ta- yir, hay bay! :_ıu;——uı—_-ısmfi' lemiştir. kibatta bulunmıyacaklarını be- cüml iyetin; elimeler eminin kaçakcılıkla meşgul o- Betei e Bükeç lkadıde Hüngii “FARBZONDA ANTREPO Yak önmişladir.»Madalirlar ni aar Ümümişede | TRABZON, 31. A. A. — Dünljan gemiler listesine dahil ol- öz. Yeni büyük —antreponun küşat| y akla beraber batmış oldüğun- resmi yapılmıştır. dan dolayi bütün delillerin mah- Yaladiağa münasebattardır.| YOlMUŞ olduğunu söylemekte- Bunun içindir ki işaretlerin birine| dirler. n İdesile teş. arız olan her hangi bir. değişme bü-| FORD UN YENİ KARARI Ki eğilen kalıplar, tasriflerile bütün |tün sistem dahilinde değişiklikler vö.| DETROİT; 1A. A. — Ford alıplara ederler: bir ismin i. | cude getirir. — * * 4, |Otomobil ile kamyonlarının fia- güü bötila isiae.| | Artık böyle bir. sişteme şeksi te.| çLarında 20 ilâr 200 dölar tenzi- - Rusyada İzvestiya nın mühim bir mekalesi MOSKOVA, 31. A. A, — İz- vestiya gazetesi Türkiye cüm-| büriyetinin altmcr yıldönümü- ne tahsis ettiği makalede dev- let islahatımın — tahakkuku için Türkiye tarafından yapılan mü-) cadelenin başlıca safhalarını ka| yıttan sonra diyor ki: Türkiye cümhüriyetine Osmanlı impa-, H, iktisadi bütün şubelerde mü- tefessih ecnebi sermayesinin ta| hakkümü -milli sanayiden ma-| hrumiyet, 'ziraatte iptidaf bir u-| sul kalmıştı, cümhüriyet hükü-| meti kısa bir zamanda ziraatin açıksız bir bütçe temin etmiş, umumi seviyesini yükseltmiş, demiryolları, fabrikalar sanayi şubeleri tesis etmiştir. İzvesti- ya, bu gün Türkiyede eski de- vre dönebilmek ümidini besli- yen tek bir kişi bulunmadığını zikrederek Türk milli hareke- tine Sovyet cümhüriyetleri it- tihadının müzaheretini ve Türk- Şııvyn dostluğunu kaydetmiş-| tir. Kilistinde Kadın ar t. plandı Kudüsten yazıldığına göre Filis- tin kadınları arasııda geçen cumar tesi günü Kudüste bir kongre akde- dilmiştir. Bu kongreye iştirak eden kadınlar arasında din farkı gözetil- mediğinden Müslüman ve Hıristiyan bütün yerli kadınların mümessilleri bu içtimada bulunmuşlardır. İçtima- dan maksat kadınların sırf rinc. ait olan bir takam — meselelerin müzakercainden ibaret değildir. Filistin kadınları Filistinde Y için bir milli yurt tesis edi d vadetniş olan — Balfour be- hamesine karşı protestoda bulun- uşlardır. Kongre - bittikten sonra| kadınlardan mürekkep bir heyet Ku- ne giderek kongrenin kararlarını bil-| rmişlerdir. . Bundari sonra bütüsm kongeeye iş- tirak etmiş olan Müslüman ve Hı- ristiyan yerli kadınların murahhas- ları büyük bir nümayiş yaparak 'da- gılmışlardır. ERKEKLER DE TOPLANDI Filistin kadınlarının kon, sonra geçen Pazartesi günü Kudüs-| te Filistin, Sutiye, Maverayı Erden Araplarının Mmurahhasları” tarafından 1500 kişilik bir içtima akdedilmiştir. Bü içtimada meşhür duyar mese- lesi mevzuu bahsolmuştur. Yahudiler| ce ziyaret edilip ağlanan bu duvar| Müslüman evkafına ait olduğu cihet- le orada İngiliz memurları tarafın-i n yapılan değişiklik Arapları asa- leştirmiştir. — Bin beş yüz kiğinin| iştirak ettiği bu içtimada verilen ka- rar şu olmuştur ; 1 — Duvar hakkında yapılan her| rlü tahdidatın protesto — edilmesi, — tagiliz hükümetinin Balfour be- yannamesini tarımadığını ilân etme- Si için teşebbüsat icrası, 3 — Balfour| beyannamesinin yıl dönümü olan cu- müartesi günü (bugün) Filistinde u- mümi grev ilânı. , Lehistanda MİLLET MECLİSİ AÇILAMADI VARŞOVA, 1. A. A. — Ma-| reşal Pilsudski yi alkışlıyan za- bitlerin diyet koridorlarında| kalmakta israr etmeleri küşat! celsesinin akdine mani olmuş-| tur, Celse 4 T. Saniye talik ©- nmuştur. PAPA VE YAHUDİLER ROMA, 1. A. A. — Papanın M. Drumond ile icra l duğu mülâkat ile Fi vaziyet arasında bir münaschet bulunduğuna dair bir şayia de- (veran etmektedir. İngilterenin Malta adasındaki siyaseti me-| selesinin de mevzuu bahsedil- miş olduğu rivayet edilmekte- dir. tü 2 İKİ ARTİST Dün Atinadari gelen bir tel- grafa göre, Amerikadan hususi bir yatla Pireye giden sinema artisti Fair Banks ile zevcesi Mari Pikros dün Mısıra hareket etmişlerdir. ZON HM Mektepliler * müsabakası 25 inci haftabitti Cevaplarınızı buğün — akşamı | — ydana koyayor, demektir. - Birinci| r ikinci nevi ci Hit icra edilmiş olduğu bildirili. mderiniz. şımbı_ günü yapılması tekarrür i|Şehrimizde Mmemurlarm iskânı ;vat Beyin «Nermin» i ikinci ol- B v F S'oır Haberlel Yeni bütçe dün M. meclisine verildi Bütçenin masraf yekünu iki _Vl.lz yırmı iki milyon 834,330 lira, va- - rıdat y ekünu Büyük Millet Meclisi Riyaseti Cumhur Divanı muhasebat Başvekâlet Şurayı Devlet İstatistik U, M. Diyanet işleri reisliği Maliye vekâleti Düyunu umumiye Gümrükler U. M. Posta telgraf ve telefon U. M. Emniyeti umumiye U, M. K. Iskân müdürlüğü Hariciye vekâleti Matbuat umum müdürlüğü Sıhhat ve içtimal muavenet V. İktısat vekâleti Limanlar U. M. Milli. müdafaa vekâleti Kara Ha Deniz Imalâtı harbiye Harita U. M. Varidat bütçesinin müfredatı bunlardır Bilâvasıta vergiler Bilvasıta vergiler İnhisarlar varidatı Damga harçları ve kaydiyeler Müesseseler hasılatı Müteferrik hasılat Tavizattan tahsilât Mülga vergiler bakayası Divanı riyaset intihabt Büyük Millet Meclisinde R'eiııi;;» hur Hazretlerinin nutuklarından / sonra riyaset divanı int ANKARA, 1 (A.A) yapılı lerine 268 er rey ile Nurettin Ali Refet (Bursa) beyler intihap olunmuşlardır. İdare amirli Necip Ali (Denizli), Şükrü (Çanakkale), 9929 imıştır. Meclis riyasetine Balıkesir mebusu Kâzım mevtuüt 268 mebusühn ittifakile intihap edilmiştir. 1 5, 33, 5, 1 4,161 152, 5, 4, 9, 1 3, ,529, ,969, 7, 34,006,( 8B,482, cis Vi (Istanbul), Hasan (Tral ve kâtipliklere Ruşen Eşref (Afyon), Haydar Rüştü ( Süreyya (Tokat), Avni (Yozgat) beyler seçilmişlerdir. — ZS S Kırklarelide Millet Ziraat bankası Hey'eti umumiye içtimar ANKARA, |1 (Telefonla) — etmiştir. Ticaret odaları Hangileri lagvedilecek ANKARA, 1 (Telefonla) — Lâğvı icap eden ticaret odaları için İktısat vekâleti tarafından hazırlıklara başlanmıştır. Lağvedilecek - ticaret odaları Kânunusani iptidasına kadar tespit edilmiş olacaktır. — — Memurlar için ANKARA, | (Telefonla) — için inşası mukarrer apartman- lar yakımda münakasaya vazedi lecektir. Bunlara ait plânlar ha- zırlanmıştır. Son bahar Ankara at koşuları «dün yapıldı ANKARA, i (Telefonla) — Bugün yaptlan son bahar koşu- ları çok güzel ve heyecanlı oldu. Handikap koşusunda Yavuz birinci gelmiştir. Üçüncü koşuda Selim Sait be yin «Rüçhan» birinci, Suphi pa şanın «Al Ceylân» 1 ikinci ge- miştir. Beşinci koşuda üniformalı za bitan koşusunda muhafız bölü-| ğgünden yüzbaşı Mustafa Beyin «Leylâ» sı birinci, Mülâzım Ce rinin küşadı Her kes okumak için sevilik dedir. IKTISAT MÜSTEŞARİ ARA, 31 — İktistf yti e o Bey Konya ç Adanaya gitmiştir. Şakif Adanadan sonra, Istanhulâ caerk oradan Ankaraya döl mektepleri Kırklareli, 1 (Milliyet) — gün burada büyük bir yapıldı. Bütün halkm ve askeri ve mülki bütün ların huzuru ile yapılan rTasim pek parlak olmuş, lar irat edilmiştir. , Bu merasim Millet için yapıl iktısat müsteşari treni ile mt İstirahat ve tebdili havâ sadı ile yapılmakta olan BU ge yahatte Şakir Bey vekâlet? he tetkikatta da bulunması meldir. 1. TALI BEY ANKARA, 1 — Birinti mi müfettiş İbrahim Tali bugünlerde buraya gele! 02 000 lirad ANKARA, 1 (A.A.) — Büyük Millet M bugünkü celsesinde hükümet 1930 bütçesini M: tevdi etmiştir.Bütçenin masarifat yekünu 222.834. lira ve varidat yekünu 222.992.000 liradır. , Masraf bütçesi Vekâletlere şu suretle taksim 2,089,878 4774 . SLAZİĞ 584 891,438 —— 229833 —— uo,# Ş 1 Sisrai hıj' aNK gü 1F n ” : ) İ 4 önağal 460,690 $ a çeti Hazreti z | Tn Falih Rıfla Bo ” . «© c b |tahsili için Mâliye ti ö takasma ait işler hakkırl kadar vekâletlerle temas tir. Evkafta — ” Tahsilât nasıl yapılacak? v Evkaf müdüriyeti ıl"';:yl' duğu bir haylı varidat he kar leri tarzında şubeler 4$ z rar vermiştir. Muhtelif i açrlacak bu şubeler "MW Evkafın kira, icare, MAT) ksit gibi tahsilâtı kolaY' labilecektir. FTELr KD RBEREZ L LA LSLİLSLIE KK .. -— y