May 16, 1933 Tarihli Milliyet Gazetesi Sayfa 2

* yazmak ta kolay iş değil! e Yazan: $.N. Tahan helvası — Kaşar peyniri Bulgarlarla yapılan ticaret ve gümrük mukaveleri. i ep e — sirin gümrük mukavelesi, — İdareci Mah- ne işin alayında. — Abdülhamidin en büyük kusuru! Saltanatın sonlarına tan Abdülhamidin de ayakları suya ermiş, işlerin hiç te iyi gitmediğini an- lar gibi olmuştu. Bir gün, Başkâtip Tahsin Paşaya derdini açmıştı: — Hissediyorum ki içeriden, dışarı dan işimiz bozuk... Bu gidişle dev- leti kurtarabilmenin iakânı yok. Hal- desini veriyorum. Fakat gene işler düzelmiyor, hayir ve hasenat namına bir şey | görülmiyor. Allah rızası için düşünsünler, musibet- ten kurtulmanın yolu ve (o terakkinin çaresi neyse hiç © çekinmeden, bana yazımlar, yazacakları şeylerden dola- Jı kendilerinden dilgir olmıyacağımı, bilâkis memnun olacağımı namusum. la temin ederim. Başkâtip Tahsin Paja, zatı şahane- nin bu arzu ve iradesini, Teçhizatı Az- keriye Nazırı Haci Akif, | süferadan Reşit ve Mabeyin siyasi müşaviri A- leksandr Kara Toderi iy buatı Ecnebiye Müdürü Mei Devlet azanndan Yanko Vitinos o E- fendilerle sair bazı kimselere ve bu meyanda âcizlerine de tebliğ etmişti, , Sultan Abdülhamidin iradesini ye- rine getirmek, mühim bir mesele i Çünkü evvelce de böyle hususi do çıkmış, cevap verenlerin bazıları sürgüne gitmiş, bazıları iltifat görmüş, bir kaçı da firar etmişti. Bu “Padişah yemini,, nden de ayrıca bahsedeceğim. Şürayi Devlette, Yanko Vitinos E- fendi, bana sordu; — Sen, ne yaptın? Neler yazdın? — Henüz bir şey hazırlıyamadım. bağliyürll Milan yü zalike ziktir. Yazmamak ubudiyete münafi, Cevabını verdin. ç Lâlklrdı arasında, Bulgar Hüküme- t (Remelii Şarki Vilâyeti) ile yapıl makta olan ticaret ve gümrük muka- velesinin de bahsi açıldı. İki Bulgar wurahbası ile Babıâhi Baş Hukuk Mü- şaviri Hakkı Bey (Sadrazam Hakkı | Paşa merhum), Kapriel Efendi Nora- donkiyan ve Umuru Ticariye Müdü- ründen mürekkep komisyon, müzala. ralım asticelendirmiş. Fakat nasıl ne- İnsanı hâyret ve eseften dondu- gaf yaparak: ulgar Üceret gemileri, Boğa- ziçinde, Adalar denizinde serbest işli- yecek! Şirketihayriyeye, Idaresi Mah- susaya meydan okuyacak! 2 — Bulgaryadan © gelecek kaşar ve beyaz peynirlere karşı Memaliki Mah- rusadan Bulgaryayr gönderilecek ta- han belvasından mütekabilen gümrük resmi almacak! Ben, bu kadarmı bilmiyordum. Fa- kat Yanko Efendi, çok dürüst, ihtiy, kâr bir adamdı. Verdiği haberin doğ- ruluğunda hiç şüphe yoktur. Bulgarlarm sahili nedir? o Varna, Burgazdan başka hangi limanı, iske- lesi var? Bulgar gemilerinin Osmanlı limanlarında, Adalardenizinde, bilbas .. ENE edecekleri kâr ve menfeati; bizim gemilerimi- zin kazanacakları cüz'i kârı düşünün. Acaba bu, büyük bir hata mıydı, yoksa bir ihamet eseri miydi ?,. Güme getiririz inin hayir 5 Ef mari elleme MN iye Hele tahan helvasi Mel — doğru; Sul- l cak bir hatâ, bir rezaletti. Bulgarya- “nınca hisselerine iştirak lerinin müsavi tutulması, akıl almıya İşleri Nasıl Düzeltelim? İrade, tepermi? Teperi. — Süyü pabund dokünmuyanlar. — Ebuzziya Tevfik Bey. — Kapı açmanın da yolu varmış! — İsmail “ Kemal Bey. takımlarından biridir, yalnız altı senedir İstanbulda bulunduğum için buraya gelecek güreşçilerin hepsini sevenlerden tek bir ri- cam var, o da ya Macarlarla veya Almanlarla bir milli göreş maçı yap- Mer hakkı (Milliyet) indir. — Hukuk Müşavirleri, saray erkâ- dan günde, lerce, binlerce teneke, paket, değirmi beyaz, kaşar, Balkan | peynirleri geliyordu. Bulgaristanın, ne | kadar tahan helvası çektiği de malüm değildi. “Helva — peynir, hesabında, göre göre aldandığımız apaşikâr. in. Yanko Efendiden bunu haber alsii- ca, hünküra yazacağım arizanın mev- zuumu bulmuş oldum, sevindim. Erte- si gün, hâdiseyi, güzel bir tarzda taf. Li İm başkâtip vasıtasile Allah rahmet eylesin, Tahsin Paşa, akşam üstü, arizamı mazrufen içeri göndermiş, hünkâr, “maruzumdan,, mabfuz olan ticaret ve gümrük muka- velesi komisyonunda, protokol müs- veddesinin “manzuru mak üze“ re,, hemen Babsâliden celbini ve Yan- ko Efendi ile benim de saraya çağırıl- mamızi irade etmiş! “ | Almanyanın , İstediği sg) İN Cc Alman başvekil nuvi- ni bir nutuk söyl vini M. Von Papen nazilerle çe ferlilerin müşterek bir tezahüri 56 lediği büyük mutukta demiştir İl İmanyada yapılmakta oli fikir in anlaşılmaması o etmezde muhasim bir çember vücude geniştir. Milli hayatımızı tehdit eden | Gkeye göz yummak çocukça bir hare olur! Alman hükümeti ve milletininoktai nazarını anlatacaktır, çok eski İharsa malik olan büyük hir millet iyanın diğer milletleri derecesinde ma olma» sı lâzım geldiği haklardan di uzun müddet mahrum bırakılamaz. Şenler» de bir ecnebi devletin harbiye &erı Al. | manyaya karşı zecri tedbirleritntbiki- | ni istemiştir. Ahlâka muyayiro lan bir takım muahedelere karşı mane müca- dele etmekten başka hir şey yenıyan | bir Millet hakkımda Milletler Cöyeti den harp yapmakta olan milleti karşı | harekette bulunmağa muktedirlmiyan | bu cemiyetten, zecri tedbirler stemek * iyakârlrktır. Alman milletin iste. Ertesi gün, bir mabeyin emir çavu- şu, Babrâlide Şürayi Devlet dairesin- de bizi bularak başkitabetten istendi- #imizi tebliğ etti. , Derhal Yıldıza gittik, Başkâtip Tah sin Paşa tarafından kabul olunduk: — Şevketmeap Efendimiz, maruza- tmızdan fevkalâde sahili klar ve mahzuziyeti seniyelerinin, selâmi selâmeti encamı Hazreti Şehriyarileri- nin tebliğine beni memur ettiler, Bil- hassa şöyle buyurdular::: — İdarei Mahsusa tersanemizin eli ayağı v imce bir gelir membaı- dır. Şirketihayriye ise babam (1269) ve amcamın tesisgerdesi ve ilk bahri ticaret müessesesidir. Teşkili esnasın- dn verilen fermanmda ve yapılan ni- zamnamesinde hisselerinin senetleri nama mahsus olmak ve gittikçe terak- ki ettirilerek büyük bir deniz seyrise- fer kumpanyası haline getirilmek ka- yıları vardı. Hisseleri, yabancıların eline geçmemesi için ©, tahsis taydi korlmuştu. Saltanat makam ve orkâ- olunmuştu. Hattâ epeycr miktarda ben de hisse- dar olmuştum. Sonradan bakılamadı, ileri gidemedi. Şimdi de böyle açık bir hatâ ve gaflete maruz bırakılarak büsbütün elde, EE SE ee misyonun derhal dağılmasını ve mu- kavelenin münasip bir vesile ile başka bir zamana bırakıldığının Bulgar mu- rahhaslarına tebliğini Babıâliye irade ettim. Ertesi gün komisyon dağıldı, mesele kapandı. Bulgar ticaret ve gümrük muahede ve mukaveleleri, meşrutiye- tin ilânından sonra bile yapılamayıp hali üzere kaldı. Günahı söyliyenlerin boynuna! Ba işte, olaltından uyuşmalar, uzlaşmalar olduğu, hayli para döndüğü ağızdan ağıza söyleniyordu. Hukuk Müşavirleri ile saray erkâ- mından bazılarmın. iflerine değme gitsin! Bulgar murahhasları ile birlik- te Boğaziçinde o “Tarabyapalas,, ta, Büyükadada «Yorgolor da ziyafetle- rin, eğlencelerin, zevk ve safanın bini bir paraya idi, Saltan Hamit, işin ilerisine gitmedi; bermutat örtbas edildi, kimselere, bir şeycik denilmedi. İşte, Sultan Hamidin en büyük ku- suru bu, idi. Fenalık, ne ve her me ş0- kilde olursa olsun; işin ucu, “nefsi ne- fisi şahaneye,, dokunmaymca affedi- lir, hattâ hoşgörülebilirdi. Vazife mes'uliyeti, yoktu. — Arkası var — İ maktır. O Zaman önümüzdeki Berlin olimpiyadındaki şansımızı kuvvetlen- diririz. Tenis turnuvamız Bu cuma günü Taksim kortlarında bu seneki tenis turnuvamız başlıyor. Memleketin her tarafında ve bilhasan İstanbulda büyük bir alâka uyandıran turnuvamız bu sene geçen senelerden daha heyecanlı ve zevkli olacaktır. İzmirden iştirak eden altı oyuncu- nun da cumaya kadar geleceklerini tahmin ediyoruz. Bugün, evvelce de ilân ettiğimiz gibi kayıt müddetinin son günüdür. Bu akşam saat altıda kayıt muamelesi kapanacaktır. Onun için müsabakalarımıza girmek istiyen oyuncular vu son fırsattan istifade e- derek bugün'akşa ar Milli Spor Zeki Ra Talimi kort; a Kibar Mustafa Beve müruca atla” sâzımdır. Db İM herkes icin müsavi sulh vemmiyet | davasını muzaffer kılmaktır. Shçuluğa | karşı mücadele hic hir vechile arp ar. zusunu ifade etmez. İ İngiliz gazeteleri vazişti beğenmiyor LONDRA, 15 A.A. — Gzeteler, | Dantziz hâdiseleri ve M. VasPapen'in | getlkonu üzüm zady teftiretşekitedir. ler. ğ Efkâr: umumiye, Nazileri Bantzig'- | de yaptıkları işin istikbal içy Bir takım | tehlikeler tevlit edebileceğin kabul et- mektedir. Nows Chronicle, Dantziş'$ yeni bir takım kargaşalıklar vukuu rhtemel ol- duğunu ve Varşova hükümet serbest şehirdeki tebaasını himaye “inek mak- sadile kendiliği duğu takdirde bunu takip edicek gergin- liğin daha alddeti olacağın yazmakta. Daily Telgraf gazetesi, M. Von Pa- pen'in beyanaımı harpten errel Kaysa” in sö; çükü matuke, sizi ig görülü lara Daily Herald, Almanya'rıt'son aylar. da ağır toplar ömaline başlatırş ve geçen yabat ayın ortasındanberi gt fabrika- tam rantmanla çalışmakta olduk- ela 3 İngiliz milletinin bul” pr Arpa pe X mek üzete bir tek İngiliz askerii NE, ! geçmiyeceğini bilinmesi lizem geldiği. azmaktadır. “Temps” diyor İdi «Hitlercilik mede niyetimizi tehdit eden bir tehlike şeklini almıştır. Buna karşı hürriyet hissine sa- hip olan böyük küçük bütün milletler kendilerini müdafaa etmelidirler, gerek milletler ve gertk fırkalar için bu müda. İma on esaslı şarttır.» Belgrattaki mahkeme işlemeğe başladı komşu bir devlet hesabıma elde edip t9P- inmak suçundan, ceza kanununun 109 uncu maddesi mucibince, zanaltına alım- muşlardar. Avusturyaya gelen Alman nazırları VİYANA, 15. A.A, — Alman sefarethanesinde, Fransız ga70te | lâtr zamanmda © Avusturya bü kümetinden görmüş olduğu haka- retin cevapsız kalmıyacağını ve bu bapta teşebbüsatta bulunula- cağını beyan etmiştir. Mümsaileyh, bu teşebbüslerin | mahiyeti ne olacağını tasrih etme miş ise de her halde diplomasi yolu ile yapılaçağı söylenmekte- dir. VİYANA, 15. — M, Kerrl ile Nazi murahhasları, dün akşam tay yare ile Berlin'e hareket etmişler- dir. Yalnız M. Frank, Gratz'a git- miştir, Bulşar komünistleri SOFYA, 15 ALA. — Dün Sofya ya- mamak için seyyah kıyafetinde gelmiş olan üç yüz komünist açık havada mec- lis aktetmişlerdir. Zabıta, bu grupu sarmış ve tevkifat icra etmiştir. Son zamanlarda Makedon- yalılar tarafından yapılan cinayetler do- laywile polis, protokeron taraftarlarının mahfellerinde araştırmalar yapmıştar. MİNSTER, IS A.A. — Başvimua- İl vümüzdöki çarşamba günü çvekil | me inden mrüldnhelde bulun- | > Bugün vekili M. Mac Domüf ile lagilir Son gayret İngi'iz plâmını suya düşürmek için.. LONDRA, 15 A.A. — Daily Mail ga- zetesi, Sir John Simon'un silâhları bırak ma halekındaki İngiliz mukavelenamesi- ne nit müzakerelerin suya düşmesine m olmak için son bir gayret sarfet- mek üzere perşembe günü Cenevre'ye gideceğini yazmaktadır. İkinci beş senelik plân MOSKOVA, 15 ALA. — Sovyet Rus- ya halk kowiserleri meclisi ile merkezi icra komitesi, ikinci beş senelik plânm için bir dahili devlet istikrazı tah villerinin ihracına müteallik bir kararma. | İ me neşretmiştir. Bu istikraz temin edeceği para, ikin i beş senelik devre esnasında yapılacak imarala tahsis edilecektir. İstikraz edi- lecek para miktarı 3 milyar ruble olup | 10 senede itfa edilecektir. Komünist suikastı 5. A.A. — Volff a- jansı bil or: Berlindeki Lehrte istasiyonuna dün akşam gelmiş olan bir trenin kompartmanlarından birinde bir cehennem makinesi patlamıştır. Infilâk olduğu zaman yolu- lar trenden inmiş © bulunuyordu. Bu yolculardan yalnız bir kadın bafif surette yaralanmıştır. Yapılan tahkikat neticesinde but infilâkın bu trenle Berlinden dönen milliyetçi sosyalist hücum kıt'alar; efradıma karşı tevcih & dilmiş bir komünist suikasti eseri | olduğu anlaşılmıştır. ne ” hakiki bir felâkete sebep olacak: | tı. | Çin ve Sovyet Rusya NANKIN, 15 A.A, — Çin hükümeti tarafından, Rusya'nın şarki Çin demir. yolları üzerinde malik olduğu menfaat lardan (“Tayat etmesi tasavvuruna karşı protesto etmek üzere Rus bü göndermiş olduğu nota, siddetli san İle kaleme alınmıştır. Rus edibi Geldi, gitti (Başı 1 inci mhifede) der Beyler Maxime Gorki'ye hoş geldi- Biz demişlerdir. Maxime Gorki kendisi- Be karşı gösterilen hüsnü kabulden ve a- lâkadan çok memnun olmuş ve heyeti emeğine alıkoymuştur. Yemek sa berer iel geçmiş, M. Suriç etmek bir W- bu musahabe esnasında hayatından bah- sederek demiştir ki: “— Hayatımda birçok maceralar ye- KÜ BA e ne ma bir romandır. Bir çok ihtilali bu- lundum, hattâ 1905 ibtillinde çok ça, Maxime Gerki Türkiye ve Sovyet Rus Yasından bahsederken dedi ki: liyan bir ağaç gibi terekkiye, ilim ve fen sahasmda yükselmeğe başladı. Rus- yada kültür ve fen sahasında bir çok ke- sifler yapılmıştır. Türkiye hakkındada vaziyet aynidir. O da tazyik altında idi, kalkınca Türk milleti her sahada ” i ale şu covabr verdiz n her biri benim çocuğum diğerinden ayıramam!"" Maxime Gorki, sıhhati itibarile kışı İtalya'da geçirmektedir. Yazı Moskova” da geçirdikten sonra eylülde tekrar İtal- va'ya gidecektir. Muhterem edip, eylüi- de İtalya'ya giderken Istanbulda bir kaç gün kalmağı ve Ankara'yı giyaret etme- ği vâdetmiştir. Maxime Gorki. rahatsız bulunduğun- dan şehrimizde hiç kimseyi ziyaret ede- memiş, öğleden oğlu M. Maxime Vali Muhittin B. i ziyaret etmiştir. Vapurun hareketinden biraz evvel Vali muavini Al Rıza ve Cevdet Kerim dur. Birini Türk-Yunan anlaşması a Bel Avrupa için bir ders teşkil etti Tim. Ajansı Times gazetesi, Türkiye ile Y ananistan arasında LONDRA, 15. A.A. — Rewter 'in bir makalesi ildiriyor : inkişaf eden dostluk ve anlaşmadan alınacak derslerin Türk - Yunan ticaret ü fenin ahkâmindan daha ehemmiyeili olduğunu beyan ile realist adamlığı tarafından gösterilen bu klasik barışma misalinin bugünkü Avrupa için bir ders teşkil ettiğini ilâve ediyor. Bu netice, Türk harici siyaset indeki itidal ile kabil olabildi. Mağ lâp milletlerden yalnızTürkiye hâdisata karşı koymak ve selefleri genç Türkleri inkiraza sevkeden balâpervazane ihtiraslardan vazgeçmekle sulh muahedesini kabul ettirmek gayesine vasıl oldu sabık düşma- niyle mütekabilen istifadeli bir dostluk tesis: ile Mustafa Kemilin İ tihsal ettiği zaferi temin eden diplomasi usullerini Hitler istifade ile tetkik etmelidir. | Eskişehirde yakalanan komünisler ESKİŞEHİR, 15 (Milliyet) — Şehrimizde müteaddit defalar ko- münistlik beyannameleri dağılanlardan Saip, İbrahim, Mustafa, Mü- in, Osman, Namık, Enver efendiler ismindeki eşhas değerli zabula- min, mız tarafından yakalanmışlar ve evraklariyle birlikte müddeiumumi- liğe teslim edilmişlerdir. Haklarında tevkif kararı verilmiştir. “Mardgost,, Türkiyeye giremez ANKARA, 15 (Telefonla) — Pariste çıkan ermenice Mardgost gazetesinin Türkiyeye ithali mene dilmiştir. Ipekiş'in Ankara mağazası açıldı ANKARA, 15 (Telefonla) — İpehişin Ankara satış mağazası bu halkın hücumu karşısında mağa- gün saat beşte açıldı. Alış veriş içi n zada açılma merasiminden evvel satış yapmak mecburiyeti hâsıl oldu. Leh sefirinin cenaze merasimi ANKARA, 15 (Telefonla) — Polonya büyük elçisinin cenazesi çarşamba günü büyük merasimle kaldırılacaktır. Ayrca İstanbulda yapılacak merasim için de bir program hazırlanmıştır. Meclis her gün toplanacak ANKARA, 15 (Telefonla) — Meclis bütçe münasebetile her gün #oplanacağından fırka grupu yarın mutat içtimaını saat on birde ak- | tedecektir. Öğleden sonra bütçe müzakeresine devam olunacaktır. Büt çe müzakeresi ikmal edilinceye kadar yalnız cumartesi içtimalarında iyeti merkez heyeti | ANKARA, 15. A.A. — Türk Tayyare Cemiyeti o umumi merkez heyeti saat on birde Afyon mebusu Ali Beyin reisliği altında toplan- mış, Merkez idare heyetinin altı aylık mesai raporu | tasvip edilmiş ve Cemiyet şubelerinin değerli çal ışmalarından çok mütehassis olan 4 Mmumi merkez heyetinin takdir ve teşekkürlerinin tamimedilmesi me | vafık görülmüştür. Marakiplerin raporu okunmuş altı aylik plânço ve 933 bütçesi gös il ti malara devam edemeyen üç azar yedi azadân” Aksaray” “esine diğer işler görüşülecektir. Tayyare cem EŞ yedekliğe geğiril e verilmiştir. (Başı 1 inci sahifede) ni büyük telâşlara ve modarlar arama ya sevketmişti. Böyle.bir sırada ben Harbiye nüzi- rına Şark mmtakasr için bir müfettiş- lik ihdası teldifinde bulundum, Tokli- fi nâzır kabul edince Gazi Hazretleri De de arzı malümat ettim. İstidrat olarak söylemeliyim ki, ri- yaseti saniliğinde bulunduğum Erkâ- nı harbiyei umumiye riyasetinde bu arahk bir tebeddül vâki olduğundan bu vazifeyi filen ben ifa ediyordum. Gazi Hazretleri memnuniyetle ben- denize: — İyi amma bunun daha mabadi var. Al kalemi kâğıdı elinsl,. buyur- dular ve bana birçok notlar yazdır. dıktan sonra: — “Bu esas dahilinde bir talimat- name tesbit edersin, yarın daireye ge Tip okuyacağım. Ve sonra nâzıra im- zalatırsın!,, emrini verdiler. Ertesi günü müsveddeyi okuyarak bazı tashih ve daha başka ilâvelerde bulununca: — ln bu e çok olmaz mı Paşam? Çünkü - rum ki nâzır kabul etmemezlik eder” dedimse de: © — Hayır, imza etmezse herhalde mühürletirsin!” mefhumunda kendile rine mahsus zarif tezatlı bir ihtar yap tılar. Talimatnameyi Harbiye hazırma götürdüm. Hasta bulunan nâzır bir şezlongta yalıyordu. Kalktı ve sandal yesine oturdu. Anlattım. — Bir defa okuyunuz da dinleye. yim. dedi — Hayır efendim, müfettişliklerin kendi hudutlarıma mücavir kıtaat ve vilâyetlerle de temasta bulunması va- 2ifenin sual ve mevruuna | dahildir. ve Halkevi reisi Hâmlt B. ler tekrar va- para giderek Maxime Gerki'yi teşyi et mişler ve gelini Men Maxime'e birer Jean Jaurös vapuru saat 17 de Odesa ya hareket etmiştir. Tabirimizi Umum Anadolu Müfettişli- ği sarahatinde ifade etsek dahi yeni- den bir şey ihdas etmiş reyya, Diyarbekir mebusu Zihni, ve İş Bankası umum müdür'vekili Muammer Beylerin seçilmesi münasip görülerek toplanmaya nihayeti Karabekir Pş.ya hakika. tin acı bir sillesi daha! da bulundum. Nâzır bulunan merhum Müşir kir Paşa yüzüme gülerek baktıktı sonra, İmza etmesi teklifime karşı binden mühürlerini çıkararak ö atmış ve : “İmzaya lüzum yoktur, yal ersiniz!” demişti. ... Bu plân izah olunduğu veçhile ri vâki haline konulduktan sonra ordunun karadan Ankaraya sevki ri verilmiştir, ... Ordu müfettişliğine bir de kara zâh yapmak lâzmmdı. Halbuki Ga Hazretleri İstanbuldan çıkmak için tiçal etmekte idiler. Gazi Hazretlerinin hareketleri nü ben dairemdeki yerimde bulu: dım. Ertesi günü İngiliz irtibat zabiti nin beni çok aradığını ve nihayet | giliz kumandanlığının bir mektube öylediler. Mektup Ahı göndi #imizden ve bunun ahkâmı müta ke ile taban tabana zıt bulunduğu dan ve hemen cevap talep edildiği den.” barütei: İngiliz irtibat zabiti ile temas etti ve bir İngiliz ordusu karargâhındi kaç zabit bulunduğunu sordum. yi hatırımda değilse de iki yüze * kın bir rakam söylemişti. — Halbuki muazzam gördüğün bu karargâhta 20 zabit bile yoksa di fakat cevabı hemen vereceğiz. mul belesinde bulundum ve o gün cev. tehir ile ertesi sabah gönderdim. yak bastığı 19 Mayıs sabahı idi. İzmir Meb' KAZIM ter Pur gi vi m n E-SEB3L. 8