4 Kasım 1934 Tarihli Milliyet Gazetesi Sayfa 2

TARİHİ TEFRİKA 79 İttihat ve Terakki! (|(— (BAHAEDDİN ŞAKIR BEYIN BIRAKTIĞI VESİKALARA GOREY ,. Her hakkı mahfuzdur. Dahili heyeti merkeziye Selânik so- kaklarına beyannameler yapıştırdı Temo Beyin bu tavsiyelerine de artık hacet yoktu. Çünkü bu mek - tup Parise gidinceye kadar galeyan büsbütün artmıştı. Heyecana gelen halk Selânikte geceleri atma ğa başlamıştı. Bunun üzerine ora» daki dahili heyeti merkeziye 7 tem muzda bir beyanname neşrederek bunu Selânik şehrinin sokakların. da bazı yerlere yapıştırmıştı. Ab. dülhamit hükümetinin otoritesi o kadar zayıf düşmüştü ki şehrin içe- risi Abdülhamidin casusları ile kay narken, ecnebi devletleri tarafın- dan tayin edilen Hüseyin Hilmi Pa $a orada henüz valii umumi iken ve büyük devletlerin siyasi memur- ları entrikalarını çevirmekte de - vam ederlerken cemiyet âdeta ser. best denilecek bir surette hareket. ten çekinmiyordu. Dahili merkezi umumi tarafından meşrolunan o beyannamede deniliyordu ki : “Ozmanlı Terakki ve İttihat Ce- miyeti bir kaç istibdat askerinin geceleyin atmış olduğu tüfeklere mukabil bilâsebep her taraftan bir hayli silâh atılmış olmasına beya- nı teessüf eder. Cemiyetin o esas maksadı ahalinin temini refah ve istirahati ve devletin idamei kuv- veti iken bir takım cahillerin sevki gafletle herkesi havf ve heyecana düşürecek ve ahalii Osmaniyenin medeniyetten mahrum olduğuna delil olarak ecnebilerin bu gibi va- kaları sermayci mekal ittihaz etme lerine sebebiyet verecek olan bu- na mümasil ihtiyatsızlığın bir daha vukua getirilmemesini şediden ve | kat'iyyen emreder. İkbu beyannamenin neşrinden sonra ahaliden herhangi bir kimse, mücbir bir sebep görmeden silâh a tarsa veyahut bir sebebi müsbir ü- zerine silâhı atanı takliden o da si- lâb endahtma cüret ederse, cemi - yetimizin selâmeti umumiye komis yonu tarafından istihdam edilen müteaddit hafi memurları vasıta - sile tahkik ettirilerek şedit cezalar. la tecziye edileceğini hâlisane ilân ederiz. yer. mek için bir iiel Sİ silâh atılma- sma müsaade vardır, Bundan baş- ka etraftan silâh atılması külliyen memnudur. Herkes gece ve gün - düz edep v eterbiyesini takmmak- la mükelleftir. Terbiyesiz olanı te- dip için cemiyetin kuvveti her va- kit kâfidir: Kimseye taarruz edilmeyecek, hicbir veçhil nümayiş yapılmaya - caktır. Herkes selâmet ve istirahat içinde vakit geçirecektir İşi ve gü- cü ile meşgul olacaktır. Bu emre muhalif hareket edenlerin veballe- ri kendi boyunlarına! İşbu ilânna- me 7 temmuz 1324 tarihinde tahrir olunmuştur. Otuz üç senedenberi devam etmiş olan Abdülhamit istibdadının son günlerini yaşadığı Terakki ve İtti- hat Cemiyeti tarafından sokaklara yapıştırılan bu ilân ile kat'i surette Uzun seneler devam ei olsaydılar, Terakki ve ttihat Cemiyeti daha çok seneler © mücadelesine devam etmek mec- Bundan başka Terakki ve İttihat Cemiyetinin son bir iki sene zar - fında teşkilâtını tevsia, âza adedi- ni artırmağa ve bilhassa ordu zabit leri arasmda taraftar muvaffak olması artık bee idaresinin tutunacak hiç bir ven kalımamayından ileri gelmişti. Ge- ce ve gündüz namazında mide dua etmekte devam eyleyen cahil kütle bir tarafa bırakılacak ve Abdülhamit idaresinin nimetin- den istifade ederek mütemadiyen ceplerini dolduran avene ve avene- nin avenesi hesaba katılmayacak olursa Türk münevverleri içinde Yazan: A.C. istibdattan yaka silkmeyen hiç bir kimse kalmamıştı. Bu münevverler memleketi kurtaracak bir mucize- nin doğmasını her an bekleşip du- ruyorlardı. 1907 senesinde Abdülhamidin casus teşkilâtı idare edenler o ka dar ileri gitmişlerdi ki büyük dev- etlerin sefirleri Abdülhamit nez - dinde şiddetli teşebbüslerde bulu- narak Serhafiye Fehim paşanın kal eyi istemişlerdi. Bu teşeb- üzerine Fehim paşanm birden bin sukut etmesi o zaman bütün İstanbulu büyük bir hayrete yi müştü, Abdülhamidin teşkil ettiği saray kamarillasının karanlık pahali. ri içinde Fehim paşa en ziyade kor kulanı ve en çok korkutanı idi. O, devrin bir diplomatı (e tarafından söylen, eçbile “yerli halkın gul yaban! i. Casus teşkilâtının re- isi olduğundan ve bu sıfatla Abdül. hamidin şahsını korumakla muvaz zaf bulunduğundan zalim padisah onun her istediğini yapıyordu. Fe- him paşa da bu kuvvete bel bağlı. yarak hiç bir tehditten, hiç bir ci- mayetten çekinmiyordu. Ondan zi yade korkanlar Veliaht Reşat ve i- kinci Veliaht Yusuf İzzettin Efen- dilerdi. Bülün Türkiyede, Abdülha midin avenesi içinde Fehim paşa dan ziyade nefret edilen bir şahsi. yet yoktu. Mi Türk-Yunan : Ticaret uzlaşması (Başı 1 inçi sahifede) zorlanmakta olan Türk » Yunan tica- m çi Projesi üzerinde iki ta - eyetleri bu, dı li; lan sie al e çal yel rına imzası muhtemeldir. mem Iktısat 3ırı M. Pesmazoğlu bir iki gün ii şehrimizde kalacaktır. Oğrendiğimize göre M. Maksimos a i yarın hareket ede ANKARA, 3 (AA) — Elen hari. siye nazırı M. Maksimos ile ikösat ... za M. Pesmazoğlu, bugün öğleden e Miles si göreli Karekter ve elde ettiği neticeleri pek ziyade şa » yanı tedir bulmuş ve servislerin ileri #eleniğimi çok beğenmiştir. l Elen ticaret ve bankacılık âlemin- ri hesap açtırmak suretiyl, Ça kındalci duygularını oni elle İle mz irler, Bankasından sonra iki nazır Iktısat vekilimizle birlikte Sümer ve İngilterede hava ve Deniz manevraları Manevralara 112 tayyare 31 Amerikada gene altın esa- MİLLİYET PAZAR 4 TEŞRİNISANI 1934 HARİCİ HABERLER İn ngiltere - Avusturalya yarışı | İki tayyareci 13 günde | Melburna gidip geldiler DRA, 2 ALA. — Ingiltere-Avus« | hava yarışında dördüncü - gelen ! tayareci Cones ile Valler, dönüş seferini de muvaffakiyetle tamamlayıp, 13,15 te Lymphe meydanma inmişler- Bunların gidip gelme yolcükukları 13 gün, 6 saat ve 38 dakika sürmüştür. , Cones ile Valler, yere ayak basar bas- maz: “© Geç kaldık buraya daha çabuk varacağımızı umiyorduk, çok keder edi- 102 katlı binada Asansörcülerin grev yap“ ması ne fecaattir bilir misiniz ? NEVYORK, 3.A.A. — Nevyork şehi- rinin 250 binasında çalışan asansörciler grev ilân etmişlerdir. Bunlar, Bin artırılmasını istemektedirler. Bu grev bütün şehre yayılmak istida- dımı göstermekte ve eflâke ser çekün bi- naların kiracılarmı derin derin düşün- dürmektedir, Grevden müteessir bihüların içerisin de 102 kat yüksekliğindeki Empire State binası da vardır. NEVYORK, 3.A.A. — Asamsörcilerin grevi hitam bulmuştur. Dilekleri terviç edilmiştir. icretleri- harp gemisi iştirak ediyor LONDRA, 3.A.A, — Dün sabahtan- beri deniz kuvvetlerine kurşı karadan or- du ve hava kuvvetleri tarafından müşte- beş kravazör, 16 torpito, 6 deniz isi ve beş Bava filosunu hamil grisi Padökale'yi zorlama ğa teşebbüs ederek Portsmouth ve Port. land üssübahrilerinş hücum edecektir. Bu müdafsayı münhasıran sahil ve da- hildeki hava kuvvetleri temin eyliyecek- tir. Bu yazın başmdanberi yapılmakta olan büyük manavralar silsilesi nazarı dikkate alınırsa, yeni bir hava. siyaseti arıyan İngiltere, milli emmi boşlukları doldurmak için hava kuvvet- lerinin tedafii ve tecavüzi kabiliyetleri» ni ölçmek istemektedir. Doların istikrarı sına dönmek istiyorlar "NEVYORK, 3. A.A, — Harici ticaret ve ezcümle İngiltere ile mutabık kala” rak, doların halihazırdaki kıymeti üze“ rinden istikrarını tenin suretile kısmen alın esasa rucuu ve beynelmilel alış verişin icap ettirdiği nisbette kâğıt do- lara karşılık altın tediyatına devamı tav- siye eden bir karar ittihaz etmiştir. zami gayret sarfını istemektedir. Ziraat Bankalarma gitmişler ve bun- lerdir. Ti: kluğu yüzünden, 36 saat da eğlenmek mecburiyetinde kalan le Vor buna rağmen bazı re- » muvaffak olmuşlardır. saat ve 9 dekikada aşarak, 3 gün, 7 saat ve 2 dakika farkla eski re koru kırmış oluyorlar. LONDRA, 3.A.A. — Yeni Zelandalı tayyareci Hevilt ile Kay, bu sabah 1,33 te Melburn'a vasıl olmuşlardır. Deniz meselesi İngiltereile Japonya arasın- da bir formül bulunamıyor duğun dair çıkan haberler me Japon ne de de Artorikan mahafilince tezit olunmak im olmadığını ve © i muhafaza ettiklerini söylemeke ediler Mamafih M. Macdonald'm bu- gün Çekerst'e Jap murahhaslariyle görüşürken bir uzla; yebbüsünde Leh- Yunan ticareti VAROVA, 3. Y.A. — Cehistan ile Yunanistan arasında Varşovada cereyan etmekte olan ticaret müzakereleri, bir itilârla meticelenmiştir. Bu İtil, üç ay müddet liçz itihalât kontenjanlarını tes- pit etmektedir. | Anka sargi Evinde ifedeY hususiyeti de, te geniş mik yasta tanıtmaya vesile olmasıdır. Bil. hassa Iş Bankasına sit olan kısımlar modern milli sergiciliğin yüksek bir mi- salidir. İş Bankas, gayel güzel terkip edilmiş olan bu in - şaatla sergi evi içinde muazzam bir â - bide vücuda getirmiştir. Burada ışıktan renge, rakamdan şekle, heykelden tab - Ioya kadar bütün unsurlar seferber edil- miş, harekete geçirilmiştir. Her şeyin Bin tam em Burada, Gezi Hazretlerini gösteren büyük bir madalyon yükseliyor. Madal- yonun altında, Yüce Onderin 1923 te- ki işaretlerini taşıyan kitabe okunuyor. Gazi Hazretleri, zaferin , yeni ve zorlu bir savaşla, ancak SHÜsat savaşile son - suzlaştırılacağını, tem 11 sene evvel İz” mirdeki hitabelerile millete duyurmuş - lar, yeni hedefi göstermişlerdi. Çok muvaffak bir sanat eseri olan bu madalyonun iki yanmda, rakamların biribirimi takip etmesile vücuda gelmiş iki süten bulunuyor. Bu İabartma ra- kamlar yakin seneleri göstermektedir. Her yıl Gazi Hazretlerinin Türk yur - dunu ışıklandıran, millete hayat ve kud- ret veren yüca eserlerile doludur. Bu yıl lardan her birinin ayrı ayrı izahina bu küçük standm gücü yetmez. Her yıl baş- lı başıma bir devir, muazzam bir tarih - ör. İş Bankası kurtuluş tarihinin büyük bir hürmet ve şükranla ifadesini, bu pav yanda yakaları beligatine barakımış- ““Yş Bankasile, iştiraki olduğu müles- Maliye Vekâletinin bir tamimi ANKARA, 3 (Telefonla) — Müteahhitlerden ne gibi ahvalde ka zanç vergisi kesilmiye i hakkında ve hayvanlar vergisi ikramiyesin den hususi idareler hissesinin ne suretle ayrılacaktarına dair Maliyı Vekâleti vilâyetlere iki tamim göndermiştir. Otomobille gelecekler için ANKARA, 3 (Telefonla) leketimi: - Gümrükler umum müdürlüğü mem ze otomobil ile gelecek sey yahların bulundukları memleket ix ring klüplerinden alacakları Türk triptiklerini ibraz ettikleri takdird: gümrük resmi veya teminat aranm amasınt gümrüklere tamim etti, V. Türk triptikleri vermeğe mezun memleketlerin isimlerini de bildirmiş tir, Bü memleketler de şunlardır: Amerika, Arnavutluk, Cenubi Ame rika, Avusturya, Bulgaristan, Çekos lovakya, Danimarka, Estonya, Filis tin, Irlanda, Fransa, Ingiltere, Ispa nya, Holanda, Hindistan, Irak, İtal ya, İsveç, İsviçre, Letonya, Litvany a, Macaristan, Mısır Norveç, Polon ya, Romanya, Yugoslavya, Yunanis tan. Fevzi Paşa Hz. nin teşekkürleri ANKARA, 3 (A.A.) — Büyük erkânı harbiye reisi Müşir Fevzi Pa şa Hazretleri Cumhuriyet bayramın ın onbirinci yıldönümü münasebeti İe müuhtelif maham ve müesseseler den aldığı tebriklere ayrı ayrı ceva; vermek imkânsız bulunduğundan mukabil tebriklerinin ve teşekkürleri nix iblâğınar, Anadolu Ajansını tavsit buyurmuşlardır. İran Tayyarecileri Eskişehire gitti ANKARA, 3.A.A, — irana İğ yıldönümü şen- liklerine iştirak etmek üzre şehrim ize mürekkep İran tayyare filosu bu sa bah gelm olan beş tayyareden akipehire hareket etmiştir. Ta, yare meydanında hareket esnasınd « hava müsteşarı Salim Cevat Paş ile hava zabitlerimiz tarafından uğ urlanmış ve bir tayyaremiz Eskişehi Te kadar refakat etmişti Fransadaki i İslâhat (Başı 1 inci sahifede) olan devlete sit rılahat projesi, hazır larin adedini azami 20 olarak tahdit et sneletedir. Büşvekil bu miktara dahil deği Başvekil nezaretsiz olarak kabine tebliğini yapacaktı . Resicumhur , teşrii devrenin ilik se- hesinde mebutan meclisini, ayanın mü- esit mütalcasmı almak suretile teşri devrenin geri kalan senelerinde ise aya- nm imütuleasını almaksızın feshedileceke tr. psn veni ii Staviskiile alakadar meb'us PARIS, 3.A.A. — Eski hazırlardan meb'us RL Heş'in barodan çıkarılması kararı divanca tasdik olunmuştur. Mü- di 3 bulunuyordu. İl Ar Daws ve Young tahvilleri yükseldi LONDRA, 3.A.A. — Ticari borçlar hakkında aktedilen Ingiliz.Alman itilâf amesi Dave ve Young istikraz tahvil. lerini müthiş surette yükseltmiştir. Fil. bakika hamiller ba istilrezlara ait bü” tün tediyatın durmasından korkuluyor. lardı, Davs tahvilleri on firadan altmış bire ve Young tahvilleri de dokuz liradan 47,10 çıkmıştır. i ayrı ayrı canlandıran bir eserdir. Tasarruf ve banka kırımla- rile, başlı başma bir sanat eseri olan #e- ker fabrikaları ancak büyük bir broşürle neşredilmesi | kabil olan faydalı bilgi - leri ziyaretçilere derin bir sanat zevki vererek adeta telkin etm. Muvaffak olmuş bir standı ara çiz gilerle ifadeye çalışan bu umumi Bakış, Ankara sergisinin, kazandığı bu yüksek rağbet ve takdirleri niçin hak etiğini de izah eder. £ ECNEBİi MATBUATINDA OKUDUEKLARIMIZ 'dan tayin edilecek ve hukuki mesele- leler henüz teşekkül etmemiş olan ay- olunacak mun önüne geçmeğe meebur olduğu Tek likelere iaşret ederek, ayni kararlar üttihaz etmeleri bilhassa şayanı nazar dır. Ankarada, daha e mİ devamlı formüller alamıyan iktisadi meselelerin hallini yollar aranacağı muhakkaktır. Her ta rafta haklı bir alâka ile takip edilen Ankara müzekerelerine Bulgar efkâ- rı umumiyesinin alâkasız kalamıyaca- ğını söylemeğe lüzum var mı? Bunun sebeplerini tahmin etmek te kolaydır. misakını imza amg or e ayr lir Rus - Fransız dostl, ele keli keli ip : 7 klerdir. M. Herriot, iki memleketin münase - “ma idaresi) nin yeni teşkilâtı akla hay eserini doha alyela ikale lez ie mış olan müşterek mesaimize Cenevre de hem de müvalfakıyetle devam edi biliriz. Fransız - Sovyet mukareneti - nin her iki memlekete ve &yni za - manda Avrupada sulhün idamesi da - vasına yapmış olduğu ve yapmakta ba lunduğu hizmetleri kabul ve teslim e - derim. Şuna kâniim ki, Fransa ve Sovyet Rusya milletleri yeni bir harbin feca- atlerinden kurtarmaya mazhtedirler. Böyle bir harp, her şeyden evvel bü- e menafiine dar N. R.A. (Milis kalkın- ma idaresi) nin yeni vaziyeti Ceneral Johnson'a sahneden el çek- tirilmesi üzerine N. R. A, (milli kalkın ret verecek bir hızla ilerilemektedir. Bu idare son zamanlarda ba; âstıdan ea ami milli sanayi kalkınma he- yetine havale edilmiştir. İdarenin siya- seti Donald R. Richberg'in riyasetin - , deki sanayi siyaset komitesi tarafın - heyeti teşkil eden âzaları nazarı iti. bara alırsak bunun pek masip bir ha- havvülün gibi tesirler bırakacağı katiyetle” belli değildir. Reisicumhurun radyodaki müsaha - besi, mahsulâtın tahdidi ve bilhassa değreln doğrüye velet Saplan fiat tayini meselelerinin idare seli tetkik edilmesi yolundaki arzuları Deli Melik büyük iş sahip lerinin manopol lerile çarpış - dı der, edemiyece ie rize) Öz musikimize Doğru (Başı 1 inci sahifedeY ması üzerine halkın alafranga smasi - liye daha çabuk alışabilmesi için kon servatuvarda yeniden birçok ilâveler | yapmağa karar vermitşir. Bu maksat- İn bu sene konservatuvar bütçesine fazla tahsisat konacaktır. İstanbul konservatuvar; da yeni vaziyet karşı- sında daha fazla milyasta faliyete geç meğe karar vermiştir. Maccani konserler verilecek Konservatuvar halkın yeni musiki. ye karşı olan sevgisini artırmak mak. sadile 20 büyük konser hazırlamıştır. Bu konserler meccanen olacaktır. Dür bu hususta konuştuğumuz konserva » tavar müdürü Demircioğlu Yusuf Zi. bu malzemeyi toplamış bulunuyoruz. Musiki bir zevk işi değil, yüksek he - yecanlarımızı ifade eden bir sanat şu besidir. Alaturka mosiki hiç bir zamar Türkün heyecanımı ifadeye kabiliyet Ki değildir.,, Yeşil Hilâlciler pek memnun Bu bususta Tıp fakültesi döçent « lerinden akıl hastalıkları reütehases Dr. Fahrettin Kerim Bey de bir mu - harririmize demiştir ki? — Büyük şefin yüksek irşadından Yeşil Hilâlciler bittabi herkesten faz- Ta memnun olmuşlardır. Rakı ve rakı i le birlikte uyuşukluk telkin eden şar- kıların artık milli musilkimizde yer al. muyacağını görmekle zevkleniyoruz. Hiç şüphesiz bu gibi şarkılardan temizlenen milli musiki daha hızla in kişaf edecek ye milletimizin medeni kemaline lâyik bir musiki halini ala - caktır, Dr. Ibrahim Zati Bey de diyor ki: — Osmanlı devletinin ankazından bile ruhuna hitap edemezdi. Biz öte- Bursa şehir meclisinde A (H. e ele ile toplantısmı yaptı, reisliğe avukat Ce- mi 5, eşi, Ralli Hiz Meclis Reisine İsmet Paşaya | tazim ve şükran Tütün piyasası AKHISAR, 3 (H. M.) — Tütün pi yasası açıldı. Fiatlar 85 ten 95 kuru va kadar SOKE, 3 (H. M.) — Tütün piya sanı 75 kuruştan açılmıştır. Alım sa tum devam etmektedir. Belçika heyeti Ankarada ANKARA, 3 (Telefonla) — Belçi- ia kol la eğ grisi gal Mal heyeti şerefine Belçika selarethanesinde bir 7 yafet verilmiştir.