November 3, 1934 Tarihli Milliyet Gazetesi Sayfa 2

TARİHİ TEFRİKA: 178 İttihat ve Terakki! (BAHAEDDİN ŞAKIR BEYİN BIRAKTIĞI VESİKALARA GOREJ Her hakkı mahfuzdar. Biz Avrupa efkârı umumiyesini ka- Yazan: A.C. zanmak için ne lâzımsa yapıyoruz Seyfullah Paşa ile damadı Ke- mal Paşa İşkodradan kovuldular. niyetimizin kuvvei maneviyesi | yerindedir. Dahili teşkilâtımız o ka dar vâsi, o kadar kavidir ki, Abdül hitnit hükümeti bu kuvet karşısın- da hiç bir şey yapmağa kadir ola- | mıyacaktır, Şayanı teşökkürdür ki, ahali, ta köylere varıncıya kadar cemiyeti. mizle müştereken harchet ediyor Rumeli vadilerinde hüziyet ve ınki Istanbul hükü- meti bu inkılâp hareketini âdi 'bir isyan, hıristiyanlar ve ıslahat aley- bine bir taarruz gibi göstermek is- tiyor. Bu sayede Avrupalıların mü- dahalesini celbe çalışmaktan uta - | lâp şuar pa at Paristeki harici ransız gazetele, heyeti mahsusa göndere- rek Abdülhamit hükümeti, bu | hilekârane teşebbüslerini ilân ve protesto , Matin, Humanitâ, Pe- tite Râpubligue, Action, Siğcle, Ra- dical namındaki Fransız gazetele- rile ekseri Alman ve Avusturya ga- zeteleri cemiyetimiz lehinde neşri- yat yaptılar. «Biz Avrupa efkârı umumiyesini in ne lâzım ise yapıyo- üslerimize devam e- deceğiz. Canlarını feda eden kar- deşlerimizin fedakâr namı ipka ve milletimizin mukaddes hakları mü-| dafaa edilecektir. İ Abdülhamit hükümetinin Anado luda 30000 yi silâh altıma aldı. ğı yazılıyor, Bunların din kardeş- lerine karşı silâh kullanmıyacakla- | rı kuvvetle memuldür. Istimal et- mke isteseler bile, onlara karşı lâ- zım gelen müdafaa merdane bir rette hazırlanmıştı Hükümetin mutlaka mağlüp edileceğine hiç şüphemiz yoktur. merkezi nez- Aziz refiklerimiz, cemiyetimiz bu suretle icraat ve faaliyet devre- sine geçmiş oluyor. Son vazifeleri- nizi cansparane bir surette yapmak tan geri durmayınız, Vatan, kur- tulmak için bunu sizlerden bekli- yor!,, Paristeki harici merkezi umumi bu beyannameyi neşrederken ilânı meşrutiyetin arfesinde olduğunun hiç farkında değildi. Çünkü Make- donyada başlıyan kıyamın derece- sini uzaktan tahmin ve tayin ede- mezdi. Hattâ Paristen uzakta bulu- nan Sezai Bey temmuz iptidasında azdığı bir mektubunda di- yordu ki “Bugün Paristen gelen gaze - bir telgraf okudum. isminde birisi bir za - 1 vurulmuş. Bu Şemsi Paşarun kim olduğunu bana yazar mısmz?,, Sonra, Terakki ve İttihat şube - lerinden biri de gene vaziyete lâ - yıkiyle vâkıf olmadığı için, Paris merkezine aşağıdaki teklifleri ya - pıyordu. Diyordu ki: “Madem ki memleketi kurtar - mak için Abdülhamidin saltanatın dan feragat etmesi lâzımdır, o hal- de bunu temin için aşağıdaki mad- delerin tatbiki icap eder. Evvelâ, tertip ve ihzar edilecek fedailer vasıtasile, Rusyada ve İ - randa olduğu gibi Türkiyede dahi b vatan mikropları olan hain vezir- lerden birkaçının itlâf edilmesi, sonra bu icraat esnasında Sultan Hamide hitaben ihtarname gönde- vilerek bunda tahtından feragat et mezse neticenin kendisi için vahim ılacağmın bildirilmesi lâzımdır. Sadık bendelerinden | birkaçmmı bir iki gün zarfında itlâf edildiği- ni gören Abdülhamit. o müstebidi âzam, fena halde tethiş edilmiş ve korkutulmuş olur.,, Böyle bir teklifi o yapmağa hiç hacet yoktu, Cemiyet bunları çok- tanberi düşünüyordu. Hattâ bu iş için bazı fedailer de hazırlanmış- tı. Bu fedailerden birisi Parise yaz- dığı bir mektubunda diyordu ki: “Kuvvetim, kudretim, cesaretim ve hissiyatım hakkında benden su- aller seruyorsunuz. Bir insan feda- tlikle yapılacak bir işi tahriren bil- Jirir mi? Ben evvelâ cemiyetimiz. de bulunan vatandaşlarımı görme. "iyim. Onların hakikaten icraata muktedir olup olmadıklarını anla- malıyım. Söylediğim şeyleri yap « | mağa hazır olduklarını kendi ku- | Jaklarımla işitmeliyim. Bunlara kar | telerde rdikten sonra üzerime al- yaparken hezimete mi uğ- İ rayacağımı, yoksa muvaffak mı 0- lacağımı göstermek bana ait ola » caktır. O zaman marifetimi, cesa- retimi ispat ederim. Bunları şimdi yazmışım, bundan ne fayda çıkar? Benim cemiyete mensup olduğumu ne İstanbulda, ne de başka bir yerde hiç bir kim- se bilmemelidir. Zira dünya garip tir, Her yer ha ağza düşerse hiç bir şey yapılamı- yacağıa emin olunuz. Benimle be raber çalışacak olan vatandaşlar - dan maada hiç bir kimsenin duy- mayacağı yeminle temin edilmeli - | dir, İşte ben ancak o zaman yapa- cağım işi tamamile söyleyebilirim. Bunu da tabriren yapamam. Bir yerde sizinle konuşup anlaşmam lâ zımdır. Her ne isterseniz yapmağa muktedir olduğumu namusum üze- rine yemin ederek temin ederim.,, Fakat hâdiseler artık bu fedai - Tiklere hacet bırakmayacak bir su- retle biribirini takip ediyordu. Pa- ris bu hâdiselerden ancak dolayı. sile haberdar oluyordu. . Meselâ Köstencede bulunan İbrahim Te. mo Bey Parise gönderdiği bir mek tubunda diyordu ki: “Şimdi Ohri'den bir mektup al - dım. Bir hıristiyan vâsıtasile gön- derilen bu mektupta deniliyor ki: İşler mihveri matlübunda gidiyor. Bize iltihak etmeyenleri tazyik edi yoruz. Hocalarımızın ve ağalarımı zın yüzde altmışı bizimle beraber. dir. Ahali heyecan içindedir. Her. kes hükümetten bizardır. Zabit rimizin pek çoğu hareketimize işti râk etti. Şimdilik defterde dahil bulunanlar yalnız bizim kazada al- tı yüzü tecavüz etti, Ahali alenen hükümete karşı düşmanlık göstermekten çekinmi - yor. Şimdiye kadar Abdülhamit hü kümetinin emrile üzerimize asker sevkedilmedi. Fakât her halde bir müsademe olması bekleniyor. Köy- lerde de gittikçe taraftar kazan - maktayız. Karışıklık gittikçe ilerli- yor. Vaziyetin nasıl bir netice ve - receği pek kestirilemezse de Koso- va Vilâyeti, ezcümle Debre ve El basan sancakları da iştirâk ederse muvaffakıyetimiz mutlaktır. Çün- | kü Toskalık ciheti zaten hazırdır, Ben vasıta buldukça o taraflar. da ara sıra teşvikattan geri durdu- ğum yoktur. Vâsıtasını bulursanız onlâra nasihat ediniz. Türklük, Ar. navutluk filânlık fikirlerini ortaya sürmesinler, sırf sosyal fikirler yü- rütsünler. Mühim bir şey varsa ya- zınız, tembellik etmeyiniz. Bu sıra- da faal olmanız lâzımdır. Kosova. ya ehemmiyet veriniz, çünkü orası silâhlıdır ve Arnavutlar müttefik- tirler.,, — Bitmedi — Altın esasına sadık kalan devletlerin konferansı Brükselden bildiriliyor: Altın esasına sadık kalan devletler murahhasları H. Henri Jasparin ri ında bir iç- tima yapmışlardır. Cama ve cumarle- si günleri Brükselde toplanacak olan altın esasına sadık devletler konferansı nın ehemmiyeti büyüktür, . Brüksel konferansında alâkadar devletler, tatbik olunacak iş tarzları hakkında kararlar alacaklardır. Bn- dan maada murahhaslar, altın esasına taraftar olmayan devletler ile ticari mü nasebetlerinin ehemmiyetini de gözö- nünde bulundurmağa mecbur olacak- lardır. Nitekim Holanda ile olan müna sebat ta ba meyandadır. Bunun için altın esasına sadık olan devletler bir faaliyet çerçevesi tesbitine muvaffak olsalar bile çok taraflı bir mukavele aktinden farig olacakları memuldür. Bu hususta iki tarâfle mukaveleler ak- tolunması daha faydalı neticeler vere- cektir, (Le Temps) Bulgar - Yugoslavya yakınlığı Yazoslar - Bulgar dostluk cemiyeti le sarılmıştır.İs« | Sarre reyiamı | İngiltere reyiam | karşısında ne gibi | bir vaziyet alacak LONDRA, 2.A.A. — Sarde umumi İ için | hü- in takviyesi ibtimalleri tasavvurlarını l In, nsanın vaziyetini / tam: | 4 akla beraber ceye varıyor. İngiltere hüküm: lik her hangi hususi bir şekilde hareket niyetinde de Alış verişi Mösyö Ruzvelt'in mühim bir mektubu | NEVYORK, 2.A.A. — M. Rasvelt yabancı ticaret Ulusal konseyi reisi M. Farell'e çektiği bir tel yazısmda diyor ki : Uluslar arası alış verişini ,bir tek w- İ Jusu değil bütün acunu kazandıracak İ biçimde kalkındırmak için yollar arıyo- | ruz. | © Acun alış verişinin azalması, beşler İ mal alem satımı için dikilen yapmacık ötürüdür. etlerde: | (o İspanyaile Ticaret yapanları alâkâdar eden bir tebliğ Türkofisten: 3 teşrinisami 1933 tarihinden evvel İs- panyaya ihraç edilen mallara sit parala- n serbes döviz olarak deblo- i rı caln enşeimi, ihraç tarihini, - kıymelini ve anyol ithaldtçısını gösteren bir mek tupla Cehtero Official de contraction de Maonedaya müracaat © edilmesini iste- mektedir, Böyle alacakları olan töccarlarımızın yükarıda ismi gceçn müesseseye doğ- Yudan doğruya veya Merkez Bankası yo- lu ile müracaat etmelerini tavsiye eder | iz. Selânik sergisi Juri hey'eti Türkiyeye bü-| yük mükâfatı tevcih etti | ANKARA, 2. A.A. — Beynelmilel dokuzuncu Selânik sergisi reisliğ giye resmen iştirak eden devletk pavyonlurmı tetkike memur sergi ji İ en dolayı hararetli tebriklerini $- fade etmekte ve tevcih edilen mükâfa- 4m berat ve nişanlarının irenlini kip gönderileceğini bildirmektedir. İ Yakalanan kaçakçılar ANKARA, Z.A.A. — Geçen yedi gün içinde muhafaza teşkilâtı tarafınden iki- si ölü birisi yaralı 60 kaçakçı ile 44 ka çakçı hayvanı, trtulmuş ve 1542 kilo ümrük kaçağı, 3163 kilo inhisar kaça- ği, 9864 defter siğara kâğıdı, 300 çak- mak taşı, 806 parça kereste, 4 tüfenle, 3 altın, 15 kâğrt hira ele geçirilmiştir. reisi profesör Viladimir Mitroviç bir muharirimize şu beyanatta bulunmuş- tar, Iki millet arasındaki yakınlaşma ta- bü çereyanını takip ediyor. Müteveffa kral, bütün cenap slavlıların birleşme. elri lüzumunu, yüksek zekösile çok iyi görmüş ve bu gayenin tahakkuku için çalışmak lâzımgeldiğini takdir etmiş- ve Haşmetlü Çar Borisin yardımları- zimamile bu yolda çalıştyordu. Sevgili kralımızın ölümünün, başla- mış olan bu yakınlaşma hareketi üze- rinde menfi bir tesiri olacağını hiç zan- netmeyiniz. Kral bu yakınalıma düşmalarının banı olmaştar, Kralın ve Barthou” reddüde düşürmi- yecektir. Banan için düşmanlarımız 46- vinmemelidirler, (Novi - dini (Sofya) Toplarla havaya sıkı- lan ziya şuaları Uzun tecrübelerden sonra Kiolhaus ve Christmas isminde iki mühendis havaya ziya şuaları endaht eden bir nevi top icat | etmişlerdir. Bu şualar, tayyarelerin uçuşlarına devamını im- kânsız kılmaktadırlar. Bu heva müda- faa topları, mucitleri tarafındun bir çok defalar tecrübe edilmiş ve bu gös- HARİCİ HABERLER İngilterede Belediye seçiminde işçi fırkasının azalıkları arttı A. — Dün Lo: Gal memleketini İ | İ m ir çok yerler- kadar çok Silâh ticareti ması isteniyor LONDRA, 2.A.A. — Muhalif Kberal mebuslar 8-11 de silâhlanma için yapıla- cak müzakerelerde Amerika #yan tahki- kat komisyonuna benzer bir silâh ticare- ti dahkikat komisyonu yapılması filri- in İleri sürmeğe karar vermişlerdir. Fransadakiislâhat M. Doumerge-ile Radikal fodilme fevkalâde Faaliyete r men mebusan meclisinin feshi mesele. de Âyan meclisinin müdahele hakkı nt tahdit bahsında o M, Döumergue ile radikal sosyalist nazırlar (o arasında ih- tlâf vardır. Reisicümhur M. Löbrön ile M. Dow merguc arasında bu mesele hakında mü tenddit görüşmeler olmuştur. hur M, Marchandesu ile M kabul etmiştir. Herriot'ya Kabine, yarm saat 17 de toplanmağa davet edilmiştir. Bu toplantıda müna- ziünfih metin hakkında bir itilâf vücu- da getirmek veyahut büsbütün başka bir metin tanzim etmek imldânları araştırıla- caktır. Parlâmento mahafili, kabinenin yarın içim içtiman davetini müsait bir surette karşılamakta ve bu toplantı hükümet er- kânnm herhangi bir buhranm önüne geçmek için mubali mümkün kılmak ar- zusunda olduklarının bir debi addedil. mektedir. (Londra müzakeratı i |Suya düştü Mülâkatlardan netice çıkmadı LONDRA, 2 (A-A.) — Dün Ame - rikalılar ile Japonlar arasndaki görüş melerin yeniden akamete uğraması ü- zerine bahri murahhas heyetlerin bü- tün faaliyetlerini tatil etmiş oldukları zannedilmektedir. M. Norman Davis, dün Sir John Simon ile görüşmüşse de mülükat neticesinde yeni biç bir te şebbüs yapılmış değildir. Mülâkatm umumi surette moktai nazar teatisine inhisar etmiş olduğu zannedilmekte - dir. Uç taraftan hiç biri, mevzuu ma- Kim olan müzakeratı yeniden açmağa mütemayil bulunmamaktadır. nız az miktarda ziya kuvveti kullanıl. muştır. Fakat ziya kuvveti ne kadar çok olursa topların tesiri de o nisbette fazla oluyormuş. Mucitlerden biri tesir için hadut olmadığını beyan etmiştir. Masrafa bakılmazsa, toplar istenilen büyüklükte inşa edilebilir. Hattâ hava- ya 5 milyon mum kuvvetinde ziya şu- aları endaht edilebilecek toplar bile mal edilebilir. Böyle kuvvetli ziya şo- aları sahasındaki her tayyar? derhal başaşağı düşüp harap olucaktır. El- yesm mucitler toplarını Fıznaz as- keri mahamatının tecrübelerine arzst- mişlerdir. (Pariser Tageblatt) Sessiz toplar İstokholmdan bildirildiğine yevm İsveç harbiye nezareti bü; ketumiyet içinde © yeni icit bir sessiz topun tecrübelerini yapmuktadır. Bu topu bir İsveç mühendisi icat etmiştir. Jik tecrübelerin muvatfakıyeti olduğu İsveç resmi makamatında söylenmek- tedir. (Pariser Tageblatt) Amerika'da Nazi propagandası Nevyork muhabirimiz bildiriyor! Amerika aleyhtarı tahrikât ve da- teriş tecrübelerinde şimdiye hadar yal. ha doğrusa Amerika topraklarında İngilterede tahkikat yapıl-| Gazi Hz.nin teşekkür telgrafları ANKARA, Haz birinci yıl dön ebetiyle İtalya, Romanya, Bulgaristan Kral- lariyle Yugoslavya saltanat naibi Prens Pol Hazretlerinden aldık tebrik telgraflarına aşağıdaki cevapları göndermişlerdir: Haşmetli Kral İkinci Emmanuel Hazretlerine etleri Cumhuriyetin on. Roma Zatı haşm betiyli Fev 2 tin ilânının yl dönümü münase- k lütfunda bulun muş oldukları dostane telgraftan s olduğum hal de şahsi saadetleri ile asil İtalyan efahı hakkı ilerimi kabul buyurma GAZİ M. KEMAL milletinin ndaki en samimi temeni Sofya I dönürmü münasebetiyle zatı haşmeta- unmuş olduk dostane telgraftan se şahsi e Bulgaristanın rica ederim. GAZİ M. KEMAL teşekkür eder hararetli temenni: Haşmetli Kral İkinci Karol Hazretleri Bükreş tin ilânının yıl dönü sebetiyle zatı haşmeta- ndermek lütfunda bulunmuş oldukları dostane tebrik um halde za o haşmetanelerine en imi ve şahsi saad etleriyle dost Romanyanın refahı nnilerimi beyan nek isterim. Balkan birliği kon- aki toplantısı, müsterek anlaşmamızın istikbaline olan itimadımızın yeni bir GAZİ M. KEMAL Fehametli Yuğoslavya naibi sa Jtanatı Prens Pol Hz. Belgrat ilânının yıl dönümü münasebetiyle haşmetli Kral retlerinin, saltanat niyabeti meclisinin ve asil Yuğoslav milletinin hissiyatına tercüman olmak kKütfun da bulunduğunuzdan dolayı zatı inelerine hararetle teşekkür ed erim. Zatı asilânelerine şahsi saade le haşmetli Kral Hazretlerinin #aadeti ve dost Yugoslav milletinin refahı hakkındaki en samimi teme nnilerimi arza şitap eylerim. GAZİ M. KEMAL İsmet Pş. Hz.nin teşekkür tel, graflırı ANKARA, 2.A.A. — Başvekil İsmet Paşa Hazretleri Cumhuriye- tin onbirinci yıl dönümü münaseb etiyle M. Molotof ile M. Uzunoviç den almış oldukları tebrik telgrafl arına a; ağıdaki telgraflarla muka bele etmişlerdir : M. Molotof Hazretlerine Cumhauriy sinin bana seyinin Ankara ve teşriki me delilidir. Cumhariyetin Moskova tin ilârnının yd dönümü münasebetiyle (Sovyet Rusya elisinin yüksek vesatetinizle bana iblâğ etmek lüt- ğu tebriklerden fev kalâd. olduğum halde kü vin en hararetli teşekkürlerinin ve büyük dosi Sovyet ittihadı milletlerinin saadet ve refahı hakkındaki en hararetli temennilerimin kabulünü rica eder im. ISMET M. Uzunoviç Hazretlerine " Belgrat , Cumhuriyetin ilânının yıl dönümü münasebetiyle zatı devletleri- nin gere namı devletlerine ve gere k hükümeti Kraliye namına gönder mek lütfunda bulunmuş oldukları dostane tebriklerden fevkalâde md tahassis olduğum halde en samimi teşekkürlerimle birlikte Cumhuri. yet hükümetinin ve benim dost as il Yugoslav milletinin refah ve aza- meti hakkındaki en hararetli teme nnilerimizi kabul buyurmanızı rica TN ISMET Sümer Bankın Avrupaya gönde- receği talebelerin listesi ANKARA, 2(A.A.) — Avrupada okutturularak ihtisas kesbettik - fen sonra bankanın idare ettiği muhtelif sanayi şubelerinde çalıştırıl - mak için Sümer Bank tarafından açılmış olan müsabaka imtihanında kazanan namzetler anlaşılmıştır. Bankanın açmış olduğu bu imtihana girenlerden kazanan namzetlerin fazlalığı karşısında Sümer Bank eö - velce on olarak tesbit ettiği talebe adedini onbeşe çıkarmıştır, Kazanan namzetlerin isimleri ve ihtisas yapacakları sanat şırbeleri şunlardır? Mücahit Bedi işletme mühendisliğine, Ömer Hayri iğine, Osman İsmet işletme mühendisliğine, Burhan Ali kimya mühen- disliği, Mehmet Fehmi izabe mühendisliği, Sahir Nedim pamuklu men- sucat mühendisliğine, Tuğrul Seramik, Necati Sabri köğüt, Sadık Atıf pamuklu mensucat, Necmi Cevat pamuklu mensucat, Süheyl İzzet elek - tromekanik, Mehmet Nail mensucat kimyagerliğine, İsveç veliahti Bağdatta BAGDAT, 2 (A.A.) — Isveç veliahti beraberinde Prenses Ingrid ve Prens Betil olduğu halde dün akşam buraya gelmiştir, Müşarünileyh, altı gün kral Gazii Evvel Hazretlerinin misafiri olacaktır. Sonra İrana müteveccihen seyahatine devam edecektir, ECNEBi MATBUATINDA OKUDUKLARIMIZ ) | Belçika heyeti Nazi propagandası hakkında tahki hatta bulunan parlömenter komisyon işini ikmal etmiştir. Tahkikat, Berlinin talimatı dairesinde çalışan mahtelif grupalrın şiddetli bir propagandada bulunduğunu inkâr kabul etmez bir şekilde tesbit etmiştir. Bu propagan - da teşkilâtının ne kadar mükemmel bir halde bulunduğunu tahkikat ko - misyonununun son içtimaında vukua gelen bir hâdise gösterir. Şöyle ki ko- misyon tarafından Nazilerin istimaı hi tam bulduğu zaman dört yüz Nazi (Ya pasın Hütler!) diye bağırmışlardır. Komisyonun Nazilerin Amerikadaki propaagndası hakkında Amerikan kon gresine bir rapor vermesi muhtemel- dir. Kongrenin de bu bapta Berlin hü kümeti nezdinde şiddetli teeşbbüsler- de bulunmasını talep edeceği zanno- lunmaktadır. To day gazetesinin, tah kikat komisyonu tarafından isbat olu» nan iddiaları, Almanyanın Amerika - daki nüfuzumu fevkalâde sarsmıştır. Bu hal Almanyanın Amerika sefifi - nin vaziyetini de müşkülleştirmiştir. Bu zatın tarzı hareketi beynelmilel hu kuka karşı tecavüz addolunmaktadır. Amerika âyanından biri Almanyanın Berlin sefirinin yalnız Almanyayı tem sil ile kalmadığını ve ayni a Alman Nazi fırkasını da temsil ettiği: ni beyan eylemiştir., o (Le Temps) Geldi (Başı 1 inci sahifedeğ Ankarada iki üç gün kadar kala - cak ve Gazi Hazretleri tarafmdan kabul edilecektir. Şereflerine bir ziyafet verilecektir. Misafirler, dün sabah camileri gezmişler ve İstanbul cihetinde E- dirnekapıya kadar bir gezinti yap mışlardır. Öğle yemeğini Belçika sefaretinde yedikten ve otomobil - le Boğaziçinde bir gezinti yaptık - tan sonra Haydarpaşaya geçerek Ankaraya hareket etmişlerdir. Misafirler Istanbulda bulunduk ları müddetçe hükümet nama Pe rapalas otelinde misafirdirler, Ankaradakiat yarışlar ANKARA, 2. A.A. — Sonbaharat yarışlarının beşincisi bugün güzide ve kalabalık bir halk Huzurunda yapılmış- tır. Büyük Millet Meclisi Reisi Kâzm Paşa, Iktisat Vekili Mahmut Celâl Bey Halk fırkası kâtibi umumisi Recep Bey seyirciler arasında bulunmakta idi,